Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Kosovë-Serbi: Marrëveshja për të pagjeturit mbetet enigmë

by

Nga Bekimi Bislimi/Familjarët e personave të pagjetur në Kosovë dhe opinioni vendor ende nuk kanë arritur të kuptojnë se cilat janë pikat e Marrëveshjes për të pagjeturit, për të cilën zyrtarët e delegacionit të Kosovës në dialogun në Bruksel, qysh në shtator të vitit 2020, kishin deklaruar se është arritur me Serbinë.

Zyrtarët e qeverisë së kaluar, të ish-kryeministrit Avdullah Hoti, patën theksuar se pikat e Marrëveshjes për të pagjeturit do të zbatohen vetëm në rast se arrihet marrëveshja gjithëpërfshirëse dhe juridikisht obliguese me Serbinë. Por, ata nuk patën sqaruar detajet e marrëveshjes.

Kryeministri aktual i Kosovës, Albin Kurti ka premtuar se çështja e të pagjeturve do të jetë prioritet i qeverisë së tij. Por, as zyrtarët e qeverisë aktuale, nuk kanë dhënë ende ndonjë sqarim se çfarë përmbajnë pikat e Marrëveshjes për të pagjeturit, për të cilën palët në Bruksel, kishin arritur pajtim.

Makolli: Pikat e Marrëveshjes për të pagjeturit, nuk janë bërë publike 

Sqarime lidhur me pikat, për të cilat ishte arritur pajtimi ndërmjet Kosovës dhe Serbisë për çështjen e të pagjeturve, nuk ka dhënë as kryesuesi i deritashëm i delegacionit për bisedime për çështjen e të pagjeturve në grupin punues të Kosovës, Ibrahim Makolli.

Në një bisedë me Radion Evropa e Lirë, ai theksoi se megjithëse janë arritur pikat e pajtimit për çështjen e të pagjeturve, ato nuk do të zbatohen në rast se nuk do të ketë marrëveshje gjithëpërfshirëse ndërmjet Kosovës dhe Serbisë.

“Pikat për të cilat jemi pajtuar, nuk janë bërë publike, përderisa nuk arrihet marrëveshja e përgjithshme sepse janë të paqena në qoftë se nuk ka marrëveshje të përgjithshme”, tha Makolli.

Megjithatë, më 19 nëntor të vitit 2020, në mbledhjen e Komisionit qeveritar për personat e pagjetur në Kosovë, Makolli kishte theksuar se në dialogun e Brukselit është arritur pajtimi për shtyllat, që janë parime, për çështjen e të pagjeturve. Sipas tij, kjo nënkuptonte krijimin e “një komisionit të përbashkët, i udhëhequr nga një i emëruar special i Bashkimit Evropian, mekanizëm ky i cili do të jetë përgjegjës për mbikëqyrjen dhe mbështetjen e procesit të zbardhjes së fatit të personave të zhdukur”. 

“Ndërkaq që mekanizmat e tjerë në terren, do të jenë po të njëjtit, të cilët kanë vepruar deri më tash. E dyta, është qasja e pakufizuar në të gjitha arkivat vendore dhe ndërkombëtare, duke përfshirë edhe ato të ushtrisë, policisë dhe të forcave të tjera të Serbisë, të cilat kanë marrë pjesë në kryerjen e krimeve në Kosovë dhe fshehjen e trupave të të vrarëve dhe të masakruarve”, pati deklaruar atëherë Makolli.

Familjarët dhe ekspertët e mjekësisë ligjore, pa informacion 

Ahmet Grajçevci, kryetar i Këshillit koordinues të Asociacioneve të familjarëve të personave të pagjetur, thotë se tash e rreth shtatë muaj, prej kur është thënë se është arritur pajtimi për çështjen e personave të pagjetur, as përfaqësuesit e familjarëve të tyre nuk kanë marrë asnjë informacion lidhur me këtë marrëveshje.

“Askush për asgjë nuk na ka informuar. Vetëm na kanë thënë që është diskutuar, por kurrfarë materiali nuk na kanë dhënë. Na thanë që më vonë do ta diskutojmë, se do ta përpunojnë materialin dhe të na e sjellin. Por, nuk na e kanë dhënë. Ata qe 22 vjet i kanë pasur të njëjtat premtime, por nuk kanë bërë asgjë”, theksoi Grajçevci.

Megjithatë ai ka lavdëruar punën dhe angazhimin e Komisionit qeveritar për personat e pagjetur dhe të Institutit të Mjekësisë Ligjore, të cilët, sipas tij, kanë bërë krejt çka ka qenë e mundshme për t’iu përgjigjur kërkesave të familjarëve të personave të pagjetur.

