-Skicë/

Duke dalë nga një supermarket  i sapoinaguruar   në Toronto, në dalje,  desh u pengova pas një  lypësi  që kish shtruar në trotuar një shami  te madhe xhepi me kuadrate të zeza,  ku ishin hedhur ca monedha metalike (coins).  As i vështronte në sy apo t’u lutej kalimtarëve, lypsi lexonte  një libër të vjetër me fletë të zverdhura nga koha.  M’u kujtua kryeqyteti  im, Tirana. Kush e njeh mirë Tiranën, njeh edhe lypsat e saj:  Ata të zënë rrugën në  trotuar, në dyert e restoranteve, përballë bareve, tek Parku, të ndalin në kryqëzim, ndërsa disa vajza adoleshente zeshkane, në stopim,  për 20 qindarka të fshijnë vullnetarisht  xhamat e makinës  aq sa ti heziton t’i japësh gazit sepse mund t’i rrokullisësh  pas rrotave… Lypsat e Tiranës janë të shumtë,   gra, fëmijë, sakatë, pleq, romë, malësorë, hallexhinj të veshur keq dhe gjithënjë të palarë. Por njëri prej tyre , ish fatorino, Genci, është tjetërsoj. Ka stil  tjetër. Mbaj mend se me ardhjen e demokracisë ai  la zanatin e fatorinos në linjat urbane  dhe erdhi e u ngul në kryqëzimin midis Televizionit dhe Kryeministrisë. Prpara se sa të lypte, ai bënte një  gjest tjetër, të përshëndeste, të fliste në emër, të  tregonte një  ngjarje të shkurtër, afrohej duke e thyer në maksimum këmbën e djathtë,  nga e cila çalonte, dhe të pëshpëriste  afër veshit sikur do të rrëfente një sekret të madh:

–          Ke të më japësh pesë lek?! – nuk thoshte fare se pse i duheshin ato lekë, ai vetëm pyeste, ke apo nuk ke.  Të njohurit, të zënë në befasi, ata që e kishin për herë të parë, kruanin xhepat me shpejtësi  dhe ia lëshonin paratë në dorë duke nxituar të iknin sa më larg prej tij. Unë që e ecja  çdo mëngjes në atë rrugë, sa e shikoja nga larg, bëja gati paratë dhe kur  më afrohej ia lëshoja të hollat në dorë  nga që nuk kisha dëshirë të dëgjoja përrallat e tij, si një kolegu im, Bajrami.

Unë isha një “bamirës” dhe Genci nuk linte rast pa më përshëndetur, veçse gabonte për emrin. Ai gjithmon më thërriste në emër të shokut tim të zyrës, Petro. Ishte si një argëtim për mua, sepse ndryshe nga të tjerët që e lexonin në ekran emrin dhe nuk ma ngatërronin kurrë, Genci nuk ma mësoi asnjëherë.  Ishte e qartë se ai as kishte e as shihte televizor.  Dhe një mëngjes, kur  isha me Petron e vërtetë,  ai  thirri përsëri  “O Petro….”.  Unë iu përgjigja:

–          Urdhëro Genc, sot nuk kam të holla.

–          E mirë, takohemi  nesër, – tha ai.

–          Po sikur më thirri mua. – tha Petrua i habitur.

–          Edhe kur nuk jam me ty, miku im, ai ashtu më thërrët.  E pse t’ia prish, ai nuk ka hallin e emrit, ka hallin e parave.

–          Po ik ore, çfarë merresh me ta.  Një lypës si ky çdo ditë, në mbrëmje, tek kioska afër shtëpisë sime, mijëra qindarka i  kthen në lekë të trasha, i bie që lypsat të bledhin në ditë më shumë se sa rroga jonë.  Dhe në një rast , për kuriozitet – vazhdoi Petrua- pyeta shitësin që ia thyente dhe ai më tha se nga lypja “Kapelja”  i bën 20-30 mijë lekë në ditë. U habita.

–          Ahaa,  mos është ai sakati që zgjat kapelen me reverancë dhe thotë në anglisht mani, mani (money)… E di nga është?  Nga Kanina e Vlorës.  Ai është kampion, edhe mund  t’i mbledhë aq para.- shtova unë.

–          Jo, ore, nga Kanina? – u habit Petrua.

–          Po, nga Kanina.

–          Nuk e merrja dot me mend se si një lab nga Kanina mund të bëhej lypës, e kujtoja  që student.

–          Njeriu, kur është fjala për bukën e gojës, çfarë nuk bën, të lypurit është më mirë se sa vjedhja.

Gjatë kësaj verë isha përsëri në Tiranë. Kërkova për lypësat e njohur, nuk i vura re të gjithë.  ”Kapelen” nga Kanina nuk e ndesha gjëkundi. Herën e fundit që e pashë, këmbën sakate e tërhiqte zvarrë dhe kur përkulej, kapelja gati i fshikte trotuarin. Ndoshta kishte ndërruar jetë. As gajdexhiun nuk e ndesha gjëkundi, por në autobusin urban të Unazës së vogël, takova Gencin.  Nuk lypi, por  më l vendin ku ishte ulur. Unë i zgjata një pesëqind lekshe si për të kompesuar kohën e munguar. Ai nuk e dinte që kisha emigruar në Kanada. I pa që ishin shumë dhe tha:  – Të paska ecur mbarë për sot,  kam kohë që nuk të kam parë apo nuk hipën mnë urban?!

–          Të kërkova me sy në Kryqëzim tek Televizioni, por nuk ishe.

–          Kam kohë që kam ikur prej andej, i kanë hequr gjithë të vjetrit, nuk më njihte njeri.

–          Mos është më mirë këtu në urban?

–          Kur gjej ndonjë shofer të kohës sime  merrem vesh, por me këta të rinjtë e kam keq, duan të vjedhin për vete.

–          Pse ti punon?

–          Jo, zë një vend dhe kur shoh ndonjë të njohur, i lëshoj karrigen.

Vazhdimin e bisedës e mora me mend vetë, domethënë, pasi i lëshon vendin, i  thotë “mikut” tek rrëza e veshit,  sikur nuk do q ta marrin vesh pasagjerët e autobuzit: “Ke pesë lekë?!”