Nga Frank Shkreli/
Javën që kaloi në Washington u mbajtë një konferencë e organizuar nga Qëndra për Analiza të Politikës Europiane ku morën pjesë akademikë, ekspertë të çështjeve dhe politikës europiane, diplomatë të huaj
dhe amerikanë. Forumi i gjashtë i këtij enti iu kushtua sigurisë në Europë, përfshirë rolit të NATO-s si dhe gatishmërisë së vendeve europiane, sidomos vendeve ish-komuniste, tani anëtare të NATO-s, për të luajtur rolin që u takon në këtë moment të historisë, e që u cilësua si periudha e “krizës më
serioze të sigurisë në Europë në disa dekada.”
Debatues të ndryshëm theksuan, sidomos politikën e ashpër anti-perëndimore dhe revizioniste që ka ndjekur Rusia e Putinit — përfshirë edhe sulmin rus kundër Ukrainës — që sipas ekspertëve, për arsye të ndryshme, por kryesisht ekonomike, ka shkaktuar tensione të mëdha edhe në radhët e Aleancës
së Atlantikut. Politika e Kremlinit, e cila përfshinë forcën ushtarake, propagandën, presionet ekonomike, diplomacinë dhe subversionin ndaj shteteve fqinje, sipas disa pjesëmarrësve në atë forum, po kërcënon sigurinë anë e mbanë Europës, me qëllim për të rivendosur hegjemoninë ruse në Europën Lindore ish-komuniste. Konferenca vuri në dukje rolin e NATO-s në Europë gjatë luftës së ftoftë dhe gjatë 25 viteve të fundit ç’rej shëmbjes së komunizmit, por u theksua gjithashtu fakti, se siç duket në Europën post-
komuniste po zbehet kujtesa e luftës së përbashkët kundër komunizmit, si dhe e rolit që dikur luante Amerika në punët europiane. Folës të ndryshëm, ekspertë të politikës dhe të marrëdhënjeve amerikano-europiane ngritën një numër çështjesh që prekin lidhjet midis Shteteve të Bashkuara dhe Europës,
si dhe rolin që duhet të luaj Aleanca e Atlantikut, NATO, në shekullin e 21-të. Përballë kësaj situate të pasigurtë në marrëdhënjet europiane dhe ndërkombëtare, konferenca e Washingtonit, javën që kaloi, çka është edhe me keq, theksoi gjithashtu se ndjenjat anti-amerikane në Europë, për një numër
çështjesh, janë në rritje e sipër.
Ekspërtë të ndryshëm, akademikë dhe përfaqsues të qeverive të ndryshme nga Europa dhe Shtetet e Bashkuara të Amerikës, ndërkohë, diskutuan mbi rolin që duhet të luajnë Shtetet e Bashkuara, NATO-ja si dhe vendet dhe popujt e Europës Qendore dhe Lindore, me objektivin për të përforcuar lidhjet strategjike transatlantike, ashtu që në të ardhmen të mënjanohet ndonjë krizë e mundëshme ndaj sigurisë në Europë, e shkaktuar qoftë nga politika e mbrendshme e shteteve ish-komuniste, qoftë nga politika hegjemoniste ruse, e cila gjithmonë peshkon në ujëra të turbullëta, përfshirë edhe Ballkanin perëndimor. Europa Qendrore/Lindore u karakterizua si një front i ri-aktivizuar lufte, ky si rrjedhim i sulmit rus kundër Ukrainës dhe sepse Moska po bën ç’mos që të frikësoj ushtarakisht dhe të shantazhojë
ekonomikisht vendet e rajonit.
Është e pamundur që edhe vizita e planifikuar e presidentit rus, Vladimir Putin në Beograd të mos shikohet në këtë prizmë. Sepse ajo po bëhet në një periudhë delikate dhe që përputhet plotësisht me politikën e re ruse të shantazhit dhe të frikësimeve ndaj vendeve të atij rajoni. Dhe si e tillë, politika e Rusisë së Putinit jo vetëm ka për qëllim të minojë përparimin e bërë në Ballkan këto 25 vitet e fundit, por është një sfidë e drejtë për drejtë ndaj autoritetit dhe influencës së Bashkimit Europian, të NATO-s dhe të Shteteve të Bashkuara në Ballkanin Perëndimor. Kujdes Ballkanin!
Atëherë, për ata që interesohen dhe ende dëshirojnë një Europë të lirë demokratike, të begatë dhe të sigurtë, të tërë dhe të bashkuar — çka duhet të bëhet përball këtyre sfidave ndaj sigurisë në Europë dhe si mund, dhe si duhet të përforcohen lidhjet transatlantike për të kundërshtuar rreziqet dhe sfidat e
mbrendshme dhe të jashtme, që i kanosen sigurisë në Europë.
