Ilir Levonja – Page 52 – Dielli

Myslymi që shan dhe pushteti që të vret me të sharat e tij

April 1, 2017 by dgreca

Nga Ilir Levonja/

Më 21 janar të vitit 2011, Tirana u bë shesh pamjesh dhune, djegie, e vrasjesh. Në krye ishin disa militantë partie, nga ai soji që në mendësinë e kulturës sonë politike, quhen të fortë.

Që i duhen partisë. I duhen çështjes së kutisë dhe blerjes së votës etj. Njëri ndër këta ishte Sajmir Tahiri, madje më i zellshëm se Myslimi. Jo vetëm të shante, por edhe të gëdëbte. Ia ngjishte policit kokës me sa i hante krahu.

Ne nuk u indinjuam po thoshim sa mire që ia bëri. Për kësi meritash e zgjodhëm minister të rendit. Pse jo? Eshtë i forte.

I hyn me dru policave.

Më 21 janar të vitit 2011, bulevardi kryesor i Tiranës, u bë lajmi kryesor. i rrjeteve ndërkombëtare. Pamje që të ligështonin. Sidosmos kur të pyesnin se për çfarë krruheshin shqiptarët? Çfarë soji xhindi ishte ai që zbritur nga të katër anët e vendit, nën emrin rilindas a socialist, shkërdhenin, digjnin, pështynin, vriteshin në dilema mllefesh videosh të fshehta. Gjoja afera korrupsioni. Dhe xhelozi publike nga një koalicion mëngjarashësh dhe teknicienë djathtistësh.

Më shumë të indinjuar pse Meta ishte në qeveri, e kundër tyre. Se sa fakti i një video hashiqare vjedhje milionash.

Dhuna ndaj unfiromave blu qe e pashoqe. Madje mund t’i shikoni edhe sot. Rrjetet janë plot me video. Dëgjohen për qejf se si kërcasin gurët mbi skafandra. Se si kërcasin shkopinjtë. Dhe se si derdhet furishëm lumi i sharjeve me prag shtëpie. Me robtë ku i kanë. Me motrat e bukra, ky pasion sharje, ky perversitet brezash tek ne.

Çfarë nuk keni aty.

Keni edhe gjak.

Të vrarë…., të mirët militantë që sot hanë dhe’ kurse Rama qeveris me Ilir Metën. Laurohet deri në Francë me medalje legjinoesh. Të mirët militantë hanë dhe’. Erdhën nga qoshet e mjerimit dhe u rrëzuan në bulevrdin e lalit.

Soji që i kacafyti. Me urtësi dhe dashuri. Më makbethian se të sharat e Myslimit nga Lushnja. Eshtë aty… Ne nuk u indinjuam. Përkundrazi i dhamë bashin e burrave të kuvendit.

E çuam deri në Finlandë këto ditë, si e si të nderonte me medlajet tona kallpe, një burrë shteti aty. Me qëllim që t’i bëjmë t’i themi botës se ne vdesim për tu dukur. Dhe në realitetin tjetër vdesim njëri-tjetrin.

Nga ana e mbrapshtë jemi dhe patriotë. I detyrohemi Finlandës. Ahtisarit për dhimbsurinë shqiptare, Kosovën.

Mirëpo ne këto nuk i quajmë për gjë. Ndaj sot çfarë nuk themi në rrjet për faktin se si një kryetar partie. I gërmushet një polici rrugor. Të cilin me të vërtetë mund edhe të mos e ketë dërguar shefi. Por e ka në kulturën shqiptare. Atë që vendi i punës duhet mbrojtur. Sidomos në prag fushate.

Dhe kjo habi kap deri mendje ekstravagande të webeve të majta. Të cilat edhe pse kanë punësuar gazetarë pa kulturë e shkollë. Që për inat të nevrikllëkut të kohës nuk i dine emrat as atyre pak shenjtorëve tenorë që kemi.