Por, as drejtori i Institutit të Mjekësisë Ligjore, Arsim Gërxhaliu, i cili në vazhdimësi, për dy dekada, ka qenë pjesë e procesit të zbardhjes së fatit të personave të pagjetur, thotë se nuk ka ndonjë informacion lidhur me atë se për çfarë janë pajtuar delegacionet e Kosovës dhe Serbisë në Bruksel, lidhur me të pagjeturit.

“Për sa u përket takimeve në Bruksel, ju them të drejtën që materialin nuk e kam pasur asnjëherë, por vetëm në bazë të atyre që kam dëgjuar. Nuk kam pasur ndonjë material konkret që ta di se çka është firmosur dhe për çka është biseduar”,theksoi Gërxhaliu për Radion Evropa e Lirë.

Të pagjeturit “prioritet i qeverisë”, qeveria pa përgjigje për marrëveshjen 

Kryeministri Kurti, të premten, më 26 mars, pasi që ka bërë homazhe pranë memorialit në Krushë të Madhe, afër Rahovecit, ku janë varrezat e civilëve shqiptarë të vrarë nga forcat serbe, ka thënë se Qeveria e Kosovës do ta ketë prioritet çështjen e të pagjeturve dhe familjarëve të tyre dhe për këtë do të kërkojë edhe ndihmën e partnerëve ndërkombëtarë.

“Duke bërë nderime te varrezat e dëshmorëve dhe martirëve, si dhe duke u angazhuar për të zbardhur fatin e të pagjeturve, ne kryejmë një pjesë shumë të vogël të borxhit të madh që e kemi ndaj sakrificës, humbjeve dhe vuajtjeve të popullit tonë”, ka thënë Kurti.

Megjithatë, zyrtarët e Qeverisë së Kosovës, të kontaktuar nga Radio Evropa e Lirë, nuk kanë qenë të gatshëm, që të paktën tash për tash, të japin përgjigje nëse kanë parë dosjet dhe nëse e dinë se cilat janë pikat, për të cilat Kosova dhe Serbia kanë arritur pajtimin për çështjen e personave të pagjetur.

Gërxhaliu: Puna në terren, vazhdon

Por, pavarësisht çështjes së marrëveshjes në Bruksel, sipas Gërxhaliut, puna në terren për zbardhjen e fatit të të pagjeturve ka vazhduar, varësisht nga kushtet atmosferike. Ai thotë se tashmë është paralajmëruar mundësia e një takimi të grupeve punuese të Kosovës dhe Serbisë për çështjen e të pagjeturve, në fund të muajit mars ose në fillim të prillit. Në atë takim, siç thotë Gërxhaliu, do të bisedohet për mundësinë e vazhdimit të punës në Kizhevak të Serbisë, ku në një varrezë masive tashmë janë gjetur mbetjet mortore të civilëve të vrarë.

“Kemi mbetur në gjysmë të punës në Kizhevak, ku janë gjetur të paktën pesë persona. Vendi është i konservuar në Kizhevak, me shtresa plastike dhe presim që t’i qasemi punës me përmirësimin e kushteve atmosferike. Në dy javët e kaluara kemi pasur takime të grupeve profesionale, me palën serbe, në kuadër të dialogut që udhëhiqet nga Kryqi i Kuq Ndërkombëtar dhe kemi diskutuar për mundësinë e fillimit të punës në Kizhevak”, tha Gërxhaliu.

Gërxhaliu shtoi se gërmimet apo hulumtimet për një varrezë të mundshme do të zhvillohen edhe në Kosovë, në një shpellë në rajonin e Hasit, ku gjatë dimrit ishte e pamundur qasja për shkak të kushteve atmosferike. Aktualisht, mbeten edhe mbi 1.600 persona që janë zhdukur gjatë luftës në Kosovë, gjatë viteve 1998 dhe 1999, fati i të cilëve ende nuk është zbardhur.

DIALOGU KOSOVË – SERBI

by

Nikë Gashaj/ Malesi/Politolog/

        Nisem nga njohja se Dialogu Kosovë – Serbi, do të ishte me interes kombëtar të Kosovës, sikurse të mbahej në fillim të vitit 2021. Për një datë të tillë ka disa arsye. Para së gjithash në filozofinë popullore thuhet “Ditë e re nafakë e re”. Kuptohet se Kosova gjindet nën presione të mëdha nga ndërkombëtarët për shpejtimin e fillimit të dialogut. Mirëpo, Kosova duhet të veproj me një taktikë të mençur. Mëndoj, se agjenda politike   e kryeministrit të Kosovës, Albin Kurtit, për gradualizimin e heqjes së taksës dhe vëndosjen e reprocitetit me Serbi e ka kuptimin e vet politik.

