Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Ish ambasadori William Ryerson: Ja si e kujtoj Shqipërinë dhe shqiptarët

by

Intervistë e Mimoza Dajçit me ish Ambasadorin Amerikan në Shqipëri Z. William Ryerson/

–Përshëndetje Ambasador Ryerson!/

-Përshëndetje!/

-Gëzohem që pata rast t’ju takoj në SHBA. /

-Edhe unë gëzohem gjithashtu./

  1. Ryerson, si e pritët detyrën e Ambasadorit në Shqipëri, duke patur parasysh izolimin e vendit dhe diktaturën e egër gati 50-vjeçare të saj?

Kur erdha për herë të parë në prill të vitit 1991, dija shumë pak për Shqipërinë. E kisha parë Shqipërinë kur punoja në Beograd, nga ana tjetër e liqenit të Shkodrës, aty ku ndodhen malet shqiptare. Nuk e kisha idenë që do të vija ndonjëherë në Shqipëri.

Çfarë detyre mbulonit në atë kohë në Beograd?

Isha në detyrën e Konsullit të Përgjithshëm për SHBA-së, për katër vjet në Beograd.

 A kishit eksperiencë diplomatike më parë në vendet e lindjes që kishin përjetuar diktaturën komuniste si edhe Shqipëria?

Po, në Beograd, dhe tri vite në Poznan të Polonisë.

 Zoti Ambasador, ju keni qenë prezent në Shqipëri në momentet më kyçe të vendit tonë, siç ishte vendosja e pluralizmit dhe rrëzimi i rregjimit komunist. A mund të ndalemi pak tek këto ngjarje madhore që kaloi Shqipëria? 

Ishte kohë shumë e vështirë për shqiptarët në shumë aspekte, por edhe nga ana materiale. Ushqimi ishte shumë i pakët, i pamjaftueshëm për popullsinë vendase. Kishte rrezistencë të madhe nga rregjimi i vjetër karshi ndryshimeve qe po ndodhnin ne ato kohëra. Ju sigurisht ishit atje dhe e dini më mirë se unë. Megjithatë ishte e mahnitshme të shihje kurajon e shqiptarëve se si i rrezistonin asaj trysnie të madhe.

Në pranverën e vitit 1992, ne i patëm ofruar Shqipërisë pleh kimik artificial, që të ndihmonte rritjen e prodhimit në vend pa pasur nevojën e importimit të ushqimit, me kusht që të shitej në ankand. Zv. Kryeministri shqiptar i asaj kohe, insistoi duke thënë se ishte e pamundur të zhvillohej ky si proces në Shqipëri, pasi shitja me ankand ishte kundra ligjit. Për ta bërë këtë të mundur, duhej patjetër që pala shqiptare të binte dakord e të firmoste por me sa dukej, kishte rrezik që Shqipëria nuk do të pranonte. Një ministër tjeter po i asaj kohe, që besoj se ishte anëtar i Partisë së Punës, pati kurajon ta nënshkruante këtë kontratë, pasi mendoi se kjo ishte për të mirën e Shqipërisë.

Këto ishin situatat me të cilat po përballeshim ato kohë, ku individe të ndryshëm mundoheshin të bëheshin pengesë, ndërsa disa të tjerë kuptonin se këto ishin ndryshime pozitive për zhvillimin e vendit.

E vlerësoj edhe sot kurajon e atij ministri që e firmosi atë kontratë, pavarësisht se çfarë anëtari partie mund të ishte ai, nëse fanatik apo jo. Ndërsa unë nga ana tjetër po rrezikoja të humbisja punën, se nuk isha në gjendje të merrja firmat e duhura. Departamenti i Shtetit Amerikan më bëri një telefonatë ku mu tha se nëse kjo kontrate nuk realizohej me Shqipërinë, atëherë plehun kimik do ta nisnin në ndonjë shtet tjetër.

 Në atë kohë besoj se patët rast të takoheshit me Ramiz Alinë. A keni biseduar me atë rreth situatës në të cilën ndodhej vendi?

E takova në pranverën e vitit 1991. Isha delegat, dmth ende pa marrë titullin e ambasadorit. Mbaj mend bisedën e parë tek kafeneja e parlamentit. Njerëzit më hapën rrugën dhe përkthyesja ime më tha: “Me sa duket ai do të takohet me ju”. Kështu që iu afrova. Pasi u përshëndetëm, sepse ai ishte president i Shqipërisë i thashë: “Z. President, ka ardhur koha që Shqipëria të ballafaqohet me të shkuarën e saj. Gjermania e ka bërë këtë. Unë kam qenë me shërbim diplomatik në Berlin, Bon, Vienë dhe jam familjarizuar me këtë proçes, prandaj them se duhet ballafaquar tashmë ajo e shkuar e tmerrshme edhe në Shqipëri”.

Ai më tha: “Jo, kjo nuk ka të bëjë fare me ne, pasi ne nuk jemi ashtu”. Ai mbase e besonte vërtetë gënjeshtrën që me tha, por e vërteta ishte se kishte ardhur koha që Shqipëria ta shikonte në sy të shkuarën komuniste.

Duke u kthyer tek parlamenti i parë shqiptar, ju si përfaqësues diplomatik i SHBA, nuk u lejuat fillimisht të asistonit në parlament, dmth si ambasada amerikane ashtu edhe ambasadat e tjera.

Ditën pasi mbërrita në Shqiperi, shkova tek Kryeministria dhe takova shefin e protokollit për një vizitë kortezie. I thashë: “Kam dëgjuar se parlamenti juaj ka refuzuar një kushtetute, por janë në biseda e sipër për një kushtetutë të re. Do të kisha interes të dëgjoja debatet e diskutimet”. Përgjigja e tij ishte: – Nuk mund të vish në Parlament. Atëherë e pyes: “Ç’do të thotë kjo? Përfaqësuesi juaj që do të shkojë në Washington, D.C., do të jetë në gjendje që të dëgjojë seancat e Kongresit Amerikan pasi zhvillohen në mënyrë të hapur”.

I thashë gjithashtu se dija vetëm për dy instanca ku Kongresi kishte mbajtur seanca me dyer të mbyllura, e para gjatë Luftës II botërore, ku u mbajt një debat për strategji lufte ku do të vendosej nëse Amerika do të ndërhynte më parë në Europë apo në Pacifik, dhe e dyta, më duket gjatë viteve 50-të, mbi energjinë atomike, ku kongresi mbylli dyert dhe diskutoi.

Por kur pashë që shefi i protokollit shqiptar më kundërshtoi përsëri thashë: “Protestoj!”.

Ai mu përgjigj përsëri: – Nuk mundesh.

Atëherë unë shtova: “Qeveria ime proteston!”.

Pasdite shkova në Hotel “Dajti” dhe përkthyesi më tha se aty ndodhej edhe Gramoz Pashko, e se mbase bëja mirë të flisja me atë. Unë ende nuk e njihja, por e takova dhe diskutuam gjerë. Ai më tha se shpresonte të më shihte në Parlamentin shqiptar së shpejti. I thashë se për fat të keq nuk varej nga unë. Pashko më tregoi se delegatët demokratë kishin një mbledhje atë mbrëmje dhe do ta ngrinin edhe këtë si çështje.

Të nesërmen më telefonoi shefi i protokollit të Kryeministrisë e më thotë se, mund të shkoja në Parlament dhe mund të sillja me vete edhe përkthyesin tim. Pasi shkova në Parlament, nisën të vinin edhe diplomatë të tjerë të huaj.

 Pra ky ishte suksesi juaj, Ambasador.

Jo, ky nuk ishte sukses për mua, por për parlamentin shqiptar që të zhvillohej në mënyrë të hapur. Kjo gjë mbase erdhi si shtysë edhe nga ministri i jashtëm i asaj kohe. Ata mbase kuptuan se ajo gjendje nuk po i ndihmonte përderisa edhe kamerat televizive ishin të pranishme në parlament. Ndërkohë une fillova te vija re se kamerat fokusoheshin shpesh tek une e më filmonin. Më vonë e kuptova se përse e bënin këtë, pasi mësova nga një çift shqiptar – miqtë e mi, se kishte filluar të përhapej lajmi për mua se “amerikani” nuk e kalon kohën në kafene tek Hotel “Dajti”, por është duke bërë punën e tij dhe duke dëgjuar seancat në parlament. E me sa duket, pasi më dhanë OK-in mua, vendosën t’i hapnin dyert të gjithë trupave diplomatike.

Herën e parë që hyra në Parlamentin Shqiptar, më pritën dhe uruan mirëseardhjen një sërë trupash diplomatike të huaja si çekët, egjyptianët, etj. Përpara këtij evenimenti, diplomatët e huaj në Shqipëri nuk ishin të lejuar të bënin asgjë.

Më kujtohet një mbrëmje, isha duke bërë xhiron e zakonshme në Bulevardin e Tiranës, ku rastësisht takova përfaqësuesin e Ambasadës së Polonisë dhe bashkëshorten e tij. Biseduam së bashku në anglisht apo mbase polonisht. Kishin bërë pazar e dukeshin te lumtur. Në duar mbanin dy qese me perime, si spinaq, etj. Më treguan se i ishte dashur të mbanin rradhë në dyqan ashtu si edhe vendasit. I thashë: “Përse jeni kaq të lumtur, që mbajtët rradhë?” Dhe ai mu përgjigj: “Deri më tani, kur sapo na shihnin, na hapnin rrugën e rradhën nëpër dyqane si të huaj që jemi, që të bënim pazarin e të largoheshim sa më parë në mënyrë që të evitohej kontakti me të huajt. Ndërsa tashmë ne po trajtohemi si të gjithë njerëzit e tjerë.”

Dhe këto ishin ndryshime të vogla, por që filluan të viheshin re.

 Po pritjen që i bëri populli shqiptar Sekretarit Z. James Baker, si e vlerësoni sot pas 25 vitesh? A ishte kjo një pritje e ngjashme me atë të Presidentit Kennedy në Berlin?

Po, ajo ishte një pritje e jashtezakonshme! Ashtu sikurse pritja e Presidentit Kennedy nga populli gjerman në Berlin, ku ai u prit si Perëndia. Besoj se keni parë foto të atyre ngjarjeve. Unë asistova aty, pasi detyra ime e parë e jashtme për Departamentin e Shtetit, ishte në Berlin.

Përpara vizitës së Baker-it në Shqipëri, mbaj mend se vazhdonin grevat e sindikatave. Autobusat e trenat nuk qarkullonin.

Bëra një llogari me veten, thashë: “Ok, kjo qeveri komuniste nuk ka për të më vrarë. Nqs do të bëjnë diçka karshi sindikatave, bota do ta marrë vesh, ose do të më heqin qafe mua, të më vrasin, por ata nuk do ta bëjnë këtë gjë. Kështu që shkoja përditë tek sindikatat për të parë se si qëndronte situata, sa kishte shkuar numri i grevistëve, etj.

Kur po diskutohej ardhja e Baker-it, sindikatat më thanë: “Mos ki merak, trenat e autobusat atë ditë do të funksionojnë dhe do të sigurohemi ne që t’i sjellim njerëzit”. Me sa mora vesh nga miqtë e mi, askush nuk kishte paguar për transportin publik atë ditë. Shoferët e autobusave dhe trenave i sollën njerëzit pa pagesë.

Baker-i medoi se e kisha organizuar unë pritjen e tij madhështore, por e vërteta ishte që atë e organizuan vetë shqiptarët.

 Besoj se kjo tregoi në një farë mënyre dashurinë e popullit shqiptar për Amerikën, popullin amerikan dhe për respektin që krijuan për ju personalisht.

Cilido që do të ishte ambasadori i parë nga SHBA në Shqipëri mendoj se do të gjente këtë lloj konsiderate dhe respekti nga populli shqiptar. Shqiptarët ishin gati për një amerikan.

 Në një intervistë keni thënë se me ardhjen e Sekretarit të Shtetit z.James Baker në Tiranë, mbajtët një takim tek Hotel “Dajti” ku morën pjesë edhe 10-të ish të burgosur politikë, ku ndër të tjera Z. Baker i tha atyre: “Duhet të jeni të bashkuar që komunistët mos të vijnë më në pushtet”. A mund të njohim lexuesin me emrat e tyre dhe disa prej përgjigjeve që ata dhanë në atë takim?

Ishin rreth dhjetë vetë në ate takim. I mbaj mend vetëm pjesërisht emrat e tyre pasi kanë kaluar shumë vite, e kujtesa bën punën e saj. Di që ka qenë prezent Pjeter Arbnori, Sali Berisha, një përfaqësues i Partisë Republikane, një nga udhëheqësit e grevës së përgjithshme të sindikatave të pavarura, një përfaqësues i minoritetit grek si dhe një grua që me sa mbaj mend, ishte e angazhuar me shpërndarjen e ndihmave ushqimore që ne sollëm në Shqipëri.

Sekretari Baker komentoi se ishte takuar me 4-5 disidentë në Moskë dhe vende të tjera, por kurrë nuk i kishte rënë rasti të ulej në tryezë bisedimesh edhe me një grua. Dhe unë i entuziasmuar thashë: “Atëherë ja arritëm këtu”.

