Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

VATRA, PERANDORIA E SHQIPTAREVE NË MËRGIM

by

FEDERATA PAN SHQIPTARE VATRA NË USA “PERANDORIA E SHQIPTAREVE NË MËRGIM“ Të ripërfaqësojë Lobin Shqiptar në Amerikë /

Shkruan:GANI VILA
DREJTOR I TELEVIZIONIT TË SHQIPTARËVE TË AMERIKËS /

Shtetet elitare botërore me siguri që dinë dhe mbajnë sekret dicka më tepër se ato që thuhen publike mbi origjinen dhe vlerat e shqiptarëve nga periudha kur shteti Ilir ishte fuqi mesdhetare deri më sot.
Pushtimet e gjata shekullore të njëpasnjëshme të trevave shqiptare duke filluar nga pushtimi i perandorive Romake,Bizantine dhe Osmane,luftërat ballkanike dhe dy luftërat botërore e kanë vrarë popullin shqiptar, kane grabitur etjëtersuar tokat,pasuritë intelektuale,krijuese,ekonomike,arkeologjike dhe historike të këtij vendi.Nga këto luftëra midis shekujve të VI-të dhe të VII-të fiset barabare sllave u ngujuan në trevat Ilire dhe vazhduan asimilimin e tyre nëpërmjet vrasjeve dhe sllavizimit e për rrjedhojë tokat ku ndodhen sot Sllovenia,Kroacia,Bosnja, Hercegovina dhe Sërbia janë treva të fisit Iliro-shqiptar,përfshi këtu edhe tokat e mbas vitit 1913 që ngelën jashtë kufijve tona, janë grabitje të trevave autoktone të popullit shqiptar. 

Jo vetëm pushtuesit e tokave tona, por dhe një kategori e shteteve të tjera europiane kanë qenë dhe janë gjithmonë konstant në qëndrimet e tyre anti – shqiptare.Ata mendojnë se Shqiperia dhe shqiptaret duhet të zhduken si tokë,si shtet dhe si komb.Disa shtete edhe pse e dinë mirë origjinën e kombi shqiptar që jeton në tokën e tij autoktone, na quajnë të ardhur,të tjerët na quajnë barbarë,sot na etiketojnë edhe si shtet mysliman.Dikur këto kombe pushtuese krahas shpatave dhe pushkëve vrastare ndër të tjera kërkonin romanizimin,sllavizimin e osmanizimin e popullsisë shqiptare.A thua të jetë thjeshtë kjo një “ofertë” e elementit të asimilimit në funksion për lehtësi pushtimi të asaj kohe.Unë them se jo,pasi pushtuesit e kanë maskuar atë.Pamja e jashtëme e këtij fenomeni nuk është si thelbi i saj sepse asimilimi ka në brëndësi një element tjetër të rëndësishëm të aplikuar nga pushtuesit që është “përzierja e gjakut “ me popullsinë shqiptare.Kjo nuk është thënë ndonjëherë dhe nuk pritet që trashgimtarët e pushtuesve tanë ta thonë dhe ta pranojnë publikisht se një ndër qëllimet e tyre kryesore gjatë pushtimit të tokave tona ka qënë edhe tendenca për përzierjen e gjakut të tyre me kombin shqiptar.Kjo nuk është aksident ose rrastësi..Prandaj ne shqiptarët duhert të zgjojmë ndjenjën kombëtare dhe të mendojmë pse të huajt me çdo formë na luftojnë,por nga ana tjetër genin tonë ata duan ta përvetësojnë.Në shekuj na vranë,na shkatërruan,na pëçanë,na grabitën ,me dhunim na ndërruan fenë e na ndanë sipas inetersave të tyre.Pse na i fshehin historinë,në një kohë kur 

vitaliteti i mbijetesës dhe i vlerave të kombit shqiptar shkëlqejnë në botë në të gjitha kohërat dhe fushat e jetës.Nga gjiri i kombit shqiptar kanë lindur shumë personalitete me vlera botërore;mbi 30 perandorë romakë dhe mbi 6 perandorë të bizantit me origjinë Ilire,katër Papa me origjinë shqiptare,39 kryeministra k/vezirë e pashallarë në Perandorinë Osmane.
Pjesëtarë të familjes Gjika për dyqind e pesëdhjetë vjet radhazi,fillimisht drejtuan principatat e Vllahisë dhe të Moldavisë dhe pastaj Rumaninë e bashkuar.Një elitë strategësh dhe me mijra luftëtarë shqiptarë që i sollën Greqisë pavarësinë nga pushtimi osman e më pas 11 kryeministra dhe 2 presidenta me origjin shqiptare që e udhëhoqën shtetin grek.Shqiptarët sunduan dukshëm Egjyptin nga vitet 1805 deri në vitin 1953 kur mbreti Faruk la fronin mbretëror.Gjergj Kastriot Skenderbeu e shpëtoi Europën nga pushtimi Osman e cila sot se pranon Shqiperinë antarë të saj.Shqiptarët i kanë dhuruar botës të ngarkuar me urrejtje e krime në kohën e duhur Nënën Terezën që solli epokën e dashurisë,të faljes,të urtësisë,të humanizmit,nënën pa kufi të dashurisë njerëzore. Këto janë vetëm një pjesë e vlerave të spikatura të kombit tonë,pasi shumë e shumë thesare të tjera te vjedhura,të zhdukura e të manipuluara i kanë fshehur fuqitë europiane me qëllim që shqiptarët të mos mësojnë të vërtetën për historinë e prejardhejes së tyre.
Nuk është rrastësi që shtetet europiane anti – shqiptare, veçnërisht ato që kanë pretendime teritoriale,hedhin në opinionin botëror teorira të ndryshme kundrejt shqiptarëve ku do të citoja njërën prej tyre se “ shqiptarët nuk dinë të qeverisin,nuk dinë të bëjnë shtet “.Këto teori anti – shqiptare ne nuk duhet t’i nënvlehtësojmë, por duhet t’i shikojmë e të mësojmë se çfarë fshihet mbas tyre. Nuk është kjo thjeshtë një propagandë fyerje apo përbuzje, sikurse të lë përshtypjen në pamjen e pare.Ky është një agresion i hapur psikologjikqë nuk mbaron vetëm me kaq,pasi mbas tij fshihet qëllimi i vërtetë i veprimtarisë agjenturore të cilët punojnë pandërprerje për të penguar ecurinë e shtetit shqiptar.Në të dyja rastet ,në se merresh e humbet kohë, ose e nënvleftëson ketë “agresion”,je i humbur,pasi thelbi i çështjes qëndron tek veprimtaria praktike e tyre që për shumë vite dhe aktualisht në vazhdim kanë arritur që shtetin dhe kombin shqiptar shpesh herë ta destabilizojnë.Në Shqipëri këto fenomene kanë rrënjë të thella, por çuditërisht shqiptarët gënjehen pas gjetheve që bien në vjeshtë, duke harruar rrënjët.Kohët e fundit fatkeqësisht ky fenomen i “suksesshëm i padronëve” u mboll edhe në Kosovë.Ja psh.populli kosovar ,në votimet e para mbas Pavarësisë së Kosovës, manifestoi dhe inplementoi një kulturë të lartë demokratike.Në dy zgjedhjet e para elektorale, ato parlamentare dhe ato lokale , Komisioni Qëndror i Zgjedhjeve i nxori rezultatet përfundimtare të votimeve brënda afatit të përcaktuar nga Kodi Zgjedhor.Ky akt cilivizimi demokratik që tregoi populli i Kosovës në proçeset zgjedhore u “ manaxhua” menjëherë 

nga padronët dhe “ mikrobi “shqiptar u mboll menjëherë edhe në jetën zgjedhore të Republikës së Kosovës.I njëjti mikrob,por me simptoma të ndryshme është shfaqur edhe në partitë shqiptare që jetojnë në trevat tona etnike të Maqedonisë dhe të Malit të Zi. 

Manipulimi i vazhdueshëm i votave elektorale të popullsisë shqiptare në të gjitha trevat ka cënuar elementin thelbësor të demokracisë të votës së lirë.Ky fenomen në vëndlindjet tona nxorri jashtë funksionit sistemin ekonomik të tregut të lirë dhe e monopolizoi ekonominë duke krijuar Industrinë Fitimprurse të Partive.Kështu partitë politike dhe deputetët shqiptarë janë blerë dhe janë shitur si mallra tregu.Kjo lloj industrie ka dëmtuar jo vetëm imazhin e sistemit demokratike , por ka influencuar direkt edhe në prishjen e balancës së shtresave të shoqërisë shqiptare e për rrjedhojë në bllokimin e mekanizmit të funksionimit të shtetit.Pa hyrë në korrupsionin,drogën,trafiqet,monopolet,vjedhjet etj, për të shmangur zgjatjen e shkrimit, solla si shëmbull vetëm manipulimin e votës së lirëe cila është burim i mundshëm i të gjitha të këqijave që shoqëria ka sot në botë. 

Ashtu si është ndarë nga fuqitë e mëdha kombi shqiptar,ashtu si është luftuar e po luftohet kundëra tij nga fqinjët, por të mbështetur edhe nga shtete të tjerëa lind pyetja dilemë:Vërtet nga jashtë të huajt na luftojnë ?.Po përse shqiptarët nga brënda prej të huajve manipulohen ?.Përse ne presim të na rregullojnë të huajt ? 

Këto pyetje shtrohen për të gjithë shqiptarët e ndershëm që e duan kombin e tyre.Secili ka eksperiencen,diferencën dhe historinë e tij,por atdheu i bashkon të gjithë.Edhe pse ka diferenca të ndjeshme në motivet dhe arsyet e largimit tonë nga Shqipëria, pavarësisht nga masa e dhimbjes,detyrimi për Atdheun është për të gjithë njëlloj. 

Ne diaspora e Amerikës, veçanrisht ajo kategori e diasporës shqiptaro-amerikane që ndjen detyrim ndaj atdheut të tyre, kemi mundësi që të japim kontribute të çmuara në të gjitha fushat e jetës për çështjet shqiptare në Ballkan.Por edhe aleatët e popullit tonë kanë rëndësinë dhe vendin e vet në jetën etij. 

Shqiptarët krahës Zotit dhe vetes kanë për krahë dhe në ndihmë Shtetet e Bashkuara të Amerikës.Botërisht tashmë dihet se ky shtet historikisht ka qënë dhe është miku më i mirë i të gjitha kohërave për kombit shqiptar.Ruajtja e kufive të Shqipërisë nga coptimet e mëtejshme mbas Konferencës së Paqes në Paris, është vepër e Presidentit Woodrow Wilson.Qëndrimi dhe veprimtaria pro shqiptare e presidentëve të 

Amerikës, Bill Klinton dhe George W Bush ,për Pavarsinë e shtetit të Kosovës,futjen e Shqipërisë në NATO dhe përkujdesien e vazhdueshme për mbarëvajtjen dhe konsulidimin e çështjeve aktuale shqiptare në Ballkan,janë kontribute të paimagjinueshme dhe të pallogaritshme që Shtetet e Bashkuara të Amerikës kanë bërë e bejnë për kombin tonë shqiptar. 

Në këto rrethana favorizuese dhe lehtësuese ne shqiptaro-amerikanët kemi mundësi reale që të bashkuar të bëjmë më të mirën për vëndlindjen.Vlerësoj shumë mbijetesën e kombit shqiptar në përballimin e luftrave në shekuj,po ashtu dhe kthimin e tyre faktor sot në Ballkan.Të dyja këto flasin për cilësinë e veçantë e vitalitetin e kombit shqiptar.Por kjo nuk mjafton ndaj përsëri duhet përkujdesja individuale dhe institucionale e diasporës për çështjet shqiptare në vënd lindje. 

Më datën 28 Prill 2019 Federata Pan Shqiptare Vatra mbush 107 vjetorin e saj.Në kuadër të këtij përvjetori unë ju drejtohem publikisht të gjithë antarëve dhe drejtuesve të Vatrës në qëndër dhe në degët e saj,mbarë komunitetit shqiptar të Amerikës dhe autoriteteve shtetërore,Presidentit të Republikës së Shqipërisë, shkëlqesisë së tij z. Ilir Meta , Presidentit të Republikës së Kosovës ,shkëlqesisë së tij z.Hashim Thaçit dhe ministrave të diasporës të dy shteteve se,në kushtet dhe rrethanat aktuale të diasporës shqiptare në Shtetet e Bashkuara të Amerikës i mungon lidershipi,propozoj që Federata Pan Shqiptare Vatra të ripërfaqësojëme dinjitet dhe sukses të plot si dikur “ LOBIN SHQIPTAR “ në Shtetet e Bashkuara të Amerikës.
Kudo ku kanë shkuar emigrantët shqiptarë nëpër botë,para dhe mbas viteve 1900 , kanë krijuar shoqëri dhe media të ndryshme.Këto shoqëri së bashku me mediat e tyre edhe pse të shumta, në Rumani,në Bullgari,në Egjypt,në SHBA etj,pavarësisht emërtimit të shoqërive, programet e tyre kanë qëne tërësisht të përëshkruara nga ndjenja kombëtare dhe në funksion të shqipërisë.
Krijimi 107 vjet më përparë i Federatës Pan Shqiptare Vatra është një histori e veçantë suksesi e papërsëritshme ,i pari dhe i vetmi organizim shoqëror deri më sot me strukture federativejo vetëm në Shtetet e Bashkuara të Amerikës,por në gjithë botën shqiptare të emigracionit.Lavdi dhe nder ju qoftë atyre burrave të asaj periudhe jo vetëm për idenë dhe krijimin e Federatës Pan Shqiptare Vatra , por edhe për kontributin që dhanë në momente deçizive për kombin shqiptar,me penë,dipllomaci,pushkë dhe dollarë në ruajtjen e kufive ekzistuese të Shqipërisë dhe forcimin e shtetit shqiptar,pa përmendur këtu kontributet,ndihmat,mundësit në ruajtjen e vlerave e të traditave të kombit tonë brënda diasporës në Amerikë.
Federata Pan Shqiptare Vatra ka një kontribut dhe aktivitet shekullor, ka një histori legjendare të pakrahësueshme,ka shtrirje të paarritshme në kohë dhe në hapësirë,ka eksperiencë drejtimi dhe bashkëpunimi në rang federativ.Vatra ka dhënë prova me punë dhe fakte konkrete e të suksesshme për kombin shqiptar. 

Ka një arkivë të pasur të vlerave intelektuale dhe njerëzore që ka lënë antarësia e saj dhe vecanërisht intelektualët e mëdhenj, kollosat e shekullit të kaluar Noli dhe Konica me bashkëpuntorët e tyre. 

Vatra gëzon një respekt dhe dashuri të madhe shekullore të trashëguar bres pas brezi jo vetem nga shqiptaro-amerikanët që kanë jetuar dhe jetojnë në Shtetet e Bashkuara të Amerikës,por këto ndjenja dashurie e respekti kanë ekzistuar dhe ekzistojnë nga të gjithë shqiptarët që jetojnë në trevat tona etnike e në vëndlindje. 

Nga njohuria që unë kam për organizimet shoqërore të shqiptarëve nëper botë në shekuj dhe sot, Federata Pan Shqiptare Vatra është “ Perandoria e Shqiptarëve “ gjithmonë e në rritje.Ajo është prestigjoze në jetën amarikane,bashkëpunon me senatorë dhe kongresistë për sensibilizimin dhe zgjidhjen e çështjeve shqiptare.Federata Pan Shqiptare Vatra gjithmonë është e nderuar dhe e respektuar edhe nga Departamenti i Shtetit Amerikan. 

