ne Berlin – Dielli

Nga Ilia S. Karanxha-Firenze/ Itali/

Ne Foto:Minjatura ku Marin Beçikemi i dorzon veprën dozhes Agostino Barbarigo. f. 1v/

Si fillime të historiografisë moderne shqiptare deri më sot konsideronim veprat De Obsidione Scodrensi (1504) e “Historia de Vita et gestis Scanderbegi Epirotarum princips” (1522) të cilat së bashku kanë përfaqësuar monumentet e para të kulturës e identitetit shqiptar e në të njëjtën kohë gurin themeltar në historiografinë shqiptare. Mirëpo duke mos njohur autorin e vërtetë të këtyre veprave gjithçka fillonte dhe mbaronte aty. Me shumë të paditura dhe me dhjetra hamendesime që linin pa një shpjegim racional edhe fakte elementare.I ashtuqojturi Marin Barleti na paraqitej më shumë si një enigmë se sa si një person historik i botës reale.

Në kushtet e reja të zbulimeve albanollogjike krijohen mundësira më të mëdha e krejt të ndryshme për hulumtime të reja dhe fillimet e historiografisë shqiptare rimarin një dimension të ri. Një dimension më realist dhe më evropian të lidhur ngushtë me zhvillimet humanistike të kohës.

Në filologjinë evropiane u injorua deklarata e P. Giovios(1546) që njihte si autor të Historisë së Skënderbeut Beçikemin dhe u parapëlqye studimi i A. Zenos(1753) që krijoi artificialisht figurën e Barletit si një person i ndryshëm nga Beçikemi. Për pesë shekuj me radhë mbeti i panjohur dedikimi monumental që humanisti shqiptar Luka Ulqinaku i bënte Marin Beçikemit qysh më 1519 ku e cilësonte atë si një Baba shumë i nderuar i kombit. (I. Karanxha: Luka Ulqinaku. Një dedikim munumental për Marin Beçikemin. Rilindasi Sup. 26.III.2016) E në fakt babai i vërtetë i kombit shqiptar sot mbetet vetëm Marin Beçikemi. Koha tregoi se rrugët e ndërmjetme apo të ndryshme janë të gjitha pa asnjë prespektivë që degjenerojnë në një farsë megallomane me karakter antikombëtar.

Duke ndjekur hapat e formimit kulturor të këtij humanisti gjejmë aktivizimin e tij qysh në moshë të re kur mban në publik dhe para autoriteteve veneciane fjalime retorike. Këto fjalime kanë karakter lavdërues për jetën dhe bëmat e këtyre nëpunësve të lartë që krahasohen sipas rastit, e sipas zakonit të kohës, herë me figura mitollogjike, herë biblike e herë herë me figura e heronj të shquar të antikitetit. Nuk mungojnë ekzagjerimet por nuk mungon të flasë edhe për ngjarjet e Shqipërisë për luftën madhore të Shkodrës, për trimërinë e besnikërinë e shkodranëve, për qëndresën heroike kundra perandorisë më agresive të kohës, për nevojat dhe fatin e emigrantve që kishin mbritur në Vendik dhe që prisnin ndihmë e mbështetje nga Serenisima. Nuk nguron të flasë në këto fjalime për jetën e vet, për fatin e familjes së tij dhe për nevojat e ngutëshme për mbijetësë. Praktikisht fillon të hedhë hapat e para në shkrimin e historiografisë shqiptare, fillon të interesohet për ngjarjet e afërta e të largëta të ndodhura në Shqipëri, të shkruajë për të shkuarën e lavdishme, për situartën e momentit si individ apo në emër të gjithë komunitetit shqiptar edhe për gjëndjen dhe nevojat e tyre. Nga një fjalim panagjerik tek tjetri do të arinim deri tek vepra e mirënjohur Rrethimi i Shkodrës bile edhe pas botimit të saj në Breshia ku bënte profesorin nuk do mungonte tu fliste nxënsve të tij për lavdinë e qytetit të Shkodrës. Fill pas botimeve mbi këtë ngjarej do t’i dedikohej për vite me rradhë historisë të Skëndërbeut deri sa të arinte më 1522 në botimin monumental që njohim sot apo në pregatitje të varianteve më të shkurtura që do të vidheshin nga niprit e Pal Ëngjëllit. (I. Karanxha: Gjeneza e një vepre dhe shtrembërimi i historiografisë shqiptare në shek. XVI. Zemra Shqiptare 1.XI.2015. )

Ja pra në këtë shtjellim telegrafik për humanistin tonë del qartë se shumë vite më parë se të dilnin veprat e sipërpërmëndura ishin hedhur hapat e para të historiografisë shqiptare. Tërthorazi mësohet se ai kishte filluar të fliste në publik dhe para autoriteve veneziane qysh nga viti 1484 por viti 1491 ose 1492 shënon një moment kulmor në jetën e Marin Beçikemit. I dipllomuar ose në prag të dipllomimit në të drejtë kanonike ai paraqitet me një poemë të gjatë para dozhes së Venedikut Agostino Barbarigo (1419-1501, doxhe nga viti 1486). Një ngjarje e jashtëzakonshme e rëndësishme e në të njtën kohë një nder i veçantë në jetën e këtij të riu plot talent dhe erudicion. Përmbajtja e kësaj poeme që përmënd edhe luftën e qëndresën heroike të Shkodrës nuk është shumë e ndryshme nga fjalimet e tjera panagjeriste që folëm edhe më sipër mirëpo këtë ngjarje kaq të veçantë e të rëndësishme të jetës së tij para dozhes së Venedikut ai do ta bënte të pavdekshëm me një kod dorëshkrim të ndriçuar nga një minjaturë e cila sot automatikisht mer një vlerë të dyfishtë. Si embrioni i fillimeve të historiografisë nga shqiptarët por edhe si një dokumen viziv që e ka bërë të pavdekshm momentin historik. E thënë me termat moderne një fotokronikë për pikënisjen e historiografisë shqiptare. Një ngjarje e shënuar e jetës së Marin Beçikemit shndrohet në mënyrë automatike një ngjarje e shënuar për mbarë popullin shqiptar, shndrohet automatikisht një pilastar i parë i shkencës albanollogjike, i kulturës dhe i artit shqiptar.

