Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

DIJANA TOSKA, KRIJUSJA E PROJEKTIT TE HIMNIT TE NENE TEREZES

by

Nga Liliana Pere/
Profili Dijana Toskes/
Dijana Toska është një emër i përveçëm në jetën publike e shoqërore në Kosovë dhe Maqedoni. E lindur në Shkup dhe e shkolluar për juriste në Prishtinë, karriera e saj fillon me gazetarinë ku edhe u profilua në një figurë me ndikim publik dhe impakt shoqëror e intelektual. E edukuar në një familje përparimtare, Dijana Toska ishte nisur në rrugët e jetës me idenë se bota që na rrethon është refleksion i sjelljeve dhe prirjve tona. Kjo aksiomë i shërbeu asaj të bëhet ekzemplar i vetëpërgjegjësisë, duke i shërbyer atyre kauzave që e bëjnë njeriun faktorin e ndryshimeve pozitive në shoqëri.
Me emrin e Dijana Toskës lidhen një mori ngjarjesh e suksesesh.Është autore dhe producente e debateve të shumta televizive, e emisioneve dokumentare edhe e filmit të parë dokumentar në Kosovën e pasluftës “Lugina e dhembjes dhe e shpresës – Bllaca”.
Në opinion mbahet mend si gazetarja më elegante e të gjitha kohërave në televizionin e Prishtinës dhe RTK dhe si lobiste e të drejtave të njeriut.
Është nderuar nga VOA me mirënjohje për kontribut të jashtëzakonshëm dhe dekoruar me ÇMIMIN, ”Mbretëresha Teuta”.
Ka botuar librin – “Maqedonia në gazetarinë time”, një vepër e veçantë që regjistron në mënyrë precize radiografinë e viteve nëntëdhjetë në Maqedoni, vite këto të cilat u foksuan mjaft profesionalisht në një kronikë të gjatë gazetareske të Dijana Toskës.
E edukuar në frymën e tolerancës dhe mirëkuptimit ndërnjerëzor, me punën dhe formimin e saj Dijana Toska ka sjellë në shoqëri edhe modelen e veprimatares që prodhon ide dhe i bën ato pronë e gjithë shoqërisë. Ky altruizëm sublim u vërejt së fundmi edhe me rastin e projektit të “Himnit të Nënës Terezë” dhe Shtëpisë së Nënës Terezë në Prishtinë, ide këto që u lançuan në publik nga Dijana si rrugëtregues se kah duhet të lëviz shoqëria shqiptare. Ky mesazh i dërguar nga ajo u pranua mjaft mirë nga publiku dhe nga segmente të ndryshme diplomatike, politike, kulturore vendore e ndërkombëtare.
Ajo, po vazhdon ta mbindërtojë profilin e saj me elanin e pashuar të një feniksi që do të jep dritë në zonat e pandiçuara të mendjes dhe shoqërisë njerëzore.
Lutem ndiqni bashkebisedimin.
***
E dashur Znj.Toska, a mund të na jepni një panorame tuajën të shkurtër: për lexuesit tanë: kur keni lindur, ku, dhe cfare paraqet ne kontekstin historik, ne te kaluarën dhe sot qyteti i lindjes për ju?
**
Kam lindur më 26 prill 1961në Shkupin e bukur.Eshtë kryeqyteti dhe qyteti më i madh i Maqedonisë.Eshtë qendër diplomatike,politike,kulturore e akademike. Gjatë periudhës ilire ishte kryeqendër e Dardanisë.
Shkupi është qytet modern, me të kaluar historike dhe të begatshme.I njohur qysh në kohën e lashtë nga Romaket me emrin Skupi, ndërkohë qëhistorianët shkruajnë se ngjarjet më të rëndësishme në historinë e tij janë shënuar qysh në vitin 518.
Ura e gurit është një ndër monumentet historike, e ndërtuar në shekullin XV e cila lidh brigjet e lumit Vardar.Pastaj, Kalaja e Shkupit, Bit pazari, Kurshumli-Hani, Hamami i Daut Pashës ështe galeri arti…Politika sërbe e jugosllave në rrjedhën e viteve të regjimit të tyre bëri ç’shqiptarizimin masiv të qytetit.
Sot,Shkupi është ndarë në dysh dhe ka humbur bukurin e të jetuarit me dinjitet, sidomos për shqiptarët.
**
Znj.Toska, Familja eshte strehëza dhe foleja e ngrohtë e gjithësecilit, desha te mësoj unë dhe lexuesi kush është ajo dhe sa jeni e përkushtuar ndaj saj?
Babai i ndjerë,Ilmi Toska, nëna Mira, tre vëllezër,dy motra e nënte nipër.
Familja është ajo që i dhuroj denjësisht tërë preokupimin e qënies sime.Ajo është pjesa më e bukur e jetës sime, e ëndrrave të mia, engjëlli im mbrojtës i frymëmarrjes sime. Ajo ndikoi shëndetshëm në rininë dhe në pjekurinë time.Prandaj,për shëndetin e tyre lutem bashkë me zotin për cdo ditë.
**
Znj.Toska,a mund të na tregoni për shkollimin tuaj dhe më pas ne investimin tuaj per t’u rritur profesionalisht, si vazhdoji jeta juaj në rrjedhën profesionale?
**
Shkollën fillore e të mesme i kam kryer në Shkup.Fakultetin juridik dhe avokatin në Prishtinë më 1984.Në karrierën time mbi 30-vjeçare kam punuar gazetare, korrespodente, drejtore, producente eprogrameve politike dhe bashkëpunëtore e agjensive të ndryshme të lajmeve vendëse endërkombëtare në Televizionin e Prishtinës dhe Radio Televizionin e Kosovës, në VOA, Rilindje,Lajm, ligjëruese në Akademinë Policore nëVushtrri.Përfaqësuese rajonale e KEN-Knowlegde Economy Network me seli ne Bruksel dhe ICPE.
Autore dhe producente e debateve të shumta televizive, e emisioneve dokumentare edhe efilmit të parë dokumentar në Kosovën e pasluftës “Lugina e dhembjes dhe e shpresës – Bllaca”.
Kryetare e bordit të Qendrës Kosovare për Luftimin e Kancerit në GJi,JETA/VITA, si dhe drejtore ekzekutive e OJQ-së Litlle People of Kosova, e cila në vitin 2013 fitoi Çmimin e OKB-së për të Drejtat e Njeriut.
Veprimtare dhe lobiste e të drejtave të njeriut, për çka dhe kam fituar mirënjohje të ndryshme.
Mirënjohje edhe nga VOA- për kontribut të vazhdueshëm e të jashtëzakonshëm të
transmetimeve të VOA në gjuhën shqipe dhe shumë vite të shquara të shërbimit ndaj çështjes sëmediave të lira dhe promovimit të demokracisë dhe të drejtave të njeriut në Ballkan.
E dekoruar dhe me ÇMIMIN, ”Mbretëresha Teuta”, për kontributin e dhënë në promovimin dhe fuqizimin e rolit të gruas shqiptare në botë për vitin 2015 nga Klubi i femrave shqiptare të Kroacisë.
**
E dashur Dijana, ju keni një karrierë të lakmueshme., qe flet per nje pune dhe përkushtim te madh nga ana e juaj. A jeni larguar ndonjëherë nga Maqedonia dhe ky largim a ka ndikuar në punën tuaj profesionale?
**
Meqë shqiptarët nuk kishin mundësi të studionin në gjuhën e tyre amtare u detyrova pas mbarimit të gjimnazit më 1979 të largohem nga Maqedonia për ti vazhduar studimet në Kosovë.
Herën e dytë më 1984,pasi që u shpalla nacionaliste nga sistemi komunist, e më pas më 1996 sërish si korenspodente e VOA-as, kur sigurimi shteteror i Maqedonisë më morri akreditimin dhe më krijoi tronditje të mëdha familjare e profesionale.
Prandaj,karrierën time prej gazetareje e drejtuan fuqi të tjera, duke më shndërruar në një nomade, herë në atë anë e, herë në këtë anë të kufirit, por pa dëshirën time. Si në çdo profesion, edhe në gazetari, njeriu mëson dhe zhvillohet në ecje e sipër, kurse unë, për një kohë relativisht të shkurtër, mësova shumë gjëra që, ndoshta, nga ndonjë pozicion tjetër nuk do t’i kisha ditur. Mësovase ndonjëherë profesioni të bëhet barrë në jetë, por jo rrallë, pa problemet që t’i shkakton profesioni, nuk mund ta njohësh anën e padukshme të jetës. Thjeshtë, gazetaria për mua ishte dhe mbetet rreze rentgeni, që depërton atje ku nuk mund të depërtojë syri i thjeshtë, ndonëse për këtë ajo paguan edhe çmimin e saj. Ndonjëherë më të lartë e, ndonjëherë, më të ulët. Unë pagova (dhe për këtë ndjehem krenare) çmimin e mospërkuljes para mentalitetit policor të një politike,që nuk arriti të reformohej, në njërën anë dhe, e ngritjes së dinjitetit profesional në kushtet e mospërfilljes së fjalës publike në Maqedoni, në anën tjetër.
**
E dashur Dijana Toska, karriera juaj u zhvillua duke punuar dhe guxuar, duke provuar shumë pozicione, paqesore dhe me guxim e ndergjegjesuar mes dy stacioneve, Shkup-Prishtinë, ishte dashuria për profesionin apo familjen që i bashkonte këto dy qytete?
**
Stacionet e autobusëve dhe të trenave nuk janë, thjeshtë, pika prej ku shkojnë e vijnë njerëzit. Aty ndodhin edhe drama njerëzore. Fatet e individëve udhëtojnëçuditshëm dhe rastisin të struken për një moment në ndonjë qoshe të stacioneve. Edhe muadisa herë më kishte ndodhur të isha strukur në vetminë time dhe të pritja autobusin, që do të më kthente nga Shkupi në Prishtinë. Ky nuk ishte një udhëtim i zakonshëm. Nuk po ndodhte vetëm udhëtimi fizik imi, por më shumë se kaq. Po prehej si me thikë shiriti i një udhëtimi profesional. Po e leja Shkupin e ëndërrave të mia rinore, aty ku, më vonë, realizova edhe vetveten në përmbushjen e misionit të vështirë prej gazetareje dhe po i kthehesha Prishtinës, aty ku fillova ngritjen time profesionale e intelektuale.
Shkupi dhe Prishtina gjatë gjithë kohës ngelën tek unë dy stacione, që i lidhë një fije e padukshme dhe, sa më shumë që tentoj ta tërheqë atë fije, ajo bëhet edhe më e fortë dhe më e pashkëputshme. Asnjëherë nuk arrita ta kuptoj se dashuria për profesionin dhe përkushtimi për familjen i bashkonte këto dy qytetet, apo natyra ime kërkimtare provonte të nxirrte në pah dy anët e një trupi, që fuqishëm forconte zhvillimin tim ndër vite. Sido që të jetë, unë isha pjesë e sagës ballkanike, që të gjithëve na bënte të qanim dhe të qeshnim, si dhe me lotët e zemërimit tonë gatuanim shpresat për një të nesërme më të mirë.
Është e vërtetë se ajo e nesërme erdhi, por sa u bë mirë, sidomos për ne që kishim sakrifikuar shumëçka të shtrenjtë tonën, mbetet të analizohet, sot, e sidomos nesër, nga ata që do të vijnë pas nesh.
**
Znj.Toska, cili ështe roli i gruas në shoqëri ne luften e vazhdushme per te formuar identitetin social professional, me vlerat qe ato kane, dhe i burrave në vecanti ne kontekstin e barazis gjinore, a mendoni se përvec meshkujve të cilët i paragjykojnë vlerat e grave të ketë ndikuar edhe religjioni nëse me religjion nënkuptoni besimin në njerëzimin?
**
Duhet pranuar se femra shqiptare, në të shumtën e rasteve, e ka pranuar rolin e saj stereotip dhe ka mbetur ajo që është kërkuar nga shoqëria që të jetë. Por, shikuar historikisht, gjithmonë kanë ekzistuar femra, të cilat i kanë thyer këta kufinj të padukshëm, të imponuar nga koha, rrethi dhe tradita. Me vendosmërinë dhe luftën për të fituar të drejtat e tyre është ndërtuar një tretman i ri civilizues i identitetit të femrës.
U kam thënë haptas se ata burra, që kanë guxim barazinë gjinore ta trajtojnë si aspiratë kombëtare, i kisha respektuar e vlerësuar si demokratë që, parasëgjithash, dijnë të çmojnë vlerat shoqërore. E të tillët janë edhe patriot, që ia duan të mirën shtetit dhe angazhohen që shteti i tyre të bëhet pjesë e civilizimit.
Disa burra kanë paragjykime antifeministe, sipas të cilëve, anatomia është fati i femrës.Ata nuk duan të kuptojnë se ne jemi të ndryshëm seksualisht, por të barabartë si njerëz.Seksi nuk ka ndikime në karakterin e as në personalitetin e njeriut. Individualiteti social i njeriut nuk është i lidhur apo i kushtëzuar me atë seksual. Roli shoqëror i gruas nuk është i lidhur me seksin, por me sistemin shoqëror. Vetëm injoranti mund ta paragjykojë femrën si të dobët, pa kaçik për punë të “burrave”
**
Një debat i filluar kahmoti nga burrat e botës, por doli të jetë i dështuar. Dolën injorantë në vlerësime e paragjykime.Shumë gra të fuqishme në botë, me rezultatet që arritën, duke qenë në poste udhëheqëse shtetërore, dëshmuan se çështja e seksizmit-diskriminimit të gjinive s’është asgjë tjetër veç racizëm.Me mijëra gra sot në rruzullin tokësor sfidojnë çdo punë dhe problem që u paraqitet.Secila prej tyre e din se çka kërkon nga jeta, sepse e ka kuptuar jetën në mënyrë më reale e praktike se shumica e burrave të botës.Sa i përket religjionit, më lejoni ta citoj neurologen italiane, fituesen e çmimit Nobel, Rita Levi Mancini, e cila me një rast pati thënë: Asnjë religjion i kuptuar drejtë nuk e margjinalizon gruan para burrit. Por gratë patjetër duhet ta kuptojnë se vlera e tyre qëndron mbi normat që i diktojnë burrat dhe shoqëritë konsumuese.
Indira Gandi, në kohën e saj, në pyetjen e një gazetari rreth përcaktimit të saj religjioz, ishte përgjigjur: varet nga ajo çka mendoni me fjalën religjion. Është e vërtetë,se unë nuk i vizitojë tempujt, e as nuk iu lutem zotrave. Mirëpo, nëse me religjion nënkuptoni besimin në njerëzimin, në vend të zotrave, do të insistojë që njeriu të bëhet më i mirë dhe më i lumtur, atëherë unë jam religjioze.
**
Znj. Dijana. Gazetaria e mbështetur në fakte është një lobim i suksesshëm pro ose kundër një dukurie a procesi i cili ndikon drejtpërdrejt në krijimin e opinionit të gjërë, qoftë për të mirë apo të keq., ju jeni autore e librit,“Maqedonia ne gazetarin time”,cka ju shtyri të shkruani këtë libër?
**
Ndoshta ishteedhe një dëshirë në ndërdijen time për të lënë gjurmë për një lloj gazetarie të zhvilluar në një kohë vendimtare politike për popullin shqiptar, ku jorrallë, raportet i tejkalonin primesat profesionale dhe anonin nga nacionalja, pastaj, kushtet në të cilat raportonim, të cilat mund të jenë të paimagjinueshme për kolegët e mi të kësaj kohe, ideali, guximi dhe, më kryesorja ndoshta, një përpjekje për të dëshmuar se, për një pjesë të gjeneratës sime, gazetaria ishte një dashuri me të cilën dhe për të cilën sfidohej e tërë qenja njerëzore, intelektuale e kombëtare.
