Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

“KIRURGU” I RUGOVES: NEGOCIATORET E KUFIRIT ME MALIN E ZI KANE SHKELE KUSHTETUTEN

by

KLUBI  I INTELEKTUALËVE   RUGOVAS”KIRUG”/

demarkacioni 1

Prof dr Riza SMAKA/ Kryetar/Kryesia   e Klubit të Intelektualëve Rugovas “ KIRUG”, në takimin e punës të mbajtur në datën 22  dhjetor  2016, filluar nga ora 16:00, në Prishtinë,  e përberë nga Prof dr Riza Smaka, Prof dr Mujë Rugova, Prof dr Ali B. Muriqi,  Prof dr Shemsedin Dreshaj,Prof dr Hysen Lajqi, Prof dr Jeton Kelmendi ,Prof dr Zymer Neziri, Prof dr Muhamet Mala,Prof dr Azem Lajqi, pas  diskutimit, njëzerit miratoi këtë:

D E K L A R A T Ë /

Komisioni Shtetëror i Republikës së Kosovës për Demarkimin e Kufirit të Kosëvës me Malin e Zi ( Komisioni për Demarkacionin), gjatë  negociatave me  Komisionin për Demarkacionin e Malit të ZI, ka  shkaktuar  këto  dy gabime  të kundershtimshme me Kushtetutën   si dhe në dëmin e integritetit territorial të   Republikës së Kosovës , nga se në vend të  negocimit   të mbeshtetur në  vlerësimin e  faktorëve  esencialë  dhe primarë    natyrorë( të determinuar nga  konfiguracioni   i  terrenit  ,siç janë   majat,  kreshtat, qafat,  ujëndarjet e ujërëniet, vargmalet ), gjeografikë,   gjeostrategjikë, historikë,  etnikë të balansuar,   ekonomikë, pronësor -Uti Possidetis , ka praktikuar  dhe trajtuar   vetëm kadastin ( sic) ,ndryshe,  komponentë e karakterit sekondar, subsidiar e kompmenentar! si dhe,  në vend të  demarkacionit  kufitar Kosovar- Malazez sipas  delimitacionit të bërë në shkurtin e vitit 1945 , të pandryshuar asnjëherë ,   jashtë mandatit të caktuar nga Kuvendi, ka praktikuar   delimitacion të rinjë  e ,për të qenë edhe   më keq,   tepër të dëmshëm për integritetin territorial të  Republikës së Kosovës ! kjo nga se, të territorin e Kosovës  , panevojshem,  padrejtësisht dhe  arbitrarisht e ngushton për 82.3 km2!  Sikundër dihet e me asgjë nuk  mohohet,  Komisioni për Demarkacionin nuk ka pasë autorizim për   delimitacion kufitar  të rinjë  Kosovar- Malazez, por, përkundrazi , ka qenë i mandatuar nga Kuvendi i RK-së qe , në bazë delimitacionit  egzistues, të sanksionuar  juridikisht nga rendi juridik i  YU II nga  viti 1945 – 92, të  aplikojë  demarkacionin në terren!Kufinjët ndërmjet  republikave dhe krahinave autonome ( Kosova dhe  Vojvodina ishin krahina autonome me territore të sanksionuara sikundër edhe republikat – shtetet e YU II) nga viti 1945 – 92  ishin të karakterit  administrativ e , rrjedhimisht , edhe sipas Komisionit  Ndërkombëtar për Zgjidhjene  Krizës Politike të YU II “ Komisionit të   Badinterit” linjat e tyre janë  promovuar dhe sanksionuar në kufinjë shtetëror!

