Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

PËR KRIJUESIN, A KA MOSHË PENSIONI?

by

Bisedë me Z. Halim Maloku, studiues dhe botues/
Prej kohësh kam menduar të zhvilloj një bisedë me z. Halim Maloku, qoftë si koleg, mësues dhe drejtue shkolle, e më tej studiues, hartues dhe botues librash me vlerë për historinë dhe kulturën tonë kombëtare. Natyrisht në kësi rastesh, pyetjet janë të shumta, por unë përzgjodha disa, që së bashku me përgjigjet m`u dukën interesante në përmbushjen e jetës së një intelektuali idealist.
Pyetje: Ju keni lindur në Prizren, qytet shqiptar në Kosovë, shumë i njohur për historinë e tij në rrjedhën e fateve të kombit dhe shtetit shqiptar, dhe tani jetoni në Shqipëri që prej vitit 1948. Pyetja është: Kur kini shkuar për herë të parë në vendlindje? Cilat kanë qënë mbresat.Ju merr malli?
Përgjigje: Kam lindur në Has të Prizrenit dhe në vitin 1948, vendosem në Shqipëri. Vetëm me mbarimin e luftës që çliroi Kosovën, në qershor 1999, munda të rikthehem në vendlindje, për të plotësuar kërkesën e kahershme: gjithë mall dhe dëshirën për të parë çdo gjë. Në vendin ku kisha banuar s`kishte jetuar më njeri dhe nuk kishte mbetur asgjë. Jam kënaqur vetëm me kujtimet e fëmijërisë dhe me natyrën.
Pyetje: Keni mall për mësuesinë, për nxënësit dhe shkollën, pasi për shumë vite, shërbyet drejtor nëpër disa shkolla të rrethit të Durrësit.
Përgjigje: Mësuesia më ka tërhequr shumë, sepse më ka marrë një pjesë të madhe të jetës dhe gjithë energjitë e asaj periudhe. I kam dhënë me shumë dëshirë, nga të cilat 25 vjet si drejtor shkolle, por me vetëshkëputjen nga arsimi në fund të vitit 1990, e kisha bindur veten që, unë nuk duhej të isha më në arsim. Ishte hapur mundësia për veprimtari të tjera të dobishme.
Pyeteje: Kini punuar disa vjet si studiues në Arkivin Qendror të Shtetit, për të grumbulluar material për arsimin në rrethin e Durrësit. Çfarë arritët dhe sa ju ka ndihmuar për botime shkencore historike?
Përgjigje: Vajtja për disa vite si studiues e kërkues në Arkivin Qëndror të Shtetit, në Tiranë, ishte një nga përvojat e mia të reja. Për mua kjo periudhë qe një shkollë e dytë, që lidhej me studimin dhe historinë. Hapësira për t`u ballafaquar me dokumente historike, të hap një rrugë të re, që mund ta ndjekësh. Kjo përvojë më ka nxitur drejt grumbullimit dhe studimit të materialeve të shumta dokumentare, që shërbyen si bazë për hartimin dhe botimin e disa numrave të revistës historike-kulturore “Dyrrah”, përgatitjen e së cilës e kam kryer që nga viti 1998.
Pyetje: Kini botuar disa libra me karakter letrar dhe studimor-shkencor, cilat janë dhe ç’hapsirë zenë në veprimtarinë tuaj?
Përgjigje: Për botimet e mia letrare nuk mund të flas, ato janë në prozë, në disa vëllime. Ato që më kanë ngacmuar më shumë janë botimet shkencore e kulturore. Nga këto përmenda revistën “Dyrrah”, si përgatitës dhe redaktor i saj. Ka tepër rëndësi puna redaktoriale dhe botimi i revistës për të rinj “Delfin D”, por dhe një varg i madh marrjesh përsipër të redaktimeve, përgatitjes dhe botimit të disa veprave, sidomos përgatitja e revistës “Albania” të Faik Konicës në Belgjikë dhe Londër, me gjithsej 10 vëllime. Kohët e fundit është vepra voluminoze “Enciklopedia – etnokulturore” e Nexhat Çoçajt nga Prizreni, për zonën etnografike të Hasit, si një pjesë e jetës sime.
Pyetje: E përmendët pak më parë, se për disa vjet kini botuar revistën “Delfini. D”, mjaft e përshtatshme për të rinjtë e shkollave të mesme. Pse nuk vazhdoi, ose më mirë: cili ishte fati i saj, pasi aty kishte mjaft pena të rinjsh të talentuar?
