Muri i berlinit – Dielli

9 Nёntor- Dita kur Muri i Berlinit u rrёzua

November 9, 2020 by dgreca

Mё 9 Nёntor 1989 mori fund Lufta e Ftohtё globale mes diktaturave dhe demokracive. Liria e rifituar çoi nё afrimin mes Lindjes dhe Perёndimit – por ende nuk janё arritur nivele tё njёjta jetese.

Nga Marcel Furstenau/DW

Ai ishte simboli pёr ndarjen e botёs nё Lindje dhe Perёndim, pёr luftёn mes komunizmit dhe kapitalizmit: Muri i ngritur nё Berlnin mё 1961 nga Republika Demokratike e Gjermanisё (RDGJ) e qeverisur nё mёnyrё diktatoriale. Pjesa perёndimore ishte njё zonё 155 km e rrethuar me beton e tela me gjemba, por megjithatё njerёzit nё kёtё zonё mund tё lёviznin anё e mbanё tё lirё. Berlini Perёndimor ishte pra njё ishull i lirisё nё mes tё territorit tё RDGJ-sё komuniste.

Ngritja e Murit, imazh nga viti1961

Nё tё kundёrt pёr shumicёn e gjermano-lindorёve qё ishin kaq pranё Perёndimit pёr dekada Berlini Perёndimor ishte si toka e ёndёrruar. Kjo ndryshoi rrufeshёm mё 9 Nёntor 1989, pasi nё njё konferencё shtypi tё transmetuar drejtpёrdrejt nё televizion nё Berlinin Lindor u shpall ligji i ri pёr udhёtimet jashtё vendit. Nё bazё tё kёtij ligji do tё lejoheshin edhe udhёtimet nё Perёndim – ligji hynte nё fuqi menjёherё!

Imazhet e njerёzve duke brohoritur nё kalimet e hapura kufitare nё Berlin u pёrhapёn nё mbarё botёn. Ato shёnuan nё mёnyrё emocionuese fundin faktik tё ndarjes gjermane. Njё vit pas kёsaj mё 3 Tetor 1990, vendi i ndarё politikisht pas fundit tё Luftёs sё Dytё Botёrore festoi ribashkimin. Kjo ngjarje historike botёrore u bё e mundur vetёm sepse katёr fuqitё fituese tё luftёs ishin dakord: aleatёt perёndimorё demokratё SHBA, Britania e Madhe dhe Franca nga njёra anё dhe Bashkimi Sovjetik (BRSS) komunist nga ana tjetёr.

Konferenca e shtypit e Günther Schabowskit, Berlini Lindor, 9.11.1989

Fjalёt magjike “Glasnost” und “Perestroika”

Vendimtare pёr kёto ndryshime ishin lёshimet, qё pati bёrё komunisti reformator Michael Gorbatchov, i cili mori pushtetin nё vitin 1985. I kёtij mendimi ёshtё drejtori i memorialit Muri i Berlinit, Axel Klausmeier . Ai thekson, se politika e hapjes (Glasnost) e Gorbatchovit dhe ajo e rinkonstruktimit (Perestroika) shёnuan shkёputjen prej sё ashtuquajturёs doktrina e Brezhnjevit, qё pёrcaktonte, se vendet europiane tё bashkuara nё “Traktanin e Varshavёs” nuk duhej tё devijonin nga kursi, qё jepte Kremlini.

Klausmeier fundin e kёsaj dogme e pёrshkruan pёrmbledhtas: “Çfarёdo qё tё ndodhё nё shtetet vёlla socialiste, kёto shtete janё vet pёrgjegjёse pёr vetveten”. Ndryshe nga dekadat e mёparshme, sovjetikёt nuk ndёrhynё mё kur nё Poloni, Hungari e nё RDGJ u shtuan lёvizjet pёr reforma. Para erёs sё Gorbatchovit lёvizjet pёr liri nё vendet e Bllokut Lindor ishin mposhtur brutalisht prej BRSS-sё: Mё 1953 nё RDGJ, mё 1956 nё Hungari dhe mё 1968 nё Çekosllovaki.