        Më tutje, sot shtetet e botës po ballafaqohen me luftën e shpëtimit të substancës njerëzore nga Coronavirusi. Andaj me këtë rrezik të madh po ndeshet edhe Unioni Evropian dhe Amerika, si faktor ndërmjetësues të dialogut, por dhe Kosova e Serbia. Njëkosisht, vëndet e prekura me këtë virus kan pasoja të mëdha ekonomike dhe sociale. Gjithashtu, në këtë vit mbahen zgjedhjet presidenciale në SHBA, si dhe zgjedhjet parlamentare në Serbi. Prandaj, Amerika, por dhe Unioni Evropian , si dhe Serbia e Kosova janë  shumë të ngarkura me probleme tjera të mëdha në politikën e brendshme shtetërore dhe zgjidhjet e problemeve jetike të qytetarëve të vendeve të tyre. Egjithë kjo, besoj se do ta zvarris mbajtjen e dialogut dhe arritjen e një marrëveshje me njohje reciproke Kosovë-Serbi në kufijtë ekzistues territorial  dhe në pajtim me sistemin kushtetues të Kosovës. Andaj, ajo në dialog duhet të jetë e ashtuqujtur vijë e kuqe, dhe Kosova për atë duhet të ketë një qëndrim politik unik. 

        Në këtë rast vlenë të konstatohet se për dështimin e deritashëm të dialogut Kosovë –Serbi, përpos ndërmjetsueses politike të Unionit Europian, një pjesë të përgjegjësis e ka dhe klasa politike e Kosovës. Meqenëse, sipas Kushtetutës së Kosovës, politikën e brendshme dhe të jashtme e udhëheq Qeveria e Kosovës, e që është në pajtim me sistemin politik parlamentar, e çka e ka vlerësuar dhe Gjykata Kushtetuese e Kosovës në lidhje për dialogun Kosovë-Serbi. Donë me thënë deri me tani Qeveria dhe Presidenti i Kosovës në lidhje me dialogun me Sebinë nuk kanë veprua sipas Kushtetutës, çka është për çdo akuzë dhe kritik, sepse mu për atë shteti i Kosovës në marrëdhëniet ndërkombëtare ka pësuar pasoja evidente negative. Për të pasur Kosova mbështetjen  më të madhe politike të Amerikës dhe të Unionit Europian, klasa politike e Kosovës në praktikë duhet me iu tregua atyre se ajo ka kapacitete të duhura demokratike dhe profesionale dhe vendosmëri për  qeverisje të mirë, për të luftuar korrupsionin, despotizmin, kriminalin, si dhe dukuri të tjera negative, respektivisht për ndërtimin e shtetit juridik  dhe të sundimit ligjor. Po ashtu është shumë me rëndësi që Kosova në fushën e politikës së jashtme dhe diplomacisë me pas kuadra me kompetenca të larta profesionale, respektivisht ekspertë të dëshmuar për çështje politike. Në atë drejtim ajo mund të angazhoj dhe ekspertë të njohur jashtë Kosovet, e që janë miq të shqiptarëve. Përndryshme, vetëm me kuadra partiak për marrëdhënie ndërkombëtare, Kosova nuk mund të eci përpara.

        Parashtrohet pyetja: se deri kur në Kosovë do të zgjas, lufta ndërpartiake për funksione, për interesa parciale, individuale dhe egoiste? Deri kur duhet të pritet për pjekurinë e vetëdijes të  disa politikanve pët t’iu kthyer interesave të përgjithshme të qytetarëve dhe politikës kombëtare të Kosovës. Këto paraqesin çështje kruciale për ardhmërinë e Kosovës. Është mirë që edhe Akademia e Shkencave dhe Arteve të Kosovës  ka dalur me një Reagim(11 mars 2020.) të ashpër, por objektiv lidhur me rrjellat politike negative  dhe për nënnivelin  e misionit historik të klasës politike të Kosovës. Është e palogjikshme që Lidhja Demokratike e Kosovës, si partner i koalicionit me partinë e Lëvizjes Vetëvendosje që posa së bashku e kanë formuar Qeverin e Kosovës të dal me nismjen për mocionin e mosbesimit ndaj Qeverisë së Kosovës të udhëhequr nga Albin Kurti. Sipas mjetëve të informimit Kryetari i LDK, Isa Mustafa, kërkon nga kryeministri Albin Kurti, hiqjen e tarifës 100 për qind në mënyrë të plotë dhe menjëherë ndaj mallrave nga Serbia dhe Bosnja e Hercegovina përpa reciprocitet dhe të anulojë vendimin për shkarkimin e Agim Veliut nga pozita e ministrit të Punëve të Brendëshme dhe të Administratës Publike. Mirëpo, Qeveria e Kosovës me votat e shumicës së antarëve të kabinetit qeveritar, tashmë e ka hjekë tarifën  për lëndën e parë, d.m.th. në mënyrë graduale dhe në Kosovë ka filluar hyrja e mallrave nga Serbia. 