Një injorancë klasike që nuk e di përse ky Zot i madh na i jep për hise. Sinqerisht nuk e di?! Mjafton tu kujtojë dhe kronikat e mbrëmshme. Kur ajo zonja floka kuqe e Europës I fali Bashkisë së Fierit ca fonde. Dhe që e kënaqën kaq shumë atë kryetarin buçko. Kur gazetarja dhe kronikat flisnin sa për Bashkinë. Sa për Karavastanë. Karavastaja, qëndra e internimit dhe e groposjes për së gjalli të shqiptarëve nga shqiptarët. Për së pari është Park Kombëtar. Nuk varet nga Bashkia e Fierit. Nuk përfiton fonde nga kjo Bashki. Që nuk po ndreq Semanin jo më Karavastanë. Janë terma e detaje jo të parëndësishme. Ndaj tregojnë një injorancë gazetarie që çfarë emri t’i vësh.

Eshtë kjo injorancë klasike që risjell her më herë edhe aludime demode nga koha. Apo krahinash. Si lepur i butë e lepur i egër.

Ata që shajnë, e rrahin…, e vrasin i keni në pushtet.

Me festen mbi krye. Të sharat e Myslymit janë thjesht një indinjatë. Pjesë e jetës së një njeriu poltikan me atë kulturë bashkëkohore. Që e gjeni përdita në sekuencat e Kuvendit.

Ndofta ai është nga të pakët njerëz original që akoma ruajnë me fanatizëm të folurën e vendit nga vine. Kam pare e dëgjuar plot të tjerë, që ia bëjnë në kokë traditës, sapo shkelin në bulevardin e Tiranës. Eshtë një dhjetorist antikonformist. E ka provuar me izolim prej kohësh edhe kur në pushtet ishte PD-ja.

Gjithsesi mua më habit kjo histeria kolektive.

Dhe më trishton kjo marrëzia po kolektive, mbi regresistët. Dhe prokurët e këqij të zyrave shtetërorë. Kësaj i thonë, Myslymi shan dhe pushteti të vret me të sharat e tia.

Një progres i mbrapshtë që ka nisur

March 30, 2017 by dgreca

Nga Ilir Levonja/

Sot isha pushim. U ula në një tavolinë përjashta, me kafen dhe veten time. Përbri ndodhet një floktore. Një sallon bukurie siç na i ka qejfi ta quajmë sot. Ndërkohë që i hidhja një sy lajmeve. Dhe rishikoja ca shënime në tabletin e dorës. Më bëri përshtypje që orë pas ore, nga makinat që parkonin aty, para ndërtesën…, zbrisnin gra në moshë. I drejtoheshin në fillim derës së floktores. Më pas ndonjëra vinte në kafe. Shijonte mëngjesin me kë kish pranë. Flokë gufuar, lyer a rregulluar për bukuri.