Përgjigje: Në fushën e arsimit, revista “Delfin D” ka qenë për mua një iniciativë mjaft e bukur dhe me interes. Ajo u botua për 3 vjet me 24 numra dhe reshti, për faktin se natyra e revistës ishte krejt ndryshe nga ajo që më së shumti kërkohet. Mbështetja ka qenë shumë e pakët në rrethin e Durrësit. Po të kisha mundësi botimi, nuk do ta lija kështu në harresë, por praktikisht nuk po gjinden këto mundësi.
Pyetje: Cilën nga punimet tuaja e vlerësoni më shumë, apo e keni më përzemër? Është një pyetje rutinë që u bëhet të gjithë krijuesve, natyrisht jo për t’i bërë reklamë librave.
Përgjigje: Punimet e mia i ka vlerësuar një rreth i ngushtë letrarësh e studjuesish. Ka munguar reklami i formës që aplikohet në Shqipëri dhe unë nuk kam patur as dëshirën të futem në këtë rrjet reklami. Kjo është një pjesë që u takon lexuesve. Dhe unë e di që lëxues të tillë që të vlerësojnë diçka nga shkrimet e mia ka pak, sepse pakkush e ndjen me shpirt nevojën për idealizëm.
Pyeteje: Të gjithë ankohen për vështirësitë e botimit të librave, sidomos kur janë voluminoz e me karakter shkencor, ju si e ndjeni veten, a ju është dhënë mundësia?
Përgjigje: Vështirësitë e botimeve kanë qenë tepër të mëdha, sidomos të botimeve voluminoze, kur është kërkuar dhe një realizim cilësor. Duhet durim. Vetëm kështu mund të rezistojë akoma diçka nga ajo që mbahet për më idealja. Kam sakrifikuar shumë kohë dhe mundësi financiare. Për fat, kam qenë në rregull nga mendtë, sepse në kushte të tilla te njeriu ndodhin fenomene të pakëndshme. Dhe pjesërisht ia kam arritur. Shteti dhe kushdo tjetër ka qenë pothuajse i vetpërjashtuar. Por kam patur pak, shumë pak shokë që më kanë përkrahur. Kam dashur të jem pjesë e veprimtarive kushtuar librit dhe kulturës, ndaj nuk i jam shmangur panaireve të librit, si në Tiranë ashtu edhe në Prishtinë.
Pyetje: Ç’plane kini për botimet e reja, pasi megjithëse kini vite në pension, nuk pushoni së punuari?
Përgjigje: Nuk mund të flas shumë për botime të reja me këtë moshë që kam, por nuk do t`i iki punës pa botuar një vëllim përfundimtar voluminoz të revistës “Dyrrah”, vëllimet e mbetura të revistës “Albania”, një studim për arsimin në rrethin e Durrësit dhe mbase edhe një varg tjetër veprash që janë në përpunim e sipër. Koha do të tregojë vetë. Them që, në dashtë Zoti të vazhdoj kështu edhe pak kohë, do të mbaroj edhe diçka.
Pyetje: Në fund kam një pytje njerzore e shoqërore bashkë: a ka moshë pensioni për mësuesin studjues, krijues e botues?
Përgjigje: Pensioni nuk llogaritet për interesant, por jep disa mundësi, sidomos kohë me bollëk. Mund të luash tërë ditën domino, të pish një varg kafesh, të marrësh pjesë në një grup që të duket si Parlamenti i dytë shqiptar, mund dhe të shëtitësh nëpër botë, natyrisht po pate para. Unë për vete e kam zgjidhur pak ndryshe: para kompjuterit, me librat, me bibliotekat e arkivat dhe shoh që mund të jap diçka në kulturën tonë. Dikujt kjo i pëlqen e dikujt tjetër as që i bie në sy. Është punë e tyre. Mua më pëlqen për faktin e thjeshtë, se lë diçka në kulturën shqiptare, si studiues e botues, e më tej, si idealist i pandreqshëm.
Biseda me Halimin, s`ka të sosur për net të tëra dimri, ndaj e ndërpres duke i uruar: “Jetë të gjatë e shëndet, sepse punët që ke nisur, s`duhen lënë në mes, duhen bitisur”!
Miqësisht, faleminderit!
Përgatiti
Kadri Tarelli
Durrës

