DASHURIA MUND TË KËTË NDRYSHIM NË SHFAQJEN E SAJ, POR SI PËRJETIM E NDJENJË GJITHMONË TË RRËMBEN/
Shkruan:Sokol Demaku/
Manushaqe Toromani na vjen me një art të pastër të brendësisë shqpirtërore prej poetjeje dhe me një botë të nduardurt të vargut të saj lirik me përmbledhjen e saj poetike të radhës “Ishte kohë për
Dashuri” e cila përmbledhje ngërthen në vete vargje nga më të zgjedhurat nga llojllojshmeria e tyre
duke fillaur nga ato, sociale dhe ato idilike të cilat janë aq bukur të thurura e ku zënë vendin themltar
në këtë vargëtim poetik.
Edhe vet përmbledhja mori titullin nga një poezi e tillë “Ishte kohë për dashuri” e ku autorja për
mrekulli përshkruan ndjenjen e saj të dashurisë me një metaforë të fortë e cila edhe i jep ngjyrën e
duhur vargut kur ajo thotë:
Diell,shi,
Shi, dilell
Kohë e cmendur,
ç`të bej i ziu njeri
Shi, diell,
Diell, shi,
Kohë vetëm për dashuri!
Dashuria mund të ketë ndryshim në shfaqjen e saj, por si përjetim e ndjenjë gjithmonë të rrëmben,
është ajo çka shumë poet, por edhe shkrimtar i ngriten lapidar në shkrimet e tyre, e një gjë të tillë do e gjejmë edhe tek shumë poezi në këtë vëllim vargëtar të poetes Manushaqe Toromani. Në këtë botë vjen ndjenja e kënaqësive përmes përjetimeve të ruajtura në thellësi të shpirtit, do ruhet e lexohet me kujdes kjo kujtesë e shprehur e autores dhe me ndjenjen e saj të jetës por që në fund të fundit autorja sheh një dritë e që ia ngroh zemrën dhe shpirtin. Ja si e përshkruan peotja mallin dhe ndjenjen e mallit tek poezia „Malli djeg”:
Prekmi, prekmi duart…
E di, janë të nxehta,
Por s`të përvëlojnë…
Prekmi, prekmi faqet,
Prush të kuqe,
Jo nga zjarrmia, por nga malli.
Puthma e riputhma ballin,
Hidhmu në ledhatim.
Ndjena e shfaqur nuk pasqyron vetëm dashurinë, ajo ngreh në lartësi përjetimin si objektiv të asaj
periudhe e cila ruhet thellë në shpirt me të gjitha dallgët e pengesat e përjetuar, ajo kohë e cila ndoshta ishte paksa jo e zakontë. Do bindet lexuesi përmes këtyre perjetimeve të autores e të shprehur në
rrëfimet e saj, kur kujtimet të magjepsin të tërin.
E autorja në poezinë e saj „Kujtimet e mia” thotë:
Si gjethet kjo vjeshtë,
Kujtimet m`i këput,
Si lë të më përbaltën,
Rrugëve, ku shiu i saj mbyt..
I marr,
I mbledh me kujdes,
I futr thellë në shpirt,
Askush të mos m`i prek!
Përmbledhaj poetike e Manushaqe Toromanit ndahet në katër kapituj ku sejcili në vete ngërthen poezi të llojit të ndryshëm por siç ceka edhe më lart është interesant të theksohet se tematika e poezive të
Manushaqës është një temaitikë socile e kohës së sotme me të gjitha vuajtjet, vështirësit dhe peripetiti e jetës bashkëkohore tek ne dhe në anën tjetër tematika idilike e poezisë së Manushaqes, ku shprehet me metaforën e fortë që ajo përdorë në vargun e saj me shumë mjeshtri.Kapitulli i parë titullohet ”Gjalloj mes jush”në të cilin kapitull janë varguar poezi m emotive sociale të
cilat paraqesin jetën e veshtirë aktuale të njeriut të thjeshtë në tokat tona ekjo pasyrohet në menyrë
ideale përmes poezisë ”Mjerimi lypsar” kur poetja thotë:
Kur shoh lypësin në rrugë,
”Poemën e jemrimit” përfytyroj…
”Zoti të dhashtë”-i tha gruaja.