Vatra në kombin shqiptar ka një emër të madh e të ndritur,prandaj jam i bindur se me eksperiencën që ka,me resurset dhe vlerat njerëzore aktuale ka mundësinë dhe sigurinë që të rimarrë përsipër atë mision të nisur dhe vazhduar qysh nga fillim shekulli i kaluar deri në mbarimin e Luftës së Dytë Botërore. 

Mënyrat e largimit kanë qënë të ndryshme,por dy ngelen arsyet e rëdësishme që kanë përpirë shqiptarët në rrjedhën e shekujve të emigrimit; motivet politike dhe ekonomike. Të shpërndarë në shtete e kontinente të ndryshme shqiptarët emigrantë gjithmonë kanë qënë nën trysninë e asimilimit. Dikur në vështirësi komunikimi me vendlindjen dhe tani nga fenomeni avantazh i globalizimit.Në se mundohesh të bësh diferencën e rezistencës ndaj asimilimit në këto kohë të ndryshme,dikur shqiptari ka qënë i rrëzikuar nga largesiadhe sot nga liria pa fund.Në pamjen e jashtme rreziku pothjuajse është i barabartë në vështirësitë e tyre,por nëse mbi largësinë e dikurshme Vatranët ndertuan urën mbi oqeandhe iu ndodhën Shqipërisë në kohën e duhur.Nëse patriotët e mëvonshëm që konrtibuan për Pavarsinë e Kosovës kaluan mbi urën e ngritur nga Noli e Konicame atë plejadë të mbrekullueshme intelektualësh e atdhetarësh të ndershëm.Diaspora e mbas viteve 1990 ,e ndodhur para lirisë pa fund në këtë botë të komunikimit global , rrezikohet të asimilohet me shpejtësi ndaj e vetmja rrugë që do të mbante gjallë vlerat tona kombëtare në emigracion dhe mundësinë për të ndihmuar vëndlindjen është krijimi i lidershipit Institucional të Lobit të Diasporës Shqiptare në Amerikë. 

Është vlerë e cilësuar që Vatra edhe sot ka në anëtarësinë e saj, resurse të larta intelektuale dhe ekonomike që aderojnë prej shumë dekadash pranë saj.Si asnjëherë tjetër Vatra prej disa vitesh ka selinë qëndrore dhe ambientet e saj në New York .Po ashtu ka rindërtuar 13 Degët e saj tepër aktive që veperojnë në shtetet Washington DC, Michigan,South Florida,Jacksonville Florida,Tampa Florida,Orlando Florida,Hudson Valley,Queens NY,Newburgh NY,Toronto Canada,Hartford CT,Boston MA dhe Worcester MA. 

I gjithë aktiviteti që ka zhvilluar Vatra në qëndër dhe në degët e saj,nga krijimi i tyre deri në ditët e sotme është pasqyruar nga Gazata “Dielli” , organ i përhershëm i Vatrës.Kjo 

gazetë shekullore ka luajtur dhe vazhdon të luajë një rol të rëndësishëm dhe të pa zvendësueshëm jo vetëm për Vatrën ,por edhe për mbarë diasporën shqiptare në Amerikë dhe në botë.
Gazeta “Dielli” brënda Vatrës ka qënë edhe është një organ i fuqishëm mediatik është një nga shtyllat kryesore të kësaj Perandorie. Kontributi dhe jehona e Gazetës “Dielli” jashtë Vatrës ka qënë dhe është një Diell i vërtet për Kombin tonë që ngroh mbarë zemrat e shqiptarëve kudo që jetojnë.Këtë vit Gazeta “Dielli” do të festojë më madhështi 110 vjetorin e saj,duke thyer një rekord në vite dhe nga vlerat udhërrëfyese 

atdhetare shqiptare që ka dhënë në emigracion, ka sjellë ide dhe rrugë për realizimin e tyre. Tashmë Gazeta “Dielli” është muzeumi,arkiva,historia e përjetshme e vetë diasporës shekulloren të Amerikës.
E në se drejtuesit e Federatës Pan Shqiptare Vatra janë të gatshëm të marrin përsipër këtë mision ,duhet të pregatitin me seriozitet dhe profesionalizëm një platformë ku së pari të sjellin frymën e mirëkuptimit, të vlerësojë punën dhe roline e shoqatatve të organizatatve dhe mediave ekzistuese në komunitetin shqiptar të Amerikës.Të vlerësojnë çdo kontribut të aktivistëve,biznesmenëve,intelektualëve,e personaliteteve të vecanta të diasporës.T’ju bëjë me dije programin e Federatës Vatra për përfaqësimin e Lobit Shqiptar,rrugët që do të ndiqen,evenimentet organizative që do të realizohen në bashkëpunim,format e mënyra e përfaqesimit,programet për vëndlindjen dhe për diasporën,suportin e vlerave intelektuale dhe ekonomike,fazat që do të kalohen dhe koha e tyre etj etj.Po ashtu duhet t’u japë hapësirë individëve dhe subjekteve , të kërkojë prej tyre mirëkuptimin e mbështetjen për rolin që Vatra do të marrë në realizimin e Misionittë vështirë por fisnik të përfaqësimit tëLobit Shqiptaro-Amerikan në Amerikë. 

AMANETI PËR TU VARROSUR NË VËNDLINDJE VLERË KOMBËTARE

by

1 Nik Gjon IvanajNGA Gani Vila/

DREJTOR I ALBTVUSA-s/1 Kol dhe Mark

 Ishte Korriku i vitit 2009 një muaj që do të kujtohet gjatë në memorien e malësorëve si muaji më i begatë pasi klima këtë vit u tregua shumë bujare. Megjithëse ishte kulmi i verës gjelberimi mbizotëronte në fushat rreth Tuzit dhe në kodrat e malet e Malësisë sikur të ishte pranverë. NIKA-GJONI-IVANAJ-ME-BASHKESHORTEN-E-TIJ

Lumi Cem,si rallë në jetë, ishte plot ujë e i jepte natyrës freski të cilën e shijonin frekuentuesit e shumtë të plazhit. Edhe për ekipin e ALBTVUSA-së ,që në këtë verë  filloi ciklin  “ Malësia e Madhe Pëllëmbë e Thesar “,kjo klimë na ndihmoi në realizimin me kualitet të emisioneve të cilat unë i drejtoja.Në Malësi, ne stafi i ALBTVUSA-sës ,patëm mbeshtetjen dhe ndihmën e pakursyer intelektuale dhe materiale të fretërve  të “Kishës së Shën Ndout” të Tuzit, Pater Pashko Gojcaj, si e quaj une “ Urata ”  i cili vazhdon për shumë vite të kryej edhe detyrën e  zv/Ipeshkëvit të Ipeshkëvisë së Tivarit si dhe të Patër Mirash Morinës, një prift nga zona e Mbishkodrës ,shumë punëtor,i sjellshëm e i komunikueshëm që shquhej ndër të tjera për  inteligjencën dhe punën e vazhdueshme intelektuale të tij.VELLEZERIT-NIK-DHE-KOLE-IVANAJSot ai është famullitari i kishës më të shenjtë në Shqipëri,asaj të Lacit.Këta dy meshtarë të palodhur,na krijuan mundësinë që ne të takonim sa më shumë banorë të këtyre zonave,të moshuar e të rinj,pleq shekullorë e fëmijë,institucione e individë që ishin pjesë e arterieve të jetës së Malësisë.Ata na  mundësuan të shkelnim cdo pëllëmbë me këmbët tona, të shikonim e të shijonim me sy bukuritë natyrore që na servirte e bukura,e madhërishmja,bujarja e trimëresha Malësi.Të filmonim cdo pellëmbë toke shqiptare të kësaj zone të banuar apo edhe  të braktisur nga shqiptarët nën Mal të Zi.Ekipi i ALBTVUSA-sës që unë drejtoja në këto emisione u mirëprit dhe u  respektua nga të gjithe malësorët e kësaj treve.Kështu së bashku vit pas viti ne kemi realizuar mbi 600 emisione kushtuar totalisht vlerave dhe interesave aktuale e prespektive të kësaj treve vëllazërore të harruar.Një ditë të këtij muaji në Kishën e “Shën Ndout”ne Tuz, unë rastësisht takova bashkëatedhetarin tonë Nikë Ivanaj me të cilin jetonim dhe bashkëpunonim së bashku në Michigan.Kishte ardhur si zakonisht me pushime.Mbasi u përshëndetëm e pyes Nikën se ku flinte.Ai natyrshëm mu pergjigj;-në shtepinë time.Une e pyeta në se ishte fjala për shtëpinë e re që kishte ndërtuar në Omerbozhaj .Po- më tha Nika.

-Po, – i them unë, po ajo është shtepia ime. Nika pa u menduar fare më thotë merre, ja ku i ke celësat dhe zgjati dorën duke më thënë se është shtepia juaj.Një veprim fisnik ky që do ta bëntë cdo malësor.E falenderova Nikën për bujarinë që tregoi,por se mbajta dot të qeshurën dhe  i tregova historinë se para disa ditëve,kur unë shkova për filmime në fshatin Omerbozhaj,vajtëm në shtëpinë tij, ishte drekë, vapë e madhe, të shurdhonin gjinkallat me meloditë e tyre.Hapëm portën e madhe të oborrit prej hekuri të punuar bukur që rreshqiti lehtë mbi shinat e saj.Makinën e lamë jashtë dhe vetë hymë brenda.Ishte një shtepi e ngritur në truallin Ivanaj e madhe me dy kate,e bukur,ndërtuar me hijeshi ku madhështia e saj na mbylli gojën dhe keshtu nuk thirrëm si sic ndodh zakonisht në fshat: -o i zoti shtëpisë por vec i ramë ziles. Pas pak na doli një burrë dy metro i gjatë u përshëndetëm dhe i thashë se  Nika më ka thënë për të jetuar në këtë shtëpi “.Qiraxhiu na tha se nuk ju njoh fare dhe menjë herë mbylli derën dhe e kyci nga brenda.Agim Blloshmi që ishte kameramani ynë në këtë projekt me tha: Bo bo cfarë na bere o shef, leri shakatë se si e beri  ky qind për qind nuk është nga Malësia,tani na le dhe pa ujë dhe kështu ndodhi,plasëm vape filmuam por ujë nuk pimë.Nika qeshi me të madhe dhe na ftoi për të kaluar pak kohë së bashku.Në bisedë i thamë se na duhet të shkojmë për filmime në majën më të lartë mbi bjeshkët e Trieshit,në Koshticë.Nika nuk u mendua dhe as nuk e diskutoi fare, por menjëherë tha se jam dakord e kështu e lame, shkuam te nesërmen në Koshticë.U nisëm që në mëngjez dhe ne Koritë ne Bjeshkët e Malësië mbritem herët.Koha ishte me shi, mjergulla s’te linte të shikoje as 10 metro,makinat e kishin të veshtirë të leviznin pasi rruga për në Koshticë nuk lejonte veturat e ulta.Nika e vlerësoi shumë misionin tonë dhe më tha të prisnim këtu se ai do të gjente një xhip që të ngjitet në Koshticë.Kështu ndodhi. Kaluam fushën e Koritës,filluam të ngjitnim rrugën malore për në Koshtice.Mbasi bëmë  10-15 minuta udhëtim me makinë dhe në një lartësi që kishte sheshpamje ndaluam,por cfarë të shikoje; një mbrekulli të vërtetë të cilën e kuptojnë vetëm ata që e kanë përjetuar.Mjegullën dhe shiun e imët  ne i kishim lënë poshtë.Pamja e Koritës e mbuluar me mjegull,dukeshe si një liqen pa fund,një pamje magjike të cilën vetem dora e Zotit di ta krijojë.Ne ndodheshim mbi re sic ndodh gjithmonë  kur udhëtojmë me avion.Pasi ecëm dhe pak e lamë makinën dhe filluam filmimet.Nga maja e Koshticës Nika na orientoi se ku ndodheshim dhe filloi të na tregonte trevat shqiptare nga të katër anët që dukeshin si në pëllëmbë të dores.Nika ishte i entusiasmuar e i kënaqur, por dhe i cuditur  nga prezenca e ekipit tonë në këtë majë mali.Shpjegimet e tij për atë trevë më tingëllojnë në vesh edhe sot e kësaj dite .Fliste me pasion, ngadalë,rrjedhshëm,qartë,me një kronollogji përshkrimi sikur të ishte në një orë leksioni akademik.Me krahun e tij të shtrirë drejt pamjeve që na tregonte,dukeshe sikur objektet për të cilat fliste na i afronte në pëllëmbë të dorës.Gimi,si një mjeshtër i rrallë,filmonte, por mbante edhe shënime.Duke ndjekur folsin me vemendje,në një moment fshehurazi më tregon me  gisht sytë e Nikës,pasi kur erdhi koha që po fliste për kufijtë e sotme shqiptare u përlot,fytyra i ndryshoi pamjen,zerit i iku ëmbëlsia dhe ritmi i të folurit.Në sytë e tij ne tashmë lexonim lehtë keqardhjen dhe dhimbjen shpirtërore të cilat Nika nuk i fshihte dot më para nesh.Për ta kaluar këtë situatë emocionale,i them:-E Nik ,e shoh se  fryn pak erë dhe sytë po të lotojnë.Atëherë ai qëndroi dhe na tha:-E shikoni se cfar na kanë bërë të huajt në kufijtë dhe tokat tona?Ne nuk folëm por Nika vazhdoi duke na thëne: …edhe atë pak tokë që na e lanë trashëgim  të parët tanë, ne ikëm dhe i lamë si mos më keq.

E kisha takuar shumë herë Nikën në Detroit, kishim biseduar për shumë fusha e probleme të ndryshme e vecanërisht për Malësinë.E respektoja Nikën shumë dhe nuk me dhimbeshe koha që harxhoja me të pasi ai ishte inteligjent lexonte cdo ditë ishte shumë i sjellshëm shume i edukuar dhe tolerant në biseda dhe komunikim.Ai asnjëherë nuk të lëndonte me fjalë,ishte një burrë tradicional, babaxhan, me traditë,por edhe bashkëkohor dhe modern në jetën e përditshme.Edhe mesazhin e keqardhjes apo të mosdakortësisë që ai kishte me të tjerët ua përcillte me buzëqeshje.Të gjitha këto përshtypje  e konsiderata i kam krijuar për Nikën gjatë bisedave që kishim bërë së bashku në Amerikën e largët,por kur u gjendëm të dy në tokën tonë shqiptare, në majë të Koshticës, nga sjellja dhe fjalët e tij une u preka pa mase dhe pata fatin aty t’ia njoh më mirë botën e brendshme ku arsyeja fliste vetë, ku ndergjegjia kombëtare ishte e pastër si vetë ajri asaj bjeshke.Me siguri që ky do të jetë një nga emisionet më të vecanta dhe më prekëse të ciklit” Malësia e Madhe Pëllëmbë e Thesar” që unë kam bërë në Malësi,pasi përshkrimi që bëra më sipër tregon se ndjenja e dashurisë për atdheun është e brendshme dhe e shenjtë .Ajo ruhet në zemrat e cdo shqiptari në shpirtin e njerësve të thjeshtë pa kufi e mase e natyrshem shfaqet në jetë.Kështu ndodhi edhe me Nikën.Edhe i vdekur ai i shërben atdheut të tij.Vorrosja në vëndlindje nuk duhet parë thjesht si një amanet,por duhet kuptuar dhe shjeguar thelbi i këtij akti,jo vetëm se amaneti është një veprim hyjnor si porosi dhe besë e lënë por e rëndësishme është vlera,është thelbi i ketij amaneti për familjen,shoqërinë dhe në vecanti për bashkëatdhetarët e tij në emigracion.