Më duket se jemi gjenerata e fundit, që kemi punuar në këso kushtesh, të cilat do të jenë të paimagjinueshme për një brez të ri gazetarësh të shekullit 21.Unë pata atë lloj fati të punoj në dy sisteme krejtësisht të kundërta me njëra-tjetrën, në atë komuniste e në sistem demokratik në transicion, që kërkonin impenjim secila e më rëndë e secila në mënyrën e vet.Prandaj, them me këmbëngulje, se shkollë më e mirë e gazetarisë se ngjarja nuk ka.Ajo të mëson ta peshosh fjalën, të meson se si ta vlerësosh, mënyrën se si ta thuash, nga cilat këndvështrime ta trajtosh, si ta ndërtosh mozaikun, me një fjalë, si ngjarja që mund ta zhvilloj sensin e të qenit analitik, asgjë tjetër nuk mund ta ketë këtë ndikim të drejtpërdrejtë në formësimin e personalitetit të një gazetari.Gazetaria e mbështetur në fakte është një lobim i suksesshëm pro ose kundër një dukurie a procesi i cili ndikon drejtpërdrejt në krijimin e opinionit të gjërë, qoftë për të mirë apo të keq.
Lajmi është një mall që duhet ta shesësh në treg.Dhe sa më të mirë e ke mallin, më kualitativ, paketimin cilësor, marketingun e zhvilluar, pashmangshëm tregun ndërkombëtar e ke të garantuar. Fundja, për mua të zhvillosh gazetari të besueshme, të rezatosh në raportet tua sigurt, guxim e korektësi, ky është kulmi që mund të arijë një gazetar në profesionin e tij, e jo titulli, të cilin asnjëherë në jetën time nuk e kam lakmuar. Dhe, natyrishtë kushti i parë është ta duash profesionin, dhe këtë dashuri nesër do ta gjesh kudo që do të sillesh nga respekti që do ta gjesh në public. U përpoqa që gazetarisë sime në Maqedoni t’i jepja imazhin, shpirtin dhe përkushtimin tim, gjithëçka që kisha investuar profesionalisht në tërë këto vite në personalitetin tim prej gazetareje.Jeta ime është porosia ime.
**
Znj.Dijana Toska, Libri dhe puna juaj si gazetareeshte vleresuar shume,. Ju ne stilin tuaj gazetaresk keni një angazhim te qartë për demokraci dhe solidaritet, dhe gjithmonë në mbrojtje te të drejtave te njeriut e karakterizuar me diturinë dhe sinqeritetin dhe vertetesinë e informacionit, por kjo eshte dhe nje sfide intelektuale njekohesisht. A mund të na veconi dicka?
**
Përurimi ishte një manifestim kulturor,tejet dinjitoz dhe me pjesëmarje të personaliteteve të njohura nga Kosova,Maqedonia e Shqipëria sipas vlerësimeve nga mediume të shumta të cilat e përcollën këtë ngjarje. Po u a percjell vetëm disa nga vlerësimet e shumta që u thanë, gjatë përurimit, në media,recenzentët, kritikët…
Emin Azemi: Ky libër, aq sa është një shirit i incizuar memorjesh për një kohë e një proces, po aq është edhe traktat në formë manuali për metodën e punës së një gazetareje model.
Gert Ahrens,Ambasador:Si njëra nga ajo kohë e një numri tejet të vogël të intelektualeve shqiptare, Dijana Toska bashkon shqiptarinë e saj me angazhimin e qartë për demokraci dhe për të drejtat e njeriut.Bisedat e mija me të gjithnjë kanë qenë të karakterizuara me diturinë dhe sinqeritetin e saj, prandaj, jo vetëm që ishin burime të rëndësishme të informacionit, por edhe sfidë intelektuale për mua.
Nano Ruzhin,Ambasador:E armatosur intelektualisht me të gjitha këto vlera universale, Dijana Toska u imponua si dëshmitare e vërtetë e, ndonjëherë, edhe e ashpër e tranzicionit të rëndë maqedonas. Dijana Toska kishte kauzën personale dhe akoma e ka, por ajo, parasëgjithash, është luftëtare për multietnicitetin dhe për demokracinë.Sot po e kritikon edhe shoqërinë, në të cilën jeton, me të cilën në mënyrë të vërtetë e plotëson rolin e intelektualit të angazhuar e me përvojë. Detyrë e intelektualit është të tregojë për dobësitë dhe parregullsitë edhe me çmimin të humbë nga simpatitë e pushtetit.
**
Znj Toska, Në esencë ju mbetet konsekuente e hapur, kritike, direkte dhe me shumë ndjenjë për humor. Për fat të keq, pak ka në Ballkanin e sotëm si Dijana Toska. Edhe sot nuk e keni a humbur sharmin dhe ashpërsinë e dikurshme të gazetarisë Nga intervistat e shumta që keni zhvilluar ju ka ngelur ndonjë porosi në mendje?
**
Po sigurisht,me knaqësi rikujtoj porosit e Presidentit Rugova,Fehmi Aganit,Mahmut Bakallit…Por ishte aktivistja e madhe e përmasave botërore, Kristinë Von Khol të cilën e kujtoj me respekt të thellë.Paslargimit të saj nga Shkupi, në mars 1994, pas një qëndrimi disa ditësh, ku ishte marrë me fatin e të rinjve shqiptarë të Kosovës, që po i iknin gjahut të soldateskës serbe.E ruaj me xhelozi porosinë impresionuese që mikja ime nga Vjena ma la: “Ti ndiqe lirinë që kaq shumë e do. Mos u ndal para kritikave, rrëmujave e ndërskamëseve, që t’i krijojnë ndonjëherë edhe ata që më së paku e pret. Përpiqu t’i sfidosh duke pasur gjithnjë në mendje se në beteja të rënda zhurmë bëjnë vetëm ata që mbeten në publik, e jo lojtarët. Këtë mos e harro kurrë, mikja ime”.
**
Znj .Toska, së fundi po realizoni një projekt gjenial.Si ju lindi ideja të bëni një Himn për Nënën Terezen, a mund të na thoni si ndihet Dijana duke qenë pjesë integrale e këtij projekti madhor ?
**
Në dhjetor të vitit 2014 në Shkup po mbahej simpoziumi kushtuar 100 vjetorit të vdekjes së pagëzuesit të Nënës Tereze, Dom Zef Ramaj. Nga kumtesat e paraqitura ndjeja krenari për veprimtarinë dhe civilizimin që ishte zhvilluar në qendër të Shkupit 200 vjet më parë, nga familjet shqiptare. Ndërkohë tek unë rritej zemërimi se neglizhenca e moskujdesi i duhur ndaj figurave tona të shquara të historisë jo rrallëherë është interpretuar gabimisht e përvetësuar nga popujt tjerë. Pati tendenca të tilla edhe ndaj Nënës Tereze, duke qenë e lindur në Shkup, të thuhej se është me kombësi maqedone. E frymëzuar nga kjo ngjarje, propozova të bëjmë himnin e Nënë Terezës. Vendosa për poezinë “Lamtumirë” të shkruar nga Nënë Tereza në anije kur ajo po largohej më 1928 për në Kalkutë.Muzikën e kishte realizuar kusheriri i saj, Lorenc Antoni me kërkesë të Don Lush Gjergjit, pak para vdekjes së tij.
Me 5 janar 2015, shkova në Katedralen në Prishtinë, takova, Don Lush Gjergjin, biografin e Nënës Tereze, për t’ia paraqitur projekt idenë për Himnin dhe shtëpinë e Nënë Terezës që të filloj të ndërtohet në Prishtinë.
Misioni i intelektualit është polidimensional, por jo të gjithë intelektualët kanë shansin të identifikojnë ato vlera që, nuk janë vetëm personale, por edhe kolektive-kombëtare. Është e kuptueshme që çdo intelektual i mirëfilltë, në një moment historik për kombin, ka dëshirë të reflektojë, të realizojë ndoshta një ëndërr të tij që do të vuloste dhe linte gjurmë për brezat që do të vinë.Ky moment ishte pikërisht tani në prag të shenjtërimit të Nënës Tereze. Një ide timen desha t’ia fal kombit dhe shtetit tim, desha të jemi të bashkuar dhe në këtë hapërim hyjnor kombëtarë ti falënderohemi bijës sonë për lavdinë universale që na e dhuroi.Kam shkrirë gjithë kapacitetin tim intelektual,moral, kombëtar që idesë time t’i jap udhë deri në përmasat e sensibilizimit gjithëkombëtar…Ndjesia ishte e veçantë, por nuk arrita ti gëzohem shumë, ngase humba Babën tim pikërisht në momentin kur kisha më së shumti nevojë ta kem pranë dhe ti shijojmë bashkarisht, tingujt e Valsit Hyjnor.Kjo është jeta dhe sakrifica e një intelektuali të ndërgjegjshëm,ti sfidojë dhembjet shpirtërore dhe ti përfundojë me sukses obligimet morale njerëzore.Tërealizoj një ëndër të tij për kombin e tij, të krijojë një testament që do të shërbente si kod moral i bekimit të njerëzimit.
**
E dashur Dijana Toska, Valsi Hyjnor do të arrijë të interpretohet në Vatikan në ditën e shenjtërimit të Nënës Tereza ikonës grandioze me përmasa botërore, duke përmbushur nje detyrim moral per te ndricuar vepren humane dhe punen e saj te shenjte ?
**
Po natyrisht.Ne na e dhuroi zoti Gonxhen para 105 vjetësh. Jemi duke jetuar dhe shfrytëzuar ende namin e saj, por pa bërë përpjekje si komb për ta vazhduar më tutje veprën e saj.Edhe pse, si komb kemi kapacitet, madje në momente historike e të rëndësishme për kombin kemi dëshmuar edhe unitet e solidaritet.
Kemi rastin historik si komb dhe shtet që ta dëshmojmë veten dhe të hapim një faqe të ndritur të historisë sonë drejt shtatorit te vitit 2016 në Vatikan, kur miliona njerëz nga rruzulli tokësor do të përcjellin shenjtërimin e Nënës Tereze. A ka identifikim më të madh për popullin shqiptar që Himni të interpretohet LIVE dhe Shqip.
Jemi popull i bekuar të cilit kjo reklamë i vjen aq natyrshëm sa që çdo popull tjetër në botë kishte për ta dëshiruar. Por, dihet se projektet e mëdha, sado të kenë për bazë entuziazmin dhe altruizmin individual, nuk mund të realizohen nëse në ballë të tyre nuk qëndrojnë institucionet shtetërore. Kosova e ka shansin si shtet ta dëshmojë pikërisht sensin e shteformësisë përmes ikonës grandioze me përmasa botërore – Nënë Tereza, duke i dhënë asaj mbështetjen që e meriton, në të gjitha aspektet.
**
Znj.Toska,nëse flasim për religjionin,a do të duhej që ky himn të jetë edhe një thirrje për kapërcimet fetare,sidomos tani kur vendet tona po monitorohen nga faktori ndërkombëtar e konsideroni si shans që nëpërmjet këtij projekti të kuptojë bota se Nëna Terezë, ka prejardhjen nga ky popull i vogël, si e perceptoni ju bamiresinë në shekullin e XXI ?
**
Nëna Terezë është figurë universale e dashurisë, e unitetit në mes të popujve e racave, e dashurisë ndaj njeriut, çfarëdo përkatësie qoftë fetare, racore, etnike …Me Himnin e saj ne si komb vetëm mund ta vulosim tolerancën fetare që mbisundon me shekuj mes nesh dhe të dëshmojmë se disa thirrje të individëve janë më shumë raste aksidentale të importuara nga jashtë për qëllime të caktuara.Shqiptarët historikisht kanë demonstruar në praktikë tolerancën fetare, kurse dëshmia më e fortë për këtë është pikërisht figura e Nënë Tereze, e cila tashmë konsiderohet si aset kombëtar për gjithë shqiptarët, pa dallim përkatësie fetare.
Miliona njerëz në botë ndoshta për herë të parë do ta kenë rastin ta dëgjojnë gjuhën e ëmbël amtare të Nanës Tonë, përmes poezisë,Lamtumirë, që shkroi me dorë të vetë në gjuhën shqipe dhe përmes Himnit që bijtë e bijat e sajë e bënë në shenjë dashurie e nderimi për jetën e veprën e saj. Prandaj, ky është një rast historic dhe i papërsëritshëm në historin e kombit shqiptarë.
Zhvillimet teknologjike kanë ndikuar në tjetërsimin dhe largimin e njeriut nga njeriu.Si kurrë më parë në këtë shekull ne kemi nevojë për kujdes e dashuri ndaj njëri tjetrit.Fatkeqësisht njeriu modern sot nuk ka një vision të qartë për veten dhe botën edhe përkundër stërngarkimit me informacione të ndryshme.Kisha dashur që kjo vepër artistike të riprodhohet dhe shfrytëzohet për të mirën e njerëzimit në të gjitha mënyrat e mundshme.Të jetë një ndihmesë për një vision më të qartë për botën, sepse ndonjëherë vetëm edhe një tingull i mjafton bukuris së njerëzimit.Valsi Hyjnor do të jetë një dhuratë përnjerëzimin nga shpirti shqiptarë si dëshmi e dashuris sonë të madhendaj njerezimit,paqës,tolerancës, dashurisë dhe vetëm dashurisë.
**
E dashur Znj.Toska.Vetëm një organizatore e shkëlqyeshme mund ti mbledh rreth vetes 200 artistë nga të gjitha trojet shqiptare. Si i ja arritët dhe cfarë e karakterizon bashkëpunimin tuaj me kolegët?
**
Nën dirigjimin virtuoztë maestros, Bujar Llapaj, orkestrim të rafinuar të kompozitorit,Genc Tukici, interpretimit shpirtëror të divës tonë kombëtare,Inva Mula, violinistes së mirënjohur nga Maqedonia,Sihana Badivuku,nën përcjellje të orkestrit gjithëkombëtarë dhe korit të Filharmonisë së Kosovës të udhëqur nga Baki Jashari,fjalët e Nanës Tonë,bijat e bijtë e saj i shndëruan në vepër muzikore.
Figura unifikuese dhe mbresëlënëse e Nënës Tereze, u shpreh simbolikisht edhe në vetë përbërjen e ekipit që u morr me realizimin e himnit. Artistë, producentë e organizatorë nga Shqipëria, Kosova, Maqedonia e Diaspora të mbledhur rreth kësaj ideje artistike, e bëjnë porosinë që shpreh ajo, më madhështore dhe më reflektuese për botën. Imazhi i kësaj vepre artistike do të jetë një ‘’biometri’’ për gjithë ato gjenerata shqiptarësh të shquar të cilët në rrethana e kohë të ndryshme nuk arritën të kenë komunikim normal me botën e qytetëruar. Nëna Tereze dhe vepra e saj humane po e shpërfaq edhe njëherë talentin dhe zgjuarsinë e artistëve shqiptarë në dioptrinë më të lavdishme“
Ky tesatament moral i njerezimit që kombi shqiptarë do tia dhurojë botës u bë realitet,falë përkushtimit,dashurisë dhe sakrificës që tregoi gjithë ekipi realizues.
Sic e dini, Himni është regjistruar dhe jam tepër e kënaqur e krenare,si me përmbajtjen dhe mesazhin që vet kompozimi përçon. Është qëndisur dhe i është përshtatur jetës dhe veprës e sidomos namit që gëzon Nana jonë në botë – atë universal, fetar e kombëtar.
Me 5 shtator në Katedralen e Nënës Terezë në Prishtinë, në ditën ndërkombëtare të bamirësisë të shpallur nga OKB-ja, me një concert madhështor u përurua, Himni i Nënës Tereze.
Shpresoj se do të jemi krenar për jetë e mot si komb, sa herë e kudo që do të interpretohet në botë.