 Po ish i burgosuri politik Osman Kazazi ishte i pranishëm në atë takim?

Të them të drejtën, nuk e mbaj mend nëse ka qenë prezent Osman Kazazi në atë takim apo jo. Megjithatë më kujtohet një mesazh i rëndësishëm i Baker-it, ku ai mes të tjerave tha: “Bashkohuni dhe votoni që të mos zgjidhen më këta” (dmth komunistët).

Përfaqësuesi i Partisë Republikane, që në atë kohë ishte një forcë politike shumë e vogël u shpreh se nuk kishin marrë asistencën e duhur që i takonte nga qeveria si zyrë, makinë, etj. Baker-i pyeti: “Pse?” Dhe ai u përgjigj se nuk e dinte se pse. Taktikë puro komuniste mendova unë.

Dr. Berisha foli gjatë pasi kishte më shumë për të thënë. Ai iu drejtua Baker-it me një analogji në terma mjekësore si psh “komunizmi është kancer”, apo diçka e tillë….

 Gjatë qëndrimit tuaj në Shqipëri, a patët rast të vizitonit ndonjë zonë – burg, ku vuanin dënimin shqiptarët e dënuar politik gjatë rregjimit komunist?

Jo, nuk kam patur rast të vizitoj ndonjë burg politik. Mbaj mend se jam takuar me disa ish të burgosur politik në Shkodër në janar të vitit 1992, gjatë një udhëtimi që bëra pasi u caktova ambasador. (Arrita në prill në Shqipëri, por pozicioni im si ambasador u aprovua e zyrtarizua vetëm në dhjetor të po atij viti.) Qëndruam në një ndërtesë e cila kishte qenë rezidencë e byrosë së PPSH. Hëngrëm drekë atje me ish të burgosurit politik, të cilët kishin ndihmuar në ndërtimin e asaj ndërtese gjatë kohës së tyre si të dënuar politike në burg.

Ishte një eksperiecë e jashtëzakonshme ku u preka pa masë, që ata ishin tashmë aty si mysafirë të lirë dhe jo si skllevër. Ndodheshim aty rreth 40-50 vetë si dhe përkthyesi im.

 Dokumentat zyrtare kanë deklaruar se ju jeni survejuar nga sigurimi i shtetit i atëhershëm. Si mendoni ju, pse vazhdonin ata akoma me këto metoda?

Isha mësuar me këto situata survejimesh në Poloni e Beograd, (disi më pak në Beograd). Prisja të kishte mikrofona gjithandej. Njerëz që më survejonin se ku shkoja, sa do qëndroja atje, me kë flisja etj. 

Pra ju ishit i ndërgjegjshëm se po përndiqeshit nga ish sigurimi i shtetit shqiptar?

Në fakt nuk kisha shumë interes për këtë fakt e nuk shqetësohesha shumë. Shikoja punën time, pasi kishte shumë punë për tu bërë. Isha shumë koshient që njerëzit të cilët flisnin me mua mund të ishin të rrezikuar, por unë jo. Një burrë, djali i të cilit kishte fituar Azil Politik në Amerikë, erdhi të më takonte tek Hotel “Dajti” nga jashtë Tiranës. Unë isha takuar me të birin e tij në SHBA. Atij i ishte dashur të ecte një orë deri tek staconi i trenit, mori trenin dhe udhëtoi për në Tiranë. Më kishte sjellë mbështjellur në një kaush gazete disa kokrra qershi të freskëta që i kishte vjelë vetë. Tek hyrja e “Dajtit” sigurisht e ndalen punonjësit e ish sigurimit stacionuar aty dhe e morën në pyetje.

Ju e dini se në atë kohë Hotel “Dajti” nuk ishte i hapur për të gjithë, nuk mund të frekuentohej nga gjithëkush. Njerëzit e Hotel “Dajtit” u mësuan me mua e me stafin tim dhe i porosita që dy përkthyesve të mi t’i jepej çelësi i dhomës time, pasi do të punonim shumë për tu përgatitur për vizitën e Sekretarit të SHBA James Baker.

Si e përzgjodhët stafin që punonte për ju, dhe si arritët të krijonit besim tek përkthyesit tuaj?

Për përkthyesit, u bazuam tek rekomandimi i gazetës “New York Times”, stafi i të cilës kishte qenë në Shqipëri përpara meje. Të them të drejtën ka qenë shumë e vështirë se kë mund të besoja në fillim. Nuk e dija kush ishin njerëzit e mirë dhe kush njerëzit e këqinj. Pra, nuk e dija nëse personi që kisha përballë ishte një nga torturuesit e atij sistemi apo kishte qenë i torturuar nga ai sistem. Dmth a kisha të bëja me dikë që i kishte shkulur thonjët njerëzve, apo atij i ishin shkulur thonjtë. Emra të personave të gjallë nuk dija përveç Ramiz Alisë. Kështu që shkova tek Osman Kazazi dhe i thashë: “Kemi nevojë të punësojmë një kuzhinier e dikë që të pastrojë rezidencën tonë. A mund të më rekomandosh dikë?” Mendova se njerëzit e ish persekutuar politikë meritonin një shans dhe njëkohësisht ishin më pak të mundur që të ishin spiunë komunistë. Kjo ishte le të themi mënyra ime e diskriminimit pozitiv, duke favorizuar kështu shtresën e persekutuar politike.

 Kur vizituat Shqipërinë për herë të parë, jam e bindur që ju kanë rënë në sy edhe bunkerët e “famshëm”. Ç’farë shije ju lanë ato fortifikime betoni?

Në fillim më patën dhënë shifra të ndryshme se sa bunkere ishin dhe se ku gjendeshin nëpër Shqipëri. Kur nisa të udhëtoja pak, pata rast t’i shikoja me sytë e mi se ku ishin. Mësova më vonë se prodhoheshin në Tiranë e më pas transportoheshin nëpër kodra. Shpenzime të jashtëzakonshme! Më kujtohet një episod…. Ishte pranvera e ‘91 kur dikush më pyeti se sa do të ishte vlera militare e bunkerëve.. Përgjigja ime ishte: “Do të ishin me vlerë sa në një lojë me topa bore ose betejë kalorësish me shtiza (cavalry charge). Reagimi i tij më la të kuptoja që nuk ishin ende gati për shaka mbi këtë subject. U tërhoqa pasi mendova se duhet të tregohesha i kujdesshëm pasi humori nuk kuptohet gjithnjë njësoj në gjuhë të huaja. Më thanë se vlera e njërit prej tyre, mund të kishte mbuluar vlerën e një apartamenti modest. Nqs paratë nuk do ishin shpenzuar për ato bunkerë, por për ndërtime godinash banimi, atëherë nuk do kishte pasur problem strehimi. Strehimi në atë kohë, ishte shumë problematik në Shqipëri.

 Diçka mbi marrëdhëniet shqiptaro amerikane në këto 25 vjet, si janë sipas jush këto raporte?

Më vjen mirë të them se këto marrëdhënie vazhdojnë të jenë të mira reciprokisht. Mund të jenë akoma edhe më mirë.

Me sa kemi dijeni ju ruani raporte shumë të mira me Shqipërinë dhe shqiptarët në SHBA. Duke qenë se këto kontakte janë të vazhdueshme, si e pritët lajmin se në Asamblenë e New Yorku-t u zgjodh edhe shqiptari Mark Gjonaj? Keni patur rast të takoheni me Z. Gjonaj?

Po, sigurisht kam dëgjuar për zgjedhjen e tij në këtë post. Unë e ndjek shypin shqiptar rregulllisht. Lexoj gazetën “Illyria”, ku jam i abonuar qysh nga viti 1992. Njoh Vehbi Bajramin dhe Ruben Avxhiun të cilët punojnë për gazetën “Illyria”. Nuk e njoh personalisht Z. Gjonaj por e kam takuar shkurtimisht gjatë vizitës së Kryeministrit Rama në Washington. Kishte shumë njerëz të pranishëm ndaj nuk kishte kohë për të folur. Megjithatë i dhamë dorën njëri-tjetrit dhe për këtë jam i lumtur.

 Më 4 Shtator të këtij viti Shenjtërohet Nënë Tereza në Vatikan. Në New York, me nismën e Senatorit Golden, kjo datë është njohur si “Dita e Nënë Terezës”. Mendoni se ky është sukses për shqiptarët gjithashtu?

Mendoj që po. Kam pasur privilegjin ta takoj Nënë Terezën dy-tre herë, herën e parë disa javë pasi arrita në Shqipëri. Ajo kishte marrë përsipër të sillte disa mjekë nga Italia për një klinikë afat-shkurtēr dhe ishte e preokupuar për sigurinë dhe vendqëndrimin e tyre. Më duket se ishte folur në telefon me Zv. Kryeministrin Gramoz Pashko dhe nuk i pëlqeu se çfarë po i propozohej në lidhje me akomodimin e tyre. Nënë Tereza insistoi deri sa e arriti atë që kërkonte. Ajo ishte një Zonjë me karakter të fortë që nuk dorëzohej kollaj.Mbaj mend që isha në aeroportin e Rinasit një ditë, ndërsa prisja time shoqe. Rastësisht Nënë Tereza ishte aty dhe patëm rast të flisnim. Në atë kohë sapo i kishin njohur nënshtetësinë shqiptare si dhe e kishin pajisur me pasaportë, të cilën e nxorri nga xhepi e ma tregoi me shumë krenari. Dukej shumë e lumtur për këtë, si një vajzë e vogël 10-vjeçare që sapo kishte fituar konkursin e poezisë.Nuk e fliste mirë shqipen. Herën e parë që e takova e pyeta: “Nënë, a flisni shqip?”

“Jo, i dashur miku im – mu përgjigj ajo në anglisht, – e kam harruar tashmë”. Në anglishten e saj spikaste një aksent i mrekullueshëm i Kalkutës së Indisë.

Më pas ajo erdhi në Ambasadën Amerikane në Tiranë, pasi unë sapo isha emëruar ambasador. Erdhi për të na vizituar e falenderuar pasi ne kishim dërguar ndihma ushqimore nëpërmjet organizatës së saj në Shqipëri. Kjo zgjedhje erdhi natyrshëm sepse ne nuk i kishim besë qeverisë së atëhershme. Nënë Tereza u kujdes për shpërndarjen e ushqimeve për popullsinë shqiptare. Ajo fillimisht siguroi magazina në Itali për ruajtjen e përkohëshme të tyre, të cilat u shpërndanë sipas nevojave.

Përpara se të uleshim në dhomën e pritjes, zhvilluam së bashku me Nënë Terezën një tur të Selisë të Ambasadës tonë në Tiranë. Më la përshtypje të mirë fakti që, punonjësit tanë, shumica e të cilëve të fesë myslimane të trashëguar, (pavarësisht se për mua pak rëndësi kishte ky fakt pasi unë vetë nuk jam religjoz i madh) u treguan shumë entuziastë nga vizita e saj dhe donin ta përgëzonin për bamirësitë e saj e t’i uronin shëndet e jetë të gjatë.

Më pas u ulëm të bisedonim të tre, së bashku me time shoqe. I ofruam kafe sipas zakonit të mikëpritjes shqiptare, por ajo e refuzoi, i ofruam nje gotë ujë, por ajo përsëri refuzoi dhe na shpjegoi mua e sime shoqe se nëse do të pranonte diku qoftë edhe një gotë ujë, dikush tjetër do të përpiqej që të ofronte diçka më shumë. Një mësim i madh modestie ky! Jam i bindur se Nënë Tereza e dinte shumë mirë se një Ambasador Amerikan nuk do të rrënohej financiarisht thjesht duke i ofruar një gotë ujë dikujt, megjithatë ky ishte principi i saj. Jeta dhe misioni i saj e çonin nëpër vendet dhe shtëpitë më të varfëra dhe nëse ajo do të pranonte një gotë ujë diku, atëherë familja fqinje që ishte po aq e varfër, do ta ndjente se duhej edhe ata ofronin një gotë ujë apo mbase një lëng frutash, mbase edhe biskota, apo ëmbëlsirë, apo një drekë a darkë, apo qoftë edhe ekstravagancën e luleve. Nënë Tereza nuk pranonte asgjë nga askush, që të mos t’i inkurajonte njerëzit të shpenzonin paratë kot. Mësim i mrekullueshëm ky! Dhe këtë mesazh ajo arriti të na e përcillte shumë thjeshtë me atë mënyrën e saj, pa nevojën e ndonjë lekture apo sermoni të gjatë.

 I nderuar Z. Ryerson, më lejoni t’ju komplimentoj për shqipen tuaj të shkëlqyer!

Faleminderit!

 -Kur dhe ku filluat të mësonit gjuhën tonë, pasi e flisni pastër gjuhën letrare?

Fillova të mësoj gjuhën shqipe kur punoja në Beograd, pasi punësova një të ri shqiptar nga Kosova e më pas me gjuhëtarë të zotë të gjuhës shqipe në Tiranë.Si fillim, pata punësuar një të ri, i cili pati ardhur të më takonte tek Hotel “Dajti” për të pyetur për familjen e tij që jetonte në SHBA. Unë e punësova privatisht si mësues të gjuhës shqipe duke e paguar nga xhepi im, për një orë leksion cdo ditë në ora 7:00 deri 8:00 të mëngjesit.