Në  këtë kontekst ,  vlenë të apostrofohet fakti  relevant se , sipas  rendit  juridik e  sistemit kushtetutar të YU II,  të Sërbisë  dhe  të Kosovës, kufinjët  administrativë të Kosovës sikundër edhe të  republikave tjera të YU II, kanë qenë të sanksionuar dhe  është lejuar  ndryshimi i tyre vetëm në saje të pelqimit të Kuvendit të Kosovës dhe të kuvendit të  republikës  fqinjë tjetër. Kufiri administrativ   kosovar – malazez ( 1945- 92) përkatësisht kufiri politik ( 1974- 92 e vijimisht deri sot) asnjëherë jo që nuk është ndryshuar pos as nuk ka qenë temë debatuese. Seandejmi ,  linja kufitare kosovare malazeze e delimituar në  vitin 1945 ( Qakorr, Usovishte, Mokna, Hajlë, Shtedim-Kullë)  apo shkurtimisht Qafë e Çakorrit, Qafë  e Diellit, Kullë , ishte dhe mbetët meritorisht e  delimituar dhe e njëjta nuk mund të ndryshohet pa pelqimin e  organeve legjislative të entiteteve politike në fjalë.

Komisioni për Demarkacionin , është dashtë   që eksklusivisht , sipas mandatit imperativ nga Kuvendi që të negociatojë me  komisionin homolog për precizimin, konkretizimin dhe materjalizimin e delimitacionit në fjalë kurdoherë në përshtatje me faktorët  esencialë  të sipërtheksuar dhe në përfillje me rektifikacione përkatësisht  koncesionime territoriale ekuivalente por kurrsesi qe të akceptojë zgjidhjen kadastrale sipa së cilës Kosova padrejtësisht e panevojshëm  reduktohet për hiq më pak se 82.3 km2!  Ndaj Marrëveshja   e atillë për Demarkacionin   Kosovar – Malazez ,edhe pse e parafuar edhe nga pala kosovare , gjithnje juridikisht e pa aplikueshme ,  sipas  bindjes e qendrimit të KIRUG-ut  ( sikundër  të pjesë-s së konsideruar të botës akademike, shoqërisë civile,  opozitës parlamentare e 210 000 qytetarëve peticionistë tok me qindra mia  protestues publikë) kurrsesi nuk duhet , jo  të ratifikohet ,por ,as të prezantohet për  ratifikim. Eventualisht, nëse Qeveria aktuale qe quditërisht është persistente për  ratifikimin e Marrëveshjes në fjalë , nëpërmjet  bashkëveprimit joparimor me Kryesinë e Kuvendit e prezanton për ratifikim të njëjtën, KIRG-u , apelon  në ndërgjegjën  shtetërore e kombëtare të  deputetëve të kësaj legjislature qe atë Marrëveshje ta refuzojnë ,pa hesitime, me indinjatë  !

Qeveria e Kosovës ,   edhe sipas funksioneve të përcaktuara me dispozitat e neneve 93 & 94 te Kushtetutës, do të duhej qe, përfundimsht dhe seriozisht të ndryshojë qendrimin e deritashëm për ratifikimin e pakusht të Marrëveshjes për Demarkacionin ashtu që , vendoshmërisht dhe energjetikisht të   angazhohet për  demarkacionin  kufitar të vendit tonë konform me delimitacionin e  kufinjëve administrativë të republikave e krahinave të   ex YU II ( 1945- 92)   përkatësisht të Kosovës dhe Malin e  Zi , i cili , rrjedhimisht, me dokumente   politike – juridike ndërkombëtare është   pranuar  dhe konfirmuar  për  linjë  kufitare ndershtetërore ( Komisioni i Badinterit, Rezoluta 1244-99 e KS të OKB-së, Propozimi i Ahtisarit për Zgjidhjen e Statusit Politik të Kosovës..)

KIRG-u, i gjykon të  quditshme  dhe iracionale  angazhimet  e kryeministrit Isa Mustafa, i cili ,edhe në kohë të fundit , në vend të pozicionimit për mbrojtjen e integritetit territorial të vendit , gjithnjë angazhohet pro  ratifikikit të Marrëveshjes  për Demarkacionin,  të mbështetur, në vend në  faktorët   relevantë ,vetëm në  të dhënat kadastrale sekondare, subsidiare e suplementare dhe për aq problematike dhe të dëmshme për vendin tonë!