“URA E BASHKIMIT” NË LEGNANO, VLERË ATDHETARIE

by

Në ditët e fundnëntorit 2014, u ndodha në Itali, në qyetin Legnano ku banon dhe punon një komunitet mjaft i madh shqiptarësh. Rastësia mbret i jetës, siç e thotë populli. Në bisedë me miqtë dhe të njohurit, mësova se në këtë qytet vepron shoqata atdhetare kulturore me emrin simbolik “Ura e bashkimit”. Për mua ishte një lajm i lakmuar, ndaj më erdhi mirë që pas kaq kohësh, shqiptarët e atij rajoni të gjërë kanë krijuar një shoqatë. Vetë ky emër i gjetur me dy fjalë, flet shumë. “Urë bashkimi” e mërgimtarëve me mëmëdheun, “Urë bashkimi” me popullin e vendit mikpritës. Për krijimin dhe veprimtarinë e shoqatës, në dëshirë dhe në të shkruar gjithçka është e lehtë dhe e bukur, ndërsa realiteti është i mbushur me plot vështirësi dhe të papritura, të cilat duan mendim e punë të përbashkët, mundim, mençuri, harxhim kohe dhe shpenzime, të cilat edhe sado të vogla qofshin, të bëjnë t`i grisësh xhepat duke rrëmuar qindarkat.
Si fillim u tkova me Dom Antonio Giovannini, prift Italian, i cili me një shqipe të kulluar ulet në bisedë: kam pak kohë që jam kthyer nga Shqipëria, ku shërbeva për gati 15 vjet në kishat e zonës së Shkodrës, Pukës dhe Tropojës. Tani jam këtu në Legnano dhe jam shumë i kënaqur që po vazhdoj traditën e vendosur këtu e dhjetë vjet të shkuara, që një herë në muaj mesha të jepet në shqip. Veç kësaj, duke e ndjerë se fëmijët shqiptarë e kanë problem mësimin e gjuhës shqipe, bëmë të mundur që në oratorio (mjediset pranë kishës), t`u lirojmë një dhomë (klasë), ku të zhvillojnë mësim. Po hallet e mërgimtarëve nuk kënë të sosur, kështu nëpërmjet “Karitas”-it të Legnanos, përpiqemi që të ndihmojmë familje shqiptare me nevoja ekonomike. Jam i kënaqur që shqiptarët kanë krijuar shoqatën e tyre. Kështu mund të zgjidhin shumë punë e të ndihmojnë njëri-tjetrin. Sa për mua, unë i dua dhe i nderoj shqiptarët. Këtu në zyrë mbaj flamurin e kombit tuaj dhe jam i pranishëm në shumë veprimtari që organizohen këtu në Legnano dhe rrethinat e tij.
Më pas takohem me Petrit Gjinaj, kryetar i shoqatës, një djalë energjik, i qeshur dhe mjaft i afrueshëm, i cili ka dëshirë të tregojë: Shoqata është krijuar me qëllim që shqiprarët të kenë një organizëm ku të përfaqësohen dhe të gjithë së bashku të përpiqen të mbajnë lidhje me mëmëdhenë, njëkohësisht, sa të jet e mundur të ruajnë gjuhën dhe traditat atdhetare, sidomos te brezi i ri. Në çdo takim e bisedë me shokët e miqtë, ndjehet i njëjti shqetësim i përbashkët: po humbasim lidhjet me njëri-tjetrin dhe si pa u ndjerë po humbasim identitetin tonë kombëtar. Fëmijët tanë që kanë lindur këtu në Itali, çdo ditë e më pak po flasin shqip. Nuk po them gjë të re, po shumë punë këtu në dhe të huaj nuk mund t`i zgjidhë individi, ndaj duhet një institucion që ta ngrerë zërin për ta. Është një përvojë e vyer, që shqiptarët e kan krijuar me kohë edhe në vende të tjera. Shoqata jonë është tërësisht vullnetare dhe pa as më të voglin financim. Kështu që gjithëçka po realizohet në kohën e lirë, pas pune.
Pa më lënë shteg për pyetje Petriti vazhdon: Jemi munduar të veprojmë në disa drejtime:
Së pari: kemi krijuar marëdhënie të mira me drejtuesit e komunës, kur dihet se sa të ftohtë janë lombardezët ndaj emigrantëve. Me këtë rast po përmend se, vitin e shkuar komuna dha 119 çertifikata mirënjohje për fëmijët shqiptarë të lindur në Itali. Kam përshtypjen se është rast i rallë.
Në vazhdim, me ndihmën e priftit Italian dom Antonios, kemi siguruar një klasë ku zhvillohet mësimi i fëmijëve tanë në gjuhën shqipe. Këtu vullnetarisht japin mësim tre mësues, Xhevahire Gjonaj, Ludovik Vulaj dhe Lulzim Hysaj. Po mundohemi të tërheqim sa më shumë fëmijë, megjithëse e pranojmë se kemi shumë vështirësi.
Veç këtyre, po organizojmë veprimtari ku të mblidhen sa më shumë shqiptarë. Një detyrë sa e bukur, aq edhe atdhetare. Deri tani kemi festuar 100-vjetorin e pavarsisë dhe së fundit festat e Nëntorit, ku siç e vutë re, në sallë kishe mbi 350 vetë. Nuk qahemi nga vështirësitë. Për ta bërë më të gëzueshme festën, veç grupit të fëmijëve tanë që kënduan, vallzuan dhe recituan në shqip, ftuam edhe këngëtarët Pëllumb Vrinca, Greta Koçi dhe Donika Vuçinaj .
Së fundi, dua të shtoj se punët e shoqatës nuk kanë të sosur. Po mundohemi që shqetësimet dhe problemet tona t`i publikojmë edhe më shtypin lokal. Aleks Vulaj, anëtar i shoqatës, ka publikuar dy shkrime me mjaft interes.
Me këtë rast ju falëndroj për interesimin. Kemi nevojë të shkëmbejmë përvojë. Njëkohësisht ju falënderoj që pranuat ftesën dhe na nderuat me fjalën tuaj në këtë tubim festiv. Ishte mjaft e bukur tema: “Historia e shiptarëve e lavdishme. Historia e Shqipërisë ka shumë dhimbje”. Na preke aty ku shpirti na dhemb më shumë, tek krenaria kombëtare.
Përgatiti
Kadri Tarelli
Durrës