Më pas në ambasadë, kisha një profesor që ishte shumë i zoti dhe fliste greqisht, italisht e anglisht. Quhej Thanas Shkurti, më duket se ishte i martuar me një të persekutuar politike. Pasi ai u emërua Ambasador i Shqipërisë në OKB, i kërkova të më rekomandonte një profesor tjetër për të zënë vendin e tij. Ai për çudine time, më rekomandoi një profesor që nuk fliste anglisht, e më tha se tashmë kishte arritur momenti që mund të vazhdoja leksionet në shqip-shqip. Z. Shkurti më inkurajoi edhe të jepja një intervistë në TV Shqiptar në shqip pa përkthyes. Dhe unë ja arrita.

 Ja edhe sot po komunikojmë bashkë edhe në gjuhën shqipe dhe ja dolët mbanë.

Nuk jam shumë i bindur për këtë. (Qesh)

Cilat janë gjuhët e huaja që ju flisni?

Zotëroj shumë mirë gjermanishten, pasi kam qenë tre vite në Berlin, tre vite në Vjenë, dhe katër vite në Bon. Jam në gjendje të lexoj gazetën në polonisht dhe serbo-kroatisht. Gjuhën polake e kam pasur po aq mirë sa edhe gjuhën shqipe, gjuhën serbo-kroate gjithashtu.

Keni patur rast të vizitoni Kosovën?

Vetëm një herë kur isha ende në Beograd. Në fakt ato kohë, kisha bërë plan të shkoja në Prizren të shpenzoja dy javë atje, ku do t’i kushtohesha intensivisht mësimit të gjuhës shqipe. Takova një zotëri i cili do të më ndihmonte për gjuhën që në atë kohë e flisja shumë pak. Por për fat të keq, dy javë para se të nisesha, ai më tha: “Billy, më kanë dhënë urdhër mos të të shoqëroj në Prizren”. Për koincidencë në kohën që unë duhet të isha në Prizren, atje pati protesta, dhe jam i bindur se serbëve nuk do t’i kishte interesuar që në atë mes të gjendej edhe një diplomat amerikan i cili fliste rrjedhshëm serbo-kroatisht si dhe pak shqip. Jam i bindur tashmë se ato trazira të Janarit ‘90 në Prizren, ishin të planifikuara nga serbët.

Pastaj në Beograd mësuesi im i shqipes ishte një zotëri që përkthente tek asambleja e Republikës Serbe. Ai fliste serbo-kroatisht dhe shqip shkëlqyeshëm dhe pa asnjë aksent. Më pati treguar njëherë se e kishte gjetur veten në prezencë të një grupi të vogël serbësh, të cilët po komentonin me fjalë të ulëta shqiptarët, pa e ditur se ky zotëri ishte shqiptar – ai ishte nga Kosova…. Për të qenë i sinqertë, kur u largova nga Beogradi isha shumë i zhgënjyer nga serbët dhe nuk desha të kisha më të bëja me gjuhën serbe. Ndaj i vura qëllim vetes që të mësoja shqipen me çdo kusht, paçka se ata u munduan të ma vështirësonin këtë plan.

Çfarë do t’i uronit Shqipërisë dhe shqiptarëve?

Shëndet të plotë dhe jetë te gjatë. Pikë së pari i uroj paqe dhe ju lutem largoni prapambetjet e perandorisë osmane, zakonet një shekullore që u përforcuan edhe nga qeveria komuniste, favoritizmat dhe korrupsionin.

Faleminderit!

Ishte kënaqësi edhe për mua.

 

Me Nazmi Salihun nga Kosova, stilistin shqiptarë në Rocky Hill- Connecticut

by

Nazmi Salihu, floktari nga Kosova, me personazhet e Amerikës, Jennifer Aniston, Owen Wilson (dhe vëllai i tij Luka), Kenny Rogers dhe anëtarët e ekipit të basketbollit Minnesota Timberwolves/
Intervistojë Beqir SINA/

ROCKY HILL, CT – Një shqiptar nga Kosova, i cili u largua nga vendi i tij, për t’i shpëtuar shërbimit ushtarak serb në vitet e luftës dhe shpërbërjes së saj, iu dha një jetë të re në Shtetet e Bashkuara dhe me mjaft sukses duke sjell edhe përvojën e tij nga Lipjani – Kosovës, në SHBA.
Nazim Saliu, i njohur gjithashtu si “Noli,” është një Berber – Floktarë, i cili është duke jetuar një ëndërr në sallonin e tij Rocky Hill – Noli Hair Studio.
Kjo është një ëndërr që nuk dukej të jetë e mundur, kur ai ishte në Kosovë në fund të viteve 1990, por ja që u bë një realitet.
Lufta në Kosovë, vrau me mijëra dhe pati larguar nga shtëpitë e tyre afro 1 milion shqiptarë – shumë prej tyre e gjetën veten atë kohë në kampet e refugjatëve, duke përfshirë edhe familjen Saliu.
Saliu erdhi në Shtetet e Bashkuara, dhe ai u vendos në Mineapolis, ku ai ka prerë flokët edhe disa personazheve të shtetit deri në Kapitol dhe u nderua edhe për shërbimin e tij në Minesota.
Pasi që jetojë me familjen e tij në Minnesota për rreth nëntë vjet, Saliu tha se ai e dinte se ishte koha për të bërë një lloj të ndryshimit dhe kjo është ajo që në fund të fundit e çuan në Rocky Hill – Connecticut, ku ai jeton tani me familjen e tij dhe është bërë mjaft i njohur dhe i kerkuar në këtë qytet, nga prerja e flokëve tani për gati nji dekad.
“Të jem i sinqertë, në qoftë se ajo nuk ishte që Shtetet e Bashkuara, për të dërguar trupa në Kosovë,dhe sulmi i Natos me ne krye SHBA, duke i dalë në krah UÇK-së, unë jam 100 për qind, I sigurt se askush nga Shqipëria, Kosova, nuk do të ishte nga ne në Kosovë, sot,” ka deklaruar Saliu.
Kjo është edhe arsyeja pse Saliu, ka ofruar një rast të veçantë dhe të pikasur nga shtypi lokal ngaqë ai ka berë nji haircuts prerje flokësh, falas , Ditën e Veteranëve – në SHBA, çdo, oficeri i policisë, veterani të ushtrisë Amerikane, apo zjarrfikësi, në Rocky Hills, gjatë gjithë ditës Veteran Day – në salon të tij Noli Hair Salon.
Për afër tre dekada, në Amerikë, Nazim “Noli” Saliu, ka qenë krijuesi i dy stileve klasike dhe “cutting-edge” për burrat dhe gratë.
Trajnuar në Maqedoni, Noli, si i thërrasin, atij, ka punuar ndërkombëtarisht para se të vijnë në Shtetet e Bashkuara, duke punuar për nëntë vjet në Minesota, në salone të njohura në kryeqytetin e shtetit në Mineapolis, si në aeroportin St. Paul International Airport, dhe tani në Rocky Hills CT.
Në biografinë e tij mësojmë se ndërsa ai ishte duke punuar në aeroport, ai kishte mundësi për të prerë flokët për njerëz të famshëm, që u ndalën në pritje për fluturime. Të tillë si Jennifer Aniston, Owen Wilson (dhe vëllai i tij Luka), Kenny Rogers dhe anëtarët e ekipit të basketbollit Minnesota Timberwolves, të gjithë ata i a “kanë besuar” aftësisë së stilisit shqiptarë në Amerikë, Nolit.
Noli, që nga viti 2008, është duke ushtruar profesionin e tij, në shtetin federal Connecticut, qytetin Rocky Hill, ku jetonë edhe një komunitet i ri, dhe organizuar mirë i shqiptarëve të Amerikës.
Ndërsa, ai mund të trajtojë çdo te prerë flokesh nga ato tradicionale tek moderne, Noli, është i specializuar në teknikat e reja, ato që i japin klientët e tij, “njëqindë” e ca lloj stile. Ai ka qenë i angazhuar duke stilizuar fillimisht, dhe punuar në salone nga më prestigjoze në Europë, pikërishtë, më parë se të vinte në SHBA, duke fituar edhe çmime në qytete, të tilla si Budapest, Stamboll dhe Berlin.
Vitin e kaluar, ai konkuroi në Zvicër dhe në Milano, me të famshëmen floktore Cuzzucoli Gianni Il Figaro. Pa marrë parasysh atë stilin tuaj, Noli Hair Studio, benë me dije klienteve të tij, se ai “ka një qëllim: për të bërë të sigurt atë që ju doni me flokët tuaj!” t’ju bëj sa më të kënaqur dhe të dukeni më të bukur me stilin e flokëve, që ju keni zgjedhur.
Nazim “Noli” Saliu, ka dy vajzat binjake, edhe ato stiliste Alma dhe Nora, të cilat kanë qenë me biznesin e tij, për dy vjet. Alma dhe Nora, janë dy të diplomuarat e akademisë së këtij arti, Brio Academy, dhe tani ndajnë përkushtimin e provojën e studios Noli Hair Studio, për të dhënë, edhe ato çdo klienti një look të përshtatur dhe një përvojë e mrekullueshme. Të dyja janë të specializuar në shërbime të tilla si ngjyra, depilim, make-up dhe perms.
“Interesi i tyre në flokët dhe make-up filloi si fëmijë, kur ato së pari kan praktikuar aftësitë e tyre në çdo klient dhe me shoqe e shokët e tyre. Nora dhe Alma, besojnë vetëm tek shkolla , andaj ato kan zgjedhur për vazhduar shkollimin e tyre, dhe janë quajtur IT & Ambassador LY Law”, na tregonë Nazim “Noli” Saliu, për dy vajzat e tij, Nora dhe Alma, duke folur në këtë intervistë, të cilën ia kemi kushtuar me shumë profesionit të tij, talentit, dhe suksesit.
Nazim- Noli, si i thërrasin atij këtu në Amerikë, është një ndër floktarët më të kërkuar në SHBA, si në punën e tij të përditshme por edhe për studiot kinematografike, dhe televizive, i cili nëpërmjet punës së tij prezanton kreativitetin e floktarit. Në një intervistë të posaçme për Bota sot, ai ka treguar për rrugëtimin e tij në këtë profesion, duke shpjeguar edhe për disa nga rruget e suksesit të tij, si i ka arritur ato.
Me prejardhje nga qyteti i Lipjanit, Nazim Salihu që më shumë se dy dekada jeton dhe punon në SHBA, këtu ai ka sallonin e tij personal si dhe akademinë e stilizimit të flokëve në mënyra të ndryshme e për stinë të ndryshme, Noli Hair Studio.
Me Nazim “Noli” Salihu, flokëtorin shqiptarë nga Kosova, i cila tani ushtron profesionin në lagjen Rocky Hill – të Connecticut , foli gazetari ynë në New York, Beqir SINA. I cili ishte duke përgatitur flokët e aktorëve për komedinë e producentes dhe aktores së njohur shqiptare në SHBA, Elza Zagreda, filmin Growing Up Fat & Albanian……
Noli, kur lindi dëshira juaj për të stiluar, dhe si ju ka motivuar ajo, si ju i hytë krijimeve stilistike?
Unë kisha një dashuri të madhe ndaj artit, që nga fëmijëria. Pasioni për të stilizuar – pra flokëtore, nisi në një moshë shumë të herët, pasi ky profesion i përkiste gjithashtu edhe dajës simë, i cila ka ndikuar shumë në profesionin timë sot.
Kur e hapet studion Noli’s Hair Salon? Pra, kur lindi linja e parë e stilit Noli’s Hair Salon?
Biznesi a po salloni imi i parë, që kam hapur ka qenë në vitin 1980 në Lipjan, Kosovë.
Përse zgjodhët këtë emër ?
Noli është pseudonimi im i fëmijërisë, andaj dhe pagëzova biznesin tim.
Po a i kishit idetë e qarta? qysh në fillim dhe a mendoni se funksionoi ideja? Pra po filloheshin të qartësoheshin edhe idetë?
Sigurisht, Po! Ishte hapi im i parë i suksesshëm. Hapja sallonit Noli, në Lipjan Kosovë, vitin 1980. Ideja funksionoj më mirë se sa e prisja, dhe kjo më inkurajojë që ta vazhdojë punën time dhe të mos ndalem.
Pra a ishte Noli’s Hair Salon e para shkallë e karierës tënde?
Noli’s Hair Salon! Po , siç e përmenda më parë, hapi i parë ishte hapja sallonit Noli në Kosovë vitin 1980 , pastaj hapja e biznesit timë të dytë në Rocky Hill, Connecticut SHBA në vitin 2008 ku unë punojë sot.
Si ka marr formë prej atëhere profesioni i stilistit ? prej jush
Nazim Salihu, gjithmonë ka qenë i apasionuar dhe krijojë stile qoftë nga tradicionalisht deri në ato të quajtura modernistic. Më pëlqen të eksperimentoj me flokët, duke qëndruar brenda stilit tim. Është kjo, mendoj, që e bën të veçantë një person në identifikimin e stilit.
Cili ka qene sekreti që të ka bërë me të lumtur në stilin që ti krijon?
Sekreti i vetëm është të kesh ide të qarta dhe mbi të gjitha shumë pasion dhe vullnet për punën që bën, të jetosh për një çast sa i kushton prerëjes së flokëve me kënaqësin qe i kroijon klintetit , kur ai mbetet më së i kënaqur me ty.
Kush është ikona juaj e stilimit që ju frymëzon në krijimet që realizoni?
Ikonat të mirë janë të shumta, për mua çdo kilentë – pra punë që karakterizon atë e cila është klasike dhe elegancë, e cila me frymëzon.
Industria e modës dhe Hair Stilist është një biznes i vështirë, ju si ja keni dalë? Cili është sekreti juaj?
Shumë e vërtet! Fillimet janë të vështira, dhe është një hap shumë i rëndësishëm që duhet ta ndërmarrësh. Përballja me klientin është sfida e parë, pasi je ti ai që duhet të mbash mbi supe përgjegjësit. Pastaj një tjetër vështirësi është gjetja e vendit, analiza e tregut dhe mbështetja financiare, janë disa faktorë që tregojnë ecurinë e karrierës që në fillim. Sekretin e përshkruaj me një fjal – Dëshirë- po dëshirove çdo gjë është e mundur .
Çfarë ju ka influencuar më tepër në biznesin tuaj? Hair Stilist
Përvoja shumë vjeçare në Maqedoni,Kosovë, e sidomos , kjo në SHBA- ku niveli i Saloneve të Flokëve është shumë i lartë, pra fillimet e mija në eksperiencën time në Minneapolis /Saint Paul dhe tani Rocky Hill Connecticut , padyshim që ka patur një ndikim të fortë në formimin tim profesional.
A keni pasur rast të stilizoni , aktor, artistë me emër, apo VIP ? Dhe a jeni marr me ta në mënyrë të veçantë?
Po, kam pasur nderin dhe kënaqësin të stiloj vipat -persona VIP, me famë botërore. Siç jan, Jennifer Aniston, Owen Wilson (dhe vëllai tij Luke Owen), Kenny Rogers dhe anëtarët e ekipit të basketbollit Minnesota Timberwolves, të gjithë kanë qenë besuar në aftësi e mija . Kur një punë bëhet me pasion, vështirësia kalohet pa u kuptuar. Klienti nuk gjen diferencim në atë linjë timen.
Unë jam duke bashkëpunuar me një djalë, nga Kosova, i cili është Arian Bajraktari, dhe është një grimer i talentur për filma. Me Bajraktarin, së bashku dotë kemi nji Projekt me Mirsad Abazi, actorin e filmave auction.
Gjithashtu, unë regulloj disa moderatore të njohura në 2 kanale Tv dhe nji radio shtetrore, në qytetin tonë, Televizionin Eyewitness Channel 3 ABC 7, në Connecticut, dhe në radion shterore WRCH 100.5.
Po me filma dhe Fashion Show? “Tephiun e Kuq”
Po, më 27 Mars, isha pjesë e javës së modës Shqiptare në Manhattan New York, më 3 Prill, mund tju kujtojë eventin e madh Albanian Week Fashion në New York dhe në Hartford, me atristen Mrika Krasniqin dhe të talentuarën Bora Balaj, ose më të fundit me aktoren e njohur dhe produecenten shqiptaro amerikane, në filmin e ri ,të Elza Zagreda, apo edhe me actorët të tillë si Xhevat Limani, Marko Caka dhe Julian Gjaci, apo të tjerë.
Nga ndryshon puna me, aktorët, artistët, dhe vipat dhe ajo me njerëzit e thjeshtë? Cila është më e vështirë?
Klientët që kam jan kategoritë të ndryshme , qoftë nga vipat(personat VIP) deri më i thjeshti. E kam më të lehtë të punoj me klientët e rregullt, sepse në koncept ato tashmë më njohin dhe e kanë krijuar atë lloj konfidencialiteti e pranueshmërie ndaj ideve të mia, prandaj janë më komodë.
Cilët janë disa nga stilet në mënyrë të vazhdueshme le të themi?
Varësisht prej personave. Ka prej atyre që preferojnë diçka të thjesht,mirëmbajtje të lehtë. Ke po dhe nga ata që dëshirojn diçka unike apo edhe që është speciale, enkas e personalizuar për ta, dhe këtë e ofron vetëm një artist.
Si e shihni karrierën tuaj në të ardhmen? Projektet që keni?
Kërkesat për Projektet të reja janë gjithmonë të shumta ,me keq ardhje jo përherë mundemi t’ju përgjigjem ftesave, sepse unë vëç kam një biznes të shëndoshë dhe të suksesshëm, që i përqëndrohem shumë.
Cila është sfida më e bukur që keni pasur teksa stiloni një personi?
Gjithmonë, puna jonë është më sfiduese të cilët janë klientët e ri . Është momenti ku shihen të gjitha mangësitë. Por, me kalimin e kohës dhe me përvojën që kam fituar, tani më sfiduese është leximi i mendjes së klientit.
Së fundmi ju si stilist i njohur dhe me pervojë e suksese, me sa shikohet edhe nga kjo intervistë, çfarë do t’i këshillonit atyre që do donin të fillonin biznesin e tyre në modë dhe stilist?
Do t’u thoja se :”Natyra e suksesit kërkon ambicie , një etikë të vështirë pune, frymëzim dhe motivim . Suksesi nuk është çelësi i lumturisë . Lumturia është çelësi i suksesit . Nëse e doni atë që bëni , do të jeni të suksesshëm .

