Shkruan:Zymer U. Neziri/

Mërgata jonë në Zvicër e kujton me krenari Skënderbeun. LAPSH ’’Naim Frashëri’’, Kantoni i Argaut, organizoi simpoziumin shkencor ‘550-vjetori i vdekjes së Gjergj Kastriotit- Skën­der­beut’. Simpoziumi u mbajt në Vindish, më 23.6.2018. Pas fjalës së mirëseardhjes nga Riza De­maj, kryetar i LAPSH-it dhe veprimtar i njohur i çështjes kombëtare , përshëndetjeve nga amba­sadori, Ilir Gjoni, dhe ministri këshilltar, Mustafë Xhemajli, fjalën e hapjes e mbajti prof. dr. Fra­shër De­­maj, anëtar korrespondent në ASHAK. Në këtë simpoziumin shkencor kumtuan pro­feso­rë dhe studiues të dalluar nga Prishtina, Tirana e mërgata.

Në kumtesën e tij, ’’Atakimi i figurës  së Gjergj Kastriotit-Skënder­beut, te­n­dencë antishqiptare’’, prof. dr. Frashër Demaj, anëtar korrespondent në ASHAK, tha: Me shfaqjen e interesave të “ne­o­­otomanizmit” në viset shqiptare, fillimisht nisi atakimi i hi­sto­risë, i kulturës dhe i traditës ko­m­b­ë­tare shqiptare. Kjo tendencë, për fat të keq, u shfaq nga një vend që, të paktën në kohët mo­de­rne, u konsiderua si mik i shqiptarëve për shkak të kontributit si anëtar i NATO-s në luftën e Ko­s­ov­ës. Në vijim, ai shtoi se në mesin e figurave më të atakuara është Gjergj Kastrioti-Skën­der­beu, i cili në his­to­rinë e popullit shqiptar, në me­m­orien kolektive dhe në kujtesën hi­s­t­o­r­i­ke të tij, është pe­rsonaliteti më i çmuar dhe simbol, që i bashkon të gji­thë shqiptarët. Asnjë dokument se­rioz nuk flet për pre­ja­r­dhjen sllave të nënës së Skënderbeut, që luftoi ku­ndër Venedikut, Rag­uzës etj., që ishin të kri­shterë, luftoi edhe kundër P. Osmane, që ishte is­lame, kurse qëllimi i tij ish­te fo­r­m­imi i një shteti të kohës, theksoi ai.

Në vijim, msc. Shab­an Arifaj, gazetar, publicist e shkrimtar nga Prishtinë, mbajti kumtesën ’’Gjergj Ka­­strioti-Skënderbeu në shkrime publicistike-le­trare’’dhe tha: Në këtë punim jam përpjekur që të she­shoj disa nga shkr­i­met, që sipas mendimit tim, paraqesin të dhëna in­t­e­resante për jetën, ve­p­rën dhe jehonën në botë të lu­ftërave të tij për çlirim kombëtar, po besa edhe për çlirim të vendeve fqinje nga zgjedha turke. Pra, heroi ynë kom­bëtar, krahas epopesë së tij të lavdishme të luftës për të mbrojtur trojet shqiptare nga sundimi osman, kons­i­d­e­r­o­h­et edhe si mbrojtës i portës evropiane të dep­ërtimit os­manlinj në kontinentin e vjetër. Ai vuri në pah se vlera më sublime kom­b­ëtare e figurës së tij, është se për 25 vjet me radhë, ai mbajti larg Arbërisë ushtrinë turke, duke e thyer po­th­u­a­jse në çdo betejë. Gjatë gjithë jetës së tij, Gjergj Kastriot Skënderbeu zhvilloi 30 beteja, nga të cilat 29 prej tyre i fitoi dhe vetëm një e humbi, atë të Beratit.

Pastaj, në këtë simpozium shkencor lexoi kumtesën profesori i Universitetit të Tiranës, Fakulteti Histori-Filologji, prof. asoc. dr. Teki Kur­ti, ’’Gjergj Kas­tr­i­oti –Skën­derbeu, princ i Arbërisë (Do­m­i­nusAlbania)’’, ku theksoi: Gjergj Kastrioti-Skënderbeu ishte trashëgimtar i li­gj­sh­ëm ndaj dhe quhej Zot i Krujës e i Arbrit. E gjithë epoka, ku Skënderbeu luftoi për bashkimin e popullit dhe për mb­rojtjen e lirisë në shtetin e Arbërit, mori emrin dhe la­v­dinë e tij, kurse Fla­m­uri i Kastri­o­tëve me shqiponjën e zezë dy­krenare, me fu­shë të kuqe,  priu ndër shekuj në luf­t­ë­rat e popullit shqiptar për liri. Ai theksoi po ashtu se në stemën e princit të Arbrit, Gjergj Kastrioti-Skën­der­beu, bashkohet shqip­­o­nja dykrenare me yllin me gjashtë cepa dhe me luanin e mbështetur mbi dy këmbët e pasme, simbole të fami­l­jeve së Kastriotëve-Balshajve-Topiajve e Skurajve, të cilët në kohë të ndry­sh­me kishin qenë zo­tër të Arbrit. Skë­n­d­e­rbeu themeloi Besëlidhjen e Su­n­d­im­t­a­rëve Shqiptarë në Ku­vendin e Lezhës, më 2 Mars 1444, e cila u bë i pari ba­shkim politik për mbarë shqiptarët, që për 25 vjet me radhë për­b­alloi si as­një­herë më parë beteja të mëdha e rrethime të o­rganizuara nga sulltanë të mbi­q­u­ajtur “pushtues të bo­tës”.