Faleminderit, Liliana Pere përintervistën dhe punën e palodhur e të shkëlqyer që bën me Org e GSHB për njohjen e vlerave tëgrave shqiptare që lanë gjurmë me punën dhe profesionin që ushtruan në botë.
Ju faleminderit, Ishte një kënaqësi intervista me Ju.

Ju faleminderit e dashur Dijana Toska. Gazetarja e suksesshme me multidimesione profesionale dhe atdhetarie te mirë Keni guximin e shqiponjes, bukuri dhe qytetari te veçante. Je nje penë e forte e lakmueshme dhe impresionuaese per vërtetesinë dhe trajtimin professional te informacionit, ezauroni gjithmone culture. Jeni nje model i shkelqyer i veprimatares që prodhon ide dhe i bën ato pronë te gjithë shoqërisë. Ky altruizëm sublim u vërejt së fundmi edhe me rastin e projektit të “Himnit të Nënës Terezë” dhe Shtëpisë së Nënës Terezë në Prishtinë,si dhe ne krijimtarinë tuaj. Ju uroj suksese nga zemra. Faleminderit

Liliana Pere
Ing Informatic
President: International Organization.
” Albanian Woman in the World
Peace Missionary & Honorary Advisor of DMPP

Dr. Shpresa Xhakli: Dashuria nuk njeh kufi për fëmijet dhe njerëzit me aftësi të kufizuara

by

Flet Dr. Shpresa Xhakli; Dashuria nuk njeh kufi për fëmijet dhe njerëzit me aftësi të kufizuara, ajo është një nga terapitë më të mira./
Intervistë me Dr. Shpresa Xhaklin,nga Liliana Pere/
Komuna dhe qyteti Preshevë nga ka prejardhjen Shpresa Xhakli është me popullsi shumicë shqiptare në luginën me të njëjtin emër na sjell ndërment menjëherë një nga pateriotët më të shquar të historisë tonë kombëtare. Isa Boletini figurë markante, që zë vend të rëndësishëm në historinë e popullit shqiptar krahas atyre që dhanë aq shumë për lirinë e atdheut tonë si Hasan Prishtina, Bajram Curri, Ismail Qemali, Idriz Seferi e shumë të tjerë.
Gjatë Rilindjes Kombëtare Presheva dhe preshevarët kanë qenë mjaft aktiv për çlirimin Kombëtar Shqiptar.Së bashku me bashkëkombasit e vet anë e mbanë Trojeve Shqiptare. Në këtë frymë ka vazhduar dhe tradita e saj dhe e gjithë Kosovës nga kosovarët me trimëri, vendosmëri, me dashuri për lirinë, pavarësinë dhe zvillimin e vëndit të tyre.
Profili. Dr. Shpresa Xhaklit
Dr.Shpresa Xhakli e lindur nëPreshevë dhe e rritur në Mitrovicë ku vazhdoi shkollën, ndërsa në Prishtinë studioi dhe u diplomua në Fakultetin e Mjekësisë.
Pas diplomimit filloi punën në Shtëpinë e Shëndetit dhe spitalin e Mitrovicës.Shpresa po ashtu ka qenë mësimdhënëse në Shkollën e mesme të mjekësisë në Mitrovicë.
Një mjeke me profesion, Shpresa Xhakli erdhi në Shtetet e Bashkuara në vitin 1986. Shpresa jeton New Jersey, të SHBA-së, ku u martua me Rexh Xhaklin, duke krijuar një familje me 2 fëmijë, vajzën Ardianën dhe djalin Arbenin. Kur Arbeni u diagnostikua me autizëm, fillon rrugëtimi i vërtetë i saj.
Bota e Shpreses u ndërlikua dhe e vuri para një pune dhe lufte me dhimbjen për të birin,i diagnostikuar me autizëm. Arsyeja më e shëndoshë dhe shtytje e madhe për Shpresen që të ndihmojë fëmijët me këto probleme duke u zotuar në vetvete , se ajo duhet të fillonte rrugëtimin të shëronte dhe të ndihmonte djalin e saj e të punojë për këtë kauzë shëndeti të fëmijeve me moton:
“Të bashkuar për autizëm”
Krijoji e para Fondacioni në Kosovë,në ndihmë të fëmijëve autikë. Ajo ka qenë mjaft aktive në nxitjen për atë që është tani, një ligj në Kosovë, për të mbrojtur fëmijët në nevoja të veçanta, ajo ndihmoi për të hapur shkollën e parë që adreson nevojat e tyre dhe ndihmon për të rritur ndërgjegjësimin në masë.
Ne USA, fillon me bashkëngjitjen në shoqata të ndryshme si: AAWO Motrat Qiriazi, ku ende është anëtare e bordit, pastaj ne bord të shkollës private New England Center for Children dhe vazhdon të jetë aktive ne disa shoqata bamirëse, në UN: United Nations Delegations Women Club, UN Women For Peace dhe Hospitality Committee For United Nations Delegations.
Një sukses është dhe hapja e qendrës së parë për fëmijët me autizëm, në Prishtinë dhe organizimi i parë i mbrëmjes për mbledhje të fondeve për të mbështetur këtë qendër. Vazhdon rrugëtimin në: Preshevë, Tetovë, Shkup, Kumanovë, Ulqin…
Rexh Xhakli bashkëshorti Shpreses nuk është mjek.Por i jep një mbështetje të fortë gruas së vet dhe gjithë fëmijëve të sëmurë autikë.
***
Jeni të lutur të ndiqni bashkëbisedimin
**
E dashur Dr. Shpresa Xhakli:
Ju jeni një grua active, e admiruar që i shërbeni kauzës’’Ndihme’’, shumë dinamike dhe një mjeke ndoshta e numëruar ndër gratë mjeke shqiptare që profesionin tuaj e kthyet në missionin më human dhe njerëzor për të ndihmuar fëmijët me autizëm në Kosovë
Për ata që nuk dinë për autizmin, na tregoni si reflektohet ai te fëmijët?
**
Autizmi është çrregullim kompleks neuro-biologjik në zhvillimin e trurit, i cili karakterizohet me simptome të ndryshme:me vështirësim interaktiv social, komunikim verbal dhe joverbal dhe sjellje përsëritëse. Manifestohet edhe me prapambetje intelektuale, vështirësi në koordinim motorik dhe përqëndrim, si dhe ndryshime fizike, ndjeshmëri gastro-intestinale, por në anën tjetër këta individë të prekur nga autizmi mund ti gjeni në fusha të caktuara si: muzikë, matematikë, art etj… Shenjat vërehen në moshën 2-3 vjeçare ( tani në SHBA edhe në muajin e 8 – të) ku fëmija nuk flet, luan pa ndërprerë me një lodër, preferon sjellje përsëritëse, nuk reagon ose është “i vetmuar” në rrethin e tij dhe injoron ndikimet nga jashtë. Por edhe këto shenja ndryshojnë nga një fëmijë tek tjetri dhe janë specifike.
**
Dr. Shpresa Xhakli.
Shtysa juaj juaj për të nisur këtë mission dhe për ti shërbyer kësaj kauze për të ndihmuar fëmijet me problem, fillon me përjetime të dhimbshme për ju, dhe për të gjitha ne nënat, kur Arbeni u diagnostikua me sëmundjen e autizmit,mundeni të na tregoni më tepër?
**
Në vitin 2009 ,isha e ftuar nga Dr. Haki Xhakli, familjar, në një trajnim të psikologëve në Prishtinë, ku dhe filloi shoqërimi dhe dëshira për t’ju ndihmuar atyre në punën me fëmijët me nevoja speciale. Aktiviteti im u zgjërua më tepër në vitin 2011, kur e përjetova një ndër momentet më të vështira në jetën time: Arbeni, djali ynë me autizëm, kalonte në një shtëpi për kujdesin e të rriturve dhe aty më thanë se 4-6 javë nuk mund ta vizitoja, deri sa të adaptohej. Në të njejtën kohë, edhe Adriana, vajza e jonë, kishte diplomuar në New York University dhe kërkonte të shkonte në Kosovë dhe shkuam atje bashkë me bashkëshortin, Rexhën. Dëshira ime për të ndihmuar fëmijët me autizëm lindi në momentin kur nuk kisha më si t’i ndihmoja djalit tim. Ai ishte mbi 21 vjeçar dhe i zhvilluar, kështu që i premtova se unë do të shkoja në Kosovë dhe do t’u ndihmoja atyre fëmijëve që kanë të njejtat probleme. Ky projekt pra lindi nga dhembja e madhe personale dhe dashuria për fëmijët.
**
Dr. Shpresa Xhakli.
Si ka vazhduar aktiviteti juaj, për shërimin e fëmijëve me autizëm duke filluar nga Kosova, sa e keni ndjerë përkrahjen dhe bashkëpunimin e familjarëve, bashkëatdhetarëve, dhe sa e vështirë ka qenë për ju?
**