KIRG-u i gjykon për sjellje e veprime  negative  dhe aspak të pranueshme përpjekjet e pa legjitimuara politikisht dhe të pakualifikuara profesionalisht  të disa individëve , të  cilët , duke llogaritur në  funksione publike apo financiare  aktualisht  të volitshme ,të cilët  ,kryesisht , për hirë të favoreve pushtetare, agjitojnë dhe propagojnë pro ratifikimit të Marrëveshjes për Demarkacionin Kufitar Kosovar – Malazez  në verzionin e tashëm të  bazuar ( në vend në të dhënat primare :  gjeomorfologjike, gjeostrategjike, gjeopolitike,  etnike, pronësore, historike veçanërisht në të drejtën e fituar nga viti 1945 )  vetëm në faktorin kadastral, ndryshme të karakterit   sekondar eventualisht   subsidiar e komplementar !

KIRUG-u edhe në këtë rast  prononcohet për  demarkacion ndërkufitar të vendit tonë me Malin e Zi të bazuar në delimitacionin nga viti 1945 ( të cilin, koincidentalisht e kanë   disajnuar vetë malazezët  në krye me Millovan Gjillasin, Milladin Popoviqin,  Svetozar Vukmanoviq Tempo-n ,etj) i cili si i tillë figuron edhe në hartat zyrtare të Malit të Zi,  të  Sërbisë, të YU II, Kosovës , në tekstet  shkollore, universitare e shkencore , në enciklopeditë bashkëkohore të shteteve në fjalë si dhe të shteteve tjera.Poashtu,  KIRG-u , shtetin Malin e Zi e falënderon për pranimin e vendit tonë për shtet të pavaruar e  sovran  si dhe është i  përcaktuar për  kultivim të marrëdhënieve fqinjësore të mira e të qendrueshme ndërmjet Kosovës dhe Malit të Zi.

KIRG-u , nga shkaqe politike e pragmatike , duke e abstraktuar dimensionin e faktorin historik   para vitit 1945,   angazhohet dhe thekson se

  • kufiri Kosovar – Malazez duhet të sanksionohet në linjen Qafë e Çakorrit, Qafë e Diellit, Kullë, të   fiksuar dhe të sanksionuar  me delimitacionin e vitit 1945,
  • kufiri i tillë do të mbetej i pakontestuar dhe si i tillë i qendrueshëm dhe
  • do të krijojë parakushte të volitshme për kultivim të raporteve  shoqërore, ekonomike, politike, kulturore, shkencore, sportive reciproke të  dobishme ndërmjet Kosovës dhe Malit të Zi!

 

Kryetari i KIRUG-ut

Prof dr Riza SMAKA

Prishtinë, 18  dhjetor 2016

 

Nevoja për Klubin e Njerëzve të Drejtë

by

Arjan Th. Kallço/

Kush nuk e kujton kampin e tmerrshëm të Aushvicit që gjatë luftës bëri kërdinë me qëniet njerëzore? Një tragjedi e radhës e mendjeve djallëzore që njeriun e shihnin të ndarë në raca, klasa, kategori apo më keq akoma në skllevër dhe padronë. Thjesht Çnjerëzore! Mendoni për një çast sikur në memorien kolektive të gjitha tragjeditë të harroheshin dhe në vend të kujtesës që të tilla të mos përsëriten, të vendosim diku ndonjë monument me shkrimin: Kujtesa duhet të shndërrohet në indiferencë. Në fakt një e tillë është vendosur diku në stacionin hekurudhor të Milanos, në një nga binarët nga ku niseshin trenat për në kampin shfarosës. Tek ne u bë një tentativë ditët e fundit me një memorial që do të na lërë shijen e hidhur për një kohë të gjatë, sesi pazgjuarsia vazhdon të jetë pardone në jetën e shoqërive të evoluara, sepse vetë njeriu ka evoluar. Do të ishte më mirë që më parë një memorial të vendosej për të kujtuar të gjithë martirët e shukujve të kaluar, më pas për ata të monarkisë zogiste e vetëm pastaj të mendohej për vitet e diktaturës. Një kronologji e tillë besoj se do ta respektonte i gjithë populli, por siç është bërë e modës vitet e fundit, këmbët ngrihen dhe i bien kokës, apo meritat errësohen tërësisht nga pameritat dhe nga sulmet e paskrupullta ndaj gjithçkaje që njerëzit kanë ndërtuar e krijuar. Meritizmi si filozofia më e drejtë e vlerësimit, ia ka lënë vendin nxitimit që edhe ata që nuk meritojnë asgjë, sepse nuk kanë kontribute të kthyeshme apo të matshme në shoqëri, po nguten t’i sajojnë apo t’i blejnë në mënyrë të pandershme.

