«Mbrëmë isha pa ty» – një rikthim që paralajmëron fitimin e kohës së humbur- Rreth librit poeik te porsabotuar te Kujtim Hajdarit/

Shkruan:Shpend Sollaku Noé/

Kujtim Hajdari i përket atij brezi të dikurshëm të rinjsh të cilëve nuk u mjaftoi të ishin inteligjentë, të përgatitur e të ndershëm. Ato lloj cilësish u kthyen në zero të mëdha kur ndaheshin fatet nga të gjithëfuqishmit e kohës. Nomenklatura e atëhershme diktatoriale do të vinte pas cilësive të tyre shenjen = dhe frazën e barasvlershme menjëherë pas saj: nuk ka për të qenë i yni!

Kujtim Hajdari i përket atij brezi krijuesish të rinj të dikurshëm që e kishin qenien e tyre plot me idera e talente. Ai shkruante me një pasion të pakgjendshëm tek moshatarët e tij; provonte poezinë, prozën, dramën. Vullneti i tij për të sfiduar fate e biografi ishte i pakrahasueshëm. Por kjo rezultoi «pak» kur duhej të ish kthyer në burimin e tij forcës. Në listat e afishuara para gjimnazit emri i tij, ashtu si edhe i shokëve të tij të afërt, nuk figuroi: u considerua i padenjë për të mbushur radhët e «inteligjencës» partiake.

Vazhdimi i jetës se tij do të projektohej prej regjimit drejt shërbimit të detyruar ushtarak, drejt një lopate për të bërë llaç apo drejt nje kazmë guri për të thyer shkëmbinjtë.

Mbi talentin e tij u hodh një pllakë e rëndë shkëmbore, që mbylli nën të llavëra e tymra vullkanesh, avuj gajzerash e tërmete poetike.

Kujtim Hajdari, si edhe ndonjë mik tjetër i yni, mbeti për një kohë të gjatë ai vullkani i porsalindur me lak në fyt.

Ata që mendonin se një ditë ai do të shuhej prej mungesës së oksigjenit e harruan, pritën prej besnikëve të tyre të mbesnin gjallë; ndoshta në dialogët e një drame, në rreshtat e një romani apo vargjet e një poeme. Por më kot. Edhe pse nuk mbetën pa agjitatorë rreth vetes, talentët si Kujtimi tashmë u kishin kthyer shpinën.

Vitet vidhisën armiqtë e vërtetë të kombit në gryka skëterrash. Mund dhe të duket se janë ringjallur, por nga të gjitha vrimat e mundshme të trupit të tyre vazhdon të kullojë gjak e vrer.

Kujtim Hajdari, ndërkaq, edhe pas peripecish të tjera, lëshonte vazhdimisht sinjale prej nënpllakës së rëndë që i pllakosën mbi fatin, në fillim nëpërmjet tërmetesh që sa vinte e bëheshin më të tronditës, më pas me sinjale tymrash përvëlues, deri sa llava e trysur arriti të flakë tej pllakën e imponuar dhe ai të kthehet: kësaj radhe jo vetëm me energjinë e rilindur të djaloshit të dikurshëm, por edhe me pjekurinë e burrit, me një kulturë më të gjerë, me rregullat mjeshtërore të zotëruara.

«Mbrëmë isha pa ty» nuk është një çfarëdolloj përmbledhjeje: ajo nis të marrë jetë që nga guximet e atëhersme, tashmë pa ndrojen e kërkimt të lejes prej dikujt për tʼu bërë pronë e lexuesit. Poezitë që e përbëjnë janë aq të lidhura nëpërmjet emocioneve kryesore, saqë ngjajnë pjesë të të njëjtës poemë. Dhimbja për të mos humbur çfarë kemi më të shtrenjtë, edhe kur ajo humbje quhet vdekje, edhe kur ajo humbje quhet largim prej syrit, i përshkruan ato vargje tejembanë. Dashuria si diçka sublime, që vjen jo vetëm prej gjërave që kemi më të shtrenjta, por, dhe sidomos, prej të voglave të padukshme, është një tjetër motiv i rëndësishëm që mban gjallë emocinalisht këtë libër. Armikut tashmë të cilit nuk i duhet përkulur është vetmia. «Prej flokësh më kapi dora e një femre e më tundi»shkruan diku autori, që edhe këtu shpëtimin e gjen tek dashuria. Me syrin e dashurisë së plagosur shihen familjarët, miqte dhe vendlindja. Me shpresën tek dashuria e rilindur shihet e ardhmja: «Unë krahë do të vë qiellit me zogjtë shtegtarë».

Vargu i parapëlqyer i autorit është ai gjashtëmbëdhjetërrokëshi i lirshëm, i tipit 2×8, që kuptohet lehtë prej ritmit të brendshëm të vargut. Vargjet janë organizuar në strofa katërshe, me rimat më të përdorshme ato të kryqëzuarat, por aty- këtu, edhe të puthurat. Gjendet edhe dymbëdhjetërrokëshi në formën e bashkimit 2x 6 («Fshati im»). Këtu flasim për një metrikë të zhdërvjellët, që kurrë nuk trasformohet në qëllim më vete dhe nuk i bie më qafë cilësisë apo natyrshmërisë së vargjve. Leksiku poetik pasurohet nga epitete, metafora, shkallëzim letrare, pyetje retorike e një masë tjetër tropesh letrare të kudogjendshme.

Të jeni të sigurtë që kjo paraqitje poetike e Kujtim Hajdarit është vetëm një paralajmërim i rikthimit në mes të poetëve. Përgatituni ta keni këtë poet në mes tuaj dhe, jua garantoj, keni për tʼu ndierë më të pasur. Burimit të lavës së tij sapo i është hequr kapaku.