Në fillim kam hapur qendrën e parë për fëmijë me autizëm në Prishtinë, me 3 klasë dhe 6 fëmijë, në banesën tonë familjare, falas vetëm për këtë qëllim.Kam ftuar gratë dhe nënat shqiptare në shtëpi, për të mbledhur të holla dhe pastaj kam shkuar dhe vizituar 13 shkolla, ku dhe kam dhuruar pajisje fillestare për punë me fëmijë me autizëm.Në të njejtën kohë kam mbajtur disa trajnime për mësues dhe psikologë, që punojnë me fëmijë.
Kam pasur një përkrahje të gjerë nga komuniteti shqiptaro-amerikan. Më kanë ndihmuar: Afrim Idrizi, pronar i Famiglia Pizzeria, shoqata Motrat Qiriazi,e udhëhequr nga Dr. Ana Kohen dhe shoqet e mia: Ana Marku, Lule Pula, Jeta Sapunxhiu, Miradije Tafilaj, Miranda Kodra, Shqipe Halili, Shqipe Malushi, Kumrije Selimaj dhe shumë të tjerë, po ashtu dhe në Kosovë, në çdo aspekt, duke filluar nga instalimet fillestare e deri në mbrëmjen e parë të realizuar për mbledhje të fondeve, në Hamam Bar, të organizuar nga Dardan Islami e deri te gala mbrëmja, në hotel Emerald në Prishtinë, në tetor 2013. Ështe vështirë të përmend të gjithë emrat se janë shumë, si ata që më kanë ndihmuar në fillim, si ata që vazhdojnë të më ndihmojnë. Kam pasur dhe kam përkrahje të pafundshme, së pari nga bashkëshorti im, Rexhë Xhakli dhe vajza ime Adriana, shoqet e mia këtu që i kam qe 27 vjet, deri tek familja ime në Prishtinë, motra ime Vjollca Bejta me familje dhe Lindita Bicaj , Violeta Hyseni , Yllka Rexhepi, Doruntina Asllani, Tringa F.Krasniqi dhe shoqëria ime kosovare, e rinisë sime, Gjelal Dedinja, Drita Rexhepi, Sebiha Ramaxhiku, shoqata “Dawn Syndrome” dhe shumë të tjerë. Në Kosovë, nga fillimi kam pasur përkrahje në donacione: nga kompania e pijeve Meridian, Ipko dhe hoteli Meridian, si dhe donacione të tjera nga miqtë dhe butiqet e Prishtinës, me punime të ndryshme për ankand. Më duhet të theksoj se gjithnjë kam pasur përkrahje të Ministrisë së Edukimit dhe sidomos Zyrës së Edukimit Special. I falënderoj përzemërsisht të gjithë.
**
E dashur Dr. Shpresa Xhakli:
A jeni optimiste se një ditë fëmijët e prekur nga autizmi do të gjejnë shërim të plotë. Cila është këshilla juaj për prindërit e fëmijëve me autizëm si janë zhvillimet e kësaj sëmundje sot , ju pyes kësaj here nga këndvështrimi profesional si mjeke?
**
Kam pak shpresë se çfarëdo zbulimi që do të ketë ndryshim në jetën e djalit tim, por , jam optimiste për fëmijët tjerë se do të gjendet shkaktari, diagnostifikimi i plotë dhe terapia e duhur. Sot shërim të plotë të autizimit akoma nuk ka, por intervenimi i hershëm tregon rezultate në aftësimin e fëmijëve në jetën e tyre të mëvonshme.
Këshilla ime më e rëndësishme është: veni re fëmijët tuaj në zhvillimin e tyre të hershëm: a flasin, si luajnë, a përgjigjen në thirrje apo i kanë këto dhe i humbin së shpejti? Mos e leni për asgjë, hajt se flasin më vonë, nuk kanë asgjë për t’u brengosur.Shpesh ndodhë që nënat vërejnë se diçka mungon në sjelljen e fëmijëve të tyre dhe nuk marrin masat e duhura.
Nuk e di numrin e saktë as në Shqipëri e as në Kosovë, por mund të them se numri i tyre po rritet por edhe prindërit po vetëdijësohen më tepër.Në Kosovë flitet për rreth një mijë, por unë besoj se ka edhe më tepër, nëpër fshatra, ku ende mbizotëron kodi moral për çdo çrregullim mental.Në SHBA numri është alarmues, 1 fëmijë në 88 është i diagnostifikuar me autizëm, ku merr pjesë 1 në 54, djem dhe 1 në 252 vajza.Përmasat pra janë shqetësuese.Në SHBA gati 2 milionë individë në vit janë të prekur nga autizmi me një rrittje në përmasa 10-17% në vjet.

***
Dr. Shpresa Xhakli.
Sa të specializuara dhe c’farë niveli professional kanë qendrat e ngritura në ndihmë dhe trajtimin e të sëmurëve autikë në Shqipëri dhe Kosovë ?
**
Në Kosovë, qendra Autizmi është tepër aktive. Bëhen trajnime në Pejë, Mitrovicë dhe Prizren.Për këta fëmijë në këto qytete pritet të hapet edhe nga një qendër ose klasë. Do të mundohem të hapim qendra edhe në vende të tjera, sipas nevojave të fëmijëve. Por mund të them se kushtet atje janë të vështira, kurse kërkesat për trajnime dhe qendra për edukim po rriten.Ka filluar diagnostifikimi në nivel, por mjekët në përgjithësi, nëpër tërë Kosovën, duhet të kenë një dijeni për simptomet e autizmit dhe udhëzimin e prindërve.
Në Tiranë, më ka befasuar Qendra për fëmijë Domenick Scaglione, e hapur dhe organizuar nga Dr. Liri Berisha dhe trajtimi profesional i fëmijëve, si dhe trajnimi profesional i Anjeza Dishnicës, në ABA- (Applied Behavior Analysys), në trajnimin e sjelljeve tek fëmijët me autizëm.
**
Dr. Shpresa Xhakli.
Kur dhe ku është hapur qendra e parë në ndihmë të të sëmurëve,dhe në c’farë gjendjeje shpirtërore e kane pritur prinderit e femijeve, dhe çfare infrastructure kishte qendra?
   Më 2009 është hapur qendra e parë ,në banesën tonë, përkushtuar nënës sime,e cila në ndërkohë vdiq.Ishin 3 klasa ,banjo,kuzhina,usollën paisjet dhe filloi puna me 6 psikologe dhe 12 fëmij. Ishte vështirë në fillim ti bindësh prindërit,se edhe kjo kategori e fëmijve kanë të drejtë për shkollim,trajnim dhe lojë. Eshtë vështirë fëmiu me Autizem, ti besohet dikujt tjetër,nga friga se ndoshta nuk do të kuptohet cka kërkon kur qanë…Në fillim shihej,dhimbja dhe lot në fytyrat e prindërve, ndërkohë shihet përmirësim.
Deri më tani kemi këto qendra : Prishtinë,Pejë,Prizren, klasë në Suha Reke, Gjilan, pritet të hapen në Mitrovicë , Ferizaj , Shkup. NëTetovë dhe Lipjan, i kemi hapur rishtazi, po përgaditemi për Ulqin.
***
Dr. Shpresa Xhakli.
Apeli juaj është: -të më BESOJNE- si një nanë me fëmijë dhe probleme të njejta si ata…Ku e gjen Shpresa gjithë këtë force për të përballuar dhimbjen dhe për të dhënë nga shpirtidhe forcat e veta ndihme?.
Unë u prezentova me dhimbjen time personale,Arbenin tim dhe u tregova të gjitha ato peripeti qëpërjetova në USA, e vetmuar, larg familjes , miqëve…pa ndihmë. Cdo fëmij është fëmij së pari,e pastaj vijnë nevojat dhe kërkesat e tij apo asaj. Morra pjesë në WISE -World InternationalSeminar on Education,në Doha,Qatar.Në mesin e 150 shteteve, unë u paraqita në emër të Kosovës ,për herë të parë si shtet. Si dhe WOA- World Organisation on Autism,-Organizata Botërore për Autizëm, në Kuwait dhe Konferencën Internacionale të Autizmit,në Antalya,ku erdhën në shprehje,dhe u shkëmbyen informata për nevojat dhe kërkesat e fëmijve me Autizëm. 
Dëshira ime të ndërtohet një qendër kombëtare në Prishtinë për fëmij me Autizëm dhe Down Syndrom, si vend kyq për trajtim të fëmijve – me klasa dhe punëtori të nevojshme, si dhe për trajnime profesionale të prindërve.Kjo qendër do të shërbente urë lidhëse me të gjitha qendrat apo klasat rajonale.
Kam premtuar: se do të shkoj dhe ndihmoj në cdo vend ,komunë apo shtet,pa marëparasysh asnjë dallim, por e shtyrë vetëm nga dashuria për fëmij-NUK KA DISIBILITET !
**
E dashur Dr. Shpresa Xhakli.
Ju jeni e para Shqiptare dhe pastaj Amerikane – siç thotë vajza juaj Adriana duke u bërë një mami, mjeke, terapiste, avokate dhe me pervojën tuaj në SHBA vraponi me arësyen e fortë dhe me dhimbje personale në zemër duke kërkuar në shkolla fëmijët me “nevoja të veçanta” si dhe ata të sëmurë, sa optimiste është Shpresa drejt shërimit të plotë të tyre?

Unë zgjodha mjekësin, ndërsa Autizmi më zgjodhi mua.Nuk dija asgjë në lidhje me të, derisa djali im nuk u diagnostikua.Ishte rrugë e vështirëe gjatë dhe isha vetë.Cdo gjë fillova nga e para,të mësoj çfarë është Autizmi, çfarë duhet të bëjmë, si dhe ku mund të marrim ndihmë.Këto kanë qenë ditët më vështira në jetën time pasi duhej marrë dhe vendime.
Dhe pajtuar me këtë dhuratë nga Zoti se fëmia im është Autist.

Rruga ime e gjatë filloi pas 2009.Gjithcka kisha përjetuar desha si mësim dhe ndihmesë e përkrahje ta ndajë me prindërit e fëmijve me autizëm në Kosovë.Vizitova, Prishtinën, Mitrovicën, Pejën, Prizrenin, Podujevën, Skenderajn, … dhe në fund në Han të Elezit.Ishte një përvojë e jashtzakonshme,por edhe një sfidë për mua, kur në shkollën fillore, një psikolog më tha – se çfarë jeni duke u përpjekur për të bërë këtu – ndihmë! Si do ta bëni këtë kur edhe prindërit e këtyre fëmijëve nuk duan të pranojnë se fëmija i tyre është sfiduar mendërisht dhe madje edhe I mbajnë të fshehur nga shoqëria!
Për shkak të djalit tim, unë isha atje! I kam premtuar heshtazi se do ti ndihmojë fëmijtë,do të bëj gjithçka, për ti ndihmuar, të kenë shanse dhe mundësi,pa marrë parasysh pengesat që do të më dalin në rrugë e sipër.
Nuk ishte e lehtë! Ministria e Arsimit – nuk kishte buxhet! Pra, shumë herë kam qarë, por sikur lotët më kanë dhënë edhe më shumë forcë për të vazhduar!
Dashuria nuk njeh kufi as për njerëzit me aftësitë kufizuara.
**
E dashur Dr. Shpresa Xhakli.
Njerëzit që punojnë për kauza humane, sidomos për fëmijët që janë jeta dhe shpirti jonë, janë të rrallë, me një botë dhe shpirt të madh ashtu si jeni ju Dr.Shpresa, cili do të ishte mesazhi juaj për gratë Shqiptare?
**
“Mos keni komplekse, keni pasion dhe sinqeritet.Me punë të gjitha arrihen. Në jetë jepen shumë mundësi, pyetja është se sa e si do t’i përdorësh ato. Nëse humbni rrugën, mos u zhgënjeni, por le tu shërbejë si shkallë për suksesin tuaj.Kurrë mos u dorëzoni, ajo është rruga më e lehtë”.
Ju faleminderit Liliana per biseden e ngrohte.
Ju faleminderit e dashur Dr. Shpresa Xhakli.
Biseda me ju më rrënqethi, më ka prekur në shpirt. Urimi im për Arbenin dhe të gjithë fëmijët e semurë autikë është ‘’Zot bëj mrekulli dhe shërojë ata’’, të gjenden shkaqet dhe terapia më e mirë.
Ju jeni modeli i shkëlqyer i një gruaje të madhe, profesioniste me integritet të lartë njerëzor,me shumë ndjeshmëri të pastër humane. Profesioni juaj është kthyer në mission gjithandej.Kam një premtim personal si nënë dhe si grua. Jam mbështetja jote në c’do kohë kur të duhem, një sup që të mbështetesh dhe të qash kur lëmshi të mblidhet në bark nga dëshperimi, e të gezosh kur duhet, për vajzen familjen dhe gjithë shoqërinë bashke me mua dhe ne.
Ju faleminderit nga zemra për bisedën.Uroj shumë shëndet per Arbenin dhe për gjithë fëmijët Shqiptarë.
Liliana Pere
               Ing  Informatic
     President: International Organization.
    ” Albanian Woman in the World
    Peace Missionary & Honorary Advisor of DMPP