ME SHQIPTARËT E LEGNANOS NË ITALI

by

Nga Kadri Tarelli/
Në ditët e fund nëntorit, kudo ku jetojnë shqiptarë pati festë. Kështu ndodhi edhe në qytetin Legnano në Itali, ku prej disa vitesh vepron shoqata atdhetare kulturore “Ura e bashkimit” e cila organizoi një takim madhështor me shqiptarët që jetojnë e punojnë në atë komunë. Të pranishëm ishin dhe autoritetet italiane të komunës të cilët nderuan festat tona kombëtare. Shoqata ishte kujdesur të ftojë këngëtarët Pëllumb Vrinca, Greta Koçi dhe Donika Vuçinaj, të cilët i dhanë më shumë gjallëri kësaj veprimtarie të bukur. Si vizitor nga Durrësi i ardhur në Itali, u ndodha mes tyre në këto ditë të shënuara, ku si historian dhe gazetar i vjetër m`u kërkua t`i përshëndes. E pranova me kënaqësi ftesën dhe, duke i`u shmangur fjalimeve standard dhe leksioneve akademike, zgjodha të them këtë ligjeratë të shurtër:
Fjalë-përshëndetje për bashkëatdhetarët
Vëllezër e morta, ju uroj gëzuar festat e Nëntorit!
Përshendetje autoriteteve italiane të komunes Legnano, të pranishëm në këtë festë, z. Gianpiero Kolombo, këshilltar dhe znj. Amavila Kapokaza, përgjegjse e qendrës “Shtëpia e vullnetarizmit”.
Përshëndetje z. Petrit Gjinaj, kryetar i shoqatës kulturore “Ura e Bashkimit”!
Përshëndetje dom Antonio Giovannini, i cili këtu në Itali përcjell në shqip meshë për shqiptarët!
Si gazetar e shkrimtar kam folur shpesh në takime të ndryshme, por s`më ka shkuar në mend se do të flas edhe këtu në Legnano, ndaj jam dyfish i nderuar. Leksionet le t`u mbeten katedrave të shkollave. Si njohës i historisë e filozofisë, veçmas kërkoj të ndalem tek historia e shqiptarëve e cila është vërtet e lavdishme, kurse historia e Shqipërisë mban shumë dhimbje. Kur flas për shqiptarët kam parasysh figurat e ndritura të dala nga gjaku dhe raca jonë, të cilët kanë bërë histori dhe mbetën në histori.
Që nga lashtësia, si fillim përmend Pirron e Epririt dhe Aleksandrin e Madh, të cilin bota e njeh me emrim Aleksandri i Maqedonisë, por në një dokument të zbuluar kohët e fundit, ai me gojën e tij ka thënë se, është pjellë e racës Ilire.1. Testament i zbuluar nga studjuesja italiane Lucia Nadin.
Në vazhdim një tjetër figurë e shquar është Kostandini i madh, me origjinë ilire nga qyteti i Nishit (Sot qytet në Serbi), i cili jo larg nga këtu, në Milano në vitin 313 nënshkroi aktin e njohjes së krishtërimit si besim fetar, që u përhap në të gjithë Europën e më pastaj në kontinentet e dy Amerikave.
Ndalemi te Gjergj Kastrioti Skendrbru, heroi ynë kombëtar, i mbiquajtur “Kalorsi i krishtërimit”, i cili si strateg dhe burrë shteti, në mesin e shekullit XV-të, me një grusht shqiptarësh mbrojti krishtërimin duke u bërë pengesë për dyndje e hordhive turke në brigjet e Italisë.
Ka edhe plot të tjerë që na bënjë të ndjehemi krenarë. Me nderim përmend se në dhjetra Papë, drejtues të Vatikanit ndër shekuj, katër janë nga raca jonë iliro-shqiptare.2. “Osservatore Romano”, gazeta zyrtare e Vatikanit në Romë. Më i njohuri ndër ta është Papa Klementi i XI-të Albani. Pa shtuar këtu me dhjetra vezirë e kryevezirë, që drejtuan perandorinë Osmane, ndalem te Mehmet Ali Pasha, shqiptari që në fillimet e shekullit XIX-të, themeloi shtetin modern të Egjiptit.
Veç komandantë e burra shteti, nga gjaku ynë kanë dalë dijetarë, artitektë, shkrimtarë e shkencëtarë. Nga vargu i emrave të ndritur, shkëpus Sami Frashërin, rilindasin tonë të mëdh, që turqit e mbajnë për më të madhin dijetar e filozof. Kështu po vazhdojmë edhe në ditët e sotme. Është i njohur për ne shkencëtari dibran nobelistin Ferit Murati, shpiksi i viagrës. S`mund të lemë pa lëvduar emrat e të ndriturve, Gjergj Fishta dhe Ismail Kadare, të dy gjigandë në letëri, të përkthyer në shumë gjuhë të botës, disa herë kandidatë për çmimin “Nobel”.
Më së fundi ndalem te Nënë Tereza, “Shenjtorja” jonë e madhe, e njohur si “Nëna e gjithë botës” dhe e nderuar me çmimin “Nobel”. Nuk e kam gabim të them se kemi pse të jemi kryelartë, pasi nuk ka fushë të vëprimtarisë njerzore, ku të mos ketë shkëlqyer mendja dhe shpirti i shqiptarit. Pak emra nga lista e gjatë, por secili në vetvete është një medalion krenarie, që na bën të ndjehemi mirë e të nderuar kudo që ndodhemi. Nuk na ka hije të mburremi, por duke i njohur, ditur e thën, u tregojmë të tjerëve se kush jemi. Kjo për këdo nga ne është detyrë dhe vlerë kombëtare. Kam përshtypjen, megjithëse e di mirë që këtu po gaboj, sikur Ciceroni i madh veç për ne e dha prorsinë: “O kombe! Ruani njerzit e mëdhenj, se përmes tyre do t`ju njohë bota”.
Ndërsa në volumet e historisë së Shqipërisë ka shumë dhimbje, pasi është harxhuar shumë mund e gjak në luftë për pavarësi e mbijetesë. E ndodhur nën sundimin turk, si sanduiç mes grabitqarëve serb dhe grek, trojet shqiptare u cunguan e u rrudhën aq shumë sa, nga 98.000 km2. të banuara nga shqiptarët, u ktandis në një shtet të vogël me 28.000 km2., pra më pak se 1/3 e territoreve etnike. Si fillim u shkëput Tivari e Ulqini e më pas më 1913, Plava dhe Gucia, Kosova, Shkupi dhe Manastiri e më në jugë Janina dhe Çamëria. Na vjen keq që, sot jemi i vetmi shtet në botë i kufizuar me territore tërësisht të banuara nga shqiptarë.
Sidoqoftë më 28 të vjështës së tretë, 37 burra të pushkës e të penës, me në krye Ismail Qemalin ngritën në Vlorë flamurin dhe nënshkruan aktin e mëvetësisë së Shqipërisë. Në mes tyre shkodrani Luigj Gurakuqi, prifti mirditor Dom Nikoll Kaçorri, elbasanlliu Aqif Pash Elbasani, kosovari Isa Boletini, e më tej dijetari e dipllomati Mit`hat Frashëri, për të përfunduar te më i riu 17-vjeçari Ahmet Zogu, që më pas u bë mbret i shqiptarëve. Meqënëse mes nesh kemi autoritete Italiane, dua t`u them se deshmori i parë i mbrojtjes së kufinjëve të Shqipërisë më 1922, u bë italiani Gjeneral Telini.
Pa shtuar shumë fjalë, 28 Nëntori është dita më e madhë për shqiptarët. Pa këtë ditë fatlume s`do të kishte as Kosovë të lirë dhe as ditë çlirimi që u festua me madhështi në Tiranë. Të gjithë ata që rrokën armët e dolën malit për liri, meritojnë kurora dafine mbi krye. Deshmorët janë përjetësisht nder i kombit. Bujku i Korçës, Devollit e Myzeqesë, çobani i Labërisë, malësori i Dibrës, Mirditës, Tropojës e Malësisë së Madhe, luftuan për liri e demokraci, pavarësisht se idealet e tyre u tradhëtuan. Ndërsa bota përparonte në demokraci e siguronte mirëqënie, ne mburreshim me diktaturën dhe luftën e klasave, të cilat, si fjalë mallkimi na përçanë aq ligsht, sa pasojat e tyre na ngatërohen nëpër këmbë edhe sot.