E pikërisht ndër të tjera ky amanet i lenë i Nikë Gjoni Ivanajt që i kalon përmasat e interesave familjare më detyroi mua të ulem dhe të shkruaj me respekt duke nxjerrë në pah atë që unë zbulova tek ky malësor i thjesht por plot vlera.

Origjina e familjes së Nikës është nga Mali i Kojës së Malësisë. Ai është nipi i Dokë GJoni Ivanaj të hershëm në këto treva. Për një jetë më të mire, para Luftës së Dytë Botërore, familja Ivanaj shpërngulet nga Koja dhe vendoset me banim në fshatin Omerbozhaj që ishte në fushë dhe më afër qyteteve të Potgoricës dhe Tuzit. Babai i Nikës Gjoni Doke Ivanaj vazhdoi traditën e të parëve të tyre duke siguruar të ardhurat për jetesë dhe zhvillim nëpërmjet punës në bujqësi dhe blegtori. Gjoni Dokë Ivanaj ishte i martuar me Lule Kolë Duli Palushaj nga Bekajt e Trieshit por edhe familja e saj prej shumë vitesh është larguar për të jetuar në Guci. Gjon e Lule Ivanaj kanë lindur dhe rritur gjashtë fëmijë tre djem; Nua,Nika dhe Kola dhe tre vajza; Gjysten,Katerinë dhe Mari.Të gjithë në vite e rrethana të ndryshme  emigruan në SHtete e Bashkuara të Amerikës me përjashtim të motrës Mari e cila është martuar dhe për fat të mire jeton në qëndrën e Hotit të mocëm, në Traboin.Vëllezërit Ivanaj unë i kam takuar për herë të parë në Michigan.Fillimisht u njoha me Nuan dhe më pas me dy vellezërit e tjerë Nikën dhe Kolën që ishin të tre vellezër të mbrekullueshëm,sic thotë një shprehje popullore,më i mirë njëri se tjetëri.Të gjithë i kishim zili kur ata në cdo aktivitet të komunitetit apo raste familjare dhe shoqërore binin në sy menjëhere jo vetëm se rrinin të tre së bashku, por shquheshin edhe nga veshja dhe sjelljet e kulturuara te tyre.

Eshtë shumë pozitiv fakti se të tre vëllezërit Ivanaj janë orientuar shumë shpejt në jetën demokratike amrikane e cila i ka ndihmuar për të hapur dhe patur suksese në bizneset e tyre. Vellezërit Ivanaj sic i therrasim ne në komunitet janë një shëmbull shume i mirë për të gjithë bashkëatdhetarët tanë kudo që jetojnë dhe punojnë në emigracion pasi krahas angazhimeve dhe sukseseve në bizneset e tyre private janë aktivë edhe në jetën e komunitetit shqiptar duke dhënë ndihmesën e tyre të vazhdueshme intelektuale dhe ekonomike kudo dhe kurdoherë kur ka qëne e nevojshme.

Nua që është edhe vëllai i madh i tyre,fillimisht hyri në biznes me restorante, pastaj kaloi në  Real Estate si agjent dhe më pas hapi zyrën e vet Broker ku vazhdon të punojë aktualisht.Nua prej shumë vitesh është Kryetari i Lidhjes Intelektuale të Michiganit.Eshte i martuar me Vitoren nga Kosova dhe kanë dy femijë të mbrekullueshëm;Kristianin dhe Gjozefin,dy djem dhe studentë të suksesshëm.Vëllai i vogël Kola që ka ardhur i pari nga vëllezërit në Michigan,e kishte filluar biznesin e vet që herët në Malësi,por këtu në Amerikë,mbasi kaloi vështirësitë e para,bleu një restoran punoi forte dhe pati sukses në këtë fushë dhe shumë shpejt për disa vite e shumëfishoi biznesin duke u bërë pronar i pesë restoranteve.Por ënderra e tij ishte diku tjetër dhe kjo ndodhi shumë shpejtë.Mbasi i shiti të gjitha restorantet Kola ju kushtua tregetisë së materialeve të ndërtimit,vecanërisht paisjeve dhe ndërtimeve me mobileri dhe veshje nga brenda të shtëpive me materiale të importuara nga shumë vende të botës.Duhet theksuar se biznesi i tij nga viti në vit ka arritur suksese të mëdha.Kola, së bashku me partenerin e tij Majk Lekocaj i lindur ne Michigan me prejardhje nga Trieshi i  Malesise e që flet shumë mirë gjuhën shqipe dhe ruan traditat e të parëve te tij,kanë një meritë të madhe dhe janë pjesë e padiskutueshme e krenarisë së shqiptarëve të Amerikës,pasi biznesi i tyre “Nikos Hart wood” është padiskutim fabrika me e madhe në shtetin e Michiganit në këtë fushë.Si banor i parë që erdhi në Shtetet e Bashkuara të Amerikës,Kola ka pritur dhe ndihmuar shumë bashkëatdhetarë që kanë ardhur pas tij në Michigan.Kështu ai ka pritur dhe i ka orientuar edhe dy vëllezërit e tij kur erdhën në fillim.Si vëllai i vogel që është, por edhe sipas traditës ai së bashku me bashkëshorten e tij Tereza e lindur në Camaj të Hotit u kujdesën dhe e pleqëruan mbrekullisht nënën e tyre,Lulen e cila para 3 vjetësh u largua nga kjo jetë duke shijuar të gjitha shërbimet dhe rehatinë e nevojshme që i dhanë fëmijët.Kola ka dy djem Djali i madh Antoni është i martuar me Elizabetën e lindur në Gjonaj të Hotit të cilët kanë një djalë të quajtur Domenik.Kurse djali tjetër i vogëli i Kolës,Alberti është beqar.Të dy djemtë janë të shkolluar,të edukuar,të sjellshëm dhe shumë puntorë.Që të dy janë të arzhonuar në biznesin e familjes së tyre.Duhet theksuar dhe falenderuar se Kola është një aktivist dhe donator i rëndësishëm në të gjitha evenimentet e jetës së komunitetit shqiptar të Michiganit dhe në vendlindje.

Nika është vëllai i dytë i vëllezërve Ivanaj ka lindur më 6 Janar 1960 në fshatin Omerbozhaj.Shkollën fillore dhe 8-vjecare ai e ka kryer përkatësishtë në fshatin Dinoshë dhe në qytetin e Tuzit kurse të mesmen në qytetin e Podgoricës. Në vitin 1981 vëllezërit Ivanaj pësuan një nga tronditjet më të madha të jetës, pa pritur babai i tyre Gjoni,ndërroi jetë.Nikës i ra barra më e madhe e shtëpisë pasi vëllai i madh i tyre,Nuja ishte me studime në fakultetin e drejtësisë.Nika ka filluar të punojë si cdo fëmijë tjetër në atë kohë,por tani me humbjen e babait detyrimet për të punuar iu shtuan më shumë.Në bisedat e lira që unë kam bërë me Nikën para shumë viteve më tregonte se vdekja e babait nuk ju solli vetëm dhimbje dhe tronditje shpirtërore,por edhe vështirësi ekonomike për familjen pasi ishin shumë femijë në moshë të vogël.Mbas humbjes së babait ,tregon ai,të gjithë ne femijët sipas traditës malësore dhe të familjes,Nuen e kemi respektuar dhe e kemi konsideruar si babain tonë.Të gjitha të ardhurat që unë fitoja në fund të muajit ja dorzoja Nues jo vetëm se ishte vellai më i madh,por kishte nevojë edhe për shkollimin e tij.Sa herë që ka rënë fjala për këto veprime,vëllai i tij Nuja nuk vlerëson vetëm ndihmën ekonomike që Nika i ka dhënë familjes dhe vecanërisht atij në përballimin e shpenzimeve shkollore,por flet me krenari,kënaqësi dhe mburrje edhe për formimin e burrërimin e parakohshëm të Nikës duke ruajtur e trashëguar vlerat më të mira tradicionale malësore.

Në kohën e komunizmit Nika ka qënë sekretar i rinisë së fshatit ndaj ashkatdhetarët malësorë e donin dhe e respektonin pa masë sepse ai ishte shumë inteligjent i pa lodhur në punë korrekt dhe i saktë i ndershëm dhe besnik bujar dhe besimtar një orator i lindur i respektuar kudo në punë dhe në shoqëri. Ishte tolerant i sjellshëm e shquhej për ruajtjen dhe forcimin e mardhënjeve ndërfamiljare e fisnore.

Në vitin 1982 ai martohet me Tonen bijë nga fisi Gashaj i Trieshit.Së bashku në Omerbozhaj të Malësisë lindën dhe rritën katër femije dy djem; Gjokën dhe Robertin dhe dy vajzat; Magdalenën dhe Robertën.Nika para se të emigronte krahas atyre pak bagëtive që kishte dhe administrimit të tokave bujqësore punonte shofer në kompaninë” RumiaTrans komp.” në Mal të Zi.

Megjithëse kishte një familje të madhe ai jetonte por pas viteve 1990 gjërat ndryshuan shumë. Në kohën e pruralizmit Nika ishte shumë aktiv. Gjithmonë e conte zërin për të drejtat e shqiptarëve, sidomos kundër asimilimit të popullsisë shqiptare dhe uzurpimit të tokave nga shteti Malazez dhe popullsia me kombësi boshnjake, sic janë ndër të tjera edhe tokat në Karabushkopole.Qysh para viteve 2001, sa herë që janë bërë aktivitete kundër asimilimit të shqiptarëve në Malesi,Nika ka marrë pjesë në këto mbledhje dhe ka kritikuar hapur  qëndrimet nihiliste të ish politikanit dhe ministrit të atyre kohërave,Ferhat Dinoshës.Për realizimin e këtij shkrimi më është dashur të shikoja edhe materialet arkivore në ALBTVUSA si vidio dhe emisione që kemi bërë me Nikën gjatë këtyre viteve bashkepunimi në mëgrim.Konkretisht këto video i përkasin periudhës së viteve 2001- 2010,vite të cilat ishin plot aktivitete dhe punë intensive patriotike të malesorëve kryesishts që jetonin nën Mal të Zi, të cilët kërkonin të drejtat e tyre dhe vecanërisht statusin e pavarur të Komunës së Tuzit.Në këto protesta dhe takime të mbajtura në “Kishën e Shën Palit”, Nik Ivanaj përsëri ka kritikuar dhe demaskuar hapur padrejtësitë që Mali i Zi ju bën shqiptarëve për t’i cuar ata drejt asimilimit.Në këto takime Nika ka kritikuar rreptë e vazhdimisht që nga Michigani edhe partitë politike shqiptare dhe vecanërisht kryetarët e këtyre partive,sidomos Ferhat Dinoshën,duke i akuzuar ata për punë anti shqiptare. Nika ka qenë një bashkëshort prind xhaxha daje një kushëri një shok një banor i asaj zone dhe një shqiptar shumë i ndershëm që ka luftuar gjithmonë padrejtësitë ndaj ka qenë i nderuar dhe i respektuar në Malësi.Gjithmonë,kur ka  marrë pjesë në këshillin e prindërve të shkollës së Dinoshës ai ka kritikuar politikën e Malit të Zi për programet shkollore të nxënësve shqiptarë ,pasi literaturat e përdorura kanë qënë të cunguara e me shumë mangësi serioze.

Rrethanat për t’ju bashkuar familjes së madhe Ivanaj dhe për një jetë më të mirë të femijëve e detyruan Nikën që në vitin 2001 të emigronte së bashku me familjen e tij në Amerikë.Eksperienca e tij në jetë,por edhe mbeshtetja e dy vellezërve,nga Nuja dhe Kola,ia bënë më të lehtë filimin e jetës këtu në Michigan.Ndonse emigrant i ri,ai arriti të punoje dhe të krijojë me ndershemeri një jetë shumë të mirë.Ishte pronari i dy bizniseve: “Family Auto clinic” dhe me vonë “Family Towing Co”.Gjatë kohës që punonte në bizneset e tij,unë kam patur rastin ta takoj disa herë dhe të bashkëpunojmë së bashku.Në biseda vazhdimisht Nika më thoshte mua se kam dëshirë që ne shqiptarët të punojmë së bashku,t’i japim biznes njeri – tjetrit sikur të jemi një familje.E vleresoja shumë formimin dhe vullnetin e tij për të bashkëpunuar si komb njeri me tjetrin.Kishte dëshirë të madhe që t’ju shërbente dhe të bashkëpunonte me shqiptarët,ndaj një ditë me thirri në telefon dhe me tha:- Eja të bëjmë reklamën për të bashkëpunuar me komunitetin shqiptar.Ishte shumë kritik për ata që shpreheshin se “nuk punohet me shqiptarët”.Në punë si Nika dhe puntorët e tij kanë qënë shumë profesionalë.Une e kam provuar vetë ketë pasi kam qenë disa herë klient i ketij biznesi.Nika dhe biznesi i tij u bë i njohur shumë shpejt në komunitetin shqiptar.Një ditë nga qyteti  Taylor I Michiganit më merr në telefon një miku im që e takoja vazhdimisht në Teqenë e Baba Rexhebit xha Xhelua emigrant i vjetër i ardhur nga shqiptarët që jetojnë në Maqedoni dhe me thotë se nuk kam porosi për këngë ( xha  Xhelua kishte lindur në Prespë,por ishte nga Kolonja me origjinë dhe ai shpesh na kërkonte që ne si ALBTVUSA të trasmetonim këngë kolonjare e unë asnjëhere nuk ia prishja dëshirën) por të lutem më ndihmo të më japesh numurin e atij shqiptarit që rregullon makinat. Unë e pyes për cilin e keni fjalën pasi kemi disa që bëjnë këto punë dhe ai menjëherë me thotë: ….po për atë mekanikun more Gani ku “  makinat  hyjnë plaka dhe dalin nuse  “  .Ha ha ha sa kam qeshur. Që ate ditë dhe gjithë jetën nuk e harroj kurrë këtë batutë që gazetari i mirënjohur i ALBTVUSA-së ,Rafael Floqi ,si një mjeshtër i reklamave, i kishte përshtatur “Family Auto clinic”, biznesit të Nik Ivanajt.Ja dhashë numurin xha Xhelos dhe ashtu duke qeshur i tregoj Nikës,e kur Nika mësoi se xha Xhelua jetonte në Taylor dhe i duhej mbi një ore e gjysëm rrugë që të vinte ne 23 mile e në Schoenherr qyteti Shelby T.W.P. ku ai kishte biznesin më tha: – Menjëherë le të vijë, gjithcka do t’ia bëj falas- dhe kështu ndodhi.

Krahas biznesit dhe punëve familjare Nika edhe ketu në emigracion ka qënë një aktivist i pa lodhur në komunitet.Ai së bashku me vellezërit e tij po thuaj se kanë marrë pjesë në të gjitha evenimentet që janë zhvilluar këtu në Michigan dhe në vendlindje.Nika ka sakrificuar shumë,por nuk ka qenë asnjeherë materialist,para burrnisë,besës,fjalës së dhënë ka qenë gjithmonë shumë korekt.Nika ishte i mprehtë në të kuptuar dhe në të shprehur,kur fliste sillte argumenta.Ja se cfare ndodhi një ditë gjatë pushimit të drekës.Unë u ndodha aty në biznesin e tij pasi i bëra Nikës një intervistë ku ai shpjegoi shërbimet që biznesi i tij kryente për klientët.Dikush aty debatonte në një bisedë dhe mbronte komunizmin,unë po prisja se si Nika do të reagonte dhe kjo nuk vonoi.Nika e degjoi me shumë durim  deri ne fund  P.J. dhe shume qetë i drejtohet P.J.