Kur para tij kaloi…
Pastaj vijojnë edhe tre kapituj tjerë të cilët secili në vete ngerthenjë tema sa me të ndryshme
interesante dhe aktualiteti tonë të sotëm jetësor dhe Manushaqja i ka titullua te dytin ” Çelja e
kurorës” i treti ”Degëzimet e mia” dhe i fundit i katërti ”Simbolikë lulëzimi”
Poetja përmes vargut të saj të them magjik në menyrë ideale përshkruan jetën, vuajtjen dhe gjendjen aktuale të njeriut në ditët e sotme ku leku dhe paraja janë mbi të gjitha, janë ato të cilat dhe tani janë
më afër së çdo kush dhe se çdo gjë tjetër në jetën e njeriut tonë. Janë ato të cilat njeriun kanë verbua, të cilatë i kanë marrë nderin dhe idelain e njeriut. Ketë ajo e përshkruan për mrekulli në poezin e saj
”Paraja dhe idili” kur thotë:
Gëzoju parasë,
Me dner, pa nder,
Sidoqë e fiton,
T¨´e ka bërë të verbër,
Asgjë rreth vetes s`shikon.
S`të mbush mendjen.
Harresës mbetur
“djerr” miq e shokë.
I sunduar nga pushteti i saj…
Ose pot e ndalemi te poezia e rradhës e cila në na paraqet jetën reale bashkëkohore kur sejcili mendon dhe ndjen vetem për vete, harron mikun, harron njeriun, harron të gjitha të mirat që ka përjetua nga
tjetri pra njeriu ndjehet i braktisur, ndjehet i harruar nga miqtë nga dashamirët sikur na del tek poezia “Braktisje”:
Më kanë harruar,
Më kanë braktisur,
Të gjithë më janë larguar:
Miqtë shokët, të afërmit:
Tash, asgjë s`kam më për ta:
Pushtet, forcë, as para…
Por kur jemi këtu të vargu i dashurisë si duket poetja frymëzohet nga stinët e vitit ku dhe ajo e gjen
forcën dhe ndjenjën e brendshme të saj e shpreh përmes atij vargu në të cilin na vjen në shprehje
dashuria dhe ndjenja që ne kemi e këtë e shpreh më së miri tek poezia e saj ” Çmenduri pranvere ” kur thotë:Dashurinë në shpirt
Ma solle ti, Pranverë
Aroma e luleve më dehu
Dhe si e çmendur
Vrapova lendinës,
Të kapja
T¨t të ndjeja
Dhe humab se di se ku.
Por është interesant se as jetën dhe dashurianë, atë ndjenjë shpritërore autorja nuk e le pa prekur në
vargun e saj, duke i lenë jetës në dorë që ajo të merrë ate dhe ta bartë në karhët e saj, ta përkdhelë, ti buzëqeshë fati i saj e këtë e shprehë me një ndjenjë optimizmi në fillim por si zakonisht në fund të
poezisë na vjen momentin pesimist por prapë poetja është e fortë në zemër dhe do gjejë forcë për të
përballua baticat dhe zbaticat e jetës. E këtë ajoe shprehë për mrekulli tke peosia e saj”Të dua, o jetë” kur thotë:
Merrmë në krahë ti o jetë
Përkdhelmë, duam
Buzqeshmë pak ti o fati im
Mos më shikoni vënger
Unë ju dua.
Oh, sa më lendoni
Kur krahët mi ktheni
Kot zemroheni me mua.
……
Por prap ju dua.
Jeta jonë është e mbushur me befasi, është një histori në vete, është një sprovë, por ne duhet të jemi të pregaditur që asnjë e papritur mos të na befasojë në jetë sepse atëherë edhe jeta humbë qëllimin. E
autorja tek poezia „Kënga e jetës” thekson:
Tingujt e saj,
Më vinë të largët,
Sa rrallë degjohet ndonjë notë,
Mundohem t`i afrohem,
T`i ndiej pranë,
Tingujt e këngës së jetës,
Më bëhen më të largët.