Se si mu zgjua një vëzhgim i fjetur nga koha këtu në Amerikë.
Puna e makiazheve. Që nga koha kur punoja në teatër. Dhe shikoja ato zërat e borderosë. Indekset e vështirësive të pagës. Përshembull artistëve u jepej një përqindje me ngritje si vështirësi, pasi pudra konsiderohej e dëmshme etj. Po ashtu edhe kremrat. Madje dhe rrezet e dritës. Mu kujtua ky vëzhgim imi. Për punën e tualetit ndër mosha. Pasi duke punuar me të rinj këtu, me gjimnazistë e student. Vë re se e shumta atyre nuk bëjnë tualet. Tek-tuk qëllon ndonjë. Por edhe këto më së tepërti tek flokët. Jo xhel ose ndonjë ngjyre të forte për të dalluar. Kaq. Po në përgjithësi nuk lyhen. Dhe kur e pyeta një here një vajzë, se përse nuk lyhej? Ose më saktë se, përse shumica e vajzave nuk bëjnë tualet. Ma ktheu shkurt, se, nuk u kishte ardhur koha akoma. Pra, kisha arritur në një lloj përfundimi se këtu. Në Amerikë pra, mosha që shkon më shpesh në floktore janë ato të mëdha. Pastaj vijnë gjashtëdhjetë, pesëdhjetë, a dyzetvjeçare. Moshat pas kësaj, janë pak ose as pak frekuentuese të salloneve të bukurisë.
Kurse ne vendim tim, ndodh e kundërta. Madje moshat e mëdha nuk shkojnë fare në sallonet e bukurisë. E kanë për gjynah. Për të siguruar për këtë, u ngrita dhe zgjata kokën tek dera. Ndihej kudo një aromë avulli e krifosur me erën e stinës së luleve. Por çfarë ishin ulur aty, ishin me sukses të plot nga gjashtëdhjetë e sipër.
Këtë vëzhgim e kam ndarë me miq të mi. Dhe shumë syresh më ka dhënë të drejtë. Madje ka nga ato nëna të reja që më kanë pohuar me plot gojën se, sot është e ditës lyerja, ngjyerja, apo heqja e leshit. Eshtë e modës mveshja e qerpikëve dhe zgjatja e vetullave. Apo pudra dhe kremi etj. Biles ato thonë që fëmija i sotshëm. As nuk të pyet, as nuk të dëgjon, por të jep edhe shtymën. Dhe të vulos përfund e të quan edhe injorant.
Megjithatë është një e vërtetë e hidhur.
Kaq e përhapur sa me plot gojën mund të themi se, në çfarë progresi të mbrapshtë ka hyrë vendi ynë.
Madje aty pari po lexoja edhe për një lloj braktisje kolektive, po nga prindërit e rinj, të vaksinimeve të fëmijëve. Një nga arsyet më të shpifura. Ishte preteksi se vaksinat janë kimikate. Dhe se po sjellin në rritje numrin e fëmijëve autikë në Shqipëri. Një përfundim ky i nxjerrë nga brezi kaq i dashur dhe frekuentues i salloneve të bukurisë. Ata që dominojnë mbi prindërit. Por që në rastin e tyre si frekuentues të salloneve, pudra, zgjatja e vetullës, tatuazhi etj nuk janë kimikate.
Një sqarim primitiv, sa për autizmin. Mos nxitoni. Autikët lindin, nuk bëhen. Dhe vërtetë Amerika po lufton shumë me këtë sindromë. Por mos harroni, që vajzat e reja, nënat e reja, nuk janë asfare frekuentuese të salloneve. Janë gjyshet…
Kjo mospjekje e brezave…, është një fakt akoma më kokëfort. Sado vrullit të lajkave dhe statuve në botën virtuale. Dhuna e fëmijëve ka lindur për shkak të dështimit të sistemit të mëparshëm. Dhe po kështu të demokracisë informale që po ndërtojmë. Eshtë një masë e madhe prindërish që nuk kanë asgjë në dorë, në kuptimin qoftë…, edhe të një lloj hijeje mbi fëmijët e tyre. Dikur ishin fëmijët që kishin frikë. Sot ndodh e kundërta. Janë prindërit që kanë tmerr nga fëmijët.
Përse? Sepse breza të tërë dolën pa punë. Dhe për më keq me asnjë lloj të ardhure pensionimi. Apo siguracionesh private etj. Kështu që, veç lëmoshës, presin edhe të shtyrat.
Madje i presin me durim e budallallepsje.
Kurse këto, gjyshet apo frekuentueset e salloneve të bukurisë.
Kanë ndofta plot mangësi. Por mbi të gjitha kanë pavarsinë ekonomike. Dhe pavarsinë e vetvetes.

Demokracia e njerëzve me dosje

March 17, 2017 by dgreca

Nga Ilir Levonja/

1)Në rrjetet sociale ka një denoncim të dhunshëm. Për një njeri që ka qënë aty. Por që sot është zgjedhur të drejtojë dikasterin e Ministrisë së Punëve të Brendshme. Ose ai dikaster që është faqja e zezë e historisë së shqiptarve që pas luftës së dytë botërore, Koha kur ngritën shtetin e intrigave dhe të ashtuquajturës luftë e klasave. Pasoja e politikës së shfarosjes. Apo mbytjen e mendimit ndryshe. Që po i vuajmë edhe sot e kësaj dite.

