Shkruan: Dr. Islam LAUKA/
Ky është një libër që kur e lexon, nuk të le rehat, të fut në mendime. Ndodh kjo, sepse ai është një libër thellësisht aktual. Në të nuk flitet askund, për shembull, për marrëveshjen e kufirit midis Kosovës dhe Malit të Zi, por kur lexon vargje të tilla si ” atdheu nuk shitet as nuk blihet”, atdheu po rrudhet, po grimcohet”, se “po ua hedhin qenve mishin e gjakun” e tij, mendja të shkon menjëherë tek ajo marrëveshje, në bazë të së cilës, për fat të keq, Malit të Zi po i falen mbi 8200 hektarë tokë që i përkasin Kosovës.
Poeti Çun Lajçi është tejet kritik ndaj pushtetit, i cili, sipas tij, është përgjegjës i drejtpërdrejtë për realitetin e hidhur në Kosovë. “Kush i ik popullit, i ik atdheut e Zotit”, thotë poeti. Milan Kundera ka shkruar se lufta kundër pushtetit, në thelb, është luftë e kujtesës kundër harresës. Çun Lajçi na ndihmon të mos harrojmë traditat tona, kulturën dhe gjuhën tonë.
Poezia e tij, duke qënë kritike, shpesh është edhe tragjike. Në të ka shumë dhimbje. Poezia “ikja e çlirimtareve” është e tillë. Midis refugjatëve shqiptarë, Çun Lajçi nuk u drejtohet të rinjve, as të rejave, madje as intelektualëve (trurit të kombit), por një kategorie krejt të veçantë, luftëtarëve të UÇK-së, që, pasi bënë sakrificat më sublime për çlirimin e Kosovës, tani nuk kanë bukë për të ushqyer fëmijët, sepse, siç thotë poeti, “ata nuk hanë vargje, as poezi”.
Përse ndodh kjo hemoragji ? Çun Lajçi e ka një përgjigje: sepse pushtetarët “po hanë liri”, ndërsa çlirimtarët “po blejnë robëri”. A ka gjë më tragjike se sa ata që dje me gjakun e tyre çliruan Kosovën, sot detyrohen të marrin rrugët e botës?
Poezia e Çun Lajçit është e ngrohtë, njerëzore, ai bisedon me të vdekurit si me të gjallët dhe lexuesi, pa e ndjerë, futet edhe vetë në bisedë me ta.
Poezia e Çun Lajçit është shumë shprehëse, e pasur me figura letrare, sidomos metafora. Kur poeti ngjitet bjeshkës, të duket sikur së bashku me të, ngjitesh edhe ti, mes këngës së zogjve (shpesh të qyqes), gurgullimës së rrëkeve, barit të gjelbër, liqeneve alpine.
Çun Lajçi është misionar. Në një vjershë të tij, ai shkruan se “ka pi tamel ulkonjash”. Po edhe ujku është misionar, thonë në Tropojë. Misioni i Çun Lajçit është mision në shërbim të kombit, të atdheut. Ai është kundër relativizimit të moralit, për të e keqja është e keqe dhe e mira, e mirë, tek ai ato janë të ndara qartazi dhe jo sic thonë pseudomodernistët, se ato janë njëlloj dhe mund të alternohen.
Këto ditë, në Tiranë, në prani të Kryeministrit Rama, iu dha çmimi autores Rita Petro, për librin e saj “Vrima”. U tha se ky çmim është dhënë për kopertinën, pra për bibliofili. Mbase, kështu është, po kur hap kopertinën, veç “vrimës”, nuk gjen asnjë vlerë tjetër. Në këtë kontekst, më shumë se çmim për bibliofili, në gjykimin tim, ai është një cmim për përversofili.
Libri i Çun Lajçit është dicka krejt tjetër. Ai është një libër me vlerë, që himnizon vlerat tona, pa të cilat, nuk do të ishim këta që jemi.
Unë u jam mirënjohës mikut tim Çun Lajçit dhe shtëpisë botuese “Buzuku” që, në prag të vitit të ri 2016, na kanë bërë një dhuratë kaq të bukur, si libri “Fjalës nesër i bëhet vonë”.

Prishtinë, 27 dhjetor 2015