Ja përse Lulzim Basha e censuroi intervistën që dha tek Zëri i Amerikës !

by

Opinion nga Elida Buçpapaj/

Lulzim Basha, kryetari zyrtar i PD, kreu një vizitë disa ditore në SHBA. Ai u mirëprit nga zyrtarë të Departamentit të Shtetit, Këshillit të Sigurisë Kombëtare në Shtëpinë e Bardhë, Kongresmenë, diaspora etj.Lulzim Basha po ashtu dha edhe një intervistë tek Zëri i Amerikës, seksioni shqip për gazetaren Ardita Dunellari.

Të gjitha aktivitetet Lulzim Basha i ka pasqyruar në faqen e tij zyrtare në Facebook përveç intervistës tek Zëri i Amerikës, e cila u botua e plotë me video dhe e zbardhur, pra me tekst. Troç, e ka censuruar këtë intervistë, ashtu si censurojnë vetëm diktatorët dhe diktaturat.

Duke iu hedhur një sy deklaratave fishekzjarre që ka lëshuar për gazetarët sapo ka mbërritur në Shqipëri, se paska marrë “mbështetjen e SHBA për organizimin e zgjedhjeve të lira dhe të ndershme”, kjo më bën të rikthehem tek intervista e sipërpërmendur për të parë më mirë se çfarë mesazhi mori ai nga institucionet Amerikane, intervistë që ai ia fshehu elektoratit dhe publikut, diçka e papranueshme për një lider të formatit Perëndimor, i cili kur arrin dhe censuron Radion që e mbështet Departamenti Amerikan i Shtetit, merreni me mend se çfarë bën me gazetarët që duan ta fitojnë bukën e gojës me punën e tyre të ndershme.

Që në fillim të intervistës tek Zëri i Amerikës, Lulzim Basha bëri zhurmuesin dhe i iku pyetjes të gazetares. I iku jo se nuk e kuptoi pyetjen, por qëllimshëm, për të thënë atë që deshte dhe jo atë që i kërkohej të përgjigjej. Një formë spekulimi.

Kur gazetarja Ardita Dunellari e pyeti: “Lidhur me rolin e opozitës në Shqipëri, çfarë mesazhi përcillni nga zyrtarët amerikanë”, Lulzim Basha doli jashtë temës dhe filloi të flasë për 25 vjetorin e rivendosjeve të marrëdhënieve diplomatike midis Shqipërisë dhe SHBA, dhe kur gazetarja ndërhyri, Lulzim Basha vazhdoi të japë leksione demokracie, sikur korrupsioni të kishte lindur prej 23 qershorit 2013 e këndej, ditën kur PD humbi zgjedhjet, sepse elektorati demokrat i Shqipërisë e kishte braktisur këtë forcë politike që kishte hequr dorë nga premtimet dhe standartet demokratike, për të cilat  “u shiste mend” amerikanëve Lulzim Basha tek Zëri i Amerikës.

Nuk ishte aspak korrekt fakti se ai i ikte me koshiencë dhe në mënyrë të pacipë përgjigjes, por kur ai e devijoi pyetjen, gazetarja ia bëri edhe më eksplicite dhe i tha se “Radio Zëri i Amerikës kishte kontaktuar me Departamentin e Shtetit lidhur me takimin që kishte patur ai dhe  zyra e zonjës Nuland në komentin e saj  ka theksuar edhe nevojën që opozita të jetë e gatshëm dhe e hapur për kompromis dhe për të bashkëpunuar me qeverinë për të gjetur zgjidhje për problemet më kryesore të vendit si dekriminalizimi, reforma në drejtësi.”

Në vend që zbardhja nga ana e gazetares e asaj që kërkonte DASH, diçka që ai e fshehu, ta vinte në pozitë të vështirë Lulzimim Bashën, përkundrazi ai vazhdoi pa iu skuqur faqja të jepte receta moralizuese, duke harruar se nëse drejtësia dhe politika është e inkriminuar, kjo për fajin e lidershipit dhe qeverisjeve që kanë drejtuar Shqipërinë këta 25 vjet.

Kur gazetarja e pyeti se si mund ta mbrojë PD reformën gjyqsore nga presioni politik, kur PD vetë po futet në dialog me interesa të caktuara, Lulzim Basha vazhdoi të bënte demagogji sikur PD qenka faktor konsensusi dhe problemi i ngecjes dhe ngërçit është pala tjetër, kur në fakt reforma në drejtësi ka ngecur sepse të gjitha palët nuk duan të kryhet pasi i frikësohen drejtësisë.

Edhe sa i përket Byrosë Kombëtare të Hetimeve, njëri nga pretendimet e PD që ngritja e këtij institucioni të bëhet pas ndryshimeve kushtetuese, është vetëm një mënyrë që ky institucion të mos ngrihet ose të vonohet sa më shumë të jetë e mundur ngritja e tij, sepse ndryshimet kushtetuese kërkojnë kohë, ndërsa faktori ndërkombëtar kërkon që BKH dhe reforma në drejtësi të kryehet sa më shpejt që të jetë e mundur.

Lulzim Basha bëri një ndërhyrje tjetër patetike dhe arriti kulmin e demagogjisë kur i tha gazetares të Zëri të Amerikës se “Shqipëria nuk është Republika Prokuroriale e Shqipërisë, dhe as Republika Gjyqësore e Shqipërisë; është Republika e Shqipërisë – një demokraci parlamentare”, kur e vërteta është se Shqipëria është kthyer në Republikën e Kapur nga liderët e tre partive kryesore, të cilët në mënyrë antidemokratike kanë vendosur se cilët do të jenë deputetët e Parlamentit të Shqipërisë, se cili do të jetë Kryeprokurori i Shqipërisë, se cilët do të jenë kryegjyqtarët, gjyqtarët, presidenti, kryetari i shërbimit sekret i Shqipërisë, deri se cilët do të jenë opinionistët dhe gazetarët e Shqipërisë duke e degraduar dramatikisht sistemin.

Prandaj reforma në drejtësi për dekriminalizimin e politikës dhe Byroja Kombëtare e Hetimeve është SOS-i i fundit për të shpëtuar shtetin.

Kur gazetarja i tha Lulzim Bashës se PD “mban përgjegjësi për faktin, që korrupsioni arriti një nivel të atillë deri sa ka një angazhim të tillë të elementit ndërkombëtar për ta shkulur këtë problem, duke qenë se PD ka pasur pushtetin deri para tre vjetësh”, lideri i opozitës në vend që të mbante përgjegjësi, filloi të mbrohej duke sulmuar palën tjetër, ku sipas tij në kohën kur qeveriste PD ka pasur korrupsion, por tani që po qeveris PS korrupsioni është rritur edhe më.

Një përgjigje pa përgjigje dha Lulzim Basha edhe sa i përket Firmës Podesta, e cila ka lobuar për vizitën e kryetarit të opozitës në Washington D.C. Pyetjes të gazetares se përse ka lobuar kjo firmë, kur Departamenti i Shtetit e ka mirëpritur Lulzim Bashën, ky reagoi pa asnjë lloj modestie, por kur gazetarja e pyeti se sa e kishte paguar PD këtë firmë, Lulzim Basha reagoi me kakofoni se Podesta ka lobuar gratis për ta, çka tingëllon absurde sepse asnjë firmë, aq më tepër në SHBA, aq më tepër me emër si Podesta, nuk punon gratis  as për Lulzim Bashën dhe as për Sali Berishën.

Në këtë intervistë, Lulzim Basha nga pozita aspak dinjtoze mbajti një qendrim ex chathedra, dha leksione demokracie, kur duhej të mbante kokën ulur, për faktin e thjeshtë se nëse Shqipëria ndodhet me këto rekorde korrupsioni dhe inkriminimi, faj për këtë janë dy forcat kryesore politike, që tashmë janë bërë anët e të njëjtës medalje këtë çerek shekulli tranzicion.