Pas 9 Nёntori blloqet e betonit nga Murii Berlinit hiqeshin nga dita nё ditё, fotografi e marrё mё 11 nёntor 1989 nё afёrsi tё sheshit “Potsdamerplatz”

Polonia jo monopol pushteti

Mbrojtёsit e tё drejtave tё njeriut nё mbarё Europёn Lindore ndiheshin tё inkurajuar pёr tё imponuar edhe nё vendet e tyre Glasnostin dhe Perestroikёn. Nё Poloni nё verёn e vitit 1988 pati kontakte mes udhёheqjes komuniste dhe sindikatave Solidarnost, tё ndaluara zyrtarisht. Njё etapё e rёndёsishme nё kёtё rrugё ishin edhe zgjedhjet parlamentare nё Poloni nё qershor 1989, ku pёr herё tё parё u lejuan edhe kandidatё tё opozitёs. Megjithatё pushtetarёt qё qeverisnin prej dekadash paraprakisht u kujdesёn qё tё fitojnё dy tё tretat e votave.

Edhe nё vende tё tjera u shtuan shenjat pёr njё kthesё. Nё Hungari qeveria nё maj pati nisur tё heqё komplekset e vrojtimit nё kufirin me Austrinё. Nё kёtё mёnyrё u hap rruga drejt lirisё nё kёtё pjesё tё Perdes sё Hekurt. Qindra qytetarёt tё RDGJ-sё pёrmes kёsaj rruge u larguan nga vendi i tyre.

Njёkohёsisht nё verёn e vitit 1989 disa mijёra gjermano-lindorё u strehuan nё ambasadat perёndimore nё vendet e Europёs Lindore. Pakёnaqёsia rritej dita ditёs e bashkё me tё edhe presioni ndaj regjimit tё RDGJ-sё nё Berlinin Lindor. Nga shtatori nё qytetin e panaireve Leipcig çdo tё hёnё dhjetra mijёra qytetarё protestonin nё rrugё. Kulmin e shёnoi marshimi mё 9 tetor, kur dolёn nё rrugё 70.000 vetё duke protestuar paqёsisht pёr tё kёrkuar ndryshimin nё RDGJ.

“Ne kemi fituar”

Sloganet e demonstruesve ishin „Ne jemi populli!” dhe “Jo dhunё!”. Meqёnёse nuk dihej si mund tё reagonte regjimi i RDGJ-sё, frika ishte „jashtёzakonisht e madhe, i kanё pohuar shumё dёshmitarё tё kohёs drejtorit tё Memorialit tё Murit tё Berlinit, Klausmeier. Pёrderisa nuk pati ndёrhyrje kundёr kёsaj demonstrate, edhe opozita pati ndjenjёn, se:„Ne kemi fituar.”

Dita pas hapjes, imazhe nga Porta e Brandenburgut, 10.11.1989

Mё 9 Nёntor mё nё fund arriti pika kulmore: Günter Schabowski, kryetari i Partisё sё Bashkuar Socialiste (SED) nё Berlinin Lindor shpalli ligjin e ri pёr udhёtimet jashtё shtetit. Ai shkaktoi me ose pa dashje me kёtё deklarim rёnien e Murit tё Berlinit. 30 vjet mё pas megjithatё nuk janё kapёrcyer tё gjitha muret mentale. Nё standardet e jetesёs mes Lindjes e Perёndimet ende ka dallime tё mёdha.