– Dy hallot e mija Tereza dhe Agja ishin të martuara në Shqipëri para se të mbylleshe kufiri por unë dhe familja ime gjatë kohës së komunizmit për shumë vite nuk i kemi takuar. Lavdi zotit që në demokraci u rilidhem. Eh z. P.J, ky është komunizmi. Nika ka qenë pa diskutim një besimtar fetar i devotshëm.Aktivitetet e tij gjithmonë kanë qënë të lidhura me kishën.Ai besonte tek zoti dhe Krishti të cilët shumë shpejt do ta merrnin pranë.Nga viti 2010 deri ne vitin 2016 Nika ka qënë  anëtar i këshillit të kishës së” Shën Palit” në Rochester Hills Michigan duke dhënë si gjithë antarët e tjerë të këshillit një kontribut të madh.Si orator dhe i shprehur që ishte ai disa herë ka drejtuar aktivitetet në rolin e moderatorit me rastin e festimit të Festës së Flamurit në Kishën e Shen Palit organizuar nga shoqata atdhetare “Malësia e Madhe” dhe Kisha.Po ashtu në vitin 2016 në Kojë ku në prezencë të rreth një mijë  të pranishmëve Nika ishte moderator dhe drejtoi me kopetencë aktivitetin që i kushtohej Nënë Terezës dhe ngritjes së bustit me rastin e Shënjtërimit të saj.Nuk mund të jesh i nderuar dhe i respektuar nga të tjerët dhe komuniteti si lider nëse nuk ke krijuar minimalisht një familje të thjeshtë,të ndershme e të suksesshme,vecanrishtë edukimin e brezave që do të lëmë pasë. Rruga e suksesshme për të fituar statusin e lidershipit në komunitet gjithmonë kalon nëpërmjet familjes.Nika ka qënë i përkushtuar shumë për familjen.Ai është shëmbull edhe në këtë drejtim pasi ëndërrën e tij për të patur një familje të suksesshme shumë shpejtë e bëri realitet.Dy djemtë; Gjokën e Robertin dhe cupën e madhe Magdalenën,i ka të martuar.Djali i madh,Gjoka,nuk ka fëmijë akoma,kurse djali i vogël ka dy djem.Vajza e madhe ka djalë dhe vajzë.Gjoka është duke mbaruar inxhinierinë në Oaklan University,kurse Roberti punon tek xhaxhai i tij Kolë.Magdalena punon infermjere në Henry Ford dhe vajza e vogël Roberta është studente për physical therapy.Të gjithë fëmijët e Nikës janë të lidhur ngushtë me familjen,janë të edukuar,të dashur,të sjellshëm,punëtorë dhe të suksesshëm në punë e shoqeri.Krahës kësaj pasurie njerëzore Nika u ka lënë atyre edhe një pasuri të dukshme materiale,duke filluar nga Korita, Omerbozhajt, Podgorica e deri në Ulqin.Edhe në Michigan, ndonse emigrantë të rinjë, familja e tij u orientua shpejt në jetën amerikane dhe vazhduan të risin pasurinë e  tyre.Shtëpinë ku jetoj Nika, ja la djalit të vogel dhe ishte në proces të ndërtimit të shtëpisë së re për vehte dhe të djalit të madh,por ëndërrat e Nikës së bashku me jetën e tij këtu u ndërprenë pasi më 20 Dhjetor,në prag të Krishtëlindjeve të vitit 2017,ai ndërroi jetë duke lënë në pikëllim të thellë familjen,të afërmit dhe gjithë shqiptarët kudo që e njihnin.Vdekja e parakoshme në moshën 57 vjecare e kishte paralajmeruar Nikën që 12 vjet më parë kur u operua nga tumori në tru.Shëmbulli i tij në luftën për të mposhtur vdekjen ka qënë i pa parë,megjithse e dinte rrëzikshmërinë e sëmundjes, ai ka qënë shumë kurajos,i fortë,asnjehere i lodhur,kishte besim tek vetja dhe tek Zoti,por nuk mjaftuan kurimet dhe rezistenca e Nikës e kështu Lisit të vëllazërisë Ivanaj, para kohe,iu këput një degë,por rrënjët e tij janë të forta dhe të sigurta,pasi Nika ka lënë pas një familje të mbrekullueshme e të shëndetshme,ku djemtë Gjoka dhe Roberti me siguri do të ndjehen krenarë për atë c’ka bëri babai për edukimin e tyre e do të jenë gjithmonë përkrahë xhaxhallarëve të tyre Nue dhe Kola .Ata do ta kalojnë së bashku  këtë dhimbje të madhe që ju shkaktoi vdekja e babait dhe ashtu si unë i njoh,vëllezërit Gjoka dhe Roberti jo vetëm se do të shkojnë mire me njeri-tjetrin,por do të përfaqësojnë me dinjitet babain e tyre në marrdhëniet me familjen e madhe ivanaj.Amaneti që u la fëmijëve dhe vëllazërisë Nikë Gjoni Ivanaj ishte që të varrosej në vëndlindje,në varret e të parëve të tyre,pranë babait të vetë,në tokën e embël shqiptare dhe ky amanet u realizua nga familjarët e tij.Në se dëshirën e cdo kujt që vdes në Amerikë dhe varroset në vendlindjën e tij,në trevat shqiptare,ne nuk do ta vlerësojmë si një veprim atëdhetar,si një investim me vlerë kombëtare ,por do ta quajmë një veprim rutinë,një detyrim,një traditë apo thjeshtë një amanet i lënë,jemi shumë të gabuar.Le t’i referohemi Nikës për të cilin po shkruaj,por me ketë rast në shënjë respekti për aktin e tyre le t’i kujtojmë të gjithë ata persona që kanë vdekur këtu në Amerikë apo në vende tëtjera të botës dhe kanë dëshiruar dhe janë varrosur në vëndlindje.Nika vdiq në moshën e re 57 vjecare duke lënë mbrapa në jetë,në Shtetet e Bashkuara të Amerikës,bashkëshorten,katër fëmijët,dy vëllezërit,dy motrat me fëmijët e tyre,tre nipër dhe një mbesë e shumë të afërm të fisit Ivanaj,miq e shokë të tjerë.Varrin në Omerbozhaj prej kohësh Nika e kishte bërë gati në Malesi,pra gjithcka e paramenduar.Në se do të bëjmë balancën e raporteve familjare mbas vdekjes të Nikës, duke marrë parasysh edhe nënën  e tij Lule që është varrosur e Rochester Hills,raporti  del se mbi 95% të familjes së ngushtë dhe të afërm i ka në Amerikë.Atëherë lind pyetja se përse Nika e ka patur dëshirën të varroset në vëndlindje edhe pse e di se është larg familjes së tij.Pikerisht këtu qëndron forca e llogjikës dhe guximi për ta quajtur këtë amanet një akt atdhetar, i përjetshëm,pasi një varr në vëndlindje është një vlerë kombëtare.Koha kalon shpejt duke palosur edhe shekujt,por toka mbi dhe’ dhe nën dhe’ i ruan varret dhe kockat tona.Në studimet historike të së kaluarës,por edhe në ditët e sotme moderne për qëllime të rëndësishme studimore të interesave të kombeve të ndryshme bëhen gërmime dhe krahës fakteve të tjera shkenca bazohet dhe merr si prova kryesore edhe vorrezat,për ekzistence e për përcaktimin e vëndbanimeve,të periudhave të ndryshme të jetesës së kombeve,identitetin,trojet dhe pasurine e tyre.Edhe fakti se të gjithë personalitetet e rëndësishme pavarësisht fushës së kontributit të tyre kombetar dhe se cilit kombi i përkasin, kur fati e sjell që ata të vdesin jashtë shtetit,interesimi i shoqerisë njerëzore,institucionet dhe shteti përkatës kërkojnë që eshtrat e tyre të kthehen e të varrosen në vëndlindje.Kjo tregon se prezenca e varreve të tyre është një nder dhe një vlerë kombetare.Atehere pavarsisht se këta persona kanë një vlerë të shquar,pa diskutim që edhe varret e njerëzëve të thjeshtë janë pjese e vlerës së përgjithshme kombëtare.Prandaj amaneti i Nikë Ivanajt dhe realizimi i tij nga familja është vërtet një vlerë dhe krenari familjare,shoqerore dhe kombëtare.

Sukseset e vëllazerisë Ivanaj janë një shëmbull për gjithë shoqërinë e sotme shqiptare në emigracion.

Shpirti i Nikë Ivanajt u preftë në paqë.

 

Michigan Marse 23 2018

Klinika e Dr.Zef Prela Lucaj në Michigan ka qënë bujare si “ Shtëpia e Malësorit “

by

Dr. Zef Prela Lucaj, njeriu që për më shumë se dy dekada ishte kujdesur  për mijera e mijera pacientë ,që u kishte kthyer atyre shëndetin, u kishte shpëtuar jetën,papritur vetë biri i këtij komuniteti  Dr. Zef Prela Lucaj ndërron jetë në moshë të  re 52 vjecare./

 

 

 

1Dr.Zef Prela Lucaj

Dr. Zef Prela Lucaj  5 Mars të vitit 1965-23 tenor 2017/

Nga Gani Vila /

Drejtori ALBTVUSA-s/Këmbanat e kishës filluan të binin që herët në mëngjez.E Hëna e datës 23 Tetor 2017 do të mbahet mend për shume vite e do të kujtohet gjithmonë nga brezat  që do të vijnë si një ditë e dhimbshme.

Shumë shpejt lajmi i hidhur pushtoi komunitetin shqiptar të Michiganit.Dhimbja dhe dëshpërimi u përhapën shpejt dhe lotët e njerëzve filluan të rrithnin pa pushim.E pabesueshme ,por e vërtetë,njeriu që për më shumë se dy dekada ishte kujdesur  për mijera e mijera pacientë ,që u kishte kthyer atyre shëndetin, u kishte shpëtuar jetën,papritur vetë biri i këtij komuniteti  Dr. Zef Prela Lucaj ndërron jetë në moshë të  re 52 vjecare.

Si pjesëtar i këtij komuniteti,si drejtor i ALBTVUSA-s, por edhe si pacient i Dr.Zef Lucaj ndjej obligimin që në nder të tij të shkruaj këto rreshta.

Dr.Zef Lucaj e kam njojtur para 18 viteve.Takimet e para i kam patur në disa aktivitete që komuniteti shqiptar i Michiganit zhvillonte në ate kohë.Më vone si unë ashtu edhe familja ime u bëmë edhe pacjentë të klinikës së tij.

Dr.Zef Lucaj ka lindur në fshatin Delaj të Trieshit Malësia e Madhe më 5 Mars të vitit 1965.Në vitin 1973 gjyshi i tij Kol Paloka Lucaj me familje,së bashku me një pjesë të fisit Lucaj, lenë Malësinë dhe emigrojnë në Michigan të Sheteve të  Bashkuara të Amerikës ku jetojnë edhe sot.I ndjeri Zef kur erdhi  në Michigan ishte 8 vjec.Pasi kaloi vështirësitë e para të emigracionit si; gjuhën, kulturën etj,falë edhe mbështetjes të vazhdueshme të familjes, por edhe vetë intelektit të zhvilluar të tij, dëshirës për të studiuar,kreu me rezultate të shkëlqyera të  gjitha nivelet e shkollës dhe në vitin 1996 mbaroi një nga universitetet më prestigjoze të mjekësisë në Michigan “Wayne  State University Medical School M.D.,PH.D.”

Komuniteti shqiptar i Amerikës dhe vecanërisht Malesia në emigracion krenohet me fisin e Lucajve pasi krahës ruajtjes të traditave më të mira shqiptare,janë integruar shumë shpejt në jetën demokratike amerikane duke u shquar për shkollim,dituri dhe investim intelektual ku krahës profesioneve të ndryshme të fituara nga Lucajt në Universitetet Amerikane, në fisin e Lucajve në brezin e të ndjerit Zef dhe në vazhdim,spikat profesioni i mjekut.

Nga ky fis që rrënjët i ka nga Delajt e Trieshit të Malësisë së Madhe,të Trieshit që ka lindur dhe   rritur intelektual,personalitete të shquara si në vëndlindje ashtu dhe në emigracion ka  dalë edhe plejada e 7 doktorëve,Dr.Robert Lucaj MD -Nuclear Medicinë,Dr.John Lucaj MD-Director of Cafrdiology Research,Dr.Kola Dushaj MD-Internal Medicinë,Dr.Simon Lucaj MD- Psychiatry,Dr Bernette Lucaj MD-Psychiatry,Dr.Elizabeth Lucaj MD-Psychiatri dhe shumë e shumë Lucaj të rinjë që janë duke studiuar në rrugën për t’u bërë doktorë. Ky është një sukses i madh për vetë ata,për familjet e tyre një nder dhe nevojë për Malësinë,por edhe një vlerë për mbarë komunitetin shqiptar dhe shoqërinë në përgjithësi.

Doktor Zef Luca studimet universitare i mbaroi me rezultate të shkëlqyera,po kështu shkëlqeu edhe në punën e tij si doctor në Spitalin Hanry Ford në Macomb Michigan në fushën e Neurologjisë.Shumë shpejtë ai do të ishte në 10 doktorët më të sukseshëm të këtij spitali.Unë kam patur rastin të dëgjoj me veshët e mi fjalët dhe opinionet e shkëlqyera që kishin kolegët për Dr.Zefin.Cilitdo t’i drejtoheshe ,e t’i përmëndje emrin e Dr.Lucës në spital ,fytyra do t’i buzëqeshte, ndalonin dhe mbasi bënin pyetjen rutinë -cfarë e ke doktorin?,  të gjithë të ndihmonin sikur të ishte vetë doctor Zefi.Të gjithve na bie rasti të kemi halle dhe kur ato i ke peshojnë, por kur i kalon ato harrohen,por Dr.Zef Lucaj kurrë nuk harrohet,kurrë.Këto ndihma e mirësi të përfituara nga prezenca e Dr.Lucës në këtë spital i kemi provuar të gjithë ne shqiptarët ,pasi si unë edhe shumë shqiptarë të tjerë në komunitetin e Michiganit kemi patur rastin të jemi pacientë të Dr.Lucaj jo vetëm në spitale, por edhe në klinikën e tij.

Dr.Zef Lucaj ishte me plot kuptimin e fjalës doctor,profesionist i nivelit të lartë,kishtë një komunikim të ëmbël ,e jetonte botën e brëndshme dhe dhimbjen e pacientit,ishte i prirur të bënte maksimumin e më të miren për pacientët, ishte i durueshëm, i qetë, të jepte këshilla,kurajo dhe shpresë.Me sjelljen e tij të bënte të harroje dhimbjen. Në komunitetin shqiptar Dr.Zef  Lucaj do të shquhej për shërbimin e tij dhe do të mbahet mënd nga të gjithë si doctor i shqiptareve.

Edukimi familjar,traditat shqiptare,studimet dhe kontaktet me boten e zhvilluar e kishin formuar Ate Doktor të vertetë.Ishte i respektuar,i sjellshëm,i kujdesshëm,ishte i dashur dhe shumë human, gojë ëmbël dhe i pa përtuar për të gjithë pacientëtë e në vecanti për bashkëatdhetarët e tij.E përjetonte emigrimin, gjente kohë të fliste për hallet dhe problemet shqiptare si këtu  dhe në vëndlindje.Autoriteti prestigjoz  dhe fama e madhe që fitoi si doctor,nuk e shkëputën nga realiteti i ambjentit ku doctor Luca jetoj. Për qindra e qindra shqiptarë hallexhinj që nuk flisnin anglisht,që nuk kishin inshurencë e mundësi ekonomike Klinika e Dr.Zef Prela Lucaj  ka qënë bujare si “ Shtepia e Malesorit “.