Nga fusha e arsimit, u lexua kumtesa me interes nga dr. sc. Vaxhid Sejdiu, doktor i shkencave filologjike, mësues i shkollës shqipe në Zvicër,  ’’Figura e he­roit ko­m­b­ë­tar Gjergj Kastrioti-Skënder­beu në tekstet e shkollës shqipe’’: Dëshiroj që në këtë punim t`i jap një për­gj­i­gje pyetjes se si trajtohet Skënderbeu në tekstet shkollore? Bazë për studim janë tekstet e fillores, për lë­n­dët Gjuhë e letërsi shqipe dhe Histori, kl. V-IX, si dhe kl. I-IV për shkollat e mesme. Këto libra janë në për­do­r­im në Shqipëri, në Kosovë, në Ma­qe­doni, në Mal të Zi dhe në Kosovën Li­nd­ore (Pre­shevë…). Dhe, ky përvjetor na detyron që figurën e Skën­d­e­r­beut ta shi­k­o­j­më nga kënd­vë­sh­tri­me të ndr­y­sh­me. Hartuesit e teksteve, që janë në përdorim në shkollat tona publike, e kanë për detyrë t’i për­mb­ushin kërkesa kryesore që kanë të bëjnë me edukimin dhe me in­f­o­rmimin brezave të rinj. Në këtë punim jam përpjekur që t’i vë në shënjestër një mo­ri te­k­s­t­esh shkollore të bo­tuara në shtëpitë tona botuese në Tiranë, Prishtinë, Shkup e më gjerë, me të ve­tmin qëllim që kë­të temë ta sheshoj sa më mirë apo ta vë në drejtpeshimin e ko­hës, theksoi ai dhe dha edhe shembuj ku figura e Skënderbeut nuk nderohet sa duhet, madje se ka edhe ka raste të përdhosjes së emrit të tij.

Ky simpozium shkencor u mbyll me kumtesën nga fusha e folkloristikës, nga prof. dr. Zy­mer Ujkan Neziri,’’Gje­rgj Kastrioti-Skënderbeu në legjenda e në gojëdhëna popullore’’, që tha:

Në këtë kumtesë kam shqyrtuar paralindjen dhe lindjen e Gjergj Kastriotit-Skënderbeut, në fillim të shekullit XV, sipas legje­n­dave e gojë­dhë­nave popullore, të mbarësht­r­uara nga Qemal Haxhi­h­a­sani (1967). Mo­­sha e tyre te Marin Barleti, biograf i tij i shq­uar, i kalon po ashtu pesë shekuj. Ato janë të li­dhura me dy ëndrra të nënës së tij. E pa­ra, me dra­goin, qe­nien e njohur mi­ti­ke, dhe e dyta me yllin, simbolin qi­e­llor: se Gjergji do të jetë dragua, që do ta mbulojë me trupin e tij të tërë Arbërinë, si dhe do të jetë një yll qi­e­ll­or, që shkë­l­qen që pesë shekuj në kujtesën shqi­p­tare dhe evropiane. Në vijim, ai shtoi edhe legjendën e anës së Le­zh­ës se Orët e Ma­lit e ka­në lyer trupin e Gjergjit të porsa­lindur me barëra për t’u bërë ballë plu­­mbit e shpatës. Skë­n­d­erbeu, përpos në këngë e tregime, edhe në le­gj­e­ndat e gojë­dh­ë­nat tona mbeti pri­jësi më madh i po­­p­u­llit shqiptar, sim­bol i rrallë i luftës për liri dhe mb­ro­jtës i civi­li­z­i­­mit evro­pi­an, përfundoi ai.

Inte­re­simi ishte shumë i madh. Salla ishte përplot me të pranishëm. Me peshë ishin edhe disk­u­timet e pjesëmarrësve: Ibish Nez­iri, Salih Z. Lajçi, Adem Osmani, Jakup Osmani, Xhevdet Muji, për: Skënderbeun në Prish­tinë, 1448, Gazimestanin, mbrojtjen ligjore të figurës së Skënderbeut, ar­kivat e Stambollit,  fol­k­lorin arbëresh etj. Fjalën e mbylljes e mbajti prof. dr. Zymer Ujkan Ne­ziri. Pos si­m­po­ziumit, u shfaq edhe një dokumentar dhe një program i pasur kulturor-artistik, ku­sh­tuar Gjergj Kas­t­riotit-Skën­derbeut.

Edhe të nesermen, në ditën e shkollës shqipe në Kantonin e Argaut, në sallën e mbushur përplot, si zakonisht, me nxënës e prindër, vazhdoi programi me këngë, valle e recitime të fëmijëve tanë në atë kanton. Dhe, Skënderbeu prapë ishte në qendër të vëmendjes, krahas gjuhës shqipe e fla­m­urit kombëtar. Ata, të veshur në rroba kombëtare, vajza e djem, dëshmonin dashurinë e madhe që kanë për kryeheroin tonë, për të parët tanë dhe për traditën tonë të lashtë.