Pianistja Shqiptare Ardita Statovci shkëlqen në Austri

by

Pianistja Shqiptare Ardita Statovci ne Austri është nominuar nga “Steinway & Sons”
Artiste e Re e Steinway-it/
Nga Liliana Pere / Histori suksesi/
Një pianiste e re me rezultate të shkëlqyera në karrierën e saj artistike, tashmë e njohur në skenën botërore, ku ka interpretuar krahas artistësh, instrumentistë apo dirigjentë orkestrash të shquar të nivelit ndërkombëtar me karrierën e saj. Ajo eshte vleresuar me një sërë çmimesh, bursash e kritikash veçse pozitive nga shtypi mbarë botëror.
Në pamje të parë: Një vajzë e brishtë, delikate, por që mjafton ta shohësh të ulur pranë instrumentit muzikor me të cilin ajo që në vogëli, ka ndërtuar një miqësi të pandarë me pianon, që kjo vajzë elegante të kthehet në një fuqi të padiskutueshme, në një forcë natyre, që me tingujt, të cilët shpërndahen në atmosferë nga lëvizja energjike e me mjeshtërine e gishtërinjve të saj mbi tastierë, në mënyrë krejt të personalizuar e vetjake ashtu si vetëm ajo di.
Ardita di të interpretojë, te mundësojë atë që publiku të mahnitet nga interpretimet e saj të shkëlqyer e tepër dinjitoze. Ajo nuk ka sesi të mos tërheqë vëmendjen me mënyren e saj te sjellshme, e thjeshtë dhe e edukuar, komunikuese e veçanërisht, diçka që sfidon shumë bashkëmoshatarë të saj brenda apo jashtë Shqipërisë. Njohja, përdorimi dhe ruajtja e gjuhës shqipe, në mënyrë të saktë, të paprekur nga ndikimet e gjuhëve të huaja, me të cilat kjo vajzë, që në moshë adoleshente ka komunikuar, për shkak të levizjeve të ndryshme të saj për arsye studimi.
Ajo ka performuar në të gjithë Evropën, SHBA dhe Azi, ne shtetet si Austria, Franca, Anglia, Utah, Kosova, Suedia, Vermont, Maqedonia, Italia, Kroacia, Zvicra, Bosnja, Spanja, Gjermania, Kina, Sllovenia, Shqipëria, Hungaria, Indiana etj. sS soliste me orkestra të ndryshme (Mahler Chamber Orchestra, Orkestrës Mozart (Bologna), Deutsche Kammerakademie Neuss, Haydn Orchester (Bolzano), Wiener Sinfonietta, Kammerorchester “CIS”, Kosova Filarmonia, Bad Reichenhaller Philharmonie, Orkestra e Radio Televizionit shqiptar, JSO Bern etj ), si dhe duke dhënë recitale piano dhe gjithashtu duke luajtur muzikë dhome. TV dhe radio regjistrimet e shfaqjet e saj janë transmetuar ne (RTK, ORF /01, RAI, SERVUS TV etj.)
E cilësuar nga mediat si “interprete e sinqertë, e qartë, shumë prekëse dhe pianiste me cilësi elitare”.
Ndiqni bashkebisedimin ju lutem.
-E dashur Ardita. Me ngjyrat muzikore, te instrumentit tuaj pianio, luani me virtuozitet talent dhe përqëndrim te lartë në c’do vënd që shkoni, rrezatoni nje bukuri te mahnitshme dhe tregoni se jeni nje artiste, qe di te vëre ne levizje shpirtin duke performuar perfekt. Ku e ka prejardhjen ky talent, bukuri viruoziteti muzikor në piano?
Une jam lindur në Prishtinë, Kosovë më 2 mars 1982 si vajza më e re e dy profesorëve të Universitetit të Prishtinës. Fillova mësimet për piano në klasën e Hadije Gjinalit dhe më pas tek Lejla Pula në Prishtinë. Perfundova maturën që në moshën 16 vjeçare, pasi isha nxenese e mire ne mesime dhe kaloja 2 klase njeheresh brenda një viti shkollor. Që në moshën 15 vjeçare u pranova në Universitetin “Mozarteum” në Salzburg të Austrisë, ku në vitin 2007 përfundva studimet e magjistraturës në klasën koncertale të Christoph Lieske, duke marrë vlerësimin maksimal nga juria internacionale.
Në vitin 2008 realizove CD ( me regjistrimet live të interpretimit të veprave të Brahms, Beethoven dhe Dutilleux).
Në vitin 2009 studiova me pianistin legjendar Menahem Pressler në Indiana University në Bloomington/SHBA
Mbarova studimet postgraduale me Boris Petrushansky dhe Franco Scala në Akademinë Pianistike në Imola të Italisë.Statovci performova si soliste me orkestra si (Mahler Chamber Orchestra, Mozart Orchestra (Bologna), Deutsche Kammerakademie Neuss, Haydn Orchester (Bolzano), Wiener Sinfonietta, Kammerorchester „Cis“, Filharmonia e Kosovës, Bad Reichenhaller Philharmonie, JSO Bern etj.), pastaj me recitale pianistike si dhe muzikë kamercale në shtete të ndryshme si: (Kosovë, Austri, SHBA, Zvicër, Itali, Maqedoni, Spanjë, Kroaci, Francë, Angli, Bosnjë,Hungari, Gjermani, Francë, Kinë, Slloveni, etj.
Me pas vazhdova master klasë me Peter Donohoe, Stefan Arnold, Cyprien Katsaris, Thomas Larcher, Dubravka Tomsic, Elisabeth Leonskaja, Norman Shetler, Riccardo Risaliti, Paul Badura-Skoda, Carmen Piazzini, Arie Vardi dhe të tjerë.
***
-Ju debutoni në skena të njohura botërore, ju i vini shume rëndesi komunikimit me publikun, bëni qe të ndjehet çdo tingull sa herë që prek notat në piano, lëviz duke udhëtuar në botën e tingujve pianistikë, e pastaj të zë vend pranë instrumentit, a eshte ky celësi i suksesit tuaj?
Po. Lirshmëria, natyrshmëria, buzëqeshja, qetësia, jane cilesi te miat. Une luaj dhe udhëtoj me veprën, me passion, ndjenje, me trup, gishta dhe shpirt, vë ne punë gjithë mjeshterinë time artistike per te bucitur tinguj mendafshi nga pianoja ime.
Në Mars 2010 une deputova me sukses në Konzerthaus në Dortmund të Gjermanisë, si soliste në koncertin Nr. 1 të Schotakovich-it, te pasuara kritika te shkëlqyera nga shtypi gjerman. Në Tetor 2010, recitali im pianistik në Schloss Goldegg u regjistrua dhe u transmetua nga ORF/Ö1 (kanali kryesor austriak).
Jam ftuar që të zëvendësoj Martha Argerich-in si soliste në koncertin e Ravel-it ne Sol-maxhor, duke punuar me orkestrat Mozart dhe Gustav Mahler Chamber Orchestra nën dirigjimin e Claudio Abbado-s. Fillova te luaj me guxim, devocion e dashuri veprat e kompozitoreve te medhenj. Une kam bashkepunuar me kompozitore të shkëlqyer të kohës së Austro-Hungarisë, A.Statovci. Gjate shkollimit tim ne fushen e pianos qe nga femijeria, kam pase nderin qe te punoja me pedagogë e pianiste te mrekullueshem, te cilet kane ndikuar jo vetem ne shkollimin e formimin tim, por edhe ne zhvillimin tim te metejeshem. Edhe sot ndjehem fatlume qe ka njerez qe më perkrahin, qofshin keta pianistet me te cilet kam studijuar, dirigjentet me te cilet kam bashkëpunuar dhe muzikante te tjere.
Kam realizuar një numër inçizimesh dhe paraqitjesh televizive me interpretimet e mija për ORF-Ö1, RTK, RAI etj.
***
-A ka qene Ardita fatlume per mbeshtetjn e qe ka patur rreth vehtes, nga njerez qe e perkrahin, pianistet me te cilet ka studijuar, dirigjent me te cilet ka bashkepunuar dhe personalitete te njohur te muzikes?
Disa emra te shquar une i kam permendur ne kete interviste, vazhdoj bashkëpunimin me një ndër dirigjentët më të njohur te Europes, Gustav Kuhn. Në vitin 2011, zëvendsova Martha Argerich me Koncertin e Ravelit, gjatë provave me Claudio Abbado dhe Mozart e Mahler Chamber, Orchestra në Ferrara, Itali. Disa emra te shquar jane permendur ne kete interviste me te biografise time.
***
-E dashur Ardita.Ju jeni nje artiste shqiptare nga kosova shume e vlerësuar. Ne vendin ku jetoni në Austri, sillni në vemendjen e publikut disa nga vleresimet tuaja , qe ju bejne krenarë ju dhe bashkatdhetaret..?
Për arritje të jashtzakonshme si artiste e re, jam shpërblyer shumë herë me bursa dhe çmime nga Gesellschaft für Musiktheater/Vjenë, Ministria Austriake për mësim, art dhe kulturë, nga Ministria Austriake për shkencë dhe hulumtim, nga “Internationale Mozarteum Stiftung” Salzburg, pastaj Piano Academy Birmingham/England, Rotary Club Salzburg, Fohnstiftung/Vjenë, në konkursin internacional pianistik Rotaract në Spanjë, në konkursin internacional Ibla në Itali etj.
Jam fituese e cmimit “Bösendorfer” nga Universiteti Mozarteum, e garës zgjedhore Yehudi Menuhin Live Music Now në Salzburg si dhe çmimeve Talent i Kosovës. Ndërkohë, me eshte dhene nenshtetesia Aaustriake.
Jam nominuar nga “Steinway & Sons” si Artiste e Re e Steinway-it. Kam punuar me shumë vullnet dhe luaj me guxim, devocion e dashuri , veprat e kompozitoreve te mëdhenj.
Në kohet e fundit kam pasur një turne me koncerte shumë lartë të vlerësuara në Kinë.
***
-Si janë raportet tuaja me vendin tuaj, Kosoven , sa i detyroheni, dhe sa mall keni per vendin tuaj? Si lindi pasioni yt për pianon, a bën pjesë në familje arti ?Raporti juaj me komunitetin e gruas aty ku jetoni? Po familja juaj kush eshte, a ka qene ajo nje bashkeshoqeruese ne rrugen tuaj te artit?

Kosova është dhe mbetet vendlindja ime. Vendi ku kam kaluar fëmijërinë, aty ku jam shkolluar, aty ku kam filluar pianon. Vendi që më ka dhënë një bazë të fortë për të krijuar karakterin njerëzor, vendi që më ka dhënë dashuri, që më ka mësuar për të mos u lëkundur dhe për tejkaluar vështirësitë që mund të paraqiten. Une jam nje familje shkencetaresh, adhuruesish te medhenj te muzikes. Perkrahja e familjes sime eshte jetike ne aspektin e asaj qe jam sot, si njeri dhe si profesioniste. Gjate shkollimit tim ne fushen e pianos qe nga femijeria, kam patur nderin te punoja me pedagoge e pianiste te mrekullueshem, te cilet kane ndikuar jo vetem ne shkollimin e formimin tim, por edhe ne zhvillimin tim te metetjeshem.
Vendi ku kam fituar shprehinë e punës, energjinë dhe vullnetin për të mësuar dhe për të zhvilluar në vazhdimësi njohuritë. Patjetër e vizitoj rregullisht, si me koncerte, por edhe thjesht për dëshirë.Gjithmone e them, që me ane te muzikes, profesionit te pianistit dhe qasjes ndaj publikut te gjere, secilen here mundohem te kontribuoj ne paraqitjen dhe prezentimin e vendit tim. Mendoj qe ne këte mënyre, lidhja me vëndlindjen eshte e natyrshme.
Ne e kishim pianon në shtëpi, meqë prindërit dhe motrat luanin në piano (në kohën e lirë). Që të gjithë në familje merren me shkencë nga fusha të ndryshme, por janë adhurues të mëdhenj të artit.
Kurse piano ishte aty pra, kam përshtypjen që, gjithmonë e kam konsideruar si pjesë përkatëse, si pjesë timen. Kjo ndjenjë ishte, dhe vazhdon të jetë, fare e natyrshme.
Përvec përmbushjes shpirterore, kaloj shume sfida edhe në aspektin e te qenit femër – te udhëtosh shpesh, te kesh shëndet fizik te fortë, te arrish te koncentrohesh gjithëhere, etj. Edhe ne kete aspekt mundohem te jap me të miren e mundshme.zhvillimin tim te metetjeshem.
***
Zonja Liliana Pere, ju falemnderit per intervistën dhe punen qe beni me organizaten e Gruas Shqiptare ne Bote! Ju dëshiroj inspirim dhe suksese te vazhdueshme si dhe shfrytëzoj rastin t’ju uroj festat e fundvitit! Gezuar!
***
Ju faleminderit Ardita, pianistja e talentuar, artistja shqiptare e suksesshme, me diapazon te gjerë qe me virtuozitetin, talentin dhe formimin e lartë professional, keni shkruar emrin tuaj ne fushen e muzikes. Je nje artiste q ke merituar vleresimet e publikut duke shijuar muziken tuaj brilante. Ju uroj suksese te reja dhe gëzuar festat e fund vitit!
Liliana Pere
Ing Informatic
President: International Organization
”Albanian Woman in the World
Peace Missionary & Honorary Advisor of DMPP

NJE SHQIPTARE NE UNIVERSITETIN E GJENEVES

by

Flet Enriketa Kalldrëmxhiu Barbey, nga Universiteti i Gjenevës, Zvicër/

 Nga Liliana Pere/Histori Suksesi/

Enriketa Kalldrëmxhiu Barbey është nje grua nga qyteti muze i bukur i Beratit. Ajo tashme ka ndertuar jetën dhe karrierën e saj  në universitetin e Gjeneves ne Zvicër.Enriketa  eshte krenare per qytetin e saj muze Beratin, qytetin e 1000 dritareve, me pasuri të konsiderueshme monumentesh dhe me vlera të larmishme për nga gjinitë, të cilat përbëjnë një dëshmi të trashëgimisë kulturore, historike e artistike, , të realizuara mjeshtërisht brez pas brezi nga banorët e tij. Sot Berati trashëgon 210 objekte muzeale, Në kufijtë e legjendës dhe të historisë, ky vendbanim ka qenë Orestiada e lashtë, i quajtur kështu ngaqë aty banonin një fis i pellazgëve, orestët. Qyteti i mirëfilltë është  quajtur Antipatrea nga mbreti Kasandër. Ky është emri i parë i qytetit te Beratit. Pas pushtimit romak ai u quajt prej tyre Albanorum Oppidum (Fortesa e Arbërve). Në shek. V, nën perandorinë Bizantine, u quajt Belgrad– Berati i sotëm.

Profili Enit

Diplomimet Enit , janë përputhur për fat të mirë me  pasionet e saj. Pasioni saj , letërsia, bëri të përfundoje  studimet e larta në Institutin e lartë pedagogjik « A. Xhuvani » (sot Universiteti « A. Xhuvani ») në Elbasan. Pasioni tjetër (i bashkangjitur letërsisë) libri, bëri të specializohet si Experte Biblioteke në Bibliotekën Kombëtare të Shqipërisë dhe më pas të diplomohej  dhe dy herë të tjera në fushën e librit dhe të dokumentacionit (këto herë jashtë shtetit).Me pas dashuria per librin dhe letersine behet me e forte dhe ajo shton ne korrikulumin e saj një diplomë të Exp biblioteke Zvicerane dhe një Master në « Inxhinieri dokumentare » në Shkollën e Lartë Kombëtare të Bibliotekave (ENSSIB) në Lyon të Francës.

E Largohet nga Shqipëria  se përfiton nga një oportunitet studimesh, pikërisht në Zvicër.

Enriketes i  ofrohet  një bursë studimi prej 18 muajsh, pikërisht në degën e saj , bibliotekë.

Bursa e Zvicrës I mbaroi, por ajo nuk ishte  diplomuar akoma. Kalon  në Francë, Lyon ku regjistrohet  në një kurs gjuhe në Universitet, dhe fillon  pune në bibliotekën e Universitetit Lyon2 per t’u përgatitur  në të njëjtën kohë diplomën e Exp.biblioteke ne  Zvicrës.

Ajo diplomohet edhe ne  Master ne Inxhinieri documentare.

Gjate studimeve si Exp-biblioteke  në Zvicër dhe stazhit profesional-biblioteke në Lyon shkruan dy raporte të disponueshëm në bibliotekën e Lyon-it : «Shqipëria në rrjetin e bibliotekave romande (të Zvicrës frankofone)», bibliografi dy vëllimëshe, si dhe «Shqipëria buzë humnere – bibliografi zgjedhëse e artikujve të shtypit rreth krizës shqiptare, evolucionit dhe dyshimet që lindnin prej saj (periudha shkurt-8 korrik 1997».

