Shkruan Dr. Pashko CAMAJ/
Nenkryetar i Vatres/
Në dy muajt e fundit, kemi dëgjuar fjalë dhe fraza të reja që me siguri do të mbesin me ne për një kohë te gjatë. Fjalë sikurse ‘covid-19’, ‘rrafshimi i kurbës, ‘antitrupt’, ‘imuniteti’ dhe shumë të tjera, janë bërë pjesë e fjalorit tonë të përditshëm. Ndërsa fillojmë fazën e re të kthimit në aktivitete “normale” të përditshme, vazhdojmë praktikat që ndihmuan në uljen e rrezikut në nivele të pranueshme, në radhë të parë. Në këtë shkrim, do flasë edhe për dy fraza të reja, më të cilat e kemi pasuruar fjalorin tonë: “distancim shoqëror” dhe “mbulesë e fytyrës”. Këtu janë disa informacione të rëndësishme që të gjithë mund t’i përdorim ndërsa vazhdojmë të luftojmë këtë armik të padukshëm.
Ç’ka është distanca shoqërore?
Kjo është distanca fizike midis individëve, për të evituar rrezikun nga piklat e pështymës, që mund të transmetohen nga një person në një tjetër. Sipas Qendrës Amerikane për Kontrollin e Sëmundjeve (CDC), distanca e duhur për parandalimin e transmetimit të Covid-19 në 6 këmbë (1.8 metra).
Mbulesat e fytyrës:
Mbulesat e fytyrës mbulojnë hundën dhe gojën dhe zvogëlojnë ndjeshëm transmetimin e piklave në sipërfaqe, ose në një individ tjetër. Ato përfshijnë maska të gradës mjekësore deri në maskat shtëpiake. Po mësojmë se transmetimi viral, përmes të kolliturit, teshtitjes ose të folurit (veçanërisht të folurit me zë të lartë) janë mjetet kryesore të transmetimit. Pra, ndërsa vazhdojmë me larjen e duarve dhe higjenën, mund të kemi mbrojtje shumë më të mirë duke vazhduar distancimin shoqëror dhe duke përdorur mbulesa të fytyrës. Së bashku, këto zvogëlojnë mundësinë e ekspozimit në radhë të parë, por edhe nëse ekspozohemi, ato zvogëlojnë ‘kohën’ dhe ‘përqendrimin’ e ekspozimit. Kjo do të thotë, ne mund të ndahemi shumë më mirë, nëse ekspozohemi 10 pikave që përmbajnë viruse, në vend të 1000 prej tyre!
Ekzistojnë dy lloje të mbulesave mbrojtëse:
Maska të nivelit mjekësor dhe mbulesa jo-fromale apo ‘shtëpiake’ të fytyrës. Maska të nivelit mjekësor përfshijnë maska kirurgjikale dhe respiratorë N-95. Maska kirurgjikale për fytyrën përdoren për të bllokuar grimcat e mëdha dhe pikat qe nxirren gjatë frymëmarrjes (në ajër kur dikush kollitet ose teshtit). Maska të frymëmarrjes N-95 janë të dizajnuara për të filtruar tymin, grimcat e vogla dhe viruset e ajrit. Ndërsa, mbulesat jo-formale të fytyrës përfshijnë maskat të ripërdorshme, shami dhe shalle që përdoren në të njëjtën mënyrë si një maskë kirurgjikale, për t’ju mbrojtur nga grimcat e mëdha dhe pikat e frymëmarrjes. Sidoqoftë, këto lloj mbulesash mbrojtëse duhet të pastrohet ndërmjet përdorimeve dhe në përgjithësi nuk përdoret në një mjedis mjekësor. Gjithnjë, lani duart para dhe pas përdoroimit, pasi mund të ketë viruse ose bakterje të dëmshme në sipërfaqen e saj.
Pak shkencë lidhur me transmetimin përmes ajërit:
Studimet e fundit sugjerojnë që mbulesat e fytyrës shkurtojnë distancën e udhetitimi te pikave qe lagohen nga një person me më shumë se 90%. Ndërsa mbulesat e fytyrës nuk filtrojnë piklat në të njëjtën mënyrë si maskat N-95, ato rekomandohen tani si një mënyrë efektive për të ngadalësuar përhapjen e koronavirusit, veçanërisht në mesin e personave që kanë virusin, por janë asimptomatikë.
Në Fund:
Mbulesat për fytyrë si maskat kirurgjikale, respiratorët N-95, si edhe mbulesat e fytyrës të bëra në shtëpi mund të ndihmojnë në uljen e rrezikut të përhapjes së viruseve. Mbani në mend se mbulesat jo-mjekësore të fytyrës janë efektive vetëm kundër përhapjes së virusit, nëse vazhdoni të merrni seriozisht masa për distancimin shoqëror dhe higjenën. Pra, përgjigjja në pyetjen nga fillimi është: vazhdoni me të dyja, me distancimin shoqëror, si një praktikë e mirë për të na mbajtur të sigurt, por nëse mundeni, plotësojeni atë dhe me përdorim te mbulesës së fytyrës.