Kjo është më se e dukshme kur sheh në debate, a) gra që shfaqen si bushtra, pavarsisht elegancës trupore. Mëndje tendosura, pa tharmin e natyrës. Por kamikaze të teserës. Plot bllanja nga lufta kur njeriu e hellon njeriun etj. Apo sharmit të ngjyrës së fustanit me kënanë e flokëve butaforikë etj. b) Kur sheh burra fshatarë me kostume firmato. Dhe fatkeqësisht Shqipërisë, këta zëvendsa, këta kollovarë kryeqyteti, i janë bërë shumicë dërrmuese. Mjerë ai komb që është pushtuar nga një katunari kolektive. Nga lukunia fshatare që janë kudo. Dhe që u mjafton një diplomë. Një apartament i blerë me merita rryfsheti. A një vile në periferi, Një grua administrate dhe me biznes. Sa tek triumfi, po aq edhe vdekja kombëtare. Plot me akuza e fajtorë. Po aq edhe duar larë. Dhe u bënë intelektualë. Figura që të flasin për fatet e kombit. Duke ia lënë mutin në derë atdheut.
2) Ministri i ri, i dikasterit të dhunës. Aty ka qënë. Aty si shumë sekretarista të tjerë. Eshtë vonë të indinjohemi. Aty ka qënë, madje i varëm këmborën e reformës në drejtësi. Dhe ai drejtësi ka bërë. Drejtësi, ashtu si dje kur të gëdebte qelive. Apo atyre dhomave gjysëm të errta. Me një legen sipër kokës së të pandehurit. Me një legen dritë përmbysur. Kur t’i fiknin cigaret Rozafa në ballë. Kur të quanin armik i popullit. Vagabond me shfaqje të huaja. Kur të flaknin në internim për punë leshrash të gjata. Pse dëgjoje Zërin e Amerikës. Apo radio Vatikanin. Shihje RAI UNO-n etj. Dhe ne i paguanim. U jepnim rroga të majme. Dhe pas kësaj, ata shkonin e pinin birra në pallatin e oficerëve. Kurse ne kafe elbi. Dhe mbanim radhën tek dera e policisë. Ata festonin suksesin e luftës së përditshme të klasave. Aty ka qënë. Aty është …, edhe sot.
Drejtësia e gëdëpjes do burra të fortë. Si kujtoni ju. Kollaj bëhen reformat. Drejtësia e votës së vjedhur do burra që kanë histori të arshivuara. Do mbrojtur vota e vjedhur. Do mbrojtur listat e manipuluara të regjistrimit. Tashmë legjendë tranzicioni që në çdo kohe zgjedhjesh, do bëhen lista. Ndryshe nuk fitohet mbi kundërshtarin politik. Dhe ne dime mirë si të të rrahim, Dhe që nuk ka dyshim që ka një dosje. Një dosje shqiptare. Me atë thënien popullore, Shqiptarit lëroja nënën të të thojë baba.
Mirëpo kujt ia thua.
Aty ka qënë. Ka votuar si të zgjidhet deputet një pengmarrës. Një kanabist. Një mestar tenderash. Një shantazues. Një dosjexhi. Një koleg që të gëdëpte hetuesive simotra në rrethe. Ka votuar dhe i ka afruar në parti.
Hetuesit ishin pararoja e luftës së klasave. Ajka e dhunës breznore. I kishin tavolinat e Barlulishteve përjetësisht të rezervuara, rrugët, kryqëzimet, hollet e shkolave, spitaleve, burgjeve, ministrive gjithnjë me semafor jeshil.
Kështu edhe tani.
Të gëdëburit të mbajnë nishanet. Të mjaftohen me dekoratat e presidentit. Se pushtetin, as e kishin, as e kanë, as kanë për ta patur. E ka marrë në dorë shoqëria e dosjeve dhe katunaria.
