Nga Albana M Lifschin*/

Gazetaria e verdhë është një stil i informimit të ngjarjes për publikun ku sensacioni del mbi faktet. Ky term “yellow journalism” lindi në fund të shek të XIX në Nju Jork, gjatë konkurencës midis dy gazetave më të mëdha të kohës, New York World dhe New York Journal, me botues Joseph Pulitzer dhe Wiliam Randolph Hearst. Fillimisht gazetaria e verdhë nuk kishte të bënte me informimin e ngjarjes dhe përfaqsohej me karikatura nga jeta e Nju Jorkut në lagjet e varfëra, të botuara në New York World, skicime të Richard Outcauld, karikaturist i gazetës. Personazhi më i njohur i karikaturistit u quajt “yellow kid” për shkak të ngjyrës në botim, prej nga erdhi dhe termi “yellow journalism”.

Me qëllim që të rriste shitjen e gazetës së tij, “New York Journal”, në 1896 botuesi Wiliam Randolph Hearst ia mori karikaturistin gazetës “New York World” përmes një beteje të ashpër. Joseph Pulitzer, iu desh të gjente një karikaturist tjetër. 

Ndërkohë termi ‘yellow kid ‘ u bë term i ditës që nënkuptonte gazetarinë e verdhë e cila i jepte dorë sensacionalizmit në përshkrimin e ngjarjeve shoqëruar me skica e karikatura. Gazetaria e verdhë fitoi një ndikim të madh në zhvillimin e ngjarjeve. Rasti më i përmendur është ai i luftës midis Amerikës dhe Spanjës për çeshtjen e Kubës. Kuba ka qënë për një kohë të gjatë koloni e Spanjës. Në këtë koloni kishte filluar lëvizja revolucionare për shkëputje nga Spanja dhe fitimin e pavarësisë. Botuesit e dy gazetave më të mëdha të Nju Jorkut, Hërst dhe Pulitzer, i kushtuan vëmendje të madhe pasqyrimit të ngjarjeve në Kubë, shtypjes që i bëhej popullsisë nga qeveria spanjole, ndjekjen e atyre që kërkonin pavarësi deri tek internimi në kampe përqëndrimi. Disa herë nga gazetat u publikuan edhe ngjarje falso,( fake news) Ngjarjet e ilustruara dhe me tituj të dukshëm që tërhiqnin lexuesit, rritën e tirazhin e gazetave. Në shkurt të vitit 1898 marëdhëniet midis SHBA dhe Spanjës erdhën drejt përkeqësimit me shpejtësi. 

Ja një rast i ndikimit të medias së atëhershme amerikane në zhvillimin e ngjarjeve:

Një letër private e ambasadorit spanjol Dupy de Lome ku fliste keq për presidentin amerikan McKinley, ra në duart e Hërst-it dhe u bë publike në gazetën e tij. Qeveria spanjole tërhoqi menjëherë ambasadorin e saj dhe kërkoi ndjesë. Piku i konkurencës së dy gazetave më të mëdha arriti në 15 shkurt 1898, kur anija amerikane e luftës”Maine” u mbyt në portin e Havanës. Anija qe shpënë atje si demonstrim i forcës amerikane, pikërisht në kohën kur një anije spanjole kishte mbërritur në NYC. Në 15 shkurt anija Maine u shkatërua nga shpërthimi i një eksplozioni në bord, ku humbën jetën 260 detarë. Si Hërst ashtu dhe Pulitzer, deklaruan në gazetat e tyre që shpërthimi në anije qe rezultat i një komplloti spanjol. Megjithëse kjo nuk u provua, ky moment u kap dhe u zhvillua nga gazetaria e verdhë duke nxitur opinionin amerikan për luftë. Gazetat ndihmuan në krijimin e një klime të favorshme për shpërthimin e një konflikti ndërkombëtar dhe ekspansionit të influencës amerikane përtej kufijëve të saj. Shumë qytetarë amerikanë kërkuan të deklarohej Lufta.

Parulla e ditës u bë: “Mos harroni Maine!”

Në 11 prill presidenti McKinley i kërkoi kongresit lejen për përdorimin e forcës në Kubë. Në fillim të Majit të atij vitit, filloi lufta amerikano-spanjole. Ndërkohë Amerika deklaronte se ishte në favor të indipendencës së Kubës dhe jo aneksimit të saj.

( Marre nga libri “Perendimi mistik” 2016).