NGA SUEDIA NË DURRËS

by

Shkruan: Kadri Tarelli/
Në këto dit të bukura fundtetori 2014, në Durrës erdhi Sokol Demaku, një ndër veprimtarët më në zë në fushën e mësuesisë, krijimtarisë letrare dhe publicistikës, të mërgimtarëve shqiptar që jetojnë e punojnë në Suedi. Për nikoqirët durrsak dhe miqtë e hershëm të tij është diçka e pritur, pasi Sokoli e ka bërë zakon që me plot miq suedëzë, bashkëkombas shqiptarë Kosove, mësues, nxënës dhe prindër, të jetë çdo vit i mirëseadhur në Durrës. Herët e tjera ka qëndruar më gjatë, pasi veprimtaritë ishin ndërshkollore, njëkohësisht shoqëruar me takime e biseda për bashkëveprim me organe të pushtetit vendor, Bashki dhe DAR. Këtë vit qëndroi vetëm një ditë, shumë pak, por të mbushur me plot veprimtari të dobishme e mbresëlënse.
Si fillim një vizitë në bibliotekën e qytetit, ku u prit nga drejtore Mirela ylli dhe koordinatore Teuta Dhima. Biseda mes miqsh dhe krijuesish rrodhi lirshëm, sepse njohja dhe bashkëpunimi është krijuar dy vite të shkuar. S`ka si ndodh ndryshe, sepse çuditërisht ky soji i letrarëve krijues, sa shpejt e gjejnë gjuhën e mirëkuptimit mes njëri-tjetrit. Një sasi librash dhuratë për bibliotekën shoqëruan fjalën e Sokolit për forcimin e bashkëpunimit të ndërsjelltë, kërkesë që u mirëprit nga stafi drejtues, duke premtuar vazhdimësinë e lidhjes dhe miqësinë e krijuar. Kurdoherë, vizitat mundësojnë projekte ndihme e bashkëpunimi, aq të nevojshëm e të dobishëm për shqiptarët kudo që janë, të mirëpritura, sidomos për mërgimtarët dhe fëmijët e tyre.
Deshira për të vazhduar gjatë bisedën e ngrohtë ishte e madhe, por koha nuk premtonte, pasi nxënësit e shkollës 9-vjeçare “Neim Babameto”, ishin në pritje. Për ta ishte e para herë që takoheshin me shkrimtarin, poetin dhe përkthyesin Sokol Demaku, i cili shoqërohej nga shkrimtari i njohur z. Viron Kona. Prezantimin e bëri nën/drejtori i shkollës z. Avdyl Buçpapaj, si mik i hershëm i Sokolit dhe nismëtar i lidhjes këtu e gjashtë vjet më parë, kur ishte drejtor i shkollës “Demokracia” të Durrësit. Drejtori Xhevdet Hoxholli, stafi drejtues dhe nxënësit e shkollës i uruan Sokolit mirëseardhje, suksese në krijimtari, falëndrim për librat e dhuruar dhe shprehën deshirën për shkëmbime vizitash mes nxënësve të shkollës së e tyre me të shkollës së Borasit. Në shenjë miqësie u shkëmbyen dhurata simbolike.
Në atmosferë miqësie dhe dashurie, Sokoli, me pak fjalë paraqiti para lexuesve dhe krijuesve të vegjël të shkollës, tre libra për fëmijë. I pari “Djali dhe tigri”, i dyti “Gjueti diamantesh”, të dy të përkthyer mjeshtërisht nga Sokoli, ndërsa i treti është libri “Një vështrim antropologjik dhe kulturor magjepës në veriun e largët”, me autor vetë Sokol Demakun. Në atë kuvendim aq të ngrohtë, cilido kuptoi mesazhin njerëzor, mësimor, pedagogjik dhe metodik, që vjen nga Suedia e largët nëpërmjet këtyre librave, që me formën dhe përmbajtjen janë modele për t`u njohur, zotëruar e zbatuar. Vlera e tyre është e shumëfishtë, jo vetëm për nxënësit, por edhe për mësuesit, e mëpastaj edhe për krijuesit, pasi njihemi me përvojën suedeze në ndërtimin e demokracisë dhe edukimit të brezave të rinj. Ata i kushtojnë vëmendje të veçantë punës me fëmijët, duke u kujtuar vazhdimisht porosinë: “Mos shqetëso! Mos prish!”. Këto fjalë, besoj se janë thirrje edhe për ne. Mund t`i dëgjojmë!?