3)Në fakt kjo katunari shqiptare, studiosh. Një inteligjencë e prapambetur nga rakia e zjerë dy herë. Nga pordhët e hudhrave të njoma. Merret sot me një zbulim të ri. Ose me armikun e ri të klasës. Që janë Teto Ollga, Kreshnik Martini, Zëvendësin e grave. Me…, M’susin e Kalcës, Dedën mes borës së Tropojës etj. Dhe jo me armikun real të luftës së klasave. Ose mendon se e ka mundur. E ka mundur, ose ka bërë pakt me ‘të dhe po qeveris. Paktistat janë ata që ua shtojnë rruzaret tranzicionit. Paktistat, jo ata që bëjnë marrëveshje të mëdha. Sy njerëzimit. Paktistat ja familja e skuthave. E katunarisë. Kësisoj nuk kemi pse habitemi që një riosh nga kontigjenti i sekretariateve të shkollave të Enverit. Bëhet sot minister i brendshëm. Nuk është i vetmi. Keni më të kualifikuar. Kemi verë më të vjetëruar aty. Keni strategët e paskuintave. Që dirigjojnë gjithçka. Strategët e punëve të brendshme. Ndërkohë që akuzoni për kriminelë Lulzim Bashën për vrasjet e 21 janarit. E kemi stazhionuar strategun e vrasjeve të 2 prillit në Shkodër. Verën e vjetëruar rilindase Gramozin e Ruçajve.
Vetëm në Shqipëri nuk ka ndodhur tranzicioni.
Vetëm në Shqipëri qeverisin dhe kollondrisin fatet e popullit edhe sot pas 27 vjetësh, xhelatët e viktimave. Dhe hidhuni përpjetë. Mbushini studiot me katunarë. Dëgjojini…
Të rinjtë e Enverit kanë triumfuar. Edhe pse nëpër studio të gjithë janë antienverista. Ta dini të gjithë gënjejnë. Sapo të dëgjoni kur thonë që, e urreja Enverin. Babai im kështu e ashtu. Familja ime kështu e ashtu, por nuk kishim çfarë të bënim etj. Gënjejnë…, ta dini. Një shoqëri që nuk pranon fajin, gënjen. Në mos të gjithë, kemi qënë me shumicë me Enverin. Dhe bëjmë mire të ndjehemi se të hiqemi.
4)Sot shumë njerëz habiten se pse nuk reagojnë ambasadat e huaja. Sidomos ajo amerikane. Për këtë hetues gjirizesh. Kur ka kaq shumë dëshmues si brenda dhe jashtë vendit? Kaq shumë të rrahur që ndihen të indinjuar.
Nuk ndërhyjnë pasi tek ne ka kaq shumë zhurmë sa, ata ndihen të pafuqishëm. Në aspektin e llogjikës. Ne nuk na lë temperamenti. Nga ana tjetër, e dimë mirë se, Fatmiri, nuk është i vetmi. E dinë edhe ata. E dimë mirë se demokracia jonë është e uzurpuar. Dhe e dhunshme. Mjafton një fakt, të shprehesh ndryshe. Të mendosh ndryshe nga njëshi. Dhe je armik. Eshtë një demokraci e uzurpuar. Përkarshi pragmatizmit perëndimor. Ku e bardha është e bardhë dhe e zeza, e zezë.
Tek ne flitet për progres të ekonomisë së tregut. Ndërkohë që vetëm ekonomi nuk kemi. Dhe nuk bëjmë. Ndërkohë që shifrat flasin ndryshe. Ndërkohë bëjmë e zhvillojmë me sukses, ideologji me mbivënie.
Përderisa pajtohen vet shqiptarët më kësi lëshime, me kësi zgjedhjesh. Pse të mos pajtohen edhe të huajt. Që sot janë aty, kurse nesër mund të shpallen persona non grata.
Siç po ndodh sot me Sorosin. Apo me Romana Vlahutinin etj.
Kjo është demokracia e jonë. Demokracia e njerëzve me dosje.