Përpjekjet për të imponuar vullnete të mbrapshta e dominuan dhe po e dpminojnë skenën botërore dhe shqiptare në një luftë të pamoralshme parimesh. A mund të jemi kaq indiferentë ndaj një historie që fundi bëhet kreu? A mund të bëhen të drejtë ata që ndjekin këto parime? Indiferenca duhet të zaptojë të drejtët apo anasjelltas, të drejtët duhet ta thyejnë atë?

Sot më shumë se kurrë po flitet për racizëm dhe sipas shumë analistëve të gjitha llojet e tij po e sëmurin dhe helmojnë Europën. Racizmi ekziston, sepse ekziston edhe ajo që e mban gjallë atë, indiferenca, interesi personal që shfaqet rëndom tek egoizmi dhe mbyllja në kutinë magjike të paprekshmërisë individuale. Një rast që duhet përmendur flet për një Nobelist hungarez për Paqen i cili i refuzoi me vetëdije të gjitha medaljet që vendi i vet i kishte dhënë në vite. Pse e bëri një akt të paprecedentë ai? – këtë duhet ta shohim nga shumë këndvështrime dhe thellësi mendimi. Në disa vende europiane si Gjermania, Franca, Italia dhe vendet nordike mungesa e tolerancës po fiton terren, kriza ekonomike është faktori i parë, janë politikanët të parët që kapen pas instikteve më të ulta dhe që e trashin zërin në mediat. Një situatë e tillë, kur shkaktarët shndërrohen në viktima, kërkon ndërgjegjësimin, rritjen e vigjilencës, organizmin, mosheshtjen me qëllim që situata të tilla të pakëndshme të mos bëhen fenomene të përsëritshme sa herë që bota bie në prehrin e krizave. Ndoshta gabuan ata filozofë që ngjarjet e shoqërisë i barazuan me ato natyrore, pasi u dhanë dorë interpretime të dëmshme për vetë shoqërinë. Një fenomen natyror mund të ndodhë spontan, por një ngjarje shoqërore e ka gjithmonë një shkak. Prandaj bota ka nevojë që në momente padrejtësish planetare të dëgjojë fjalën dhe mendjen e të drejtëve. Ka edhe një datë të vendosur nga Parlamenti europian që është 6 marsi dhe shumëkush mund të shprehet për një lloj virtyti që duhet ta karakterizojë politikën e çdo vendi. Guximi për ta kryer këtë akt edhe në të shkuarën nuk ka munguar, qofshin burra apo gra, pasi armiqësia lind sa hap e mbyll sytë, ndërsa paqja kërkon kohë, mund dhe sakrifica që mesa duket në qorrsokakun e historisë botërore, askush nuk ka mundur të depërtojë dot dhe që t’i zbulojë shkaqet e vërteta. Indiferenca më e rrezikshme është ta bësh veshin shurdh ndaj të drejtëve, ndaj atyre që i paralajmërojnë tallazet që po fryjnë mbi botën. Kur flasim për armiqësitë duhet të kemi parasysh të gjithë harkun gjithëpërfshirës të tyre, nga ato më banalet e deri tek ato më seriozet, që nëpërkëmbin kombe dhe popuj, duke u mohuar të drejtat e tyre dhe si pasojë e dritëshkurtësisë se mendjeve katile, e paguajnë shumë shtrenjtë mendjelehtësinë e injorancës. Po t’i referohemi pak historisë së luftës së dytë në