Ndërsa pretendimet e alternativës të Lulzim Bashës për zgjedhje të reja nga Washintgon D.C.  janë në rezonancë të plotë me ato të Sali Berishës, që përkuan edhe me një ribllokim të reformës zgjedhore posa Lulzim Basha i vuri këmbët në Tiranë, duke harruar premtimet që dha në Washington D.C..

Mendon Lulzim Basha se Podesta është më e fortë se DASH, dhe me një të rënë të lapsit, kryetari zyrtar i PD, do të arrijë çdo lloj fantazije për të ricikluar pushtetin e të bëhet shefi i qeverisë së re të Shqipërisë, kështu kope e inkriminuar si janë tani  ?

Që nga 23 qershori 2013, Lulzim Basha nuk ka ndërmarrë asnjë hap reflektues pas humbjes drastike të PD-së, ndërsa në intervistën tek Zëri i Amerikës, qëndrimi i tij herë duke i devijuar pyetjeve të gazetares, herë duke bërë zhurmuesin, herë duke u bërë demokratin, e herë konsensualin, me një eufori dhe mendjemadhësi deri në arrogancë të pajustifikuar, tregon se PD po vijon kursin e saj të shtrembër, të imponuar nga kupola dhe garda e vjetër që synon të qëndrojë në pushtet me një riciklim të ri. Prej kur kanë humbur zgjedhjet, nuk ka asnjë tregues për katharsis të PD. PD drejtohet me grusht të hekurt nga kupola oligarkike e zgjedhur nga Njëshi, që i ka patur gjithmonë frenat e shtetit kur është bërë ciklimi i pushteteve. Këta njerëz nuk do të fitonin asnjë votë nëse Shqipëria do të ketë një sistem zgjedhor proporcional dhe lista të hapura.

Kjo e bën urgjente reformën në drejtësi, për dekriminalizmin, funksionimin e Byrosë Kombëtare të Hetimeve si dhe domosdoshmërinë e reformimit të sistemit zgjedhor që zgjedhjet e reja të mos i gjejnë shqiptarët përpara listët ku njëshi i partisë katapulton ata që nuk e meritojnë të përfaqësojnë popullin, por meritojnë të dalin përpara drejtësisë.

JU TREGOJ PER ETRITA IBRAHIMIN, PIANISTEN QE E KA NDERUAR KRYEQYTETI ITALIAN

by

Flet nga Roma Etrita Ibrahimi, pianistja e suksesshme, e vleresuar me medaljen e Arte ne Torino dhe e nderuar nga Bashkia e Romes/ 

Interviste nga  Liliana Pere/Histori suksesi/

Etrita Ibrahimi, e lindur dhe e rritur në Tiranë, në një familje të njohur artistësh, u largua nga Shqipëria në vitin 1989, meqenëse, pasi konkuroi për piano në Konservatorin “Giuseppe Verdi” të Torinos (Itali), menjëherë fitoi  bursë studimi për në atë konservator.

Fëmijëria e saj u karakterizua nga prania e vazhdueshme e muzikës dhe e artit, jo vetëm se kishte lindur në këtë mjedis, por edhe sepse që në moshën 4-vjeçare, filloi studimin e pianos me babain e saj, një ndër kompozitorët më të mëdhenj shqiptar, Feim Ibrahimi, për ta vazhduar atë më pas  me suksese të njëpasnjëshme dhe me rezultate të shkëlqyera, në Liceun Artistik dhe në Institutin e Lartë të Arteve, deri në momentin e largimit nga Shqipëria.

Familja e saj është  nga më të njohurat në Shqipëri për vetë faktin e shumëditur se Feim Ibrahimi ishte dhe është një figurë qendrore e muzikës shqiptare, i cili, pavarësisht funksioneve që ka pasur në të drejtuarit e artit muzikor në Shqipëri, ishte dhe personalitet artistik,  çka e dëshmojnë  veprat e tij të të gjitha zhanreve  dhe të cilësuarit nga kritika muzikore si kompozitori që tronditi tabutë e realizmit socialist dhe si i pari që modernizoi muzikën serioze shqiptare.

Pikërisht, me këtë edukatë dhe me këto parime  është mbrujtur Etrita që kur ka lindur, sepse ajo ka jetuar nga afër të gjitha sukseset dhe peripecitë e babait të saj, ka kaluar të gjithë fëmijërinë dhe rininë e saj me shkrimtarët e mëdhenj, Dritëro Agolli e Ismail Kadare, Fatos Arapi apo Xhevahir Spahiu, etj., me kompozitorët e po aq të mëdhenj shqiptarë, si profesori i Feim Ibrahimit, Tish Daija apo Pjetër Gaci, me muzikologun shumëdimensional grek Georges Leotsakos, apo me shkrimtarët e kompozitorët nga Kosova, si Ali Podrimja, Fahri Beqiri, Zeqirja Ballata, Akil Koci, Rafet Rudi; me regjisorët më të mirë si Piro Milkani apo Kujtim Çashku, me koreografin e shquar Agron Aliaj, me të shkëlqyerit instrumentistë apo këngëtarë si Ibrahim Madhi, Margarita Kristidhi, Gjergj Antoniu, Vaçe Zela, Gaqo Çako, Ramiz Kovaçi, Avni Mula apo profesoreshën e saj Nora Çashku, me të cilët familja e saj ndante orë të shumta dhe ajo rritej me kulturën dhe dijen e këtyre kolosëve të letërsisë e të muzikës, mes një mjedisi të pasur me literaturë artistike dhe muzikore sepse në shtëpinë e tyre librat dhe partiturat ishin pasuria më e madhe.

Në përfundim të studimeve në Torino, ku ajo shkëlqeu  përderisa u diplomua me “Dhjetë dhe lavdërime” (ekuivalente e “Medaljes së Artë), në klasën e Prof. Remo Remoli, një nga studentët më të dashur të pianistit me famë botërore, Arturo Benedetti Michelangeli.

Pas diplomimit në piano, ajo iu përkushtua edhe  të studiuarit  të  klaviçembalos, në klasën e Prof. Giorgio Tabacco, njërit prej klaviçembalistëve më të njohur italianë.

Gjithmonë kërkuese drejt shtigjeve të fushave të ndryshme të artit muzikor, u specializua edhe në mësimdhënien e metodës Suzuki .

Bashkë me dy kolegë të saj torinezë themeluan Assiociazione Musicale Suzuki Vercelli, në të cilin ajo ka edhe funksionin e Presidentit.

Etrita ka një jetë koncertale shumë të pasur, jetë e cila ka filluar që në moshën 10-vjeçare.  Koncerte të shumta recitale apo me orkestër simfonike jo vetëm në Shqipëri, por edhe një radhë  koncertesh në të gjitha qytetet e krahinës së Piemonte-s (Itali) e në qytete të tjera të Italisë (Roma, Milano, Trento, Genova etj.), në Austri, Spanjë, Çeki, Francë, Kosovë, Mal i Zi, Kroaci, Maqedoni etj. Dhe sukseset nuk i kanë munguar  sepse,  perveç ovacioneve, shpeshhere eshtë klasifikuar në vendet e para nëpër konkurse të ndryshme, ka regjistruar disa herë për Radio Televizionin Shqiptar, është ftuar nga Brahmsgesellschaft në Baden-Baden (Gjermani),  ku ka qëndruar disa kohë në Brahmshaus, për të njohur më thellë jetën dhe veprën e Brahmsit.

Profesioni i saj është muzika, pianoja, mësimdhënia, menaxhimi i eventeve muzikore dhe për karrierën që ka zhvilluar në Itali, në vendin që i krijoi mundësinë të thellonte kulturën e aftësitë e saj profesionale dhe personale e ku ajo ka zhvilluar aktivitetin e saj për 22 vjet Bashkia e Romës e ka nderuar Etritën me Çmimin Ndërkombëtar për karrierën “Beato Angelico”, çmim që u jepet artisteve të huaja, për kontributin e dhënë në zhvillimin e kulturës së Italisë.

Etrita thotë se talenti nuk është gjithçka. Ajo që të bën të ecësh perpara, është puna dhe vetëm puna. Rruga e saj drejt suksesit ka qenë e mundimshme, me vështirësi nga më të shumtat, por ajo nuk është ndalur asnjëherë përpara pengesave dhe ka mundur që ta menaxhojë lehtësisht karrierën, pasi çdo gjë ka ardhur natyrshëm që nga momenti që ka krijuar një profil të saj të qartë artistik dhe personal. Ajo është një grua e thjeshtë, plotësisht e ndërgjegjshme për prejardhjen e saj, për arritjet e saj, por gjithmonë shumë kërkuese ndaj vetes dhe asnjëherë plotësisht e kënaqur me atë çka bën, edhe pse tashmë është një artiste në karrierë.Aktualisht ajo jeton në Shqipëri, pasi duhet të ndjekë nga afër procesin e dixhitalizimit të veprave të babait të saj, shpërndarjen dhe ruajtjen e tyre (me të cilat merret Fondacioni Kulturor “Feim Ibrahimi”, ku ajo është Zv/Presidente). Njëkohësisht është Drejtoreshë Artistike e Festivalit Pianistik Ndërkombëtar “Pianodrom”, si edhe pianiste në Teatrin e Operës dhe të Baletit në Tiranë.Etrita thotë se gruaja është një burim i pashtershëm energjie dhe ajo është në gjendje të kontrollojë dhe të organizojë gjithçka dëshiron. Gratë shqiptare në veçanti, kanë një karakter të fortë që i bën ato të jenë nëna të përkushtuara, bashkëshorte ideale, menaxhere të shkëlqyera dhe askush nuk duhet të lejojë që mbi to të ushtrohet çdo lloj presioni o dhune, psikologjike ose fizike. Ato vetë nuk duhet, kurrsesi, të pranojnë keqtrajtime nga askush dhe shoqëria shqiptare duhet t’i mbrojë ato me çdo kusht.

Ndiqeni bashkëbisedimin: 

_E dashur Etrita Ibrahimi: – A mund të më thoni si ka lindur tek ju dëshira për t’u marrë me Art? Mund të më tregoni hapat e parë dhe fillimet tuaja në këtë rrugë të bukur dhe po aq të vështirë, kush ka qene iniciuesi i zhvillimit te talentit tuaj ? Permendni disa emra qe ju kanë lënë mbresa në formimin tuuaj artistik ju lutem?

Pergjigjet Etrita Ibrahimi: -Studimet e pianos unë i kam filluar në moshën 4-vjeçare dhe babai im, kompozitori Feim Ibrahimi, ishte ai që më ndihmoi në rrugën drejt artit, pasi ishte edhe mësuesi im i parë. Në të vërtetë dëshira e tij ishte që unë  të studioja piano deri në klasën e 8-të për të pasur vetëm njohuri të mjaftueshme për sa i përket muzikës, duke qenë se edhe jetoja në mjedis artistësh,  dhe më pas të merrja një drejtim tjetër. Por në fakt që në vitet e para të studimeve u duk se aftësitë e mia nuk ishin të pakta, meqenëse fitova disa herë çmimin e parë në konkurset e talenteve të reja, si edhe luajta dy herë si soliste me orkestër në vitet e shkollës 8-vjeçare dhe në përfundim të saj, mësuesja ime (më e mira që ka ekzistuar në Shqipëri për sa u përket moshave nga 6 deri 13 vjeç),   e nderuara znj. Lali Gabeci (Hakiu), këmbënguli  që të vazhdoja studimet në Liceun Artistik “Jordan Misja”, pasi mendonte që unë kisha të gjitha aftësitë e duhura për ta bërë muzikën dhe pianon profesionin e jetës sime, kështu edhe im atë, që i kishte parë rezultatet e punës së bërë në vitet e fëmijërisë, mendoi se mësuesja ime kishte të drejtë dhe më “lejoi” që të merrja pjesë në konkursin e pranimit në lice. Kështu filloi – ose më mirë të themi vazhdoi – rruga ime drejt artit.Kur isha vetëm 15 vjeç, luajta Koncertin n. 1 për piano dhe orkestër të L. V. Beethoven-it, e shoqëruar nga orkestra e RTSH-së, nën drejtimin e dirigjentit të mirënjohur Ferdinand Deda, i cili pati një sukses të madh dhe më pas jeta ime vazhdoi duke kaluar nga një recital në tjetrin, deri në koncertin e fundit – para largimit nga Shqipëria – kur luajta njërin nga koncertet për piano dhe orkestër të J. S. Bach-ut, e shoqëruar nga orkestra e harqeve e Institutit të Lartë të Arteve, nën drejtimin e të paharruarit Ibrahim Madhi.

– Di që ju tani jetoni në Shqipëri dhe jeni një profesioniste mjaft e vlerësuar; do të mund të më thonit dicka më shumë rreth aktivitetit tuaj?