Vizita në shkollën “Demokracia”, u shëndërua në çaste feste, sepse Sokoli është mik i vjetër dhe shumë i njohur nga nxënësit dhe mësuesit. U prit nga drejtori i ri, z. Iljas Bande dhe n/drejtorët Zabit Rexhepi dhe Fuat Zerdelia, pa qënë nevoja e prezantimit, pasi ai e ndjen veten si pjestar i atij kolektivi të madh. Spektakël letërsie dhe emocione në sallën e vogël të koncerteve. Mësuesi Thoma Shtambari dhe nxënësit, me oratori të rrallë shpalosën vlerat e librit “Djaloshi dhe tigri”, shumë kopje të të cilit, Sokoli ua pat dhuruar një vit më parë. Nxënësit, duke falënderuar mikun e tyre për librat e rinj dhuratë për bibliotekën e shkollës, përcollën dëshirën për vazhdimin e vizitave të ndërsjellta mes nxënësve të dy shkollave.
Në orët e mesditës, pritje në shkollën 9-vjeçare “14 nëntori”. Drejtore Merita Thartori (Kuçi), mjeshtre e organizimit të takimeve me artistë dhe shkrimtarë, ishte në merak si do të dilte biseda, pasi vetë nxënësit, (letrarët e rinj), kishin kërkuar që, me shkrimtarin dhe poetin Sokol Demaku, të zhvillonin kuvendimin në formë intreviste. Ata ishin njohur me librin “Djaloshi dhe tigri”. Pyetjet nuk pushonin. Sa të vërtetë janë fëmijët në pafajësinë dhe çiltërsinë e moshës! Në zërin e Sokolit, ndjehej kënaqësia për pyetjet e gjetura e të mençura. Biseda shkoi gjatë, por askush nuk tundej nga vendi. Kjo është magjia e bashkëbisedimit me shkrimtarë dhe poetë. Sokol Demaku, tashmë edhe mik i kolektivit të mësuesve dhe nxënësve të shkollë “14 Nëntori”, dhuroi libra, duke premtuar për takime të tjera, mbase edhe vizita të ndërsjellta në të ardhmen.
Në këtë shkrim, detyrimisht u përshkruan të katër takimet, pasi ishin të ndryshëm në formë, por të njëjtë në përmbajtje; Lidhje, bashkëpunim, shkëmbim mesazhesh të miqësisë dhe mirëkuptimit, dhurim librash, që vetiu sjell njohje dhe shkëmbim kulturash dhe afrim mes shqiptarëve dhe popujve. Kjo është pamja e parë, si të thuash e dukshme. Duke gjykuar më thellë, më duhet të them se është një përvojë mjaft e dobishme, që duhet mbajtur gjallë e duhet përgjithsuar tek kolegët drejtorë shkollash dhe kolektivat mësimore të Durrësit e më përtej. Si drejtues i vjetër shkolle dhe njëkohësisht gazetar, gjatë këtyre dy dekadave demokraci, jam njohur me shumë lidhje shkollash të Durrësit me simotra në vende të ndryshme, Itali, Maqedoni, Kosovë, etj. Shpesh kam qënë pjestar, ndaj kam përjetuar çaste të bukura në takime dhe vizita të ndersjellta dhe jam ndjerë mirë. Por koha solli zbehje e më pas fshirje të lidhjeve, aq sa ka mbetur vetëm kujtimi i tyre në memorjen e pak mëuesve dhe nxënësve, në rastin më të mirë, nëpër disa artikuj të gazetave, apo në faqet e nonjë libri historik të shkollës. Nuk gaboj të them, se e vetmja lidhje që po i qëndron kohës është kjo mes shkollës “Demokracia”në Durrës dhe shkollës “Fjardingskolan” në Suedi. Ajo që e vlen të theksohet është se, kjo miqësi nuk mbeti me kaq, sepse u zgjeruan hapsirat. Bashkëpunimi, siç shihet, është zgjeruar edhe me dy shkolla të tjera të Durrësit, për të vazhduar më tej në Tiranë dhe në Vushtri, në Kosovë, etj. Kjo lidhje përbën një përvojë dhe ,pasuri për jetën arsimore të Durrësit dhe arsimit shqiptar. Ndaj meritojnë falëndrim dhe mirënjohje dy nismëtarët, Sokol Demaku dhe Avdyl Buçpapaj, të cilët pavarësisht vështirësive, që për palën tonë i prekim përdit, kanë mundur me të gjitha format, të mbajnë e forcojnë bashkëpunimin, në dobi të edukimit të nxënësve, në shkëmbimin dhe pasurimin e përvojës.
Atdhedashuria dhe patriotizmi shprehen me fjalë, por duken me vepra.
Urime dhe takime të tjera po kaq të bukura e të dobishme.