shekullin e kaluar, ka plot raste kur duke qënë brenda doktrinave dominuese të kohës, shumë njerëz e gjetën forcën që të kryenin akte të drejta humane, si një konsull fashist që në vitin 1943 në Selanik shpëtoi shumë jetë njerëzish, italianë dhe grekë. Ndoshta për ne shqiptarët është një emër i panjohur, por për dy popujt e përmendur thotë dhe thotë shumë: Guelfo Zamboni. Në klubin e të drejtëve hyn edhe një femër në Teheran, Neda, që u përpoq për të drejtat e veta dhe të grave, apo shkrimtari libanez Kasir që kërkoi më shumë se kurrë pavarësinë e vendit nga Siria dhe që e pagoi me jetën e vet. Ka shumë të Drejtë kjo botë, por në vend që të përkrahen dhe të stimulohen, përndiqen dhe pësojnë një fund tragjik nga diktaturat dhe regjimet. Po ju kujtoj edhe historinë e Gjon Plait të dytë, pikërisht në këtë ditë Pashke, i cili rrezikonte shumë në Poloninë e tij të dashur, por disa njerëz me mend në Vatikan, pavarësisht vullneteve të politikës, një mendje të ndritur si ai e preferuan papë dhe jo në gojën e ujkut. Ky është njeriu për të cilin kemi më shumë nevojë – ishte unison i kardinalëve edhe i atyre më skeptikë që shihin tëk Vojtila një njeri të ditur, me kurajë, por pak të njohur në arenën botërore. Dhe mendoj se nuk gabuan në këtë zgjedhje, pasi misionari e përmbushi me devotshmëri detyrën, shpesh duke i vënë në siklet të fuqishmit e botës. Të Drejtë ka dhe duhet të ketë çdo komb që të mos verbohen nga arsyeja çnjerëzore e interesave të një grupi që është gati të shkatërrojë gjithçka që nuk përputhet dhe që shkon ndesh me ta. U duhet dhënë vetëm mundësia dhe përkrahja e duhur. Por faktet tregojnë se asnjë i Drejtë nuk është respektuar ndonjëherë, edhe pse më vonë është pranuar logjika e tij. Një qëndrim i tillë sigurisht është një revolucion dhe sipas mendimit të ish udhëheqësit kinez, Maos, ai nuk ngjason me një darkë mondane. Sa të prirur janë politikanët që të sakrifikojnë interesat e tyre dhe postet për një interes më të madh? Këtu kërkohet një analizë e thellë filozofike, shoqërore dhe pragmatiste. Të gjitha analizat do të shkonin dëm, siç kanë shkuar deri tani edhe tek ne, nëse secili interesaxhi nuk përballet me koshiencën e vet dhe të karrikes. Rusi Vasil Grosman dhe shumë mendje të fuqishme të botës janë dëshmimtarët e pavdekshëm të përpjekjeve njerëzore për një botë të drejtë, por kur në krye të jenë të Drejtët. Kur vetë rusi e kuptoi se zëri i tij do të mbytej apo do të ishte një pikë në oqeanin e armiqësive dhe ligësive me ironi theksoi : Nuk ka kuptim sot e mira! Në vend që të krijojmë parti dhe shoqata fantazma, apo traktate që kërkojnë një faturë të majme, është më mirë që të krijojmë, forcojmë dhe përkrahim Klubin e të drejtëve dhe njerëzve që duhet të jenë anëtarë të saj. Bota do të jetë më e mirë!