Etrita Ibrahimi:- Vitet e jetës në Itali, janë karakterizuar nga prezenca e koncerteve të vazhdueshme si në vendin tim të dytë, ashtu edhe jashtë tij. Repertori im i përfshin të gjithë autorët barokë, klasikë, romantikë, impresionistë (po përmend vetëm disa: Bach, Mozart, Beethoven, Chopin, Brahms, Rachmaninov, Franck, Debussy, Prokofiev, Poulenc, etj.). Kam luajtur në salla dhe në teatro të shumta; disa prej tyre janë Teatro dell’Archivolto (Genova), Palais Palffy (Vjenë), Teatro i muzikës së dhomës “Rosalia Castro” në La Coruña (Spanjë), në Mimara (Zagreb), etj., etj. Kam marrë pjesë në festivale të ndryshme ndërkombëtare dhe mbas 15 vitesh aktivitet koncertal dhe pedagogjik, Bashkia e Romës më nderoi me çmimin ndërkombëtar “Beato Angelico”, i cili i jepet artisteve që kontribuojnë në zhvillimin e jetës kulturore të Italisë.

Kam ardhur në Shqipëri me dëshirën time dhe sidomos me dëshirën e bashkëshortit tim, Alessandro (Giampietro), i cili ishte nismëtari i transferimit tonë këtu. Arsyeja e vetme që na bëri të vinim, ishte dëshira për të ndjekur nga afër (pasi nga Roma ishte thuajse e pamundur) veprat e babait tim.

Unë nuk kam vëllezër e motra, jam vajzë e vetme dhe askush tjetër përveç meje, nuk mund ta bënte këtë. Kështu, në fund të vitit 2010, morëm gjithçka kishim dhe erdhëm për të ndjekur ëndrrën tonë në Shqipëri. Alessandro është pika ime kryesore e referimit. Ai është këshilltari në familjen tonë dhe unë , edhe pse nuk doja fillimisht, ndoqa idenë e tij për të ardhur këtu dhe për të ndjekur (të paktën për një periudhë disavjeçare) atë që për familjen tone është themelore: veprat e Feim Ibrahimit! Mbas vështirësive të para sepse nuk është e lehtë të rifillosh jetën në vendin tënd pas 22 vjetëve, mund të them që kam arritur një status të kënaqshëm për një artist. Përveç koncerteve të shumta që realizoj në Shqipëri dhe jashtë saj, aktualisht jam pianiste në Teatrin e Operës dhe të Baletit, si edhe drejtoreshë artistike e Festivalit Ndërkombëtar “Pianodrom”, i cili është festivali më i rëndësishëm pianistik dhe muzikor në Shqipëri.

Duke qenë se arsyeja e kthimit tim këtu, është krijimtaria e babait tim, jam edhe pjesë e këshillit aktual drejtues të Albautor-it, por të them të vërtetën, zbatimin e ligjit mbi të drejtën e autorit, e shoh shumë, shumë të vështirë në Shqipëri. Mendoja se duke qenë këtu personalisht, do ta kisha më të lehtë, por po konstatoj që në këtë pikë kam gabuar…! Shpresoj që të ndryshojë diçka në këtë drejtim por,  me sa shihet, rruga drejt vendosjes së rregullave mbi pronësinë intelektuale, është shumë e gjatë.

–Znj Etrita Ibrahimi: Si janë marrëdhëniet tuaja në përgjithësi me Artin, produksionin…? Keni ndonjë hobby të cilin e ushtroni apo i përkushtoheni?

Etrita Ibrahimi-Jeta ime është lidhur me artin që në ditën e parë që mamaja ime, Vera, më ka pasur në trupin e saj. Fëmijët kur janë në barkun e nënës ndiejnë gjithçka, aq më shumë muzikën, e cila është shumë e këshillueshme në 9 muajt e shtatzanisë së një gruaje. Këtë, përveç se e kam studiuar, e kam eksperimentuar me djalin tim, por edhe me veten time sepse muzika më e thjeshtë për t’u luajtur dhe kuptuar, për mua është muzika e tim eti, te cilën e kam dëgjuar edhe para se të lindja. Asnjëra nga veprat e tim eti, sado e vështirë të jetë ajo, nuk përbën probleme të pakapërcyeshme për mua, pra muzika dhe arti janë pjesë e ADN-së sime.

Por ato nuk janë gjithçka për mua, natyrisht: jam shumë e apasionuar mbas librave, kinemasë, udhëtimeve (por që për shkak të mungesës së kohës nuk arrij t’i kryej aq shpesh), si edhe tenisit e volejbollit.Në fakt, ajo që më intereson më shumë se çdo gjë tjetër është edukimi i tim biri, pasi nga ky varet e ardhmja e tij dhe kësaj po mundohem t’i përkushtohem më tepër se çdo aspekti tjetër të jetës sime.

-Ju jeni diplomuar në piano. Cilat kanë qenë raportet me personalitetet e artit dhe çfarë mbështetjeje keni pasur prej tyre? Ç’mund të  kujtoni?

Etrita Ibrahimi:- Kësaj pyetjeje e kam pak të vështirë t’i përgjigjem, të them të drejtën. Per hir të së vërtetës, në vitet e studimit dhe të qëndrimit në Itali, nuk kam pasur shumë nevojë për mbështetjen e dikujt. Në jetën time atje,  kam takuar shumë njerëz, shumë personazhe dhe personalitete, por gjithçka që kam bërë, e kam bërë me forcat e mia, pa i kërkuar asgjë askujt. Mbi të gjitha më ka ndihmuar fakti që studimet i bëra në atë vend dhe në ato vite, duke u angazhuar në koncerte sa herë që më kërkonin,  pata mundësinë t’u tregoja të tjerëve nëse vleja dhe sa vleja gjithashtu. Kështu u krijuan kontaktet dhe gjithçka erdhi natyrshëm, pavarësisht vështirësive të tjera të panumërta. Pas diplomimit në piano, studiova edhe klaviçembalo, bëra edhe kurse të tjera specializimi, kështu që munda të fitoja sqimën dhe respektin e njerëzve që më rrethonin, çka u konkretizua me kërkesat e tyre për bashkëpunime të përbashkëta, të shumta dhe afatgjata.Nuk mund të them që të njejtën klimë gjeta kur erdha në Shqipëri…përkundrazi…! Edhe pse unë nuk isha e panjohur në këtë vend (për emrin e tim eti, për emrin që kisha lënë unë para se të largohesha për studime dhe për vetë koncertet e pandërprera që bëja këtu, duke u kthyer herë pas here nga Italia përgjatë 22 viteve), fillimisht nuk u krijua asnjë mundësi për të më hapur një shteg, përkundrazi…edhe  një vend që ishte i mundshëm në atë moment, u mbyll në mënyrë shumë të turpshme … As nuk dua ta përmend këtu por sigurisht,  ata që e dinë këtë fakt, do të kujtohen  nëse do ta lexojnë këtë intervistë, pavarësisht se nuk do t’u pëlqejë ta kujtojnë…!

Gjithsesi,  koha kaloi dhe unë sigurisht që nuk u dorëzova sepse isha e kalitur nga kjo anë, pasi në vitet 1990-1994, kur Shqipëria na preu bursat ne studentëve që kishim shkuar për studime para vitit 1990, kam jetuar momente jashtëzakonisht të vështira, të cilat kanë vulosur përgjithmonë jetën time. I jam përjetësisht mirënjohëse vetëm familjes Nisi, prindërve të mikes sime Gabriella, me të cilën isha shoqe në shkollë dhe që tani i konsideroj si familjen time të dytë, pasi më vunë shtëpinë e tyre në dispozicion dhe aty kam jetuar për rreth 4 vjet, deri në përfundimin e studimeve të mia, kështu të paktën kisha një çati mbi kokë (siç thonë italianët!). Mund të them që ajo ka qenë periudha më e keqe e jetës sime… isha fare e re dhe sapo kisha filluar të fitoja konkurse të ndryshme interpretimi, të cilat janë ato që nëse i fiton, të hapin dyert e karrierës, por nëse ti nuk merr pjesë, rrugën drejt suksesit e ke shumë më të vështirë. Rasti im, ishte ky i dyti sepse për shkak të mungesës së mjeteve ekonomike, nuk munda të marr më pjesë…por me durim dhe duke mos u demoralizuar asnjëherë vazhdova rrugën time, duke u angazhuar në të gjitha aktivitetet e mundshme, derisa arrita me ndershmëri rezultatin e dëshiruar. Edhe këtë herë, kur erdha këtu në Shqipëri, kalova një periudhë të zezë, per shkak të padrejtësisë dhe frymës negative që gjeta këtu, por më në fund disa persona besuan tek unë dhe më vunë në provë dhe ja ku jam sot… Përsëri mund të them me plot gojën se gjithçka që kam bërë në jetën time, e kam bërë vetëm në sajë të forcave dhe te aftësive të mia… Asgjë më pak ose më shumë!

–E dashur Etrita Ibrahimi: Sa kadegorike jeni kur punoni? Sa këmbëngulëse është Etrita në projektet e saj? Si janë raportet me to?

Etrita Ibrahimi:- Natyra më ka bërë shumë të përpiktë dhe këmbëngulëse! Unë kam lindur në shtator dhe jam një shembull tipik i shenjës së Virgjëreshës!!! Përveç kësaj, studimi i një instrumenti ka bërë që unë të jem akoma dhe më e saktë e më kërkuese  në gjithçka që bëj. Muzika nuk pranon kompromise, unë gjithashtu! Nëse marr përsipër të bëj diçka, do ta bëj patjetër. Jam shumë kategorike përsa i përket punës dhe shpeshherë kjo nuk u pëlqen njerëzve që më rrethojnë… E unë natyrisht, vazhdoj…!

– Znj. Etrita: Çfarë motivi gjeni ju në jetën tuaj, nga se frymëzoheni? Tregoni ju lutem një emocion të ndonjë ndjesie të thjeshtë që ta përftojmë me shumë dashuri dhe sensibilititet  të gjithë ne…

Etrita Ibrahimi- Për sa kohë im atë ka jetuar në këtë botë, frymëzimi im ka qenë ai…! Ai më ka mësuar gjithçka dhe, siç e kam përmendur edhe më sipër,  ka qenë mësuesi im i parë i pianos. Kishte besim tek unë, por asnjëherë nuk mbetej plotësisht i kënaqur (ndoshta për këtë arsye edhe unë vetë s’kënaqem kurrë me veten!). Përpara çdo koncerti ose provimi, mami dhe ai kanë qenë publiku im…publiku më kritik për më tepër! Sot frymëzimi im eshtë ai, muzika e tij dhe familja ime…! Sot publiku im përpara koncerteve, është kryesisht mami, por edhe bashkëshorti dhe djali im që më thotë pa doreza nëse i pëlqej ose jo!!! Këto janë personat që motivojnë jetën time, është Mattia, djali im, i cili është një përzierje e perkryer  ndërmjet prindërve të mi dhe tim shoqi. Nuk e di nëse ai do të ketë një të ardhme të lidhur me muzikën, por për momentin reagon shumë mirë ndaj saj. Ka hyrë për herë të parë në një sallë koncertesh kur ka qenë vetëm 9 muajsh dhe që nga ajo moshë, ka ndjekur të gjitha koncertet, operat dhe baletet në të cilat unë kam vajtur. Në fillim nuk donin të më linin të hyja me një foshnjë në sallë (krejt normal),  ndërsa tani, nëse nuk e marr ndonjëherë, me pyesin se ku është…

– Si ju duket  zhvillimi i Artit në Shqipëri?  Si e sheh atë, një artiste që ka jetuar për shumë vite në vendet perëndimore?

Etrita Ibrahimi-:Jam e sigurt që artistët shqiptarë kanë energji dhe aftësi të pashtershme; çdo brez që vjen ka shumë elementë të vlefshëm, të cilët me talentin dhe punën e tyre arrijnë rezultate të shkëlqyera. Mendoj se vendi ynë duhet t’i vleresojë më shumë njerëzit që zhvillojnë kulturën dhe të mos i detyrojë ata që të ikin në vende të tjera për të siguruar të ardhmen e tyre. Njerëzit e vlefshëm na duhen shumë sepse kultura jonë ka nevojë të zhvillohet e të mos mbetet aty ku ka qenë. Për këtë duhet që edhe kushtet të jenë më të mira, pasi na mungojnë mjetet e punës, na mungojnë sallat e klimatizuara dhe një artist nuk mund të performojë në një sallë ku i ngrijnë gishtat ose në instrumente që nuk u  përgjigjen kërkesave të një profesionisti. Personalisht, pas një koncerti të zhvilluar vjet në dhjetor, jam betuar që nuk bëj më koncerte në dimër në Shqipëri…! Sikur këtu gjithçka të funksiononte si në vendet evropiane, arti ynë do të ishte disa herë më lart, pasi nuk na mungon talenti, por stimujt për ta bërë artin pjesë të pandarë të jetës sonë.

–Znj Etrita: Jeni një artiste e vlerësuar dhe e dashur për publikun. A ju suporton familja dhe a është një mbështetje  permanente? Mund te na flisni per familjen tuaj per njohje me te plotë , per lexuesit, ju lutem me tepër  ?

-Etrita Ibrahimi- Familja është boshti i jetës sime: rreth saj rrotullohet gjithçka që ka të bëjë me mua, por edhe ajo rrotullohet rreth meje…! Pa mbështetjen e mamasë sime dhe të tim shoqi, unë nuk do të mund të bëja asgjë.