Tema te  intriguara me materiale qe zotëronin bibliotekat e Zvicrës frankofone nga autorë shqiptarë, materiale të botuara në lidhje me shqiptarët dhe Shqipërinë. Numri ishte impresionues. Bëhet fjalë për 1998 dhe vetëm për Kadarenë në këtë rrjet ekzistonin mbi 70 tituj. Ishte një punë-barometër që mbetet e hapur dhe mendoj, që të ndiqet ecuria, barometra të tillë duhen bërë herë pas here, të dhënat duhen aktualizuar, dhe duhen bere te njohura si evidente.

***

Ndiqni bashkebisedimin ju lutem.

 ***

E dashur Eni. Kujtimet e bukura nga  periudha e femijërise se hershme na ben qe përherë te fillojmë, te tregojmë   nga femijëria, si periudha më e bukur qe jeton gjithe jetën ne kujtesën e gjithsecilit, c’fare kujtime ruani, përshkruaini shkurt ju lutem ?

-Fëmijëria e hershme? Gjunjët e vrarë nëpër kalldrëmet e lagjes muze « Mangalem » të Beratit(mbiemri im i vajzërisë e justifikon më së miri përkatësinë time kësaj lagjeje). Portën e madhe me një « dorë zonje » përsipër për të trokitur, shkallët e lyera me gëlqere që të lejonin të ngjisje tre katet e shtëpisë së madhe ku jetonin gjyshërit, xhaxhai me familje dhe familja jonë. Deriçkën që dilte në anën tjetër të shtëpisë, por në katin e sipërm dhe që u shkurtonte rrugën komshinjve që jetonin në shtëpitë mbrapa nesh… I tillë është Mangalemi : reliev me karakter të fortë, hahaha ! Do i shtoja akoma kësaj panorameje këmbët si « cingla » prej kalamani që vareshin jashtë shtatë dritareve të dhomës së miqve për të ndjekur së andejmi xhiron e qytetit në bulevardin kryesor…. Minderin e gjatë që lidhte të shtatë dritaret nga brenda dhe mbi të cilin ne, kushërinjtë e shumtë, luanim « kumar » ditëve të Vitit të Ri….

***

– Ju rridhni nga nje familje je e thjeshtë qytetare Beratase zejtare-tregëtare nga babai, dhe bujku nga ana e nënës.Prindërit tuaj ditën vetëm t’u na rrethonin me gjenë e tyre më të çmuar, dashurinë,dhe t’e edukonin nje  vajzë te sjellshme dhe studiusese (melhelmi i plagës sëtyre).Mund te sillni ne vemendjen e lexuesve per njohje disa detaje te familje tuaj ?

-Familja ime ishte një familje e goditur nga fatkeqësitë, humbjet njerëzore. Në një intervistë tuajën me prof. pianisten e njohur Nora Cashku, është folur për dhimbjen e saj për humbjen e vëllait në moshën 16-vjeçare. Në familjen time zija i tejkaloi masat : kur isha vetëm 14-vjeç humba babanë, Janin, dhe dy muaj e gjysmë pas tij, vëllanë tim të madh, Sotiraqin në lulen e moshës, 22-vjeç. Pas kësaj, lidhja ime me time ëmë, Vitën dhe vëllanë në jetë, Polizoin, u bënë të pashkëputshme. Nëna ime, mbetur e ve në moshën 42-vjeçare e kaloi pjesën tjetër të jetës duke na u përkushtuar vetëm ne të dyve dhe duke mohuar me ndërgjegje gëzimet në jetë, sikur nuk kishte të drejtë t’i shijonte, përderisa dy të dashurit e saj nuk bënin më pjesë në këtë botë…. Unë u bëra njësh me të. Doja t’i jepja vetëm gëzime me imazhin tim « të përkryer » : vajzë e sjellshme dhe studiusese (melhelmi i plagës së saj). Por dhe grua e civilizuar në të njëjtën kohë për të më kuptuar dhe pranuar shoqëritë dhe miqësitë e mia edhe se i duhej të përballonte ndonjëherë kthimet e mia të vonëta nga koncerte ose aktivitete : « ty të njoh mirë, por ç’do thotë lagjia duke të parë në këtë orë jashtë ? ».

Sot, ajo është 80-vjeç, jeton në Belgjikë dhe ka tre vjet që ka pësuar një AVC (varianti : goditje truri) ; e shfytyruar, ka humbur të folurit dhe dalëngadalë po humbet dhe funksione të tjera vitale. Dhimbja është e fortë, një lloj proteste në vetvete nuk më lë të mos mendoj që nuk e meritonte ajo një « fund » të tillë. Por jeta është e tillë. Mes kësaj fatkeqësie ka fatin të jetojë në familjen e tim vëllai ku gjithë familja, ime kunatë, im vëlla dhe të tre fëmijët që ajo i ka rritur vetë, e trajtojnë me pekulet më të mëdha. Dhe gjthë devotshmëria jonë është e drejtuar në atë që t’i falim sado pak momente « të lumtura » në jetën e saj të përvuajtur…

***

-Ju keni krijuar familjen tuaj ne Zvicër , me nje bashkeshort Profesor,te fërngjishtes qe keni nje mirëkuptim të mirë , kjo ndoshta dhe falë kulturës së madhe që ai ka, tolerancës se tij, per komplekset  që kemi ne shqiptarët, tregoni disa episode ju lutem…

-Në vitin 2000 u martova me Michel Barbey dhe kemi dy fëmijë : Davidin 14-vjeç dhe Chloé-n 11 vjeç. Im shoq, Michel Barbey është profesor i frëngjishtes (kur dua të bëj shaka them që e zgjodha për të vetmen arsye që për të avancuar në frëngjishte kisha nevojë për një profesor). Por një profesor që më « pranoi » me nivelin tim të frëngjishtes së asaj kohe dhe që kurrë nuk më « injoroi » për gabimet e bëra. Tolerancë e fortë edhe në gji të familjes. Se po të isha unë në vend të tij (ose ndonjë shqiptar tjetër) do qeshnim pambarim me gabimet gjuhësore të tjetrit. Njeri i pasionuar pas muzikës xhaz, në mënyrë autodidakte u bë kritik i këtij zhanri dhe kontribuon edhe sot në gazetën e Zvicrës frankofone « Le Temps » si kritik xhazi. Falë tij pata rastin të zbuloj këtë muzikë të mrekullueshme si dhe muzikantët më të mëdhenj që nga djepi i këtij zhanri, një pjesë të madhe të të cilëve ai i ka intervistuar. Një episod që dua t’a ndaj me juve : për një ditëlindjen e tij (datë rrumbullake) doja t’i bëja dhuratë diçka të fortë. Me gjithë pasionin e « çmendur » të tij, ai kurrë nuk kishte qenë në SHBA për të ndjekur ndonjë muzikantin e tij fetish. Organizova një udhëtimin tonë (vetëm çifti) në New-York, djepi i dytë e xhaz-it (i pari është ai i New Orleanit). Nuk e merrni dot me mend gëzimin e tij prej fëmije të kalonim netët nëpër kafe-xhaz-et e Manhatanit…. Në gjurmët e të mëdhenjve, vendet mitike të tij. Kulmi arriti me vizitën në shtëpinë e Louis Armstrong, në Queens. Të prekte objektet që atij i kishin shërbyer në jetë, të shihte ambientet ku ai kishte jetuar dhe të ndëgjonte pothuaj të qeshurën e fortë të Armstrong-ut…. Ëndërra e tim shoqi e realizuar….Për të kompletuar « peizazhin », të njëjtën datë rrumbullake për mua e kaluam në anën tjetër të globit, në Rusi, për Shën Peterburgun dhe Moskën.Takimin e kisha vendosur me shkrimtarët e mëdhenj rus, dashuria ime e parë për letërsinë. I gjeta gjithë shkrimtarët e mij, i vura në dekorin që kisha krijuar në kokë, së bashku me personazhet e tyre. Përjetova magjinë e netëve të bardha të Shën-Peterburgut, ashtu siç i kisha përjetuar në leximet e mia të hershm ; u tkura nga çmenduria e madhështisë dhe bukuria e Moskës. Pushkini, Dostojevski, Tolstoi, Cehovi, Gorki, ishin me ne gjatë kësaj kohe…Akoma falë tim shoqi, pasionit të tij për kinemanë, mbusha boshllëqet e mia kinematografike të periudhës komuniste. Me fillimet e kinemasë botërore, të asaj pa zë e deri tek artistët më të mëdhenj holliwoodianë, që ne vetëm emrat ua kishim dëgjuar tek-tuk asaj kohe….

***

-Sa Shqiptarë  ndihen fëmijet tuaj te lindur ne Zviër dhe cfarë  ndjenje atdhedashurie keni percjellë  tek ata ?

Për një gjë që ndihem krenare : fëmijët tanë.Janë shumë të lidhur me Shqipërinë, aq sa e konsiderojnë veten shqiptarë më parë dhe pastaj zviceranë. Këtë vit ata morën dhe nënshtetësinë shqiptare, por kjo përkatësi ka filluar që prej disa vitesh, sa që dhe nëpër profilet e tyre në rrjetet sociale ata venë si origjinë, përkatësi atë shqiptare dhe jo zvicerane.

***

–E dashur Eni. Berati qyteti muze , qyteti juaj i lindjes qe ju bën nostalgjike,dhe jeta vazhdon ne Gjeneve qyteti ku jetoni, cfare kufiri dhe diference ekziston në  mendimet dhe sensibilitetin tuaj ndermjet Beratit dhe Gjeneves. Sa jeni e lidhur me qytetin tuaj ngelur ne kujtesë  qytet i bukur i 1000 dritareve ?

Qyteti i Beratit është ngritur fillimisht si kështjellë, në krahun e djathtë të lumit Osum para se ky të dalë në fushën e Myzeqesë.

Berati eshte nje qytet muze.  Qyteti im i parë – Berati, ku u linda dhe u rrita, u arsimova dhe formova personalitetin tim. Qyteti im i bardhë i një mbi një dritareve…

Qyteti im i dytë  – Gjeneva në Zvicër, ku jetoj prej 16-vjetësh. Një nga qytetet më të këndshme, të përmasave njerëzore, që më ka lëshuar me tepër zemërgjerësi një vend në gjirin e tij. Mund të them se ndihem tepër e lidhur tashmë me këtë qytet. Ai ka kaluar në të njëjtin paralel me Beratin, ndaj dhe nuk i ndaj dot më. Në Berat u linda, ai më dha jetën, por në Gjenevë u dhashë jetë të dy fëmijëve të mi.

***

– Diplomimi juaj eshte Gjuhë letersi me sa mësova, por ju keni vazhduar kete linjë , per të  qene pranë  librave,  pë r tu mos u larguar nga letersia dhe per te qene perhere brenda tyre si një menaxhuese e mire culture, dhe dijeje  në Zvicer dhe të studioni ne nje fushë që ka të bëje direct me menaxhimin  e librave dhe arkivimin dixhital si  Exp Biblioteke?

Diplomimet e mija, janë përputhur për fat të mirë me  pasionet e mija.Pasioni im, letërsia, më bëri të përfundoja studimet e larta në Institutin e lartë pedagogjik « A. Xhuvani » (sot Universiteti « A. Xhuvani ») në Elbasan.Pasioni tjetër (i bashkangjitur letërsisë) libri, më bëri të specializohem si Experte Biblioteke në Bibliotekën Kombëtare të Shqipërisë dhe më pas të diplohesha dhe dy herë të tjera në fushën e librit dhe të dokumentacionit (këto herë jashtë shtetit).  Një diplomë të Experte biblioteke zviceran dhe një Master në « Inxhinieri dokumentare » në Shkollën e Lartë Kombëtare të Bibliotekave (ENSSIB) në Lyon të Francës.

***

-Ne karrierën tuaj profesionale keni provuar mjaft veshtirësi në vendin tuaj, duke punuar si mësuese larg qytetit tuaj. Pranuat keto vështiresi se ju ishit e dhëne dhe e donit profesionin tuaj per te mos e ndëruar me punë  tjeter?

-Po Liliana .E fillova si mësuese e gjuhës shqipe dhe letërsisë në Qereshnik të Beratit që më bëri të kisha dhe unë « Lulat e mij të vecërr » përgjatë dy vjet e gjysmë… Të bëja dy orë më këmbë ose po të kisha fat të kapja një kamion të punëtorëve të Ndërrmarjes së Bonifikimit që ndërtonin një rezervuar ndonja treçerek ore nga shkolla, të kisha « luksin » dhe të hipja në karrocerinë e kamionit, ku kujtoj me mirënjohje respektin e këtyre punëtorëve « të pashkolluar » por që ngjisheshin me njëri-tjetrin për të na bërë sadopak vend ne dy-tre vajzave mësuese…. Të përdorja « tualetet » e bëra prej thuprash dhe balte jashtë dhomave të mësuesve… Në të njëjtën kohë bashkëpunoja  në shtypin lokal dhe atë qendror.

Për këtë, për të qenë sa më pranë « komfortit » të qytetit për të shkruar dhe marrë pjesë në jetën letrare të qytetit, më ofruan mundësinë të punoja si bibliotekare në Bibliotekën e qytetit të Beratit.  Gëzimi im ishte po aq i madh sa dhe trishtimi. Mbaroi koha të lija gojë-hapur Lulat e mij të vecërr duke u folur për Migjenin dhe Lulin e tij të vocërr… Momentet që ndava me ta duke u krijuar aktivitete dhe zbavitje që nuk i kishin patur deri atëherë….të shkruaja pjesë të vogla dhe skeçe për t’i interpretuar në festën e Vitit të Ri, si dhe të sajoja kostumet e babagjyshit dhe personazheve të tjerë, në kohën kur pëlhura ishte e rallë në Shqipëri.Në bibliotekë, sot Biblioteka « Vexhi Buharaja », mbuloja sektorin e gjuhëve të huaja.Është e vërtetë që kisha një vend pune të nderuar. Kisha një jetë të mbushur, me një rreth miqsh të kompletuar si letrarë (shkrimtarë dhe gazetarë) si dhe artistë (të artit figurativ dhe muzikal). Periudha më e mbushur e jetës sime : me aktivitete, krijime (sidomos të miqve) dhe ndarje përshtypjesh dhe pikëpamjesh, emocionesh dhe ëndërrash.