        Përsa i përket shkarkimit të ministrit, Agim Veliu, sipas njoftimit të Zyres së Kryeministrit, të botuar në mjete të informimit: ai  u shkarkua për arsye të dhënies së deklaratës së tij për televizionin Klan Kosova, kundra qëndrimit të Kryeministrit, Albin Kurtit mbi shpalljen e gjendjes së jashtëzakonshme. Si thuhet, ai në këtë deklarim, përhapë panik duke thënë se”numri i të prekurëve po rritet prej ore në orë”. As ministria e Shëndetsisë e as Instituti Kombëtar i Shëndetsisë Publike nuk thanë që numri i të infektuarëve me COVID-19 po rritet nga ora në orë. Mirëpo, ajo çka paraqet befasi, Kryetari i LDK, Isa Mustafa kritikon shkarkimin e ish–ministrit Veliu, ndërsa në anën tjetër nuk e gjenë të arsyeshme të kritikojë  deklaratën në fjalë. Çka do të jepë me kuptua se sipas tij, deklarata ka qenë me vend, megjithë se deklarata e tillë sa jam i njoftuar, nuk rrjedhë nga ndonjë vlerësim i marrun së bashku nga kabineti qeveritar, dhe as që ajo është objektive.       

        Opozita padyshim është e zhgënjyer me rezultatet e zgjedhjeve që e sollën Albinin në pushtet, dhe sipas votave të qytetarëve të Kosovës Lëvizja Vetëvendosja është partia  më e madhe dhe ka më së shumti deputetë në Kuvendin e Kosovës. Ndërsa disa nga opozita po e quajnë Abinin mashtrues. Nuk e di a janë të vetëdijshëm se me vlersimet e tilla i nënçmojnë dhe  qytetarët e Kosovës, gjoja se nuk kanë ditur  për kënd kanë votua. Po ashtu disa politikanë kosovarë po  e vlerësojnë Abinin si antiamerikan, por pa fakte. Ata më së mirë i demantou dhe vetë kryeministri Albin Kurti, në fjalimin e tij në Seancën e jashtëzakonshme të Kuvendit të Kosovës, (12.03. 2020.), ku ndër të tjerat u deklarua: për bashkëpunim me amerikanët dhe evropianët. Më tutje ai vazhdoi: “Unë nuk them pa amerikanë, por presidenti po thotë pa evropianë, e këtu e kemi dallimin. Është dallim i madh ky, unë them edhe amerikanë edhe evropianë e ai po thotë me amerikanë pa evropianë. Unë mendoj që na duhen të dyja”. Çka paraqet këtu kontestuese në lidhje me qendrimin e kryeministrit, Albin Kurtin? 

        Më në fund, të gjithë ata që e respektojnë sovranitetin e Kosovës, duhe për ta ditur se Qeveria e Kosovës i merr vendimet në mënyrë të pavarur. Përkundrazi, Kosovës nuk do ti duhej Qeveria. Jam i mëndimit se rrëzimi i Qeverisë aktuale të Kosovës do të ishte akt me pasoja të rënda politike për shtetin e Kosovës. Meqenëse,  supozohet se ekziston një Marrëveshje e Fshehtë Vuçiq – Thaçi për ndarjen e Kosovës. Tani papritmas, ka indici se po ju bëhet partner dhe Kryetari e Lidhjes Demokratike të Kosovës, Isa Mustafa. 

Njohjet e tilla paraqesin një histori taragjike të shqiptarëve. Ajo vërteton tezën filozofike të Fishtës, kur ka thënë: “Jamë kundra shqiptarëve të përditshëm, por jam për shqiptarët e përjetshëm”.