Ndihma e mamit, në veçanti, është e papagueshme; ajo ka disa vite që sakrifikon kohën e saj per të më krijuar të gjitha mundësitë që unë të merrem vetëm me punën time dhe (në disa aspekte) me djalin tim, i cili është në një moshë të vogël dhe ka nevojë sigurisht për praninë e vazhdueshme të prindit.

Më vjen keq që nuk e kam falenderuar asnjëherë aq sa duhet për përkushtimin e saj, por po shfrytëzoj këtë rast për t’i thënë publikisht se i jam mirënjohëse për gjithçka bën për ne të gjithë sepse pa ndihmën e saj, unë s’do të mund të bëja dot asgjë…!

Në fakt mamasë sime i jam mirënjohëse për shumë arsye: e para është që më ka dhënë edukatën e nevojshme për të qenë një njeri i ekuilibruar, objektiv, i drejtpërdrejtë, këmbëngulës, studioz dhe asnjëherë shpirtkeq. Mund të them që ajo që më bën të jem krenare për prindërit e mi, përveç të tjerave, është fakti që prej tyre kam trashëguar të qenit me këmbë në tokë gjithmonë, pa vuajtur kurrë nga deliri i madhështisë, pavarësisht statusit tim dhe të familjes sime.

Mami ka qenë një bashkëshorte e shkëlqyer, një shoqe e vërtetë jete për babain tim, ajo është një grua shumë e matur dhe jashtëzakonisht e kulturuar dhe e ditur.

Letërsia, profesioni i saj, është ajo që e përfaqëson atë në mënyrën më të plotë, por ajo është një njohëse e vërtetë e muzikës dhe e artit në përgjithësi dhe jo më kot është spektatori dhe kritiku im i parë përpara çdo koncerti.

Mund të them me plot gojën që jam me fat dhe krenare që kam një nënë si ajo dhe që jeta më ka dhënë mundësinë të jem e bija e Vera dhe Feim Ibrahimit.

***

– A jeni e e mbushur me sadisfraksion per sukseset e arritura,   deri tani?

– Etrita:- Në të vërtetë, natyra ime është shumë kërkuese dhe nuk kënaqet asnjëherë krejtësisht me atë që bën, por mund të them që kam arritur disa gjëra që i kisha vënë si qëllim vetes që kur isha studente në Torino…! Megjithatë, akoma nuk kam realizuar plotësisht atë për të cilën kam ardhur në Shqipëri: të ndjek gjithçka ka të bëjë me veprat e babait tim, të publikoj dhe regjistroj veprat e tij.

Znj.Etrita Ibraimi: Ju jeni plot energji e ide…me nje edukim te thelle per punen me artin. Cilat janë projektet tuaja në vazhdim?

Etrita Ibrahimi:- Projektet e ardhshme janë vazhdimësia e atyre që kam filluar : dixhitalizimi i sa më shumë veprave të babait tim, përgatitja e edicionit të katërt të Festivalit Ndërkombëtar “Pianodrom”, projektet për koncertet e mia të ardhshme. Natyrisht,  është po aq e rëndësishme  puna ime në Teatrin e Operës. Ndërkohë do të vazhdoj punën per të drejtat e autorit që është një aspekt tepër problematik dhe që duhet të gjejë një zgjidhje të shpejtë.Por “projekti” më i madh dhe më i rëndësishëm  i të gjithë jetës sime është: të bëj ç’është e mundur që im bir të marrë një edukim të thellë dhe të gjithanshëm, në mënyrë që  ditën kur do të zgjedhë atë që do të dëshirojë të jetë, ai të jetë plotësisht i ndërgjegjshëm dhe i bindur për atë që do të bëjë. Dua që të ndjehet i lumtur për zgjedhjet e tij… Dua që të ndjehet  krenar kur të thotë se është djali i Etrita Ibrahimit…!

– Cili do te ishte mesazhi juaj per gruan shqiptare, rolin , pozocionin qe ka ajo sot , dhe sa bën shoqëria per te?

Etrita Ibrahimi: Gruaja është një burim i pashtershëm energjie dhe ajo është në gjendje të kontrollojë dhe të organizojë gjithçka dëshiron. Gratë shqiptare në veçanti, kanë një karakter të fortë që i bën ato të jenë nëna të përkushtuara, bashkëshorte ideale, menaxhere të shkëlqyera dhe askush nuk duhet të lejojë që mbi to të ushtrohet çdo lloj presioni o dhune, psikologjike ose fizike. Ato vetë nuk duhet, kurrsesi, të pranojnë keqtrajtime nga askush dhe shoqëria shqiptare duhet t’i mbrojë ato me çdo kusht.

Në fund dëshiroj t’ju falenderoj ju, znj. Liliana për intervistën e detajuar, për gjithçka ju dhe organizata GSHB, bëni për lartësimin e figurës së gruas shqiptare në përgjithësi dhe ju falenderoj që na bëni të mundur të gjithëve, nëpërmjet gazetës “Dielli/The Sun”, që të njohim figurat e grave më të suksesshme shqiptare, të cilat i dedikojnë jetën e tyre familjes, karrierës dhe zhvillimit të personalitetit të kombit dhe shoqërisë sonë.

-Ju faleminderit e dashur Etrita Ibraimi.Uroj që sukseset për ju te mos mbarojnë. Mund të them që jam krenare per ju, përveç të tjerave, është fakti që prej prindërve keni trashëguar të qënit me këmbë në tokë gjithmonë, pa vuajtur kurrë nga deliri i madhështisë. Jeni nje inspirim për cdo  grua, me edukatën, vullnetin , suksesin, dhe te gjitha virtytet model qe keni. Edhe njëherë  Faleminderit.

Dr. Liliana Pere/ Ing Informatic

President: International Organization.

” Albanian Woman in the World

Peace Missionary & Honorary Advisor of DMPP

 

Dr. Shpresa Xhakli: Dashuria nuk njeh kufi për fëmijet dhe njerëzit me aftësi të kufizuara

by

Flet Dr. Shpresa Xhakli; Dashuria nuk njeh kufi për fëmijet dhe njerëzit me aftësi të kufizuara, ajo është një nga terapitë më të mira./
Intervistë me Dr. Shpresa Xhaklin,nga Liliana Pere/
Komuna dhe qyteti Preshevë nga ka prejardhjen Shpresa Xhakli është me popullsi shumicë shqiptare në luginën me të njëjtin emër na sjell ndërment menjëherë një nga pateriotët më të shquar të historisë tonë kombëtare. Isa Boletini figurë markante, që zë vend të rëndësishëm në historinë e popullit shqiptar krahas atyre që dhanë aq shumë për lirinë e atdheut tonë si Hasan Prishtina, Bajram Curri, Ismail Qemali, Idriz Seferi e shumë të tjerë.
Gjatë Rilindjes Kombëtare Presheva dhe preshevarët kanë qenë mjaft aktiv për çlirimin Kombëtar Shqiptar.Së bashku me bashkëkombasit e vet anë e mbanë Trojeve Shqiptare. Në këtë frymë ka vazhduar dhe tradita e saj dhe e gjithë Kosovës nga kosovarët me trimëri, vendosmëri, me dashuri për lirinë, pavarësinë dhe zvillimin e vëndit të tyre.
Profili. Dr. Shpresa Xhaklit
Dr.Shpresa Xhakli e lindur nëPreshevë dhe e rritur në Mitrovicë ku vazhdoi shkollën, ndërsa në Prishtinë studioi dhe u diplomua në Fakultetin e Mjekësisë.
Pas diplomimit filloi punën në Shtëpinë e Shëndetit dhe spitalin e Mitrovicës.Shpresa po ashtu ka qenë mësimdhënëse në Shkollën e mesme të mjekësisë në Mitrovicë.
Një mjeke me profesion, Shpresa Xhakli erdhi në Shtetet e Bashkuara në vitin 1986. Shpresa jeton New Jersey, të SHBA-së, ku u martua me Rexh Xhaklin, duke krijuar një familje me 2 fëmijë, vajzën Ardianën dhe djalin Arbenin. Kur Arbeni u diagnostikua me autizëm, fillon rrugëtimi i vërtetë i saj.
Bota e Shpreses u ndërlikua dhe e vuri para një pune dhe lufte me dhimbjen për të birin,i diagnostikuar me autizëm. Arsyeja më e shëndoshë dhe shtytje e madhe për Shpresen që të ndihmojë fëmijët me këto probleme duke u zotuar në vetvete , se ajo duhet të fillonte rrugëtimin të shëronte dhe të ndihmonte djalin e saj e të punojë për këtë kauzë shëndeti të fëmijeve me moton:
“Të bashkuar për autizëm”
Krijoji e para Fondacioni në Kosovë,në ndihmë të fëmijëve autikë. Ajo ka qenë mjaft aktive në nxitjen për atë që është tani, një ligj në Kosovë, për të mbrojtur fëmijët në nevoja të veçanta, ajo ndihmoi për të hapur shkollën e parë që adreson nevojat e tyre dhe ndihmon për të rritur ndërgjegjësimin në masë.
Ne USA, fillon me bashkëngjitjen në shoqata të ndryshme si: AAWO Motrat Qiriazi, ku ende është anëtare e bordit, pastaj ne bord të shkollës private New England Center for Children dhe vazhdon të jetë aktive ne disa shoqata bamirëse, në UN: United Nations Delegations Women Club, UN Women For Peace dhe Hospitality Committee For United Nations Delegations.
Një sukses është dhe hapja e qendrës së parë për fëmijët me autizëm, në Prishtinë dhe organizimi i parë i mbrëmjes për mbledhje të fondeve për të mbështetur këtë qendër. Vazhdon rrugëtimin në: Preshevë, Tetovë, Shkup, Kumanovë, Ulqin…
Rexh Xhakli bashkëshorti Shpreses nuk është mjek.Por i jep një mbështetje të fortë gruas së vet dhe gjithë fëmijëve të sëmurë autikë.
***
Jeni të lutur të ndiqni bashkëbisedimin
**
E dashur Dr. Shpresa Xhakli:
Ju jeni një grua active, e admiruar që i shërbeni kauzës’’Ndihme’’, shumë dinamike dhe një mjeke ndoshta e numëruar ndër gratë mjeke shqiptare që profesionin tuaj e kthyet në missionin më human dhe njerëzor për të ndihmuar fëmijët me autizëm në Kosovë
Për ata që nuk dinë për autizmin, na tregoni si reflektohet ai te fëmijët?
**
Autizmi është çrregullim kompleks neuro-biologjik në zhvillimin e trurit, i cili karakterizohet me simptome të ndryshme:me vështirësim interaktiv social, komunikim verbal dhe joverbal dhe sjellje përsëritëse. Manifestohet edhe me prapambetje intelektuale, vështirësi në koordinim motorik dhe përqëndrim, si dhe ndryshime fizike, ndjeshmëri gastro-intestinale, por në anën tjetër këta individë të prekur nga autizmi mund ti gjeni në fusha të caktuara si: muzikë, matematikë, art etj… Shenjat vërehen në moshën 2-3 vjeçare ( tani në SHBA edhe në muajin e 8 – të) ku fëmija nuk flet, luan pa ndërprerë me një lodër, preferon sjellje përsëritëse, nuk reagon ose është “i vetmuar” në rrethin e tij dhe injoron ndikimet nga jashtë. Por edhe këto shenja ndryshojnë nga një fëmijë tek tjetri dhe janë specifike.
**
Dr. Shpresa Xhakli.
Shtysa juaj juaj për të nisur këtë mission dhe për ti shërbyer kësaj kauze për të ndihmuar fëmijet me problem, fillon me përjetime të dhimbshme për ju, dhe për të gjitha ne nënat, kur Arbeni u diagnostikua me sëmundjen e autizmit,mundeni të na tregoni më tepër?
**
Në vitin 2009 ,isha e ftuar nga Dr. Haki Xhakli, familjar, në një trajnim të psikologëve në Prishtinë, ku dhe filloi shoqërimi dhe dëshira për t’ju ndihmuar atyre në punën me fëmijët me nevoja speciale. Aktiviteti im u zgjërua më tepër në vitin 2011, kur e përjetova një ndër momentet më të vështira në jetën time: Arbeni, djali ynë me autizëm, kalonte në një shtëpi për kujdesin e të rriturve dhe aty më thanë se 4-6 javë nuk mund ta vizitoja, deri sa të adaptohej. Në të njejtën kohë, edhe Adriana, vajza e jonë, kishte diplomuar në New York University dhe kërkonte të shkonte në Kosovë dhe shkuam atje bashkë me bashkëshortin, Rexhën. Dëshira ime për të ndihmuar fëmijët me autizëm lindi në momentin kur nuk kisha më si t’i ndihmoja djalit tim. Ai ishte mbi 21 vjeçar dhe i zhvilluar, kështu që i premtova se unë do të shkoja në Kosovë dhe do t’u ndihmoja atyre fëmijëve që kanë të njejtat probleme. Ky projekt pra lindi nga dhembja e madhe personale dhe dashuria për fëmijët.
**
Dr. Shpresa Xhakli.
Si ka vazhduar aktiviteti juaj, për shërimin e fëmijëve me autizëm duke filluar nga Kosova, sa e keni ndjerë përkrahjen dhe bashkëpunimin e familjarëve, bashkëatdhetarëve, dhe sa e vështirë ka qenë për ju?
**