***

-Si mund t’i shprehni  shkurt, e dashur Eni, disa impresione , sensibilitete  që ju ka krijuar diplomimi dhe puna juaj në Universitetin e Gjenevës ?

Nga puna ime në Arkiv, mund t’ju flas për emocione thë thella që kam provuar në lidhje me vendin tim, Shqipërinë : Universiteti i Gjenevës është krijuar më 1559, por në fillim si Akademi. Më 1873 e ka marrë emrin Universitet. Gjatë gjithë jetës së tij, ka qenë prestigjioze të kryeje studimet në bankat e tij. Është impresionuese të shohësh nëpër statistika të fundit të shek. 19, fillimi i të 20-tit, numrin e madh të studentëve të huaj, sidomos të vendeve të Europës Lindore. Dhe emocionet e mia të sipërpërmendura lidhen pikërisht me ata pak emra shqiptarësh që gjenden nëpër këto lista, apo të prek dosjet e tyre…

***

-A jeni ndjerë e mbështetur dhe e vlerësuar në punën tuaj dhe kush jane keta personalitete  me vlere ne fushen tuaj ?

S’kam si të harroj vitin e parë të karrierës sime profesionale si, 1986-1987. Festohej 100 vjetori i Mësonjëtores së Parë shqipe. Gjithë Udhëheqja gjendej në Korçë. Gjatë ceremonisë zyrtare, përshëndeti një veteran i arsimit, mesuesi i merituar Kole Xhumari. Nderi e donte dhe një mësues të sapodiplomuar. Pata fatim e madh të flisja në emër të këtij brezi të ri…. Nder i madh për mua (kënaqësi e jashtëzakonshme për time ëmë – siç e kam përmendur më lart). Nuk do e harroj kurrë Korçën e 100-vjetorit, 7 marsin 1987

***

-Kur jeni larguar nga Shqipëria ? Cilat ishin arsyet tuaja ?

E lashë Shqipërinë më 1 nëntor 1996 jo me mendimin se nuk do kthehesha më. Unë e lashë Shqipërinë se përfitova nga një oportunitet studimesh, pikërisht në Zvicër. M’u ofrua një bursë studimi prej 18 muajsh, pikërisht në degën time, bibliotekë. Kur dhashë datën e ikjes nga Shqipëria, për të realizuar se pikërisht dy-tre muaj pas ikjes sime filloi kriza e Shqipërisë, e ‘97ës. Dëgjoja krismat e armëve të Beratit nëpërmjet telefonit dhe drama e kombit më shndërrohej në një ankth të pashlyeshëm, që e kalova dhe tek kolegët e mi të parë nëZvicër, atyre të Bibliotekës kantonale të Sionit, ku kryeja stazhin profesional. Në vazhdim të krizës, familja ime mundi ta linte Beratin « për të shpëtuar kokën », sidomos fëmijët e vegjël të tim vëllai. Pas kësaj, pyetja ime për t’u kthyer në Shqipëri nuk shtrohej më.

***

-E pastaj vazhdimi… ? Suksesi, ruga në vazhdim  përshkon … ?

Për vazhdimin mund të fus vështirësitë e miamë të mëdha, por dhe arritjet e mia të të mëdhaja gjithashtu.

Bursa e Zvicrës më mbaroi, por nuk isha diplomuar akoma. Kalova në Francë, Lyon ku u regjistrova në një kurs gjuhe në Universitet, gjeta ca orë pune në bibliotekën e Universitetit Lyon2 dhe përgatisja në të njëjtën kohë diplomën e bibliotekarit të Zvicrës. Tre ngarkesa në të njëjtën kohë, merreni me mend sa e vështirë. Unë u hyra studimeve në frëngjisht duke mos zotëruar mirë gjuhën. Por pata kurajon të bëja edhe Master ne Inxhinieri documentare.

Gjate studimeve si Eks-biblioteke  në Zvicër dhe stazhit profesional-bibliotekar në Sion shkruajta dy raporte të disponueshëm në bibliotekën e Sion-it : «Shqipëria në rrjetin e bibliotekave romande (të Zvicrës frankofone)», bibliografi dy vëllimëshe, si dhe «Shqipëria buzë humnere – bibliografi zgjedhëse e artikujve të shtypit rreth krizës shqiptare, evolucionit dhe dyshimet që lindnin prej saj (periudha shkurt-8 korrik 1997».

Për temën e parë isha e intriguar të dija se çfarë zotëronin bibliotekat e Zvicrës frankofone nga autorë shqiptarë, materiale të botuara në lidhje me shqiptarët dhe Shqipërinë. Numri ishte impresionues. Bëhet fjalë për 1998 dhe vetëm për Kadarenë në këtë rrjet ekzistonin mbi 70 tituj. Ishte një punë-barometër që mbetet e hapur dhe mendoj, që të ndiqet ecuria, barometra të tillë duhen bërë herë pas here, të dhënat duhen aktualizuar.

***

-E dashur Eni.Ne vitin ’97 për arësyet qe dihen tashmë, niset kërkimet dhe ratë në kontakt me Shkollën e Lartë Kombëtare të Bibliotekave (ENSSIB) në Lyon të Frances, ku bëtë  Masterin në «Inxhinieri dokumentare», një shkollë  prestigjioze në degën tuaj në plan botëror, me tej ?

Masterin e kryeva në vitin 2000. Masteri në atë kohë ishte i ri; në Zvicër egziston vetëm këto pesë-gjashtë vitet e fundit. Në shkollë u mora me praktikat dixhitale, duke marrë pjesë edhe në programin europian «DEBORA» (Digital Acces to Books of Renessance) të dixhitalizimit të librave të shek. 16-të.Puna e dytë, lidhet drejt për drejt me krizën shqiptare të ’97. Punë më konkrete. Përgjatë 5-6 muajve që zgjati kriza e ’97 (të paktën për aq sa e trajtoi shtypi zvicera frankofon), shfletova të gjitha gazetat e përditshme që botoheshin në Zvicrën frankofone (rreth 7-8) dhe bëra një lloj «iventari» të të gjithë artikujve në lidhje me Shqipërinë e asaj periudhe. Ky lloj studimi, i mbyllur, është me tepër vlera, një pasqyrë e asaj se si u përjetua në këtë pjesë të Zvicrës kjo krizë për një sy shqiptar apo të huaj. Pothuaj çdo ditë kishte artikuj në shtyp rreth gjendjes, dmth bota perëndimore merrej seriozisht me ne shqiptarët, në një kohë që ne kishim nevojë për një «syçkë».

Për të dy studimet, di që i kam dërguar Ambasadës së Shqipërisë në Bernë, ambasador në atë kohë ishte z. Vladimir Thanati, që kishte punuar para meje në bibliotekën e Beratit. Ishte pak dhe kjo nostalgji beratase që më shtyti t’ia dërgoja. Di dhe se njërën, apo të dyja (nuk më kujtohet mirë) ia kam dërguar Bibliotekës Kombëtare, drejtorit të saj, z. Aurel Plasari. Nuk e di në u futën në fondin e bibliotekës, apo mbetën në fondin e zyrës. Temat e trajtuara në dy punimet ishin kombëtare, ndaj synova Bibliotekën Kombëtare.

Në shkollë u mora me praktikat dixhitale, duke marrë pjesë edhe në programin europian «DEBORA» (Digital Acces to Books of Renessance) të dixhitalizimit të librave të shek. 16-të. Realizim i raportit të stazhit « Libri i shek. 16 në agim te dixhitales », i disponueshëm në bibliotekat e Francës dhe Zvicrës Në këtë program përfshiheshin sidomos bibliotekat më të njohura e më të vjetra të Europës (Biblioteka Casanatense, Rome, Universiteti i Coimbra-së, Portugali si dhe biblioteka municipale e Lyon-it, France me trashëgimi të rrallë të librave « të parë = incunabla», të shek. 16, shekull që shpiku Shtypshkronjën më 1450 nga Gutemberg-u. Gjithë ky projekt u mundësua për t’iu shërbyer sa më mirë shkencëtarëve-kërkues dhe doktorantëve në mbarë botën, për të çuar këta libra të lashtë të dixhitalizuar tek ta dhe për të « kursyer » zhvendosjen fizike të tyre drejt këtyre bibliotekave që zotëronin librat origjinalë. Si dhe për të “kursyer” origjinalin në të njëjtën kohë… Mendoni, nëse shumë duar do shfletojnë faqet e këtyre librave të lashtë, tashmë pesë shekullorë, do i dëmtojnë, kështu që do shkojmë drejt zhdukjes së kësaj trashëgimie botërore për brezat e ardhshëm…

***

E dashur Eni. Desha te di , para se të angazhoheshit  në projektin Debora, kishit  investuar me kërkimet për logjicielat-software-t, (programme informatike) për dixhitalizimin e librave të vjetër ?  Arkivi i hapur si koncept pas Deklaratës së Berlinit për disponimin e lirë të informacionit shkencor u vu në prodhim më 2008 dhe dokumentat e para në version elektronik, dicka më tepër ju lutem rreth dixhitlizimit të Bibliotekave ?

-Kur kandidova në janar të 2002 në vendin e punës që kam, kam përshtypjen se pata prioritet mbi kandidatët e tjerë nga profili që kisha krijuar. Direkt e fillova me tezat, një projekt dixhital që sapo kishte lindur në Universitetin e Gjenevës. E përdor gjithmonë imazhin e bebes që e gjeta të sapolindur, por që e ushqeva me gji. Ishte momenti që sapo kisha lindur fëmijën e parë dhe e ushqeja me gji gjithashtu. Kështu që u shndërrova dhe në « nurrisë » (gruaja që ushqen me gji bebe të tjera, si tradita në familjet mbretërore). Në atë kohë Arkivi i Hapur i universitetit nuk ekzistonte akoma. As edhe në vendet e tjera.Per arkivin elektronik te hapur ne 2008 si version bu desh vetëm një transferim drejt Arkivit të hapur. Më pas Arkivi u pasurua nga gjithë prodhimtaria universitare : artikujt e profesorëve dhe kërkuesve, librat e gjithshka tjetër. E përditëshmja ime profesionale konsiston në publikimin e tezave të doktorantëve të Universitetit të Gjenevës (rreth 300 teza çdo vit). Kësaj pjese i kushtoj vetëm një ditë e gjysmë pune (30 %). Pjesën tjetër, dy ditë të plota (40%) ia kushtoj Arkivit administrativ të Universitetit. Për këtë pjesë të dytë të punës, dmth Arkivin administrativ, jam e ngarkuar që  përveç punës së përditshme, të reflektoj për atë se ç’mund të dixhitalizojmë nga masa e dokumentave zyrtare që prodhon universiteti. Si të gjejmë një zgjidhje për të shpëtuar një kopje të atyre dokumentave që krijohen vetëm në format elektronik dhe rrezikohen të humbasin duke mos u arkivuar.

***

Bilanc jete, Mesazh, Falenderim Enriketa

Nëse këtë herë do hidhja sytë pas për të kaluar në « intervistë » jetën time, do të thoja : një jetë e arritur (jo me pak sakrifica), grua dhe nënë e realizuar në planin profesional dhe atë familjar. Një individ që mbart me nder dhe krenari origjinën e saj (shqiptare) për të treguar sa përkatësinë e këtij kombi, aq dhe përkatësinë zejtare për ata që e marrin mundimin dhe pyesin kuptimin e mbiemrit « Kalldrëmxhiu », në zemër të një nga qendrave më  internacionale në botë, Gjenevës.

Si përfundim, me këto pak rreshta do doja të falenderoja Organizatën e Gruas Shqiptare në Botë dhe në mënyrë të veçantë Presidenten e saj, Zonjën e nderuar Liliana PÈRE për gjithë kontributin e jashtëzakonshën në realizimin e misionit të saj, për të treguar që emancipimi i një shoqërie kalon nëpërmjet emancipimit të femrës dhe për të sjellë raste konkrete të zonjave « të emancipuara » shqiptare në mbarë botën. Mund të frymëzohemi sado pak nga këto arritje ???

Ju faleminderit për besimin dhe vendin që më krijuat në këtë galeri shembujsh të realizimeve të femrave shqiptare në Botë.

***

Liliana

Ju faleminderit e dashur  Enriketa, jeni nje frymezim dhe inspirim , për  arritjet tuaja të spikatura ne nje fushë qe eshte baza e njohurive dhe kulturës , dhe krijimit te gjeneratave elitare, Suksesi juaj  profesional  ne vendin më te zhvilluar dhe me ekonomine me te konsoliduar ne bote Zvicer, na bën krenare, qe ne nje vend  si Zvicra ju bëni pune cilësore ne Universitet duke ecur sinkron me kohen ‘’Exp Biblioteke dhe Arkivimit dixhital  të saj , kryefjala  e fundit e shkencës elektronike në fushen tuaj te Letërsise dhe Librit, dhe në te gjitha fushat e tjera .

Ju faleminderit Eni dashur për komunikimin e ngrohtë dhe dinamik.Ju uroj Suksese nga zemra .

Liliana Pere

Ing  Informatic

President: International Organization.

” Albanian Woman in the World

Peace Missionary & Honorary Advisor of DMPP

 

 

Flet Kolonele Manushaqe Shehu e vetmja kolonele femer ne Shqiperi

by

Flet Kolonele Manushaqe Shehu e vetmja kolonele femer ne Shqiperi. Drejtore e Bashkepunimit Civilo-Ushtarak në Shtabin e Përgjithshëm të Ushtrisë Shqiptare anetare ne strukturën më jetëgjatë të sigurisë së kombeve te Bashkura në NATO./

Nga Liliana Pere-Histori Suksesi/ Kolonele Manushaqe Shehu Drejtore e Bashkepunimit Civilo-Ushtarak në Shtabin e Përgjithshëm  të Ushtrisë Shqiptare anetare ne strukturën më jetëgjatë të sigurisë së kombeve te Bashkura në NATO./

 Profili

Kolonele Shehu ka qenë e para femer oficere qe vazhdon dhe perfundon Akademine e Mbrojtjesn ne vitin 2005. E vetmja Kolonele femer në Shqiperi ne vitin 2007 merr pjese ne misionet paqeruajtse ne Irak. Zgjedhur nga publiku shqipetar me votim mbare kombetar ” 100 grate me te shquara shqiptare te shekullit “ ne nentor 2012.Certefikata mirnjohje nga  shume vende te botes per barazine gjinore dhe “Gruaja ne lideship”. Është dekoruar me urdhëra e medalje të ndryshme nga MM dhe ShP.