Përgatiti
Kadri Tarelli
Durrës

DURRËSI-TRE DITE KRYEQYTET I FËMIJËVE TË BALLKANIT

by

Nga Kadri Tarelli/Durres/
Durrësi i lashtë 3000-vjeçar, në ditët 16-17-18 tetor 2014, si rrallëherë në këtë mestetori, të ngrohtë e plot diell, gumzhinte nga zërat e gëzueshëm të fëmijëve shqiptar e të Ballkanit. Me pjesëmarrjen e tyre në festivalin e përvitshëm të emërtuar “Luajmë e vallzojmë”, (Në fillimet e tij quhej “Fest-loja”), këtë herë për të shtatëmbëdhjetin vit, qyteti ynë u shndërua në kryeqytet të fëmijëve. Më pëlqeu të vendos titullin e këtij shkrimi “Kryeqytet i fëmijëve të Ballkanit”, pasi e gjeta në fjalët e z. Myzafer Livareka, përfaqësues i ekipit të Tetovës, i cili u shpreh: “Ne shqiptarët, ma sëpari e njohim Tiranën kryeqytet të të rriturve, ndërsa Durrësi në këto vite asht ba kryeqytet i fëmijëve të Ballkanit”. Ishin 600 pjesëmarrës, të ndarë në 32 grupe, që përfaqësuan gati të gjithë qytetet e rrethet e Shqipërisë, së bashku me grupe të ardhur nga Turqia, Rumania, Bullgaria, Kosova, Maqedonia dhe Mali i ZI, mes tyre edhe një grup i fëmijëve të komunitetit serb që jeton në Kosovë.
Kjo veprimtari me përmasa kaq të mëdha, u organizua nga QKF. e Durrësit, e mbështetur fuqimisht nga pushteti vendor. Është nderim, njëkohësisht vlerësim i veçantë për pjesëmarrësit e grupeve të fëmijëve nga shtete të tjerë të Ballkanit, që u pritën nga titullarët e Prefekturës, Bashkisë dhe DAR-së së Durrësit.
Vështirësitë, në raste të tilla janë të pranishme, të njohura, mbase edhe të shtuara për këtë vit, sepse krahas programit të ngjeshur artistik me valle nga trevat shqiptare dhe ballkanike, u zhvillua edhe kampionati mbarëshqiptar i futbollit, i përfaqësuar nga 5 ekipe. Mëgjithatë drejtuesit e QKF, ia dolën mbanë me sukses, falë programimit të detajuar të festës, bashkëpunimit të admirueshëm me drejtuesit dhe nxënësit e shkollave 9-vjeçare, njëkohësisht mirëkuptimit dhe mikpritjes së familjeve. Të gjithë e meritojnë një përshëndetje nga e gjithë qytetaria durrsake, sepse së bashku mundësuan këtë festë, duke sjellë në qytetin tonë të lashtë, gëzimin dhe harenë e fëmijëve të Shqipërisë dhe Ballkanit. Gjithëçka erdhi si një buqetë me lule vjeshte, plot ngjyra. Veç t`i shikoje fëmijët e veshur me kostumet kombëtare dhe me flamuj në dorë, kur marshuan në bulevardin e qytetit. Një mrekulli e vërtetë veshjesh e ngjyrash. Aq sa të gjithë kalimtarët e rastit, ndalonin dhe uronin: U lumtë fëmijëve, që na sollën kaq bukuri e gëzim në qytetin tonë!
Për tre ditë me radhë, koncertet u zhvilluan në hollin mahështor të “Amerikan college” të Durrësit, të ndjekur nga qindra qytetarë, prindër e nxënës të Durrësit, që duartrokitën nxehtësisht grupet e valltarëve që ngjiteshin në skenë. Ç`llojshmëri e bukuri kostumesh e vallesh, u shpalosën para artdashësit të shumtë durrsak. Është kjo veprimtari e të vegjëlve, që e çfaqur me pafajësinë dhe freskinë e moshës, e bën të mundur të shijojmë brenda pak orësh e ditësh, folklorin e magjishëm e shpirtin artistik të popujve të Ballkanit.