Krijimi i emrit të mirë te Dr.Zef Lucaj nuk ishte vetëm në planin profesional,pasi Zefi në radhë të parë ishte një njeri i mirë,ishte një fëmijë,një djalë i përkryer,një bashkëshort dhe baba i  devotshëm, model,besonte tek Zoti dhe familjarisht shkonte cdo javë në Kishë.Ishte shok dhe mik i mirë.Merrte pjesë në aktivitetet e komunitetit,ishte shumë human, donacionet e tij nuk kane menguar asnjëherë në Michigan   dhe në vendlindje.

Dr.Zef Luca u nda nga jeta në moshë të re,duke lënë në pikëllim të thellë familjen e tij të mbrekullueshme,bashkeshorten Vicky bijë në Shkrelaj,djemtë Nicholas 18 vjec dhe Anthony 14  jec ,vajzën Angelina 9 vjec, prindërit Prela dhe Terez ,Vëllain Rrok dhe mbarë vllazërinë Lucaj.Ndarrja nga jeta e Dr.Zef Lucaj është një dhimbje e humbje e madhe jo vetëm për familjen e tij, për fisin Lucaj ,por edhe për mbarë komunitetin shqiptar të Michiganit të cilët e donin dhe e respektonin aq shumë.Doktori në komunitetin Shqiptar ishte dhe  është një shëmbull i mirë,një model që duhet ndjekur nga breast e rinj nga përmbajtja, por asnjëherë nga fati.

Vdekja e parakoshme e Dr.Zef Lucaj për ne shqiptarët e Michiganit do të ndihet gjatë e cila për nga nevoja i përngjan vdekjes të doctor Luk Gjokaj në Malesi.

Të gjjithë shqiptarëve do na mungojë Doktori ,ndërsa ” Thesarit të Malësisë” ju shkëput  një gur  i artë me emrin Zef Lucaj.

Zoti e forcoftë dhe e ndihmoftë familjen e tij.

Shpirti i të ndjerit Zef u preftë në Parris.

Gani Vila

Drejtori ALBTVUSA-s

Michigan 23 Tetor 2017

NËNË TEREZA-NËNË E GJITHË BOTËS

by

gani-vila-254x300NGA GANI VILA*/Vite dhe shekuj do të kalojnë dhe pasardhësit tanë në gjithë globin me siguri do të shprehen me admirim e do të ndjehen krenarë e të privilegjuar para gjithë njerëzimit sepse kanë jetuar në kohën kur Nënë Tereza ishte gjallë. Veçanërisht kombin shqiptar e gjithë bota do ta nderojë dhe respektojë gjithmonë në nivelet më të larta të kohërave që do të vinë, pasi nga gjaku i këtij populli të lashtë lindi Gonxhe Bojaxhiu të cilën Zoti e thirri dhe me misionin e saj ajo u bë Nënë e mbarë Botës. Sigurisht që ne nuk do të jetojmë aq gjatë por para se te largohemi nga kjo botë e kemi një shans, kemi kohë, nevojë, mundësi dhe energji pozitive që të ndryshojmë sado pak zemrën, shpirtin dhe veprimet tona t’i ushqejmë me dashurinë në veprim, që këto cilësi mirësie të trashëgohen shëndetshëm në brezat e rinj. Për këtë duhet që në jetën tonë të përditshme të imitojmë sado pak Nënë Terezën në mënyrë individuale, familjare, fisnore e gjithë shoqëria shqiptare dhe mbarë bota. Të hysh në botën e Nënë Terezës nuk arrihet menjëherë edhe pse ekziston mes nesh vullneti, duhet të bëjmë shumë kujdes pasi edhe pse na duket si e lehtë për ta kuptuar dhe për të vepruar në praktikë si Nënë Tereza, në jemi shumë larg saj, sepse veç Jezu Krishti e askush tjetër nuk e di të vërtetën e botës të brëndshme dhe fuqinë e misionit të saj. Por Zoti bën mbrekullira dhe mundësitë për t’ju afruar sa më afër misionit të Nënë Terezës  i kemi të gjithë, pasi krahas vlerave mistike fetare të lidhjes të saj me Zotin, ajo si asnjë  njeri tjetër në botë ,karakterizohet edhe nga prakticiteti i vlerave e virtyteve të pafundme njerezore qe natyrshem i vuri ne sherbim te njerezimit.Ishin këto veprimtari të përditëshme praktike të saj,më të sëmurët, me të uriturit,me të varfërit,kundra luftës, për paqe në botë, me ndihmat, bamirësitëe, faljet,pendesat,dashurinë në veprim etj. cilesi këto mendoj se përfaqësojnë vetëm pamjen e jashteme të misionit të saj pasi vlerat e vërteta të thelbit të cështjes Nënë Terez përbëhen nga elementë të padukshëm njerezor që përmbajnë pafundesi vlerash thesare njerezore që jetojnë në zemrat dhe shpirtërat e njerëzëve por që t’i gjesh ato e t’i vësh në shërbim të njerezimit duhet celsi që gjeti Nënë Tereza që fliste si shënjt dhe vepronte si Nënë e kështu e ngriti dashurinë në institucion të përhershëm.

Nëse i referohemi shtresave të shoqerisë njerezore që ekzistojnë sot ne botë jo nga pikpamja numerike, por si fenomene shoqerore e sociale të varfërit të vuajturit të sëmurët të pushtuarit si shtresa në nevojë janë më afër thelbit të Misionit të Nënë Terezes. Edhe pse këta njerez nuk kanë mundësi të flasin atje ku duhet,ata natyrshem janë pjese e misionit të saj.Në praktikën e përditeshme, të bërë publike për Nëne Terezën,institucionet shteterore,fetare dhe mediatike,njerezit e pasur ekonomikisht,por fatëkeqesisht edhe një pjese e konsiderueshme e intelektualeve në botë, janë shumë larg  njohëjes të misionit të saj.Kjo mosnjohje e Misionit të saj vjen jo për mungese  vullneti, por për shkak të pamundësisë për të kuptuar misticizmin e fuqisë të këtij misioni të ngritur në institucion.Në vitet e fillimit të aktivitetit të Misionit të saj edhe vetë Vatikani, që tani e shenjtëroi, ishte i rezervuar.Por këtë here dua të tërheq vëmëndjen me këtë shkrim për shqiptarët dhe institucionet që i përfaqësojnë ata se sa  e kane njohur ,kuptuar e vleresuar këtë mision të shenjtë.

Nënë Tereza dhe Misioni i saj i Dashurisë është dashuri pa fund në veprim për mbarë njerezimin pa dallime feje race kombi ngjyre prirje politike etj.Këtë mision në fillimin e tij, vec Jezu Krishtit për shumë vite dhe në vazhdim jo të gjithë e kanë kuptuar, e kanë vlerësuar dhe e kanë respektuar ashtu si e meritonte.Kjo vrejtje ekziston për gjithë botën mbarë pasi skepticizmi që ekzistonte tek njerzit në atë kohë ju kishte zënë sytë për të parë atë yll që për herë të parë doli në horizontin e qiellit pa fund e që rezatonte dashuri. Nënë Tereza me gjithëse ishte vlerësuar me cmimet më prestigjoze të botës megjithse ishte vlera më e madhe e njerëzimit në shekullin e kaluar e në vazhdim shteti shqiptar ateist në atë kohë e përcmonte dhe nuk e lejonte të vizitonte Shqiperinë dhe familjen e saj. Shqiptarët që jetojnë në Kosovë dhe në Maqedoni ,që fenë e kishin të lejuar e megjithëse Ajo i vizitonte më shpesh, se kuptonin misionin dhe rëndësinë e saj.Kishat Katolike shqiptare që për fatë të mire ekzistonin në këto treva, me gjithë respektin dhe pritjen që tregonin ndaj saj,për mungese informacioni,njohje apo vizioni,nivelin e trajtimit të Nënë Terezes e bënin kryesisht si murgeshë.Përsëri nuk do të ishin shqiptarët ,por era e ndryshimeve të mëdha që po frynte në botë,që në gusht të vitit 1989  i dha mundësinë Nënë Terezës  të  vizitojë  për herë të parë Shqiperinë.Nënë Tereza në Tiranë u prit me protokoll, por nën një hije të zbehtë mediatike të TVSH si Televizioni i vetëm që ishte në atë kohë.Krahës vizitës që ajo bëri në varrezat e familjareve  të saj,”Pushtetarët e Gjunjëzuar”të asaj periudhe e detyruan Nënë Terezën që të vendoste një tufë me lule edhe tek varri i diktatorit Enver Hoxha,vizitë kjo që vazhdon të interpretohet keq edhe sot e kësaj ditë në botë.Dhe e dini përse ndodh kjo ? Sepse edhe sot shteti shqiptar nuk prononcohet publikisht ashtu si ka qënë e vërteta e protokollit më qëllim për të shmangur komentet dhe abuzimet.

Kur i referohesh jetës dhe veprës të Nënë Terezës për studim,vecanërisht marredhenieve të saj me Shqipërinë edhe pse është e dhimshme, duhet ta themi troc,se në vitin 1990 u rrëzua sistemi dhe strukturat e shtetit komunist, por nuk u zhduk mentaliteti i tij nga mendja e njerezve.Kjo që po ju them është e thjeshtë për ta kuptuar sepse shteti shqiptar dhe qeveritë e tij edhe mbas viteve 1990 i kishin plotesisht mundestë që të tregonin përkujdesjen e duhur institucionale e shtetërore për Nënë Terezën dhe misionin e saj.Për vec se t’i kërkonin falje e t’i krijonin kushte favorizuese pune ,duhet t’i caktonin të paktën një mini personel të përbërë nga historianë,gazetarë,kameramanë, etj.që të merreshin me studimin, administrimin dhe pasqyrimin e vlerave të këtij misioni të shënjtë  dhe vecanërisht aktivitetin e përditshëm të saj.Përse nuk udhëtoi asnjë gazetar për në Kalkutë apo në vënde të tjera ku ajo kishte motrat e saj ? Nëse diktatorin Enver Hoxha e pengonte “ateizmi “të njihte këtë dritë universal këtë pasuri të pakrahasueshme në botë po pushtetarët shqiptarë të mbas viteve 1990 kush i pengon….?

Unë duke vazhduar llogjikën e mendimit që shpreha më sipër dua të plotësoj se emërtimet e shtresave të shoqërisë shqiptare në të gjitha fushat dhe aspektet e saj; si ndarjet në parti termat very-jug përkatësia fetare traditat në breza etj.që të gjithë në veprime dhe në jetën e përditshme,në shpirtin e tyre janë njëlloj,shqiptarë,të dashur,mikëpritës,bujarë,etj,cilësi e virtyte të mira këto por kur marrin një detyrë si të zgjedhur apo të emëruar menjëherë c’fisnikërohen, janë të pa aftë për të administruar vlerat tona kombëtare shqiptare. Ishtë fat i madhë që Nënë Tereza erdhi disa herë për vizitë në Shqipëri mbas viteve 1989por fakti që nuk ka asnjë intervistë nga Televizioni Shtetëror apo inisiativa private në këtë fushë tregon se përkujdesja institucionale e shtetit dhe e shoqerisë shqiptare ka qënë zero.Por edhe institucionet e asaj periudhe në Kosove e Maqedoni dhe vecanërisht kisha katolike në atë periudhë kanëpërgjegjësin e tyre që nuk i kanë qëndruar më afër dhe me profesionalisht vlerave të saj hyjnore dhe vecanërisht atyre njerëzore.Kështu më këtë tabllo të varfër mbyllen marredhëniet e NënëTerezës me institucionet shqiptare edhe mbasi ne kemi fituar demokracinë.Por takimet e Nënë Terezës me shqiptarët në Kosove dhe në Maqedoni lanë gjurmën e tyre dhe inspiruan ndjenjat e meshtarëve të shkëlqyer shqiptarë të cilët filluan të mendojnë dhe të punojnë ndryshe për Nënë Terezën.Kështu një ndër ta ishte Dom Lush Gjergji që nga kontaktet e para që ka patur me Nënë Terezën e deri në ditën e shenjtërimit të saj, ka botuar 16 libra kushtuar Nënë Terezës,të përkthyera në shumë gjuhë te botës.Po ashtu Pater Pashko Gojcaj, famullitar në Kishën e Shën Ndout në Tuz dhe zv.Ipshkevi i Tivarit , në vitin 2003 i kushton Nënë Terezës  librin me poezi “ Sytë e shenjtëneshës”,si dhe shumë individë të tjerë  të cilët kanë shkruar apo kanë kënduar me përkushtim të madh  për këtë Nënë të madhe.Por ajo që është me e rëndësishme për marredheniet e Nënë Terezës me botën shqiptare i përketë kohës para viteve 1990,kur regjimi diktatorial i Enver Hoxhes ne Shqipëri e kishte të ndaluar me ligj të dëgjoje Radion e Zerit të Amerikës,institucion mediatik që në ato vite mbante peshën më të madhe  të luftës së drejtpërdrejtë kundër sistemit komunist në Shqipëri dhe në botë.Pikërisht në këto vitë Radio Zëri i Amerikës nëpërmjet gazetarit të saj e bashkëatdhetarit tonë, patriotit të nderuar z.Gjek Gjonlekaj, në takimin që pati me Nënë  Terezën në Qershor të vitit 1988 regjistron lutjen e saj të bërë në gjuhën tonë shqipe.Zëri original i Nënë Terezës në lutjen që Ajo bëri për popullin shqiptar, është një rast i vetëm dhe me shumë vlerë për binomin Nënë Tereza – Shqiperi. Prandaj mediat historianët, biografët dhe shteti shqiptar duhet ta administrojnë si një pasuri me vlerë të madhe kombetare veca rishtë për të ardhmen.