Në njëzetë vjetorin e vitit 1997

March 10, 2017 by dgreca

NGA ILIR LEVONJA/ Florida/

Ka ditë që në botën virtuale, studiove televizive etj., sillen ngjarje, e kujtohet 1997-ta. Ose viti i ashtuquajtuari si i mbrapshtë. I pari është ai i Haxhi Qamilit ose 1913-ta…, dhe 1997-ta pra, në këtë histerinë politike të vendit tone.Çfarë nuk dëgjon? Nuk ngelet kush pa u sulmuar. Deri kabineti i CIA-s, aq më tepër që në atë kohë drejtohej nga një gjysmë shqiptar a gjysmë grek, një himariot me emrin Tenet. Qëllimet shoviniste greke për të marrë jugun e vendit. Mbrojta e artë e Turqisë që aso kohe qeverisej nga një grua me sharm si Tansu Çiller etj.

Kritikohen Komitetet e Shpëtimit në rrethe. Dhe lavdërohet marrëveshja politike e 9 marsit. I mëshohet një marrëzie kolektive. Ku vërtetë, qytetet e jugut u ndanë në zona influencash, ashtu siç bëjnë edhe kafshët në safarin afrikan.
Dhe çdo qytetar i këtyre anëve e di mire se çfarë domethënie ka kjo frazë. Duelet e Teksasit të Amerikës së viteve të errta, ku më i forti mbijetonte me dite, ishin prezente. Kemi pare të shkuarën tek duart në pëqi. E përkundëm. Plot njëzetvjeçarë që qëllonin të dehur nga gjaku nga kabinat kabriolet të xhipeve. Kundërshtarët në një tavolinë kafeneje. A Alfa Romeo-ve të blinduara, para këmbëve tona. Kemi pirë ndonjë birrë me kallash në tavolinë. Ndërsa kemi pare me sy se si pështyhej një kokë e prerë. Në grup, që i sillej rrotull e kumbonte, njësoj si në xhunglat e fiseve indiane në kohërat e tarzanit dhe kolonizatorëve. Kumbonte dhe pështynte. makabritet modern. Pasi gjakmarrja shqiptare, ajo që na shfaq në botë si një popull epic, kish moralin e saj më të forte se plumbi. Respektin për të vrarin. Nuk dua të them kufomën, pasi në ndjesinë time kufomë është ai që vret. Megjithatë njëzetëvjeçarët e shkollës së nimeklaturës, të ripnin të gjallë. Ta shkërdhenin skalpin e kokës. Dhe kjo quhej zotësi. Megjithëse pak ditë më pas do vrisnin edhe shoku-shokun. Thjesht për punë tangallëku. Për inat preferencash partiake.
Partitë vet, mblidheshin natën. Kanë ndarë edhe armë zotërinj debatues. Po, po armë. I hidhnin nga një pagure me benzinë. Madje here më here vozisnin në për qytet me këto mjete kabriole e të blinduara. Kurse ju I konsideroni kot Komitet e Shpëtimit. Ca intelektuale, pa mbështjetje politike. Kam qënë edhe unë në një mbledhje si kjo. Në një godinë qeverie pa dyer e dritare. Era shkrumb. Në një séance pushimi po pinim nga një cigare. Pranë kisha një mësuesin tim që sot nuk jeton më. Më dhimbset ikja e tij e parakohëshme, për faktin se ishte një mëndje e çmuar. Po tek ne…, vdekja e di se kë zgjedh.
Gjithsesi, të mos i largohemi temës. Ka qënë buzëmbrëmje dhe ndalim qarkullimi po afronte. Kur një BMW firmato, qëndron poshtë dhe na përshëndet me breshëri kallashësh.
U shtrimë si të çmendur përtokë. Dëgjonim plumbat kur këndonin koridoreve të skalafitur. Megjithatë venduam në një kalim të pushtetit tek shteti, jo tek Komitetet. Dhe ky ishte një gabim pasi komfliktualiteti i mbetjeve politike, është sot më i fort se kurrë. E tëra një debat kolektiv vetëm tek statutet e fejsbukkut të Berishës dhe Ramës. Ku njëri denoncon e tjetri pjerth. Dhe ne të çmendurit që vetëm grindeni.
Nuk e di, por është një monolog i Koço Devoles, në rolin e një kryetari partie, me një vajzë me sharm si sekretare, me emrin Aulona Minga, para ca viteve. Një monolog me klithma drame ku na bërtet. Na quan hajvanër pse nuk e largojmë nga politika. Por e mbajmë në pushtet. Po kështu jemi ne, besëhupës. Jo besëmbajtës.
Vërtet pak përgjegjësi kolektive. Dhe shumë mllef e etje për gjak karshi njëri-tjetri. Deri djegje shtëpie, dëbim me antitanke. Që fal i qofshim zotave të shtetarëve, na dhanë më shumë barot se sa edukatë dhe bukë.
Po tek ne faji u bë nuse dhe askush nuk e pëlqeu.
Kështu edhe puna e 1997-tës.
Puna e juaj në studio. Që merreni me papërgjesitë kolektive dhe jo me shkakun. Po, populli ka faj. Ka faj edhe me ju.
Ngjishjani popullit, se në emër të popullit bëhen të gjitha.
Edhe populli në emër të vetvetes varfërohet, vritet përçahet e sundohet. Asesi legjendarët e politikës së tij.