Në ceremoninë pëmbyllse, ku morën pjesë të gjithë përfaqësuesit e grupeve pjesëmarrëse, drejtues të pushtetit vendor, njëkohësisht dhe plot të ftuar, znj. Lindita Muka, drejtore e DAR, përshëndeti të gjithë të pranishmit, falënderoi nxënësit pjesëmarës, përgëzoi organizatorët, duke uruar suksese në veprimtari të tjera po kaq të bukura e të dobishme. “Për mua, besoj se ky është edhe mendimi i shumicës, nuk ka rëndësi kush del fitues. Të fituar jemi të gjithë, sepse sollëm e shpalosëm kulturë e traditë, krijuam njohje të reja dhe forcuam urat e miqësisë, shkëmbyem përvojë”.
Z. Avni Çuni drejtor i QKF së Durrësit, si nikoqir i kësaj “Dasme me kaq shumë dasmorë”, më në fund i qetësuar, shprehet: Ka kohë që menduam, planifikuam dhe u përpoqëm për këtë takim kaq të madh, që i tejkalon fuqitë dhe mundësitë e QKF që unë drejtoj. I qendroj besnik idesë që lindi që në fillesë këtu e 17 vite të shkuar, dhe që qëndron në themel të kësaj veprimtarie, se “Fëmijët janë më të mirët ambasadorë të paqes dhe miqësisë mes njëri – tjetrit dhe mes popujve të Ballkanit”. Është një mendim fisnik që i vlen dhe u bën zë të gjitha kohëve, ndaj u mundum të bëjmë më të mirën. Tani që gjithçka përfundoi, ndjehem shumë i kënaqur nga gatishmëria e punonjësve të qendrës, njëkohësisht nga mbështetja që gjeta tek pushteti vendor, por edhe tek drejtuesit e shkollave. Mos llogarisni të tjerat, mendoni për një çast vetëm 600 fëmijë, që u shpërndanë nëpër shtëpitë e nxënësve moshatarë, të cilët u pritën me aq ngrohtësi e bujari nga prindërit e tyre, e për të vazhduar deri tek gjetja e një mjedisi sa më të mirë, siç ishte holli i brendshëm në “Amerikan college Durrës”, një mrekulli e vërtetë e artitekturës, që ne na shërbeu aq mirë për të ndërtuar atë skenë fantastike.
Znj. Teuta Musa, drejtore e QKF, Prishtinë, me kënaqësinë e suksesit e bukurisë së kësaj veprimtarie, shprehet: “Edhe ne në Prishtinë kemi mbi dhjetë vjet që organizojmë festivalin e valleve për fëmijë, që e titullojmë “Ylberi i Prishtinës”. Në koncertin e para një muaji të këtij viti, mes grupeve të tjerë, grupi i valltarëve të Durrësit u vlerësua nga publiku prishtinas, si më i miri, duke merituar duartrokitje të zgjatura. I përgëzoj kolegët durrsak për punën që kryejnë. Kështu forcojmë lidhjet mes vedit. Pritshmëria është e madhe, ndaj i uroj suksese për veprimtari të tjera”.
Z. Kujtim Vllamasi, coordinator për sportin pranë QKF. Durrës, i cili u kujdes direkt me organizimin e kampionatit mbarëkombëtar të futbollit, që këtë vit rastisi të zhvillohet njëkohësisht me “Fest-lojën”, i kënaqur e qetësisht rrëfen: “Çdo vit qendra e kampionatit ndryshon. Këtë herë miq të durrsakëve ishin katër ekipe, të ardhur nga Peja, Ulqini, Bujanoci, dhe Tetova. Lufta sportive ishte e bukur, niveli i lojës dhe lojtarëve ishte mjaft i mirë, që tërhoqi e kënaqi mjaft sportdashës. Fituan më të mirët, futbollistët e ekipit të Pejës”.
Në fund, siç është zakon, shpërndahen çmime vlerësimi dhe dhurata. Z. Rexhep Çeliku, artisti dhe valltari ynë shumë i njohur, në emër të juries, vlerësoi nivelin e lartë të përgatitjes së valleve popullore:
Me çmim të III-të, grupi i Tiranës dhe Turqisë.
Me çmim të II-të, grupi Bullgar dhe Prishtinas.
Me çmim të I-rë, grupi i kosovar i Kishnicës, dhe i Korçës.
Me çmin honorifik u vlerësua grupi i valltarëve rumun.
Përgatiti
Kadri Tarelli