Nëse studiojmë ndjeshmërine njerezorë të botës shqiptare lidhur me  figurën dhe suportin e Nënën Terezës, pjesa e popullsisë shqiptare që i përket Malësisë së Madhe  në Mal të Zi të cilët kanë emigruar në SHBA, kanë qënë të parët në kontaktet me Nënë Terezën dhe kanë gjetur zgjidhjen e qytetëruar nëpermjet shtatoreve për të nderuar këtë figurë.Aktualisht, në këtë zonë për të cilën po shkruaj, janë ndërtuar 3 shtatore të Nënë Terezës;në Tuz,në Vuksanlekaj dhe në Kojë.Vëllezërit hotianë Lek dhe Pashko Gojcaj  kanë ngritur shtatoret e Nënë Terezës pothuajse në të gjitha trevat ku jetojnë shqiptarë;nëTuz , Prishtinë, Mitrovicë, Maqedoni,në kishat katolike Zoja e shkodres,  në New York,në Kishën e Shën Palit e të Zonjës Pajtore në Michigan, etj si dhe kanë dhuruar shumë buste e portrete të saj.Marash Nucullaj, nga Koja e Malësisë, ka sponsorizuar dhe ngritur dy shtatore të Nënës Terezë një në Sarajeve dhe një në Vuksanlekaj të Malësisë së Madhe. E megjithë atë kaq sa ka bërë deri tani shoqeria shqiptare është shumë pak Ndërsa shteti shqipëtar deri tani që une po shkruaj nuk është interesuar fare peër thelbin e misionit si vlerë njerëzore dhe për figurën e Nënë Terezës si shqiptare. Të vjen turp t’i përmendësh veprimet qesharake të qeverive shqiptare duke i dhënë Nënë Terezës vleresime të karakterit simbolik të cilat po jua rendis si më poshte:Aeroportit të Rinasit i vendoset emri i Nënë Terezës i shoqeruar me një shtatore, Sheshin para Universitetit të Tiranës ku partitë shqiptare bëjnë mitingje e emërtuan me emrin Nëne Tereza, Spitalin QSUT Tiranë e emertuan me emrin Nënë Tereza.Kur thashe më sipër se janë vlerësime simbolike kam parasysh se këto emertime nuk kanë  investime të shtetit dhe as lidhje me misionin e Nënë  Terezës.Shteti shqiptar dhe qeveritë e tij si dhe ai kosovar deri në ditën e shenjtërimit të saj,nuk kanë pregatitur asnjë film dhe asnjë dokumentar zyrtar,pra akoma nuk e kanë zyrtarizuar figurën e saj.Bile edhe biografia që ndodhet në Wikipedia,nuk është korrekte,nuk është e plotë,mungojnë shumë pika elementare por të rëndësishme të jetës së saj e për rrjedhojë nuk është pasqyruar me dinjitet e me përmasat e vlerave të saj edhe në Historinë e popullit shqiptar.Nënë Tereza dhe misioni i saj nuk i përket vetëm Kishës Katolike dhe Vatikanit,ndaj është detyrë immediate që jo vetëm shteti shqiptar por gjithë bota mbarë të nderojë dhe të vendose figurën e Nënë Terezës në nivelet më të larta që e meriton.Vatikani gjatë jetës dymijevjecare ka shenjtëruar mbi 10.500 personalitete të fesë katolike.Në vazhdën e këtyre vlerësimeve Papa Francesku  me 4 Shtator 2016 e shpalli Nënë Terezën “ Shenjta Nënë Terezë e Kalkutës “ dhe menjëherë Ai tha se unë e shpalla me këtë emër,por bota do ta thërrasë gjithmonë edhe në të ardhmen NËNË TEREZË.Kjo deklarate e menjehërshme  e Papa Franceskut  verteton së Nënë Tereza mori  cmimin e radhës dhe se Shenjtërimi i saj është një stoli që e zbukuron me shume figuren e saj,pasi Misioni i Nënë Teresës është  përtej përmasave të Vatikanit.

Nënë Tereza shquhet për thëniet e saj profetike njerëzore dhe praktike që karakterizohen nga dashuria në veprim. Deklarimi i vullnetshëm i Nënë Terezës para gjithë mediave prestigjoze boterore se” Me gjak jam shqiptare “i shërben bashkimit tonë kombëtar dhe detyron të gjithë shqiptarët që jo vetëm se duhet të krenohemi me Nënë Terezën por duhet edhe ta përjetojmë e ta imitojmë Atë në cdo hap të jetës sonë.

Po si e vlerësuan shtetet   dhe qeveritë shqiptare e kosovare Shenjtërimin e Nënë Terezës? Pak shpenzime nga ana e Qeverisë së Kosovës një vizitë turistike në Romë udhetim special hotele luksoze pak nxehtë ditën e shenjtërimit në sheshin e Shën Pjetrit kthehen në Shqipëri dhe në Kosove si heronjmarrin rroga dhe djeta pluse se kanë udhëtuar dhe kanë marrë pjesë në cremoninë e shenjtërimit të njeriut më të madh të globit si simbol i të varfërve.Cfarë paradoksi.

Gjatë punës mediatike që Televizori i Shqiptarëve të Amerikës ( ALBTVUSA )bëri ato ditë në Vatikan nga data 2 deri më  6 Shtator 2016,ne pamë se organizatorët e Koncertit kushtuar Nënë Terezës që u mbajt në Balizika e Shën Palit në Romë te drejtuar nga Imzot Dodë Gjergji,kishin bërë një punë shumë serize,profesionale e cila ishte një vlerë e madhe kombetare që u realizua në nivele të larta për të pranishmit në koncert dhe u trasmetua për gjithë botën në parametrat bashkëkohore.Por më datën 4 shtator 2016 që ishte dita e  shenjtërimit të Nënë

Terezës nuk ndodhi ajo që pritej. Shqiptarët si kurrë ndonjëherë ishin kombi më i pa organizuar.Pjesëmarrja në këtë eveniment e shqiptarëve nga Shqipëria nga Kosova nga Mali Zi dhe Maqedonia ishte shumë e ulët, pra nuk kishim një organizim institucional.Ndaj duhen falenderuar përsëri inisiativat e individëve e kryesisht të diasporës shqiptarë që mundësuan pjesëmarrjen e tyrë në këtë eveniment historik për popullin tonë.Shqiptarët edhe pse ishin pak na përfaqësuan  në Sheshin e Shën Pjetrit me flamurët e kombit tonë,por kjo nuk ishte e mjaftueshme pasi më  4 Shtator 2016 Sheshi i Shën Pjetrit në Vatikan duhej të ishte mbushur plotë e përplot me shqiptarë nga të gjitha trevat shqiptare dhe diaspora.Sheshi i Shën Pjetrit atë ditë duhet të fliste vetëm shqip dhe mbas kthimit të udhëheqsave të shtetit në Shqipëri dhe në Kosovë duhej të festohej shenjtërimi i saj,jo vetëm me meshat e Kishës Katolike, por nga i gjithë populli shqiptar; të krishterë,bektashinjë,myslimanë,katolikë,nga Shqiperia e  Kosova,nga shqiptarët në Maqedoni e Mali Zi si  dhe nga  diaspora,ashtu së bashku si gjaku i Nënë Terezës.Këto nuk ndodhën dhe tani shtetit shqiptarë i vjen për shtatë shprehja popullore se: “ kurre nuk është vone”.

Shteti Shqiptar dhe ai Kosovar duhet ta vendosin me dinjitet në Historinë e Popullit Shqiptar figurën dhe kontributin e Nënë Terezës.Të krijojnë Institucionet përkatëse për të studiuar ulumtuar dhe përgjithësuar veprat e Nënë Terezës.Literatura e Nënë Terezës që bën fjalë për edukimin dhe formimin e dashurisë njerëzore të futet në tekstet shkollore.

Të dimë c’ka ka thënë Nënë Tereza gjatë jetës së saj të paktën për ne shqiptarët është detyrë por të bëjmë Ne cfar Nënë Teteza bënte është progres dhe mirësi.Qëndroni sa më afër Nënë Terezës me mendje dhe vepra pasi Ajo është suksesi dhe pasuria me e madhe e kombit shqiptar dhe një celës i artë për të gjithë ne të cilin duhet ta përdorim me dashuri dhe mencuri kombetare.

*Drejtor i Televizionit të Shqiptarëve të Amerikës USA.

Të Pathënat e Genocidit Grek Në Juglindje të Shqiperisë

by

Nga GANI VILA/

Drejtor i Televizorit të Shqiptarëve të Amerikës-MICHIGAN/

E  kam obligim të  shkruaj rreth krimeve  antinjerëzore të kryera nga ushtria e  rregullt e shtetit grek ndaj popullsisë shqiptare… në vitin 1914 , në zonën ku kanë lindur të parët e mi dhe unë. Jam  pikërisht nga ajo zonë ku  grekët masakruan  375 persona  nga data 2 deri në 10 Korrik të vitit 1914 , në fshatin Panarit të Korçës. Njëzet e pesë  persona i përkisnin të parëve të familjes sime,  të cilët u dogjën  të gjallë nga ushtria greke në shtëpinë e Rrape Vilës,  në lagjen Vilë. Shqetësimi im është:  përse qeveritë shqipëtare mbajnë një  qëndrimin antikombëtar dhe abuziv (deri më sot ) në kryerjen e Genocidit Grek  në zonën  Vilë e më gjërë ?  Megjithëse ka kaluar më shumë se një shekull, jo vetëm që nuk e kanë denoncuar në organizmat ndërkombëtare genocidin e Shtetit Grek, por dhe  nuk e kanë pasqyruar saktësisht në Historinë e Shqipërisë.Ata  nuk kanë asnjë statistikë  të saktë ose të përafërt të popullsisë së masakruar nga ushtria Greke në fshatrat dhe qytetet ku është kryer ky Genocid. Më e keqja është se  nuk kanë një datë përkujtimore, një vend për të vendosur lule, për të ndezur një qiri e për t’i qarë, mungojnë varret dhe gurët e varreve në tokën tonë plotë gurë e kështu s’ka shenjë respekti për shpirtrat e të parëve tanë të masakruar. Ja këto janë arsyet që unë  po shkruaj dhe do të shkruaj deri sa shteti im i shenjtë të çojë në vend nderin, dinjitetin, dhe të drejtën e paraardhësve tanë të masakruar barbarisht në tokën tonë, në shtëpitë e vatrat tona.

Genocidi që shteti grek ka kryer ndaj popullit tonë në vitet 1913-1914 e në vazhdim, ndonëse është historia më e dhimbshme e popullit tonë ka ngelur jetime nga shteti, por që është ruajtur dhe trashëguar  brez pas brezi nga kujtesa e individëve, familjeve e fiseve dhe e zonave që kanë përjetuar këto krime antinjerëzore të grekëve. Po ashtu duhen vlerësuar dhe respektuar në maksimum shkrimet e autorëve në  gazetat  shqiptare dhe të huaja të asaj kohe, si dhe librat që kanë pasqyruar këtë periudhë si në Shtetet e Bashkuara të Amerikës ashtu edhe në Europe, të cilët kanë dhënë një ndihmesë të jashtëzakonshme duke shkruar  deri në intimitet ngjarjet maka bre të kryera nga shteti grek. Informacione dhe statistika që fatmirësisht janë dëshmi të vetme, por është një fatkeqësi e madhe për kombin shqiptar që nuk janë studiuar, hulumtuar, saktësuar dhe pasqyruar me hapësirën e nevojshme dhe me vërtetësi në Historinë e Popullit Shqiptar dhe në statistikat e Genocidit botëror. Masakrimi i popullsisë civile nga ushtria greke në qytetet dhe fshatrat e Shqipërisë jug-lindore në vitet 1913-1914 në Përmet, Leskovik, Kolonjë, Korçë, Tepelenë, Memaliaj, Skrapar, Berat, Gjirokastër, Sarande, Delvine etj., pa dallim fetar, myslimanë dhe të krishterë ,të moshuar, burra dhe gra, të rinj, fëmijë e të mitur, është bërë në mënyrën  më makabre, më antinjerëzore që ka parë e dëgjuar historia botërore ndonjëherë. U kanë çarë barkun  me kama dhe thika nënave shtatzëna dhe janë tallur para tyre me fëmijën e gjallë, të pa lindur.  Me sëpata u kanë prerë kokat fëmijëve e të rriturve ,me thika e hanxharë u kanë çarë barkun për së gjalli duke u thënë se me zorrët e tyre do t’i varin, u kanë  prerë për së gjalli gjymtyrët, i kanë djegur e i kanë hedhur në pus të gjallë duke vazhduar edhe me torturime psikike. Ushtarët grekë i lidhnin me zinxhirë e litar burrat dhe në sytë e tyre u çnderonin nënat, nuset dhe vajzat e mitura ku edhe vdisnin. Dogjën me mijëra e mijëra shtëpi, në fshatra e qytete, vodhën barbarisht të gjithë pasurinë që kishte kjo zonë në shtëpitë e tyre, grabitën bagëtitë e shumta dhe prodhimet bujqësore, dëme dhe vjedhje që i kalojnë me qindra miliona dollarë. Të gjitha këto dëbime e masakrime të kryera nëpër fshatrat e qytetet  juglindore të Shqipërisë, bazuar në Rezolutat  e Asamblesë të Përgjithshme të OKB-260A që hyri në fuqi më 12 Janar 1915 , klasifikohen Genocid për pastrim etnik.

Megjithëse popullsia e Shqipërisë Juglindore në ato vite pësoi dëme të pallogaritshme ,rreth 50. 000 njerëz të vrarë e të dëbuar,  dëme materiale si: shtëpi të djegura, pasuri të grabitura që shkojnë  me qindra miliona dollarë, të kryera nga masakrat dhe vjedhjet e ushtrisë Greke, si dhe nga largimet e detyruara të individëve familjeve dhe fshatrave, në vende të tjera të Shqipërisë ,por edhe jashtë vendit, si në Bullgari, Rumani etj. , mbijetoi në këto zona për shumë dekada duke përjetuar në vazhdimësi  dhimbjet e tmerrit e fukarallëkun që këto krime u shkaktuan, por mbi të gjitha ata vuajnë indiferentizmin e pazakontë të shtetit shqiptar. Është e pabesueshme, por ka fshatra të këtyre zonave që edhe në ditët tona, siç është fshati Panarit i Korçës, të lënë plotësisht në harresë, që asnjëherë në jetën e tyre nuk kanë pasur dhe nuk kanë edhe sot e kësaj dite rrugë automobilistike . Ka kaluar një shekull e megjithëse jetojmë në kohën e globalizimit,  ngjarjet kriminale të atyre viteve ende edhe sot populli shqiptar i kësaj zone  i administron dhe i ruan brez pas brezi  në kujtesën e tij ,ndërsa Shteti shqiptar vazhdon të heshtë duke vrarë çdo ditë kujtesën kombëtare. Të gjitha regjimet jetëgjata shqiptare ,mbas kryerjes të krimeve Greke në Shqipërinë Juglindore në vitit 1913-1914 si Zogistët edhe Enveristet dhe çuditërisht edhe mbas viteve 1990, çështjen  për të cilën unë po shkruaj nuk e kanë marrë asnjëherë në konsideratë dhe nuk është pasqyruar plotësisht dhe drejtë në Historinë e Shqipërisë së regjimit komunist, por edhe ribotimi i tekstit të Historisë së Popullit Shqiptar në ditët e demokracisë është  fotokopje e faqeve të pakta të shkruara në tekstin e historisë ekzistuese të ribotuar.

Historianët shqiptarë brez pas brezi, kur shkruajnë apo flasin për situatën e brendshme  të Shqipërisë  në ato vite, vërtiten e përpëliten rreth Princ Vadit, Haxhi Qamilit, Esat Pashës e pinjollëve të tyre. Edhe ata historianë shqiptarë që kanë studiuar e pasqyruar qëndrimin  ndërkombëtar të asaj periudhe, kanë shkruar  mijëra faqe në libra, në broshura dhe në gazeta,  situatën e vështirë që Shqipëria po kalonte në ato vite mes ndarjes  dhe ekzistencës, veçanërisht nga fqinjët tanë, por është i çuditshëm fakti që asnjë historian shqiptar që ka studiuar atë periudhë, situatën e brendshme ashtu dhe atë të jashtme, nuk kanë shkruar  fare për Genocidin e ushtrisë greke që donte të realizonte pastrimin etnik ndaj popullsisë shqiptare duke dëbuar e vrarë barbarisht popullsinë civile të Shqipërisë Juglindore në vitet 1913-1914 e në vazhdim.  I vetmi ka qenë shkrimtari dhe gazetari i talentuar Bledi Fejziu , i cili  me rastin e 100 vjetorit te masakrave greke te kryera  në Panarit të Korçës, me guxim e profesionalizëm ,në respekt të  gjithë shpirtrave të vrarëve, iu kushtoi një emision “Opinion”. Ndaj e meriton një falënderim publik: Faleminderit  z. Fevziu . Në ketë emision ishte i ftuar edhe një nga historianët më të suksesshëm shqiptarë, profesor Pëllumb Xhufi ,i cili gjatë bisedës deklaroi se edhe ai nuk i dinte arsyet përse shteti shqiptar hesht për këto krime dhe bëri autokritikë që edhe ai vetë nuk ka shkruar  për këtë periudhë. Ky deklarim i historianit të shquar shqiptar Xhufi flet shumë.