Urra, rrofshin mësuesit!

March 7, 2017 by dgreca

Nga Ilir Levonja/

Në vitet 1960, me një vendim të presidiumit të kuvendit popullor të kohës. U vendos që 7 marsi të njihej si dita e mësuesit. Kjo për nder të mësonjëtores së parë shqipe, në Korçë, po atë muaj të motit 1887. Atëhere në Shqipëri ishte e ligjëruar të mësohej gjithçka, përveç shqipes. Arabishtja e xhamive, osmanishtja e zyrave të Dovletit, greqishtja e qishave, vllahishtja ose arumunçja. Tek-tuk gjuha e frëngut dhe inglizit, ama veç shqipja jo.

Një akt i një grupi arsmitarësh të diplomuar jashtë vendit. Dhe me mbështjen e emigrantëve. Një e drejtë e fituar me çmim të lartë, aq sa sot shqiptarët e thonë me gojën e një mytesarifi, komandant xhandarmaje Anadolli. Kushedi me sa gjak e mund është paguar kjo rade (leje) për hapjen e shkollës së parë shqipe.
Megjithëse edhe ajo u doli hundësh. Më keq se vitet a shekujt e deriatyshëm. Nga të mësuarit skutave të shtëpive ku mbanim zairet. Për faktin e vetëm se, shqipja ishte herezi. Një paradoks social perandorak. Ku të gjithë e kuptonin, ama ne shqiptarët jo.
Një ngjarje e madhe që poeti ynë kombëtar, një nënpunës doganash, Naim bej Frashëri do e lavdëronte me vargjet ”lum si ti moj Korçë lule/ që le pas shoqet e tua”.
Por le t’i kthehemi ca fakteve që si një ironi e madhe na bien kokës.
Dhe që ne, nën atë euforinë, karakteristikë unikale e sojit tonë. Këtej bëjmë patriotin. Këtej mbulojmë të pëgërën. Këtej nuk ndërgjegjësohemi e t’i japim sharmin shqiptar. Mësuesit, apo arsimit në përgjithësi.
A është mësuesi vërtetë figura më e nderuar, kështu siç po e pretendojmë?
Marrim vetëm një fakt administrativ. Mësuesit nuk gëzojnë një status të nënpunësit të administratës. Për rrjedhojë në çdo ndërrim qeverish, janë të kërcënuar me vendin e punës. Madje edhe në arsim. Karriera bëhet përmes partisë. Jo për merita shkencore.
Biles i ndërgjegjësuar për këtë, arsimtari i kohës studion për të forcuar partinë, me diplomat apo kualifikimet e tia. Se sa vetveten apo figurën e nderuar të mësuesit a pedagogut.
Mësuesi, pavarsisht deklaratave nëpër statute publike, është figurë tallje. Një lloj modeli për t’i thënë tjetrit me sarkazëm, rri o mësues, rri. Kjo për shkak të atij statuti të mangët. Atij nënshtrimi kolektiv të profesionistëve të vërtetë karshi partisë.