Në fillim kam hapur qendrën e parë për fëmijë me autizëm në Prishtinë, me 3 klasë dhe 6 fëmijë, në banesën tonë familjare, falas vetëm për këtë qëllim.Kam ftuar gratë dhe nënat shqiptare në shtëpi, për të mbledhur të holla dhe pastaj kam shkuar dhe vizituar 13 shkolla, ku dhe kam dhuruar pajisje fillestare për punë me fëmijë me autizëm.Në të njejtën kohë kam mbajtur disa trajnime për mësues dhe psikologë, që punojnë me fëmijë.
Kam pasur një përkrahje të gjerë nga komuniteti shqiptaro-amerikan. Më kanë ndihmuar: Afrim Idrizi, pronar i Famiglia Pizzeria, shoqata Motrat Qiriazi,e udhëhequr nga Dr. Ana Kohen dhe shoqet e mia: Ana Marku, Lule Pula, Jeta Sapunxhiu, Miradije Tafilaj, Miranda Kodra, Shqipe Halili, Shqipe Malushi, Kumrije Selimaj dhe shumë të tjerë, po ashtu dhe në Kosovë, në çdo aspekt, duke filluar nga instalimet fillestare e deri në mbrëmjen e parë të realizuar për mbledhje të fondeve, në Hamam Bar, të organizuar nga Dardan Islami e deri te gala mbrëmja, në hotel Emerald në Prishtinë, në tetor 2013. Ështe vështirë të përmend të gjithë emrat se janë shumë, si ata që më kanë ndihmuar në fillim, si ata që vazhdojnë të më ndihmojnë. Kam pasur dhe kam përkrahje të pafundshme, së pari nga bashkëshorti im, Rexhë Xhakli dhe vajza ime Adriana, shoqet e mia këtu që i kam qe 27 vjet, deri tek familja ime në Prishtinë, motra ime Vjollca Bejta me familje dhe Lindita Bicaj , Violeta Hyseni , Yllka Rexhepi, Doruntina Asllani, Tringa F.Krasniqi dhe shoqëria ime kosovare, e rinisë sime, Gjelal Dedinja, Drita Rexhepi, Sebiha Ramaxhiku, shoqata “Dawn Syndrome” dhe shumë të tjerë. Në Kosovë, nga fillimi kam pasur përkrahje në donacione: nga kompania e pijeve Meridian, Ipko dhe hoteli Meridian, si dhe donacione të tjera nga miqtë dhe butiqet e Prishtinës, me punime të ndryshme për ankand. Më duhet të theksoj se gjithnjë kam pasur përkrahje të Ministrisë së Edukimit dhe sidomos Zyrës së Edukimit Special. I falënderoj përzemërsisht të gjithë.
**
E dashur Dr. Shpresa Xhakli:
A jeni optimiste se një ditë fëmijët e prekur nga autizmi do të gjejnë shërim të plotë. Cila është këshilla juaj për prindërit e fëmijëve me autizëm si janë zhvillimet e kësaj sëmundje sot , ju pyes kësaj here nga këndvështrimi profesional si mjeke?
**
Kam pak shpresë se çfarëdo zbulimi që do të ketë ndryshim në jetën e djalit tim, por , jam optimiste për fëmijët tjerë se do të gjendet shkaktari, diagnostifikimi i plotë dhe terapia e duhur. Sot shërim të plotë të autizimit akoma nuk ka, por intervenimi i hershëm tregon rezultate në aftësimin e fëmijëve në jetën e tyre të mëvonshme.
Këshilla ime më e rëndësishme është: veni re fëmijët tuaj në zhvillimin e tyre të hershëm: a flasin, si luajnë, a përgjigjen në thirrje apo i kanë këto dhe i humbin së shpejti? Mos e leni për asgjë, hajt se flasin më vonë, nuk kanë asgjë për t’u brengosur.Shpesh ndodhë që nënat vërejnë se diçka mungon në sjelljen e fëmijëve të tyre dhe nuk marrin masat e duhura.
Nuk e di numrin e saktë as në Shqipëri e as në Kosovë, por mund të them se numri i tyre po rritet por edhe prindërit po vetëdijësohen më tepër.Në Kosovë flitet për rreth një mijë, por unë besoj se ka edhe më tepër, nëpër fshatra, ku ende mbizotëron kodi moral për çdo çrregullim mental.Në SHBA numri është alarmues, 1 fëmijë në 88 është i diagnostifikuar me autizëm, ku merr pjesë 1 në 54, djem dhe 1 në 252 vajza.Përmasat pra janë shqetësuese.Në SHBA gati 2 milionë individë në vit janë të prekur nga autizmi me një rrittje në përmasa 10-17% në vjet.

***
Dr. Shpresa Xhakli.
Sa të specializuara dhe c’farë niveli professional kanë qendrat e ngritura në ndihmë dhe trajtimin e të sëmurëve autikë në Shqipëri dhe Kosovë ?
**
Në Kosovë, qendra Autizmi është tepër aktive. Bëhen trajnime në Pejë, Mitrovicë dhe Prizren.Për këta fëmijë në këto qytete pritet të hapet edhe nga një qendër ose klasë. Do të mundohem të hapim qendra edhe në vende të tjera, sipas nevojave të fëmijëve. Por mund të them se kushtet atje janë të vështira, kurse kërkesat për trajnime dhe qendra për edukim po rriten.Ka filluar diagnostifikimi në nivel, por mjekët në përgjithësi, nëpër tërë Kosovën, duhet të kenë një dijeni për simptomet e autizmit dhe udhëzimin e prindërve.
Në Tiranë, më ka befasuar Qendra për fëmijë Domenick Scaglione, e hapur dhe organizuar nga Dr. Liri Berisha dhe trajtimi profesional i fëmijëve, si dhe trajnimi profesional i Anjeza Dishnicës, në ABA- (Applied Behavior Analysys), në trajnimin e sjelljeve tek fëmijët me autizëm.
**
Dr. Shpresa Xhakli.
Kur dhe ku është hapur qendra e parë në ndihmë të të sëmurëve,dhe në c’farë gjendjeje shpirtërore e kane pritur prinderit e femijeve, dhe çfare infrastructure kishte qendra?
   Më 2009 është hapur qendra e parë ,në banesën tonë, përkushtuar nënës sime,e cila në ndërkohë vdiq.Ishin 3 klasa ,banjo,kuzhina,usollën paisjet dhe filloi puna me 6 psikologe dhe 12 fëmij. Ishte vështirë në fillim ti bindësh prindërit,se edhe kjo kategori e fëmijve kanë të drejtë për shkollim,trajnim dhe lojë. Eshtë vështirë fëmiu me Autizem, ti besohet dikujt tjetër,nga friga se ndoshta nuk do të kuptohet cka kërkon kur qanë…Në fillim shihej,dhimbja dhe lot në fytyrat e prindërve, ndërkohë shihet përmirësim.
Deri më tani kemi këto qendra : Prishtinë,Pejë,Prizren, klasë në Suha Reke, Gjilan, pritet të hapen në Mitrovicë , Ferizaj , Shkup. NëTetovë dhe Lipjan, i kemi hapur rishtazi, po përgaditemi për Ulqin.
***
Dr. Shpresa Xhakli.
Apeli juaj është: -të më BESOJNE- si një nanë me fëmijë dhe probleme të njejta si ata…Ku e gjen Shpresa gjithë këtë force për të përballuar dhimbjen dhe për të dhënë nga shpirtidhe forcat e veta ndihme?.
Unë u prezentova me dhimbjen time personale,Arbenin tim dhe u tregova të gjitha ato peripeti qëpërjetova në USA, e vetmuar, larg familjes , miqëve…pa ndihmë. Cdo fëmij është fëmij së pari,e pastaj vijnë nevojat dhe kërkesat e tij apo asaj. Morra pjesë në WISE -World InternationalSeminar on Education,në Doha,Qatar.Në mesin e 150 shteteve, unë u paraqita në emër të Kosovës ,për herë të parë si shtet. Si dhe WOA- World Organisation on Autism,-Organizata Botërore për Autizëm, në Kuwait dhe Konferencën Internacionale të Autizmit,në Antalya,ku erdhën në shprehje,dhe u shkëmbyen informata për nevojat dhe kërkesat e fëmijve me Autizëm. 
Dëshira ime të ndërtohet një qendër kombëtare në Prishtinë për fëmij me Autizëm dhe Down Syndrom, si vend kyq për trajtim të fëmijve – me klasa dhe punëtori të nevojshme, si dhe për trajnime profesionale të prindërve.Kjo qendër do të shërbente urë lidhëse me të gjitha qendrat apo klasat rajonale.
Kam premtuar: se do të shkoj dhe ndihmoj në cdo vend ,komunë apo shtet,pa marëparasysh asnjë dallim, por e shtyrë vetëm nga dashuria për fëmij-NUK KA DISIBILITET !
**
E dashur Dr. Shpresa Xhakli.
Ju jeni e para Shqiptare dhe pastaj Amerikane – siç thotë vajza juaj Adriana duke u bërë një mami, mjeke, terapiste, avokate dhe me pervojën tuaj në SHBA vraponi me arësyen e fortë dhe me dhimbje personale në zemër duke kërkuar në shkolla fëmijët me “nevoja të veçanta” si dhe ata të sëmurë, sa optimiste është Shpresa drejt shërimit të plotë të tyre?

Unë zgjodha mjekësin, ndërsa Autizmi më zgjodhi mua.Nuk dija asgjë në lidhje me të, derisa djali im nuk u diagnostikua.Ishte rrugë e vështirëe gjatë dhe isha vetë.Cdo gjë fillova nga e para,të mësoj çfarë është Autizmi, çfarë duhet të bëjmë, si dhe ku mund të marrim ndihmë.Këto kanë qenë ditët më vështira në jetën time pasi duhej marrë dhe vendime.
Dhe pajtuar me këtë dhuratë nga Zoti se fëmia im është Autist.

Rruga ime e gjatë filloi pas 2009.Gjithcka kisha përjetuar desha si mësim dhe ndihmesë e përkrahje ta ndajë me prindërit e fëmijve me autizëm në Kosovë.Vizitova, Prishtinën, Mitrovicën, Pejën, Prizrenin, Podujevën, Skenderajn, … dhe në fund në Han të Elezit.Ishte një përvojë e jashtzakonshme,por edhe një sfidë për mua, kur në shkollën fillore, një psikolog më tha – se çfarë jeni duke u përpjekur për të bërë këtu – ndihmë! Si do ta bëni këtë kur edhe prindërit e këtyre fëmijëve nuk duan të pranojnë se fëmija i tyre është sfiduar mendërisht dhe madje edhe I mbajnë të fshehur nga shoqëria!
Për shkak të djalit tim, unë isha atje! I kam premtuar heshtazi se do ti ndihmojë fëmijtë,do të bëj gjithçka, për ti ndihmuar, të kenë shanse dhe mundësi,pa marrë parasysh pengesat që do të më dalin në rrugë e sipër.
Nuk ishte e lehtë! Ministria e Arsimit – nuk kishte buxhet! Pra, shumë herë kam qarë, por sikur lotët më kanë dhënë edhe më shumë forcë për të vazhduar!
Dashuria nuk njeh kufi as për njerëzit me aftësitë kufizuara.
**
E dashur Dr. Shpresa Xhakli.
Njerëzit që punojnë për kauza humane, sidomos për fëmijët që janë jeta dhe shpirti jonë, janë të rrallë, me një botë dhe shpirt të madh ashtu si jeni ju Dr.Shpresa, cili do të ishte mesazhi juaj për gratë Shqiptare?
**
“Mos keni komplekse, keni pasion dhe sinqeritet.Me punë të gjitha arrihen. Në jetë jepen shumë mundësi, pyetja është se sa e si do t’i përdorësh ato. Nëse humbni rrugën, mos u zhgënjeni, por le tu shërbejë si shkallë për suksesin tuaj.Kurrë mos u dorëzoni, ajo është rruga më e lehtë”.
Ju faleminderit Liliana per biseden e ngrohte.
Ju faleminderit e dashur Dr. Shpresa Xhakli.
Biseda me ju më rrënqethi, më ka prekur në shpirt. Urimi im për Arbenin dhe të gjithë fëmijët e semurë autikë është ‘’Zot bëj mrekulli dhe shërojë ata’’, të gjenden shkaqet dhe terapia më e mirë.
Ju jeni modeli i shkëlqyer i një gruaje të madhe, profesioniste me integritet të lartë njerëzor,me shumë ndjeshmëri të pastër humane. Profesioni juaj është kthyer në mission gjithandej.Kam një premtim personal si nënë dhe si grua. Jam mbështetja jote në c’do kohë kur të duhem, një sup që të mbështetesh dhe të qash kur lëmshi të mblidhet në bark nga dëshperimi, e të gezosh kur duhet, për vajzen familjen dhe gjithë shoqërinë bashke me mua dhe ne.
Ju faleminderit nga zemra për bisedën.Uroj shumë shëndet per Arbenin dhe për gjithë fëmijët Shqiptarë.
Liliana Pere
               Ing  Informatic
     President: International Organization.
    ” Albanian Woman in the World
    Peace Missionary & Honorary Advisor of DMPP