Ka historianë, profesorë në universitetet shqiptare që mbas viteve 2000 kanë gërmuar në arkivat angleze, franceze etj… Kanë shkruar … më saktë  kopjuar libra për Vorio Epirin , duke  fituar ndonjë kacidhe dhe nuk kanë shkruar   asnjë fjalë për genocidin grek që është kryer në ato vite në Shqipëri. Duke shkruar  për Vorio Epirin me dashje kanë manipuluar genocidin që ushtria greke ka bërë në këto zona , pasi begraundi i këtyre historianeve intelektual ka qene i mjaftueshëm për t’i klasifikuar këto masakra si krime kundër njerëzimit.

Kohët e fundit , janë shkruar artikuj e libra  ku pasqyrojnë historinë e fshatrave të origjinës nga zona juglindore e Shqipërisë , të cilët  janë  për tu falënderuar . Por , duhet theksuar se  klasifikimi i trajtimit të krimeve që ushtria e rregullt greke ka kryer në juglindje të Shqipërisë  në vitet 1913-1914  e në vazhdim , nuk trajtohen drejtë nga autorët e shkrimeve dhe të librave të ditëve tona, si p.sh nuk mund të shkruhet “ Masakra e Panaritit ”. Emertimi në këtë formë shmang paraqitjen e aparencës të subjektit të krimit që janë grekët.  Jo gjithmonë duhet t’i përmbahesh tradicionales… Rregullat e ligjet e shkruajtjes së historisë janë dhe u përkasin historianëve për t’i zbatuar, por çështja për të cilën unë po shkruaj edhe pse është lënë nga historia shqiptare për 100 vjet në harresë, ajo tashmë është  skalitur  në memorien e popullit tonë . Për t’ ua bërë me të  kuptueshme këtë , unë po i referohem fshatit tim Panarit të Korçës , ku për fat të keq , genocidi Grek   , në raport me zonat e e tjera të shqipërisë ka  qenë në një përmasë më të madhe se në  pjesen juglindore të Shqipërisë.

Kur shkruhen artikuj në gazeta apo libra nga historian dhe njërës me potencial intelektual, influencë shoqërore dhe atdhedashës, me tituj “Masakra e Panaritit “ “Masakra e Hormovës” , ”Masakra e Përmetit“ etj., kuptohen si  Masakër mes shqiptarëve dhe pa dashur bie preh e propagandës djallëzore që kane mbjellë grekët në këto njëqind vjet, se shqiptaret janë vrarë midis tyre. Ne nuk duhet të kursejmë fjalët që plotësojnë përmbajtjen, por duhet t’i shkruajmë korrekt ato: Masakra e grekëve në Panarit, ose Masakra që grekët bënë  në Hormove, Masakrat e grekëve në Frashër, Masakrat e grekëve në Kolonjë etj. Nga ana tjetër është e vërtetë se forma e realizimit të krimit kryesisht është bërë nëpërmjet dëbimit dhe masakrimit, por të gjitha këto raste të veçanta në fshatra apo zona të ndryshme, plotësojnë qëllimin  e figurën e krimit që është kryer nga grekët në Shqipërinë Juglindore në vitet 1913-1914 ku siç e përmendem edhe më lart klasifikohet Genocid për pastrim etnik nëpërmjet dëbimit dhe masakrimit të popullsisë civile.  Pasqyrimi i krimeve greke ndaj popullsisë civile të Shqipërisë Juglindore deri në vitet 1920 nga autorë shqiptarë dhe të huaj në të gjitha titujt e artikujve, në gazeta e libra te botuara që bënin fjalë për këto krime ,gjithmonë në  titujt e përmbajtjen e tyre kanë dënuar dhe cituar dukshëm krimet e Greqisë, si p. sh.  libri i Kosta Papës “ Barbaritë Greke në Shqipëri “, artikujt e autoreve të ndryshëm që mund t’i gjeni në internet si ” Masakrat e andartëve grekë në Këlcyrë dhe Hormove “, 100 vjetori i masakrave Greke në Toskëri “ etj.

Në këto kushte qeveria Greke bënte shumë kujdes për krimet që bëri në vitet 1913-1914 e në vazhdim veçanërisht mbas punimeve të  Konferencës të Paqes në Paris kur ëndrra Greke për Vorio Epirin mori fund. Ata për të mos u përballur me ligjet ndërkombëtare filluan të manipulonin krimet e kryera ndaj shqiptarëve dhe të falsifikonin  historinë të cilën e realizuan duke intensifikuar punët agjenturore në mesin e shqiptarëve, veçanërisht me historiane ,me pagesë, me kërcënime etj. dhe formoi rrjetet informative që ekzistojnë edhe sot në arteriet e Shtetit shqiptar e për rrjedhojë shteti shqiptar jo vetëm që nuk është marrë deri tani me dokumentimin e krimeve që grekët kanë kryer në këtë periudhë në Shqipëri, por është dorëzuar para manipulimeve që kanë bërë  historianet shqiptarë të cilët kanë pasur lidhje me autorët e këtyre krimeve dhe shtetin grek, emrat e të cilëve tashmë dihen.

Kjo vërtetohet edhe nga fakti se asnjë institucion shtetëror, asnjë historian shqiptar apo individ deri me sot, nuk ka marrë në analizë të shkruaj, të studiojë e hulumtojë dhe të krijojë dosjen përkatëse për Genocidin grek të kësaj periudhe në Shqipërinë Juglindore që ne po flasim, qoftë edhe për të mbrojtur ndonjë temë apo diplomë. Këta historianë “shqiptar “ filogrek, ja arritën qëllimit. Në kohën e regjimit komunist të flisje për këto krime ishte e ndaluar e pa mundur, një tabu që e krijoi vetë regjimi i Enver Hoxhës. Bile kur binte fjala me pushtetarët e regjimit komunist për krimet e asaj periudhe, popullsisë të kësaj zone ju thoshin si nën vesh të mbyllnin gojën, të harronin këto krime dhe si me urdhër përdornin shprehjen:“ atyre krimeve u është vënë kapak “,të mos ja heqim petën lakrorit “.E pra këtu është filli i lëmshit që ngatërruan spiunët historianë. Vitet kalojnë dhe bëjnë të vetën ,harrohen emrat e shpirtrat e mbi 50.000 shqiptarëve të masakruar nga ushtria greke ,vazhdojnë të vuajnë e të rënkojnë, edhe nga vrasjet seri ale të nipërve  e stërnipërve të tyre që kanë qenë dhe janë në pushtet në Shqipëri. Demokracia menduam se do t’i çonte gjërat në vendin e vetë, por kjo nuk u realizua. Kështu edhe pse kemi një çerek shekulli në demokraci, një ditë “ kapaku “  i regjimit të Enver Hoxhës gjeti  poçen “ këtë herë  “ Poçen Rama “, që po ta hapësh bie erë tradhti.

Ministri i Punëve të  Jashtësme të Republikës të Shqipërisë z. Ditmir Bushati,  gjatë vizitës në Greqi në takimet që pati më datën 21 Mars 2016 me Presidentin e Greqisë Prokopios Pavlopoulos, Kryetarin e Parlamentit Nikos Voutsis dhe Ministrin e Punëve të jashtme Nikos Kotzias, me deklarimin e tij se shqiptarët dhe Grekët duhet t’i zgjidhin problemet dhe mosmarrëveshjet duke filluar që nga Lufta e dytë Botërore dhe ju referua në thelb çështjes Çame. Detyrën bëri që foli për Çamët, por ishte jo korrekt kur Ai si Ministri i Punëve të Jashtme të Republikës të Shqipërisë që përcaktoi si dysheme kohore të përmirësimit të marrëdhënieve Shqipëri- Greqi vitet e Luftës së dytë Botërore. Kjo ishte një deklaratë e papërgjegjshme, më e rrezikshme se heshtja e ministrave të mëparshëm të shtetit shqiptar, pasi deklarime të pamenduara shtetërore dëmtojnë interesat e popullit tonë. Por çfarë ndodhi,  në kohën kur  të gjithë shqiptarët prisnim reagimin e Qeverisë shqiptare ndaj deklaratës së papërgjegjshme të  z. Bushati që bëri në Athinë dhe korrigjimin e saj, vetë kryeministri i Shqipërisë Edi Rama në Kongresin e PDIU-së që u zhvillua më datën 4 Qershor 2016 me fjalimin e tij, i etur për vota elektorale u paraqit si shpëtimtari i Çamëve dhe po në atë Kongres, ne “ shtëpinë “ e Çamëve tradhtoi Çamët dhe gjithë shqiptaret kur përsëriti deklaratën e ministrit të tij Bushati,  se problemet me Grekët duhet të shikohen që nga viti 1945, duke  vulosur tradhtinë dhe turpin e radhës të  qeverisë të Shqipërisë e cila shkel mbi gjakun e të parëve tanë.

Çamët vërtet duhet të kërkojnë përgjegjësinë që Shteti grek duhet të mbajë për Genocidin që ka ushtruar ndaj kësaj popullsie dhe t’ju kthej pronat e tyre që ja u ka grabitur. Ata janë shtetas shqiptarë e veçanërisht kur kemi të bëjmë me krime të rënda si ato të genocidit, shteti shqiptar duhet të përgatitë vetë dosjen dhe të përfaqësojë popullin e tij në organizmat përkatëse ndërkombëtare. Përse ju duhet partia Çameve ? Ata janë njëlloj si panaritasit, si dardharët, si dukagjinasit, si hotianët, si frashëllinjtë, si lebërit, si mitrovicasit, si preshevasit, si malësorët, si presparët etj, pra janë shqiptarë e shteti ka detyrimet e veta kushtetuese për të mbrojtur interesat e popullit të vet. Por kur të zë halli, thotë një fjalë e urtë popullore , hapi derën, pasi Çamëve nuk u ka mjaftuar halli që i ka zënë me grekët, por po paguajnë për 72 vjet me radhë e më shumë haraçin e qeverive shqiptare të cilat këtë popullsi shqiptare gjatë regjimit komunist e shikonin si të dorës së dytë. I burgosen, i internuan, i vranë dhe i mbanin nën kontroll. Mbas viteve 1990, në sistemin demokratik ,Çamët besuan shumë por ranë përsëri në “kurthin “e Partive . Këtë herë në kurthin elektoral të pluralizmit për interesat e votave. I gënjyen Çamet për çka ata kërkonin dhe i futen “aksionarë” në Industrinë e Partive që në këto 26 vjet fatkeqësisht partitë  janë kthyer në Industria më e madhe ekonomike fitimprurëse e pronarëve të tyre në Shqipëri.

Si ranë Çamët në kurthin elektoral të partive, kur ata janë njëlloj si gjithë populli ynë shqiptarë. Kujt i intereson vlerësimi ndryshe i çameve nga popullsia shqiptare, askujt veç grekeve. Boll kanë vuajtur çamet, le të aderojnë në partitë shqiptare të majta,  të djathta e  të qendrës ku ata kanë dëshirë dhe të gjithë si shqiptarët të punojmë të bashkuar për të vënë  në punë shtetin shqiptar, pasi Çështja Çame është çështje mbarë kombëtare shqiptare. Genocidi që shteti Grek ka bërë ndaj popullsisë civile Çame  duhet të ndiqet nga shteti shqiptar e jo nga Partia Çame. Shteti shqiptar duhet të jetë autor i përgatitjes të dosjes dhe avokat i çështjes Çame në Hagë, përndryshe shteti quhet “ Rrumpalle”.

Deklarata e papërgjegjshme që përmenda më sipër, të Qeverise Shqiptare dhe të vetë Kryeministrit Edi Rama krahas ofendimit dhe denigrimit që i bën kësaj popullsie sjell dëme të interesave tona kombëtare të brendshme dhe të jashtme. Këto qëndrime dilitanteske të diplomacisë shqiptare na paraqesin në botë dhe para atyre që na kanë vrarë  pa dinjitet, si një komb pa thelb, që nuk njohim të kaluarën e të pa orientuar për të ardhmen, pa histori, të pa fe, pa strategji të brendshme dhe të jashtme kombëtare

barbarë, të paditur e të pakulture, frikacake, etj. Me deklarimet tuaja keni turpëruar të vdekur e të gjallë në dije, moral, në traditë e në kulture. Respekti dhe nderimi ndaj shqiptarëve të vrarë e dëbuar nga  shteti grek që ka kryer genocid  për pastrim etnik në Shqipërinë Juglindore në vitet 1913-1914 e në vazhdim,  nuk është vetëm detyrim kushtetues që ju keni si kryeministër, por për të vrarët është edhe detyrim moral, tradicional e njerëzor, jo vetëm për shqiptarët, por edhe për grekët e mbarë njerëzimin.

Keni menduar dhe folur keq, prandaj duhet të reflektoni sa me parë, sepse deklarimet e papërgjegjshme që ju keni bërë, dëmtojnë interesat tona kombëtare dhe nga ana tjetër nuk sjellin klimë të favorshme dhe as  përmirësojnë marrëdhëniet midis Shqipërisë dhe Greqisë. Ka kaluar me shume se një shekull Z.Rama kur janë kryer këto krime  nga ushtria greke  e udhëhequr nga homologu juaj i asaj kohe Elefteros Venizellos , i cili kur e pa se po dështonte në  rrugën diplomatike  për marrjen e Vorio  Epirit , vendosi t’i dëboje dhe t’i asgjësoje me çdo kusht shqiptarët e këtyre trevave pa dallim; myslimanë dhe të krishterë që nuk pranonin se ishin grekë.