Por edhe po ta quajmë të mirëqënë, postin politik të një mësuesi. Si drejtor shkolle përshembull. Eshtë një ngërç i madh në raport me kohën dhe arsimin bashkëkohor. E para se drejtori nuk emërohet për merita shkencore, por partiake. E dyta nuk emërohet në bashkëpunim me komunitetin e zonës ku vepron shkolla, por nga një mbledhje natën partie. E treta, drejtori nuk është punëdhënës. Që domethënë nuk të merr në punë. Ashtu si praktikat e kohës në botën perëndimore. Në punë të merr drejtoria arsimore, një praktikë tashmë e vdekur në botë, veç në Shqipëri jo. Drejtori merr në punë pastrueset, kurse arsimtarët janë një treg fitimprurës për drejtorinë dhe partinë. Vendet e punës shiten. Për rrjedhojë, vendi i punës nuk është kurrë i sigurt. Po ashtu edhe posti i drejtorit. I cili sado meritave, sado përgatitjes, nesër del një plaçkë e pavlerë. Që e zëvendëson çdo lloj i paafti.
Nga ana tjetër arsimi në përgjithësi vuan akoma nga metollogjia e shkuar e notës. Jo e kredit në pjesëmarrje. Testimet janë një treg i madh fitimi i një grupi njerëzish. Të cilët hiqen sikur testojnë, por në të vërtetë të shtrydhin për një kartmonedhë. A një drekë me meze e raki. Nga roli i mikut dhe ndërhyrjeve. Ndërkohë që në botë provimi a testimi është i vëzhguar nga kamerat, jo komisioni njerëzor.
Por këto lihen qëllimisht evazive. Në mënyrë që partia të ket pushtet…, mbi arsiminin tënd. Që është rënie sociale. Mbi diplomimin tënd. Që është kancer social. Mbi emërim tënd … Që është vdekje sociale. Një ndërrmarje serash me xham, për mbashtrimin dhe kultivimin e korrupsionit. Të edukatës na merre, futi diçka në xhep. Jepi se pa paguar nuk bëhet. Nuk shkojënë shkollë se duan lekë.
Jo rastësisht analfabetizmi kap shifrat mbi 18% të vendit.
Mbi 40% e shoqërisë janë vetëm me arsim 9 vjeçar. Ku 10% e marrin pa qënë fare aty. Mjafton të kenë emrin ose nr e amzës. Le të kenë ikur. Le të jenë në Greqi, Itali, Gjermani. Kudo le të jenë.
Nga ana tjetër arsimi është i mbytur nga paralelizmat e teksteve.
Nga tregu i teksteve të pavaruara. Apo dispenca.
Dhe lidhur me ato që thamë më sipër… përpjekja intelektuale për tu lëvruar në truallin e vet, karshi Anadollit e qishës greke. Sot Shqipëria lehtësisht mendon se është e çliruar. E unifkuar në arsim. Kur Turqia i kërkon me ngulm të rishikojë tekstet. Arsimit laik i ofron atë fetar. Në analogji me këtë, falemi greqisht. Edhe pse qisha nuk ka kërkuar as sot e kësaj dite një ndjesë për martirët arsimdhënës të Kolonjës. Ndërkohë që e bëri Vatikani për inkuizicionin katolik të mesjetës.
Vet shkollat si objekte, janë godina pa fitime dytësore. Mjaftohen me orarin mësimor. Dhe aq. Sidomos ato të sistemit 9 vjeçar. Nuk ofrojnë asnjë program pas mësimor. Aq sa të zhurmshme janë në mëngjes, aq të vdekura në mbrëmje. Ndërkohë në botë afrojnë plot gjëra, plot programe…, një lloj zerme plot energji e komunitetit ku operon.
Çfarë të thuash më? Në ditën e arsimit? Në ditën e mësuesit?
Eh, harrova…, shpërblimin. Pagën e 13-të në fund të vitit.
Po më mirë të vazhdojmë si turma. Urra, rrofshin mësuesit. Rroftë arsimi. Ia bëfshim në kokë për vit, si ngahera.