Pagat nё landet e reja tё federtarёs, sipas njё raportit tё fundit vjetor mbi stadin e bashkimit tё Gjermanisё, kanё arritur vetёm nё 82 pёrqind tё nivelit perёndimor. Emigracioni dhe rёnia e natalitetit nё landet e reja kanё shkaktuar mungesёn e forcave tё kualifikuara tё punёs dhe plakjen e popullsisё. Ende asnjё sipёrmarrje nga landet lindore nuk ёshtё regjistruar nё indeksin gjerman tё aksioneve DAX-30.

Çfarё mbetet ёshtё kujtimi i revolucionit paqёsor dhe kthesa historike. Presidenti Frank-Walter Steinmeier personalisht e ka falenderuar Michail Gorbatchovin. Nё njё letёr drejtuar ish-presidentit tё BRSS-sё, nobelisti i paqes, Steinmeier shkruan: “Mrekullia e ribashkimit paqёsor nuk do tё kishte qenё e mundur, nёse Ju atёherё nuk do tё kishit marrё vendime tё guximshme dhe njerёzore.”

RRUGA E KOMBIT DHE “MURI I BERLINIT”

April 22, 2018 by dgreca

…të tjera bën, të tjera thua/ që t’më marrëç mëndjen mua…/

Nga Sokol Kolgjini/
Shoqata Biznesi për Biznesin/

Vazhdojnë shfaqjet e rradhës për rrugën e kombit. Pas videokonferencave, takimeve fasadë me drejtorë e punojës, tash së voni prej mediave na bahet i njoftun propozimi që ministria i dërgon koncesionarit. (http://tvklan.al/kuksianet-do-te-paguajne-1-5-euro-per-rrugen-e-kombit/)…

Le ta analizojmë këtë propozim, në nënvizimet që kemi nxjerrë nga ky material:

Propozohet për “amendimin e disa neneve”. Menjiherë lind pyetja: A asht cilësue kjo kontratë si e ligjshme prej protestuesve që të mund të amendojmë disa nene dhe, na u zgjidhka problemi? Sigurisht që JO. Protestuesit, banorë të Kukësit, Hasit e Tropojës thanë se kjo kontratë asht antiligjore dhe e pamoralshme, e, si e tillë duhet të anullohet dhe jo të amendohet. Veç protestuesve, edhe ekspertë të fushës, nëpër media po pranojnë se kontrata ka shkelje ligjore që nga termat Taksë-Tarifë e deri te parashikimi i punimeve në det, që nga mikstura që nuk asht as kontrate me ligjin e PPP-së e as koncesion, që nga fakti se nuk ka ratifikim në parlament por asht vetëm me VKM.
Së dyti thuhet: “pas bisedimeve me banorët Kukës, Has, Tropojë…”.
Banorët e Kukësit, Hasit e Tropojës nuk jetojnë as në television e as në videokonferenca. Askush nuk i ka takue e as s’i ka pytë këta banorë, e kur merr vendime për ta, pa i pyetë, ata dalin vetë e të tregojnë se çka duen, siç e kanë ba gjithmonë. Banorët e kanë tregue se çka kërkojnë me 31 Mars 2018. Nuk asht rastësi që kanë prishë vetëm kioskat dhe traun, elementin që ata nuk e duen. Asht e domosdoshme me e lexue mirë kërkesën e tyne e jo me krijue konfuzion me mashtrime të njëmasnjëshme.
Së treti, po ofrohet shuma prej 3 eurosh për banorët. Po nëse banorët thanë se kjo asht e padrejtë, atëherë lëvizja nga 10 euro në 3 euro nuk asht gja tjetër veçse zëvëndësimi i padrejtesisë ma të madhe me padrejtësi ma të vogël. E atëherë a mendohet se banorët do ta pranojnë të pa drejtën, veçse u zvoglue? Në mënyrën e vet, ofruesi me ligësi po përpiqet me minimizue sensibilitetin popullor, me shpresën se një pjesë e tij do mashtrohet. Nuk janë aq naiv banorët saqë të mos kuptojnë lojën bajate të ofruesve që koncesionari asht kompani private dhe si e tille kurdo mund t’i lëvizë (rrisë) tarifat me arsyetime teknike të indeksit të çmimeve, mospërballimit të kostove apo diçka tjetër të ngjashme. Banorëve duhet me ju ofrue zgjidhje të drejtë se kjo i paqton situatat, e zgjidhja e drejtë asht anullimi i kontratës knocesionare me Nr.249 e vitit 2016. E drejta flen e qetë vetëm në shtratin e vet e askund tjetër.
Së katërti, ofrohet që “transporti urban do përjashtohet…” e këtu na bindin se si në rastin e kësaj kontrate koncesionare, ofruesit prapë nuk janë seriozë në atë që thonë. Duke përdorë fjalën “urban” ata as që e dinë se trau e pagesa nuk prekin transportin urban por atë interurban (urban = qytetës, interurban = nderqytetës). Si qytete të vogla që janë, nuk kanë shërbim urban as Kukësi as Hasi e as Tropoja, por zyrtarët e mykun të institucioneve te Tiranës, ngatërrojnë termat dhe funksionet e tyne.
Sidoqoftë, duke mendue se asht gabim teknik dhe e kanë fjalën për transport interurban, atëherë po pyesim: a klasifikohen si interurban mjetet që vijnë prej Zhuri, Prizreni, Gjakove etj? Apo kanë euro keta “kosovarët”, se ne fakt, për ata asht vendosë kjo taksë?!
Po mbulimi i kostove prej 120 mijë euro në vit si u llogarit?, pse janë 120 mijë e jo 119 ose 121 mijë?
Si do të shpërndahet? Kush jetë përfitu dhe si? Apo thjeshtë do të shpërblehet dikush pë r të cilin ofruesi ka nevoje?
Pra, kjo asht nji ofertë e padrejtë dhe jo serioze e për pasojë, nuk mund të konsiderohet nga ata që e kërkuen të drejtën qysh para dy viteve e vazhdojnë ta kërkojnë edhe sot.
Së pesti: ofrohen “pullat e përhershme… me çmime të reduktuara” të cilat (shënimi ynë) do të jepen në bazë të disa kritereve, e nëse nuk i ploteson kriteret, do të jepen në bazë të lidhjeve farefisnore, e nëse nuk e ploteson as këtë do të jepen me pagesa nën dorë, e nëse edhe këtë nuk e plotëson atëherë do të jepen për vota e nëse asnjëna prej këtyne nuk funksionon… mbetesh me gisht në gojë, pa pullë!
Së fundi, për me u’a kujtue gjithë bashkëqytetarëve tanë si edhe shqiptarëve në përgjithësi,ky tra e kjo taksë nuk asht thjesht nji grabitje ma shumë për ne por asht një “mur Berlini” në rrugën e kombit, të cilin nëse e lejojmë, do ta vuejmë përgjithmonë.Ky tra do të jetë precedent për shumë trarë të tjerë në gjithë Shqipninë e do të na përpjestojë krahinë për krahinë e qytet për qytet duke falimentue shumë biznese, veçmas ato te fermerëve në jug-përendim të vendit. Gjithashtu ky tra do të favorizojë portin e Selanikut, përkundrejt portit të Durrësit, që nënkupton orientimin ekonomik të Kosoves drejt Selanikut. Në nji kohë kur nga nivele ma të nalta të pushtetit bahet propagandë për fatin e përbashkët, deri edhe tek propozime për “President të përbashkët”. Kanga e jugut e ban karakterizimin ma të saktë në këtë rast: “…të tjera bën, të tjera thua/ që t’më marrëç mëndjen mua…”.
Do të ishte ma mirë që ofruesit ta mendojnë zgjidhjen me ndryshimin e sistemit të taksimit për mirmbajtjen e rrugëve duke marrë modele të mira si ai i Sllovenisë, Austrisë, Hungarisë, Gjermanisë apo plot shembuj të ngjashëm, e të mos jenë kokëfortë në realizimin e një keshe-sistemi që asht kryekëput improvizim allashqip, duke aplikue tre forma pagesash per të njejtin sherbim. Ofruesit ma mirë duhet me u ule me qeverinë e Kosovës e bashkërisht ta studjojnë e mandej ta vendosin nji system të përshtatshem (p.sh, sistemi me vinjeta), të vlefshëm për Shqipni e Kosovë (siç janë aktualisht siguracionet), e të heqin dorë prej mashtrimeve.