Gjatë periudhës që Kolonele Shehu ishte ne Presidence Keshilltare Ushtarake, Shqipëria ështe pranuar anëtare me të drejta të plota në strukturën më jetëgjatë të sigurisë së kombeve te Bashkura në NATO. Ku ishte ne Bukuresht dhe Strasburg, si e vetmja ushtarake e FA. Ajo është e martuar dhe ka dy fëmijë djalin Ilir dhe vajzën Kejsi.

 Pyetje: E nderuar Manushaqe,Në se te kujtonit vitet e femijerise, dhe me pas kur ju vazhduat Akademine ushtarake, si officere, çfarë do të kujtonit me admirim si nxitje në karierën tuaj profesionale si oficere?

Fëmijëria ime ashtu si e gjithkujt, ishte një fëmijëri e mbushur me ëndrra dhe vegime për të ardhmen. Që në moshë të re, ashtu si qindra e qindra intelektuale e intelektualë shqiptarë, unë dëgjoja me vëmendje bisedat, mendimet dhe porositë e më të moshuarve. Nëpërmjet tyre dhe viteve të para të shkollës arrita të njihja traditat e mrekullueshme të popullit tonë si: mikpritjen, ndjenjën e sakrificës, guximin e trimërinë për të përballuar vështirësitë dhe  mbi të gjitha dashurinë për lirinë. Liria si thelbi i të gjitha vetive të bukura të popullit shqiptar e arritur me aq luftra e sakrifica ndër shekuj, për të arritur në ditet e fëmijërisë time dhe më pas.

Im atë ishte oficer, i qetë në gjykime, i urtë në mendime dhe shumë i përkushtuar në punë. Ndoshta shprehja e lashtë latine “Admiro që të rritesh”, zuri vend në jetën time. Në atë moshë për mua ai ishte shembulli më i mirë. Që në atë moshë arrita të kuptoj se; intelektualët shqiptarë kanë detyrime ndaj sakrificave që kanë bërë njerëzit tanë për të na rritur të lirë e shkolluar, në mënyrë që ne si  forcë elitë, mund të sigurojmë potenciale më të larta për të nesërmen. Të gjitha këto më nxitën ti futem rrugës sa të bukur aq edhe të vështirë për të shërbyer në Forcat e Armatosura. Nisur nga kjo traditë edhe dy vëllezërit e mij janë ushtarak në Ministrinë e Rendit Publik dhe më pas bashkëshorti im do të punonte si oficer në Ministrine Rendit Publik.

Kam lindur në Peshkopi më 5 Nentor 1965. Në vitin 1972 fillova shkollën 8-vjeçare dhe më pas të mesme të përgjithshme në qytetin e lindjes. Në vitin 1988 përfundova studimet në Shkollën e Bashkuar të Oficerëve, Tiranë. Më pas e fillova karierën ushtarake në rrethin e Dibrës në funksionet Shefe Llogjistike Brigade.

Krahas punës së përditëshme gjatë viteve 1989- 1994, përfundova Fakultetin e Drejtësisë në Universitetin e Shkodrës. Më tej punova si shefe Logjistike në divizionin e Shkodrës për të kaluar më pas si specialiste e rezervave të paprekshme në Ministrinë e Mbrojtjes. Më tej kam punuar pranë ekipit amerikan të Departamentit të Mbrojtjes, në MM. Gjatë kësaj periudhe, kam inicuar disa projekteve të ristrukturimit të FA dhe antare e bordit të kompanisë Amerikane SAIC “për ndryshimin e strukturave të FA”, si dhe antare e bordeve drejtuse të ndryshimit të  disa rregulloreve, të ndyshme veçanërisht në drejtim të Llogjistikës  në FA.

Më 8 Tetor 2007 jam emëruar në funksionin si Ndihmëse e Presidentit të Republikës për Çështjet Ushtarake dhe Integrimin Euroatlantik. Dhe më pas nga Shtatori i vitit 2012  punoj si Drejtoreshe e Bashkepunimit Civil-Ushtarak ne Ministrine e Mbrojtjes.

Gjatë kësaj periudhe kam përfunduar studimet në Kolegjin e Lartë  Rajonal të Sigurisë dhe të Mbrojtjes, Tiranë. Kam botuar një numër të madh artikujsh shkencore në Revista Ushtarake si  brenda dhe jashtë vendit, në shtypin Ushtarak, e civil, kam marrë pjesë në disa aktivitete ushtarake ndërkomëtare, në vendet antare të NATO-s dhe partnere të saj. Më e fokusuar në shkrimet e mija kam qënë në fushën e Strategjsë Kombëtare, Sigurisë dhe Lidershipit. Jam Asistent për titullin shkencor “Doktor i Shkencave”.Gjatë karierës time të shumta kanë qënë edhe kurset e kualifikimit brenda dhe jashtë vendit. Kam përfunduar të gjitha kurset dhe akademitë ushtarake që lidhen me detyrën, gradën dhe karierën ushtarake. Këto kurse jo vetëm që kanë qënë të shumta por janë kryer si Brenda dhe jashtë vendit si: Gjermani, USA, Itali ,…

**

Pyetje: Të ngjitesh në majë të hierarkisë ushtarake, është sa e bukur aq edhe e vështirë. Edhe piramida ushtarake është një majë mali, ndoshta nga më të lartat. Që nga luftërat e Hanibalit, Aleksandrit e deri në ditët tona është treguar se, të ngjitesh në këto maja mali, kërkohen sakrificat më të larta njerëzore. Pasi pa male nuk ka maja.

Zonja Kolonele, keni arritur ndër majat më të larta të piramidës ushtarake. Si i shikon një Kolonele si ju Forcat e Armatosura të një vendi, strukturat e saj, sfidat dhe arritjet?

Arritja e nivelit Kolonel, sigurisht është atribut personal por dhe kolektiv, që do të thotë është personal nga përkushtimi për t’u aftësuar dhe është kolektiv si rezultat i punës në kolektiv, gjë që më ka aftësuar, dhënë vlerë duke respektuar të gjitha nivelet e drejtimit ku dhe unë kam shërbyer deri tani.

Forcat e Armatosura i shikoj si një organizëm i nevojshëm për të realizuar sigurinë dhe pavarësinë e vendit të cilit ato i përkasin. Forcat e Armatosura kalojnë sfida të  panumërta sipas situatave dhe rreziqeve që i kanosen vendit, por ato kalojnë dhe sfida sipas rreziqeve dhe emergjencave të brendshme të vendit.

**

Pyetje: E nderuar Manushaqe;Në karrierën tuaj ushtarake, që është e lidhur ngushtësisht me reformat si një hallkë e pandërprerë e integrimit të Shqipërisë në NATO, keni pasur dhe sukseset tuaja personale të karrierës. Cfarë mesazhi do tu jepnit me këtë rast oficereve të reja, që futen rishtaz në radhët e Forcave të Armatosura?

Karriera dikur shihej si diçka negative dhe kur donin ta ofendonin ose “demaskonin” dikë e quanin karrierist. Sot në sistemin demokratik ku jetojmë, karriera është bërë pjesë integrale e njeriut të lirë, e njeriut të aftë dhe të vullnetshëm, e njeriut të kulturuar e të përkushtuar, aq më tepër në Forcat e Armatosura, karriera përbën një pjesë esenciale të saj.

Duke qënë në një karriere relativisht të gjatë në Forcat e Armatosura në të gjitha nivelet deri në nivelin e lartë të drejtimit, dhe duke pasur një përvojë dhe njohje nëpërmjet punës dhe detyrave të oficerëve të niveleve të ndryshme, oficereve të reja  që kanë vendosur të jenë pjesë e forcave të Armatosura do t’u thoja të jenë krenare që janë ushtarake dhe do t’u kërkoja që këtë krenari ta fitojnë nëpërmjët punës së tyre individuale të punojnë për ngritjen e tyre kulturore, të mësojnë të gjitha mënyrat e nevojshme të drejtimit dhe të komandimit si dhe të jenë në cdo kohë kërkuese ndaj vetes për t’u bërë lider të zotë në të gjitha nivelet që ato do të arrijnë. Kjo sigurisht do të kërkojë disa elementë ushtarakë që ato duhet të kultivojnë tek vetja. Si të tillë elementë do të përmendja: disiplina në punë, respekti epror-vartës dhe anasjelltas, thjeshtësia, komunikueshmëria me vartësit e tyre, të qënit gjthmonë në kërkim  të mendimit përparimtar dhe risive duke luftuar mendimin që:

”Gjithçka e mësova në shkollë dhe tani s’më duhet gjë të studioj”.

Si e tillë karriera është e lidhur ngushtë me dy faktorë, me punën e vazhdueshme e të përkushtuar dhe me studimin e vazhdueshëm e të përkushtuar. Kjo të çon tek realizimi i çdo detyre me përpikmëri qoftë edhe kur ajo duket ndonjë detyrë “e vogël”. Unë mendoj se nuk ka detyra të vogla dhe detyra të mëdha, për këtë do përmendja fjalët e nobelistes shqiptare nënë Tereza, “Bëj punëra të vogla me dashuri të madhe”.

***

Pyetje: A e hedh vështrimin prapa herë pas here e sidomos kur ngjitesh në një detyrë me përgjegjësi të lartë, jo më për nostalgji, e jo thjesht për mall e sentimentalizëm, por për të parë edhe njëherë rrugën nga ke ardhur e për t’i bërë pyetjen vetes: Si e kam jetuar jetën deri tani, e si mund te perfeksionohem si grua, si oficere e larte, me mire te jem , në shërbim të popullit tim, atdheut tim, të armës apo devizës ku shërbej. Po ju zonja Kolonele çfarë retrospektive mund të bëni në jetën tuaj dhe çfarë shikimi hidhni më tej në të ardhmen?

Cdo njeri pasi kalon një jetë të tërë mendon se gjatë kësaj kohe mund të kishte bërë gjëra edhe më të mira. Pse ndodh kjo?

Kjo ndodh sepse analiza e gjithë jetës nuk bëhet në të njëjtën kohë por në një kohë kohë tjetër me atë që ka ndodhur.Jetën time e kam nisur me dëshirën e madhe për t’i shërbyer vendit relativisht në moshë të re në vendet më të vështira. Këtë e kam nisur që nga shërbimi në Divizionin e Peshkopisë…… që e konsiderohej si një nga detyrat e vështira për të shërbyer. Me pas jeta ka rrjedhur duke kaluar hierarkinë e saj ushtarake sipas shkallëve të përcaktuara.

Mendoj që në aktivitetin tim si oficere e forcave të armatosura shqipëtare kam punuar dhe dhënë maksimumun e mundshëm e shërbyer në interes të përmbushjes së misionit të tyre ndaj atdheut gjë që e kam bërë me devotshmërinë dhe kënaqësinë më të madhe si kontribut që kam dhënë për vendin tim.

Në këtë kuptim kur shikoj hapat që kam hedhur në jetë, them se ndonjë hap mund ta kisha hedhur më mirë por jam krenare që për asnjë nga këto hapa nuk skuqem sepse mendoj se i kam hedhur me dashuri e thjeshtësi për vendin tim. Hapat e mija janë hedhur natyrshëm në hapin e rritjes së ushtrisë shqiptare. Kjo më gëzon e më bën të ndihem krenare.

***

Pyetje: E nderuar Manushaqe; Natyrisht, që çdo njeri të suksesshëm e ka paraprirë në jetë një moto e përbashkët e punës dhe sakrificës, e durimit dhe e këmbënguljes, e atdhedashurisë dhe qytetarisë. Duke bërë një konkluzion të përgjithshëm, çfarë do të donit të theksonit dhe të rishikonit? Cfarë do të donit të nxirrnit në pah dhe çfarë do të donit të mos e kishit bërë? Duke jetuar në jetën ushtarake, jetë sa e bukur aq edhe e vështirë, do të donim të sintetizonit me pak fjalë moton tuaj?

Duke bërë një konkluzion të përgjithshëm do të doja të nxirrja në pah sakrificat e panumërta gjatë kryerjes së detyrave luftarake në vite, në kohë të  vështirë, diktature dhe tranzicioni.Nuk kam gjëra që do të doja të mos i kisha bërë dhe i gjithë aktiviteti im jetësor është bërë në bazë të normave dhe parimeve të mia personale.Në tërë njohuritë që kam marrë gjatë jetës, në punën e përditshme, në shkolla dhe kurset ushtarake brenda dhe jashtë vendit, jam munduar ta kthejë këtë kulturë ushtarake në forcë të përditshme për veprim, për të zbatuar me rigorozitet dhe krijimtari detyrat që burojnë nga misioni i Forcave të Armatosura si forcë e një vendi anëtar në NATO.

***

Ju faleminderit znj. Liliana per respektin dhe mundesinë që më dhatë per te biseduar me ju. E vleresoj shumë punën qe bëni per te ngritur figurën e Gruas dhe vlerat e Kombit shqiptar.

**

Falenderon Liliana.

Ju falenderoj nga zemra e dashur, e nderuar,  Kolonele Manushaqe. Ishte nje obligim, nder dhe kenaqësi biseda me ju.Bisedova me  nje grua tepër te fortë, me nje kulturë ushtarake te plotë qe e do fort vëndin e vet, e ktheni në forcë të përditshme ç’do vështirësi në punen tuaj te nderuar. Ju keni një karakter sa te fortë , me rregulla strikte, po aq edhe te brishtë, e thjeshtë, e dashur dhe tepër e  sjellshme.

Te punojme së bashku për Paqe dhe Prosperitet

Ju Faleminderit.

Liliana Pere

               Ing  Informatic
President: International Organization.
” Albanian Woman in the World
Peace Missionary & Honorary Advisor of DMP