Venizellos, kryeministri i Greqisë, i etur për të gllabëruar sa më shumë territore për realizimin  e ëndrrës së “ Megali ideas “, në vitet 1913-1914, përdori me efikasitet diplomacinë, kartën e aleancës me grupin e Antantës ,shfrytëzoi  lidhjet  me shtetet e tjera dhe gjendjen kaotike që  solli lufta Ballkanike dhe veçanërisht situatën e pasigurt të asaj kohe në Shqipëri. Venizellos ,disa vite mbasi kishte kryer krimet maka bre në Shqipërinë Juglindore , në Konferencën e Paqes më 24 shkurt të vitit 1919 dosje # 5. . . ndër të tjera lidhur me këto  krime do të shprehej. . . Vrasjet e 15. 000 shqiptareve myslimanë  janë bërë nga elementet violentë të krishterë…. Pra Venizellos pranon botërisht se ushtria e tij ka vrarë në tokat tona 15.000 shqiptarë, civile të pa fajshëm, shifër e cila në realitet është rreth 50. 000 mije.  Nga burime të sigurta është vërtetuar dhe bie poshtë teza se këto krime i kryen të krishterët shqiptarë të ndihmuar nga ish të burgosurit e Kretës. Qeveria e Venizellosit për t’i shpëtuar akuzave që mund të ngriheshin ndaj Greqisë për krime kundër njerëzimit, investoi dhe manipuloi të vërtetën duke ia paraqitur opinionit ndërkombëtar botëror sfidën, se shqiptaret janë vrarë mes tyre dhe nga kriminelë grekë të pa kontrolluar. Kjo legjendë, që edhe sot serviret si arsye për justifikim, fatkeqësisht është “ngrënë” nga të gjithë syleshët tanë pushtetarë. Çka thotë Venizellos asgjë nuk është korrekt sepse është vërtetuar me prova të sigurta, dëshmi dhe me dokumente se ushtria e Greqisë, pas tërheqjes së detyruar nga ndërkombëtaret që Ajo bëri nga tokat shqiptare në vitin 1913,u rikthye përsëri në tokat tona në Janar të vitit 1914, por ketë herë ushtria e rregullt greke ishte e veshur  me uniforma civile dhe e shoqëruar edhe nga priftërinjtë e kishës greke të cilët ishin pjesëmarrës aktivë në këto krime. Krahas armatimit personal ushtarët grekë ishin të pajisur edhe me mjete të dhunshme fizike, si kama, hanxharë, thika etj., për të masakruar e vrarë barbarisht popullsinë civile, për të mbjellë tmerr dhe frikë tek shqiptarët me qëllim që ato familje që kishin ikur nga shtëpitë ku jetonin, të mos ktheheshin më. Njëkohësisht qeveria Venizellos para ndërkombëtarëve do të justifikonte se këto krime janë kryer nga persona civilë dhe jo nga ushtria greke. Kështu grekët e realizuan gjenocidin dhe e manipuluan atë për t’ju  shmangur gjykimit të drejtësisë dhe turpit në arenën botërore. Ky “sukses “ i grekëve fatkeqësisht është ndihmuar edhe nga vetë shteti dhe qeveritë shqiptare të cilët për të qëndruar në pushtet të zhytur e të baltosur në injorance e tradhti, na kane turpëruar si komb për një shekull të terë duke harruar të vrarët dhe u kanë dhëne lavdi krimineleve dhe shtetit grek. Ndër kohë, krimet që ushtria greke i ka kryer në Shqipërinë Juglindore në vitet 1913-1914 nga studio prestigjioze ligjore amerikane, angleze, etj.,  janë klasifikuar” Genocid për pastrim etnik”.

E pra i nderuar z. Kryeministër, Genocidi që ushtria Greke kreu ndaj popullsisë civile të Shqipërisë Juglindore në vitet 1913-1914 është arsyeja dhe koha kur marrëdhëniet e mira të bashkëpunimit fqinjësor që ekzistonin me grekët u gjakosën. Në këto vite janë prishur marrëdhëniet nder vëllazërore midis Shqipërisë dhe Greqisë. Këtu në vitet 1913-1914 është koha për t’i zgjidhur problemet me Greqinë dhe jo nga viti 1945,siç deklaroni ju. Gjithçka që është bërë e folur mbas këtyre viteve edhe deklaratat tuaja kanë  qenë dhe janë  një falsitet marrëdhëniesh gjoja të “ mira “ dy paleshe.

Edhe Genocidi ndaj Çamëve nuk ka filluar ne vitin 1945, edhe Ligji i Luftës nuk është arsye veç për Çamet…Nuk është koha të heshtni z. Rama si qeveritë e mëparshme. Greket kërkojnë Vorio Epirin. Në shkollat dhe në ushtrinë greke në raste festash kombëtare nxënësit e ushtarët këndojnë këngën e Vorio Epirit përpara Parlamentit grek , në plakë guri është gdhendur harta greke që përfshin edhe Vorio Epirin, po ashtu edhe kisha greke me format e saj bekon vazhdimisht çështjen e Vorio Epirint. Ky është shteti grek që punon dhe investon, çdo orë, çdo ditë, çdo javë, muaj dhe vite, me pagesa e pensione, me korruptime, me presione, me shantazhe e agjentura. Ata kërkojnë të ndërtojnë varre në tokën tonë të përgjakur prej tyre, kërkojnë të marrin detin e favore të tjera.  Do të përmend një rast qesharak, por që flet shumë për ne shqiptaret, kur grekët guxojnë të thonë përse Parlamenti i Republikës të Shqipërisë zgjodhi si n/kryetar të Parlamentit Shqiptar, shqiptarin Shpëtim Idrizi. Të gjitha këto e shumë veprimtari të tjera antishqiptare të grekëve kanë vetëm një qellim “ Ëndrrën e Vjetër “. Ata guxojnë t’i bëjnë këto deklarime e veprime hapur, pasi shikojnë se në pushtetarët shqiptarë mungojnë ndjenjat kombëtare. Pushtimi i gjatë i Shqipërisë nga Turqia, sidomos shekulli i fundit si dhe fqinjësia

kane favorizuar Greqinë për të na vjedhur  e përvetësuar historinë tonë të lashtë kombëtare. Mbi gjakun e patriotëve shqiptarë që i dhanë Greqisë pavarsinë, grekët ngritën kombin e tyre. Nipërit dhe stërnipërit e arvanitasve ,dikur krenarë për origjinën e tyre, sot e kanë për turp të thonë se janë shqiptarë.

Edhe pse Ju z. Rama jeni pak me i ri se unë, të dy jemi shkolluar në të njëjtin regjim, edhe pse profesionet i kemi të ndryshme, kemi patur mundësinë për të mësuar të njëjtën histori për popullin shqiptar, ndaj mua nuk më çudit mungesa e njohurive tuaja për Genocidin që grekët kanë kryer në Shqipërinë Juglindore në vitet 1913-1914, pasi ajo nuk është pasqyruar në librat e Historisë së Popullit Shqiptar e këtu nuk është faji juaj kur flasim si Edi, pasi edhe unë po të mos isha nga kjo zonë që po flasim do të isha i paditur si Ju . Por Edi Rama në rolin e Kryeministrit të Shqipërisë e veçanërisht në kohën e favorshme të mandatit tij, kur mediat kanë vite që flasin e shkruajnë për ketë genocid, edhe në se nuk keni këshilltarë të aftë e të zotë, si kryeministër, vetë JU keni patuar mundësi që të merrnit njohuritë e nevojshme për këto krime e të urdhëronit fillimin e procedurave për përgatitjen e dosjes të këtij Genocidi.

Përse z. Kryeministër shteti shqiptar vazhdon të ketë këtë inferioritet ndaj shtetit grek. Keni 26 vjet që të gjitha qeveritë shqiptare i ndjek pararoja e presionit helen se mos emigrantët shqiptarë që jetojnë në Greqi, shteti grek do t’i kthejë në Shqipëri.

Emigrantët shqiptarë në Greqi,ndonse në censurë, kontroll ,trysni fizike dhe mendore të gjithanshme, vazhdojnë të punojnë e të ndërtojnë Greqinë në një kohë kur po humbasin me shpejtësi,pa e kuptuar identitetin,traditat,kulturën,gjuhën e vecanrisht prespektivën e fëmijëve dhe të familjeve të tyre.Ashtu si trajtohen në Greqi emigrantët , po shkojnë  drejt injorim- asimilimit,të cilët edhe mbas 50-100 – 200 -300 vjetëve e më shumë, edhe pse kanë marrë pashaporta Greke nuk do të quhen kurrë grekë,por shqiptarë të  prëbuzur si trashëgimni në breza,siç ka ndodhur edhe me arvanitasit.

Atëherë kurrë nuk është vonë z. Rama ,ndaj ju lutem që me autoritetin e  Kryeministrit të Shqipërisë të vini në shërbim të popullit tuaj, ministritë, institucionet, Akademinë e Shkencave, historianë  profesionistë për hartimin  e dosjes për Genocidin që Grekët kanë bërë në Shqipërinë Juglindore në vitet 1913-1914 e në vazhdim. Duke vepruar kështu z. Rama do të qetësohemi ne të gjallët dhe do të vini në vend dinjitetin e të parëve tanë që shteti grek ja u ka shkelur duke i dëbuar, torturuar, masakruar, vrarë,  djegur të gjallë, përdhunuar e rrëmbyer nënat, motrat e vajzat tona, në shtëpitë tona.. Po ashtu edhe qeveria greke e veçanërisht populli grek, kur të mësojë të vërtetën se të parët e tyre e kanë kryer këtë Genocid, do të kërkojnë falje, për krimet e do të jenë të gatshëm për të paguar dëmshpërblimin e nevojshëm ,në të kundërt Dosja  le t’i kalojë institucioneve të drejtësisë ndërkombëtare.

Nëse ndodh kështu, autoriteti i shtetit shqiptar ngrihet në nivelet e fqinjëve dhe  marrëdhëniet shqiptaro -greke do të rivendosen në baza të shëndosha.

Është e nevojshme dhe keni mundësitë z. Rama të veproni si burrë shteti e nëse kjo nuk ndodh, prapë të lutem , si piktor që jeni ,të bëni një pikturë kushtuar shqiptarëve të vrarë nga Genocidi grek. Po ashtu edhe pse feja është e ndarë nga politika në Shqipëri , ju lutem që të ndikoni edhe tek Anastasi Janullatos të mbajë një meshë për shpirtrat e të vrarëve myslimanë e të krishterë nga ushtria greke dhe veçanërisht për kolegun e tij At. Stath Melanin nga Përmeti që ushtria greke e vrau vetëm pse ishte shqiptar dhe kokën sipas urdhrit të kishës greke e çuan në Athinë.

  1. Kryeministër do të kisha dëshirë që nga mërgimi i largët ku jetoj t’ju falënderoja për punë të mirë që po bëni ndaj popullit tonë, por kjo nuk ndodhi. Në këto rrethana duhet t’ju drejtohem institucioneve më të larta kushtetuese të shtetit shqiptar.

Edhe pse unë e di që Presidenti i Republikës të Shqipërisë aktualisht ka kompetenca të kufizuara kushtetuese, edhe pse e di që Parlamenti i Shqipërisë  fatkeqësisht është i kriminalizuar dhe seancat e kuvendit ka vite që janë kthyer në humor, po i shkruaj këto rreshta për të respektuar shtetin tim, për respekt të atyre shpirtrave që nuk prehen të qetë, por edhe për t’i bërë të ditura këto krime, ketë Genocid që Ushtria Greke ka kryer ndaj të parëve tanë që edhe pse në jemi të pa kënaqur ndaj shtetit dhe qeverisë shqiptare, le të ngelen në  kujtesën e mbarë popullit shqiptar, veçanërisht për gjeneratat që do të vinë dhe  situatat ndërkombëtare që ndryshojnë aq shpejt.

I nderuar zoti President i Republikës së Shqipërisë, i nderuar zoti Kryetar i Kuvendit të Shqipërisë, pavarësisht se problemi për të cilën unë po shkruaj si ngjarje është më i hershëm se ardhja Juaj në pushtet, ndaj nuk ju kërkoj juve ndonjë përgjegjësi për ketë heshtje, por për pozitën tuaj institucionale e  kushtetuese që keni, unë kam të drejtë t’ju pyes: Perse ju heshtni ndaj shkeljeve flagrante të deklaratave të papërgjegjshme partiake të paraqitura në emër të kombit që bëri ministri i Jashtëm i Shqipërisë z. D. Bushati në Athinë dhe kryeministri i Shqipërisë z. E. Rama në Kongresin e PDIUS-së. Jeni edhe ju të pa ditur ose të pa vëmendshëm ??  Keni gabuar që nuk keni reaguar. Kush ia dha të drejtën Qeverisë shqiptare që t’ju falë grekëve krimet e Genocidit që ka bërë ushtria greke ndaj popullsisë së pafajshme civile shqiptare në vitet 1913-1914 dhe në vazhdim në Shqipërinë Juglindore? Ku e gjeti të drejtën qeveria shqiptare që të shkelë mbi gjakun e foshnjave të lindura e të pa lindur, pleqve e plakave, motrave dhe nënave tona shqiptare të  masakruara, të djegur të gjallë, të vrarë në shtëpitë e tyre, në tokën tonë amtare?  Të dhëmb shpirti kur mëson që nuk kanë as varre për t’i qarë dhe për të vendosur një tufë lule.

Para dy vjetësh në Korrik të vitit 2014 në fshatin Panarit të Korçës, Shoqata Atdhetare Kulturore e Trevës së Vakëfeve Korçë, për herë të parë mbas një shekulli mundësoi përkujtimin e 100 vjetorit të Genocidit  të ushtrisë greke e cila në korrik të vitit 1914 masakroi, vrau e dogji të gjallë 374 pleq, plaka, gra, djem vajza e fëmijë, mbi 100 panaritas të tjerë të dëbuar vdiqën nga uria dhe epidemia qe i zuri gjatë rrugës për në ullishtat e Vlorës dhe fshatrat e tjerë ,për rreth dhe mbi 200 familje të krishtere dhe myslimanë e lanë vendlindjen fshatin Panarit duke shkuar në fshatra e qytete të tjera të Shqipërisë, por  një pjese e madhe emigroi edhe jashtë shtetit.

Në ketë përkujtimore morën pjesë deputetë të Kuvendit Popullor të Republikës të Shqipërisë,  Arta Dade e Piro Kapurani, Ministri i Bujqësisë të Republikës të Shqipërisë, djali i këtij fshati, Edmond Panariti, përfaqësues të pushtetit lokal, prefekti i Korçës Ardit Konomi,  Kryetarja  e Qarkut të Korçës  Irena Nikaj, Kryetari Komunës Vithkuq Azis Panariti etj., të cilët janë për t’u përgëzuar pasi ishte hera e parë që të masakruarve të kësaj zone ju “afroheshin” aq shume pushtetarët shqiptarë.Por nga filmimet e plota që dy kameramanët e ALBTVUSA-s, A. B dhe R. H qe i bënë ceremonisë  përkujtimore,  të lartpërmendurit kanë folur privatisht, me dhimbje ashtu si ata e ndjenin dhe me qenë se kam rastin si bir i atij fshati unë i falënderoj. Por ajo që të bën përshtypje dhe tregon dyfytyrësinë e Shtetit Shqiptar është fakti se nuk patëm një përshëndetje, fjalë ngushëllimi zyrtare në emër të shtetit dhe të Qeverisë Shqiptare gjë që e prisnin të gjithë të pranishmit. Nuk foli askush që pasardhësit e ekzekutorëve grekë të kërkojnë falje për ketë Genocid, nuk foli askush për detyrimet që i dalin shtetit shqiptar që të krijojë dosjen e këtij Genocidi dhe të shkruhet  drejt e vërteta në Historinë e Popullit Shqiptar si pjesë e kësaj historie. Ju z. Kryeministër para se të merrnit detyrën jeni shprehur në mediat shqiptare se një nga arsyet që donit të uleshit në karrigen e Kryeministrit ishte që të ngeleshe në historinë e Shqipërisë natyrisht për mirë. Por edhe në qoftë se bën keq me atë detyrë që ju keni do të ngeleni në histori. Po ata të parët tanë njerëz të thjeshtë, bujk e blegtorë, zanatçinj e shtëpiakë, fëmije që kullosnin bagëtinë, që luanin rrugicave të fshatit e që greku i vrau, se kanë pasur fatin ,mundësinë dhe komoditetin tuaj që të uleshin në një kolltuk si ai i juaji, ndaj unë ju pyes: Si mendoni JU z. Kryeministër i Shqipërisë për cilët duhet të shkruhet në Historinë e Popullit Shqiptar më parë për 50.000 të vrarë barbarisht nga Genocidi grek në Shqipërinë Juglindore, apo për Kryeministrin Edi Rama gjallë në kolltuk ?????

Z.Rama është koha ta hapni kapakun e poçes, tija hiqni petën lakrorit grek.

 

Gani  Vila

Drejtor i Televizorit të Shqiptarëve të Amerikës

 

Miçigan  USA 5 Korrik 2016