Muri i Berlinit dhe Shqipëria*

November 9, 2017 by dgreca

Nga Jonila Godole/

Më 26 mars 2013 një fragment i Murit të Berlinit iu dhurua Shqipërisë dhe u vendos në hyrje të ish-Bllokut në Tiranë duke formuar memorialin e parë për kujtesën, së bashku me një bunker si simbol të izolimit dramatik të dramatik dhe disa shtylla betoni të sjella nga galeria e minierës së kampit famëkeq të Spaçit, ku vuajtën dhe humbën jetën mijëra të burgosur dhe kundërshtarë politikë të regjimit komunist. Të rinjtë që kalojnë aty përditë e njohin Murin e Berlinit, por kur i pyet nuk njohin as kontekstin e vendosjes së tij aty në hyrje të Bllokut, dhe as kuptimin e pjesës „shqiptare“ të memorialit. Dhe pse nuk e njohin? Sepse ne nuk flasim për të shkuarën!

Kur u shemb Muri i Berlinit më 9 nëntor 1989, bashkë me të u vendos edhe e ardhmja e vendit tim. Propaganda zyrare e kohës u përpoq ta mbante sekret këtë lajm. Nuk duhej bërë i njohur, dhe mbi të gjitha duhej trajtuar si një rast i izoluar brenda Gjermanisë. Vërtet që u desh edhe një vit derisa të fillonte lëvizja demokratike në Shqipëri, por ishte shembja e Murit ajo që shënoi fillimin e fundit të komunizmit në Shqipëri. E kam pyetur shpesh veten se çfarë do të kishte ndodhur nëse Muri i Berlinit nuk do kishte rënë? Me siguri, Gjermania nuk do të ishte kthyer kurrë në Kore të Veriut. Sistemi i kalbur nga brenda do të ishte rrënuar brenda pak muajsh, apo vitesh. Por për Shqipërinë këtë nuk mund ta themi me siguri. Qysh nga ardhja në fuqi e komunistëve 1944 deri më 1991 ky ishte vendi më i mbyllur dhe i izoluar në Europë. Ky izolim, i nxitur qëllimisht nga vetë pushtembajtësit ua bëri më të lehtë instalimin e një aparati shtypës tëpakrahasueshëm me vendet e tjera të Europës Lindore. Në fund të regjimit komunist, më shumë se një e treta e familjeve shqiptare qenë prekur nga persekutimi politik. Në asnjë vend tjetër komunist në Europë, njerëzit nuk mund të bëheshin kaq “lehtë” viktima të persekutimit politik, të burgoseshin ndonjëherë për dekada të tëra vetëm me një akt të thjeshtë administrativ. Praktika e persekutimit drejtohej jo vetëm kundrej individëve të dyshuar “armiq të popullit”, por edhe kundër familjarëve të tyre. Rreth 60 mijë familje u dëbuan në kampe internimi, 34 mijëTërë vendi u shndërrua në një burg të madh: 48 kampe pune dhe internimi; 23 burgje politike; eleminim të elitës politike dhe ekonomike të vendit dhe zëvendësim të saj me vasalë partiakë; priftërinjtë katolikë dhe kleri në përgjithësi u vra, u përndoq, ose u burgos, derisa feja u ndalua përfundimisht në vitin 1967. Ky kapitull i historisë shqiptare ka kaq shumë ndikim në të tashmen tonë, sepse ende dhjetëra mijëra viktima të këtij persekutimi, jetojnë pranë persekutorëve të tyre. Një politikë sistematike që të synonte vendosjen e drejtësisë për të gjitha viktimat e përndjekjes politike nuk ka pasur. Anna Kaminsky, drejtore e Fondacionit