Një prej folësve në forumin e javës së kaluar në Washington ishte edhe Victoria Nuland, Ndihmës Sekretarja Amerikane e Shtetit për Punët Europiane dhe Euro-Aziatike. Ajo u kujtoi të pranishëmve se këtë vjeshtë bie 25-vjetori i rrëximit të Murit të Berlinit dhe se dy dekada e gjysëm më parë, vendet e Europës Qëndrore, me shëmbjen e komunizmit, frymëzuan botën
duke kapur atë “moment shprese” dhe duke e transformuar atë në liri dhe
mundësi të reja për miliona veta në atë vende dhe duke rivendosur, sipas saj,
demokracinë liberale, me zgjedhje të lira, me institucione të pavarura dhe me
një liri të medias, anë e mbanë Europës Qëndrore dhe Lindore.
Zyrtarja e lartë e diplomacisë amerikane u tha pjesmarrësve të këtij forumi
se, “Sot ne jetojmë në një botë më të mirë, sepse Europa Qendrore 25 vjetë
më parë kishte zgjedhur rrugën e një Europe të lirë, të tërë dhe në paqë.”
Por ajo theksoi se kjo alternativë e zgjedhur nga këto vende 25 vjetë më
pare, “është nën kërcënim dhe në rrezik spese Europa Qëndrore gjëndet
përsëri përball një fronti, të një lufte për të mbrojtur sigurinë dhe vlerat
tona.” Këtë kërcënim, Victoria Nuland e karakterizoi si, “një luftë
të mbrendshme dhe të jashtme.” Si kërcënime nga jashtë, diplomatja
amerikane përmendi agresionin e Rusisë kundër Ukrainës, si një rast kur një
vend i madh shtyp vendet e vogëla, kur të dojë e si të dojë. Ajo u ndal edhe
tek kërcënimi që paraqet grupi terrorist ISIL kundër sigurisë, begatisë dhe
vlerave perëndimore– kërcënim të cilin ajo e cikësoi si real dhe emergjent.
Ajo mirëpriti ndihmën e vendeve të Europës në luftën kundër këtij grupi
terrorist dhe bëri thirrje shteteve që të bëhet më shumë për të ndaluar
rekrutimin dhe financimin e këtij grupi në hapësirën transatlantike.
Ndërsa, Z.nja Nuland theksoi kërcënimet e jashtme ndaj sigurisë dhe vlerave
të vendeve në hapësirën euro-atlantike, ajo njëkohësisht nënvijoi se në
vendet e Europës Qendrore dhe Lindore, “kërcënimet e mbrendëshme ndaj
demokracisë dhe lirisë janë po aq shqetsuese sa edhe kërcënimet e jashtme”.
Diplomatja amerikane përgjegjëse për çështjet europiane, vazhdoi duke
thënë se “dy kancerët binjakë, mangësitë në përforcimin e demokracisë dhe
korrupsioni, po kërcënojnë ëndërrën e shumë prej atyre të cilët kanë punuar
aq shumë për realizimin e saj, ç’prej vitit 1989.” Në një kritikë të drejtë për
drejtë ndaj disa udhëheqsve të këtij rajoni, ajo tha se, “Ndërsa ata përfitojnë
nga antarësimi në NATO dhe në Bashkimin Europian, ne mund të gjëjmë
udhëheqës në këtë rajon të cilët sillen sikurë kanë harruar vlerat mbi të

cilat janë ndërtuar dhe veprojnë këto institucione”. Ata, pohoi, ajo flejnë
rehat gjatë natës, të sigurtë se mbrohen nga artikulli 5 i aleancës së NATO-
s, ndërsa gjatë ditës, udhëheqës të këtyre vendeve ish-komuniste zbatojnë
një “demokraci jo liberale”, ndërkohë që i fryjnë nacionalizmit, kufizojnë
lirinë e shtypit dhe kritikojnë shoqërinë civile. Ajo kritikoi ashpër edhe ata
të cilët “mbrojnë zyrtarët e korruptuar nga persekutimi” për krimet e tyre,
ose “ata që anashkojnë parlamentin kur t’u teket e si t’u teket”. Zyrtarja e
lartë e Departmentit amerikan të shtetit tha ndër të tjera, në fjalimin e saj
duke theksuar se, nepërmjet antarësimit në organizmat euro-atlantikë, vendet
e Europës Qëndrore dhe Lindore duhet të jenë vigjilente, sepse, shtoi ajo, “Ne
mund të jemi të fortë vetëm atëherë kur të mbrojmë pluralizmin politik,
shoqërinë civile dhe të drejtën e individit për të kundërshtuar edhe mbrenda
kufijve tonë shtetërorë sfidat ndaj lirisë dhe demokracisë”. Jemi të fortë,
përfundoi diplomatja amerikane, atëherë, “kur qeveritë tona janë të pastra,
transparente dhe të përgjegjëshme, por edhe llogaridhënse ndaj popujve të
cilëve ato u shërbejnë.”