Federal të Trajtimit të diktaturave ka thënë se ballafaqimi me të shkuarën nuk është një sprint, por një maratonë. Por ndërsa ajo shprehet në mënyrë figurative se Gjermania me gjithë punën e saj të palodhur në këtë drejtim sapo ka arritur në kilometrin 15, atëherë ne si shqiptarë i bie të jemi ende në fazën e nxemjes! Në fillim të procesit të transformimit dhe pas zgjedhjeve të para demokratike parlamentare në vitin 1992, ka pasur një fazë shumë të shkurtër, ku kërkesat e ish-të përndjekurve së paku dëgjoheshin. Pagesat e kompensimit për viktimat, të cilat u pezulluan për shumë kohë që nga viti 1997, nuk ishin as të qëndrueshme dhe as të mjaftueshme. Shumë prej tyre injoroheshin përgjithësisht për shkak të pikëpamjeve partiake politike afatshkurtra. Të tjerë provuan në kurriz se kompensimi zakonisht i organizuar me këste, nuk çohej deri në fund. Edhe në kushtet aktuale politike kjo temë luan vetëm një rol margjinal. Janë bërë disa përparime, përfshi Ligjin për Informimin mbi Dosjet e Sigurimit, miratuar nga Parlamenti Shqiptar në maj 2015 dhe ngritjen një vit më pas të Autoritetit përkatës që do punojë me to. Por mbetet për t’u parë në praktikë nëse ky autoritet do të ofrojë besimin dhe transparencën e nevojshme për personat e përndjekur dhe për gjithë shoqërinë. Kurse nga ana tjetër, kryetari i tanishëm i Parlamentit është ministri i fundit i brendshëm i regjimit komunist, qoftë edhe simbolikisht, kjo tregon qartë mungesën e vullnetit politik për të bërë një mbyllje përfundimtare me të kaluarën. Dhe ky është një dështim! Një dështim edhe më i madh është mungesa e përpjekjeve për të aktivizuar një diskutim shoqëror mbi këtë të kaluar të afërt. As në shkolla, në universitete, as në diskursin publik, kjo çështje nuk ka luajtur rol për një kohë të gjatë. Kuptohet se popujve që kanë përjetuar kaq shumë dhunë dhe terror, u duhet kohë për ta përpunuar atë. Por ndërkohë, gjenerata të tëra po rriten pa kujtesë! Edhe nëse ky diskutim ka nisur para pak vitesh, kjo ka ndodhur vetëm falë mbështetjes së organizatave ndërkombëtare, mbi të gjitha të Fondacionit Konrad Adenauer në Tiranë, OSBE, por edhe institucioneve të tjera gjermane, si Fondacioni Federal për Trajtimin e por edhe për të na treguar se Bashkimi Evropian (ku Shqipëria synon të bëhet anëtare) është mbi të gjitha një bashkësi vlerash. Ne, nga ana jonë, kemi nevojë për këtë mbështetje ndërkombëtare për të thyer dekadat tona të izolimit nga pjesa tjetër e botës. Sepse historia jonë e vuajtjes, e represionit me gjithë pasojat e tij deri më sot, është pjesë e historisë europiane dhe duhet të trajtohet si e tillë. Që Shqipëria të mos mbetet thjesht një nocion gjeografik në hartën burokratike të Europës! Ky artikull është shkëputur nga fjalimi i autores mbajtur në ceremoninë përkujtimore të 28 vjetorit të rrëzimit të Murit të Berlinit, në Kapelën e Pajtimit (Versöhnungskapelle), Berlin 9 nëntor 2017.