Po vlerat, për të cilat foli diplomatja amerikane, vlerat pra të
euroatlanticizmit, të lirisë dhe të demokracisë, të së drejtës të individit — a
janë kto vlera që zbatohen a po jo nga Shqipëria dhe shqiptarët, si vend
anëtar i NATOs dhe si popull që aspiron antarësimin e plotë në organizmat
euro-atlantike. 25 vitet e kaluara të sjellin dyshim. Mos vallë edhe
shqiptarët, 25 vjetë pas shëmbjes së komunizmit zyrtar e kanë harruar
historinë e tyre kombëtare të shekullit të kaluar. Cili ishte “momenti i
shpresës”, për kombin shqiptar apo kemi harruar, kur shqiptarët e donin
Shqipërinë si e gjithë Europa? A mos janë edhe udhëheqsit shqiptarë në të
gjitha trojet shqiptare në Ballkan pa dallim, ata të cilët natën flejnë rehat
nën umbrellën e sigurisë së NATO-s, e ditën praktikojnë politika shkatërruese
ndaj njëri tjetrit, duke minuar demokracinë dhe lirinë, në dëm të së ardhmes
së kombit shqiptar si anëtar në të gjitha organizmat euro-atlantike. A e
shohin udhëheqsit shqiptarë këtë lloj politike që ndjeket për një çerek
shekulli tani si të dëmshme sa janë të dëmshme edhe kërcnimet e jashtme?
Me të thënë të drejtën, janë shqetsuese tendencat dhe dukuritë e fundit në
Shqipëri për të rihabilituar figurën e diktatorit komunist Enver Hoxha, gjë që
të sjellë në mendë sistemin më të egër komunist në Europë dhe më anti-
demokratik dhe anti-NATO dhe më anti-vlerave perëndimore — ndërkohë që
udhëheqsit më të lartë të vendit dhe ministrat e qeverisë përulën para fugurës
së tij dhe marrin pjesë në parakalime të periudhës së komunizmit. A ndanë
Shqipëria këto vlera perëndimore për të cilat u diskutua në forumin e
Washingtonit javën e kaluar, me organizmat euro-atlantike si NATO,
anëtare e së cilës është, dhe me Bashkimin Europian, anëtare e së cilës
dëshiron të jetë. A i ndanë dhe ai i mbështet ky brez politikanësh, vlerat e
lirisë e të demokracisë, të lirisë dhe pavarësisë së medias, të lirisë së veprimit
të shoqërisë civile, të pavarësisë së gjykatave, të politikës së anti-korrupsionit,
të dënimit të zyrtarve të korruptuar, të pjesmarrjes në parlament dhe jo të
anashkalimit të tij. Sepse janë këto vlera të cilat kombi shqiptar, të pakën në
letër, është angazhuar të ndajë me botën perëndimore,të cilës thotë se i përket
dhe të cilës dëshiron t’i bashkohet, dhe t’i mbrojë në hapësirën e tij — në

trojet e veta — si pjesë e hapësirës së organizmave euro-atlantikë.
Janë këto vlera, jo të shekullit të kaluar, por janë vlera të cilat e janë provuar
se forcojnë lirinë, pluralizmin politik, shoqërinë civile, dinjitetin njerëzor dhe
të drejtat bazë të njeriut. Janë këto vlera të cilat e bëjnë më të lehtë dhe
kontribojnë për një qeverisje të pastër, transparente dhe përgjegjëse ndaj
popullit që duhet t’i shërbejë. I takon kësaj gjenerate, që të ndahet njëherë e
mirë nga një e kaluar e tmershme gjysëm shekullore, e që seriozisht të zbatojë
këto vlera, duke ruajtur dhe duke mbrojtur bekimet e lirisë dhe të
demokracisë, nëqoftse me të vërtetë ky brez politikanësh beson në këto vlera,
si bazë e veprimtarisë së tyre politike. Ky është një angazhim që duhet të
ritheksohet dhe të ripohohet nga ana e tyre, sidomos nga kjo klasë politike,
nga ky brez, dhe jo vetëm me fjalë, por me vepra konkrete për të bindur
popullin vet, por edhe miqët e jashtëm me të cilët pretendojnë se I ndajnë
vlerat perëndimore — duke u larguar nga “vlerat” e diktatorit që përfaqsonte
një sistem që jo vetëm nuk besonte në këto vlera, por i cili për pothuaj 50-
vjetë i luftoi këto vlera, që ndajnë shtetet europiane me njëra tjetrën si
anëtare të organizmave euro-atlantike, e që kombi shqiptar dëshiron tu
bashkohet. O me vlera të botës moderne të dinjitetit njerëzor ose me
kundërvlera të një regjimi antivlerë! Shpresoj që mangësitë e vlerave
demokratike të kësaj politike, të mos jenë “kërcënimi nga mbrenda”, për të
cilin foli diplomatja amerikane, Victoria Nuland në Qëndrën për Analiza të
Politikës Europiane, javën që kaloi në Washington.