Pas argumetimeve për portretin autentik të Skënderbeut në kodin e ashtuqojturit Fenestella-s i cili zgjidhi për shkencën albonollogjike një polemikë gati shekullore(I. Karanxha: Skënderbeu autentik dhe modeli i Romës antike (de romanorum magistratibus) për mbretërinë shqiptare. Milosao 21 nëntor 2014- (në rjetë : Zemra Shqiptre 16.XI. 2014; Revista Drini, Tetova News) tani me kodin dorëshkrim të biliotekës shtetërore të Berlinit shkenca albanollogjike pasurohet me një dokumet të rallë i cili pasqyron në mënyrë vizive e autentike edhe aktin e parë të fillimit të historiografisë shqiptare. Në të njëjtën kohë këto minjatura e ndonjë aplikim tjetër (I. Karanxha: Nga Skënderbeu tek Giorgone e Leonardo da Vinci. Gazeta Dielli 5.VI. 2011 ) duhet ti konsiderojmë edhe si fillimet e artit rilindas shqiptar. Këto ishin shkëndijat e para të daljes nga mesjeta të cilat u shojtën nën terrorin e terrin shekullor të Perandorisë Otomane.

Dy fjalë për poemën e Beçikemit dhe dy kodet dorëshkrim.

Poemën e vet Beçikemi e ka mbajtur para dozhes Agostino Barbarigo aty nga vitit 1491 ose fillimi i vitit 1492. Ai e përmënd këtë oracion në shkrimet e tij të cilën e referon për herë të parë A. Zeno në formën: Orationes ad Serenissimo Venetorum Duces Augustinum Barbadicum & Leonardum Laurentanum Principes...(A. Zeno : Dissertazione vossiane…1753, p. 419) mirëpo nuk gjen gjurmë që oracionini për Barbarigo-n të ketë parë dritën e botimit.

Kjo përmëndje e Zenos meret nga Cecil H. Clough (DBI, 1970, vol. 7, pp 511-515 edhe në rjetë ) i cili në zërin për Beçikemin oracionin mbi dozhen A. Barbarigo e fut mes mes veprave të humbura të tij.

Në fakt vepra nuk shkoj kurrë në shtyp por mbeti si dorëshkrim jo një por në dy kopje pra dy kode. Ato ishin referuar nga Oscar Kristeller ( Iter Italicorum vol. II, 1967, p. 247 (Kodi i Venetikut), e vol. III 1983, p. 360 (Kodi i Berlinit)

Kodi i Berlinit : Marinus Becichemus Scodrensis ad Serenissimum et praestantissimum Principem Augustinum Barbardicum illustrissimum venetorum Ducem (=Marin Beçikemi Shkodrani për Princin shumë të Kthjellët e shumë të shkëlqyer Agostino Barbarigo dozhe shumë i famshëm venezian) (Staatsbibliothek zu Berlin –Preußischer Kulturbesitz (SBB-PK), Ms. Ham. 69)

Përshkrimi i detajuar i këtij kodi është bërë për herë të parë më 1966 nga Helmut Boese ( Die lateinischen Handschriften der Sammlung Hamilton zu Berlin beschrieben von Helmut Boese = Dorëshkrimet latinisht të koleksionit Hamilton të përshkruara nga Helmut Boese -Wiesbaden Harrassowitz 1966, p. 36 )

Kodi ka përmasat 26.5×18.5cm, i shkrojtur mbi pergamenë, është i lidhur me kapakë dekorativë të praruar në qëndër të të cilëve është pikturar përsëri me ar stema e dozhes Agostinio Barbarigo. Në f. 1r gjendet titulli me gërma të mëdha të praarura i cili është i mbyllur në një kornizë të kuqëremtë; f. 1v dedikimi i M. Beçikemit drejtuar dozhes ndodhet poshtë minjaturës të ambientizuar në pallatin dukal. Beçikemi i veshur me petkat priftërore i dorzon veprën e tij dozhes; f. 2r nis vetë poema e ndriçuar rreth e rotull me zbukurime floreale. Çel poemën gërma e madhe O (O Scodrae infandos semper miserate dolores…)që është ndriçuar gjithashtu me zbukurime ari e brënda saj qendron Luani simbol i republikës të Shën Markut ndërsa në pjesën e fundit të kësaj flete takojmë pësëri stemën e vetë dozhes A. Barbarigo.

Publikimi i plotë i këtij kodi dorëshkrim të cilin e disponojmë sot në variant integral nga biblioteka berlineze do t’i bashkangjitet veprës së re dedikur humanistit Marin Beçikemi. Në të njetën kohë për të nxjerë në pah vlerat historike e letrare të kësaj poeme të rëndësishme në zanafillat e historiografisë shqiptare është në fazën përfundimtare traskiptimi dhe përkthimi i plotë i poemës. E gjitha kjo falë bashkëpunimit e punës këmbëngulse e të çmuar të studiueses së shquar italiane Dr Olimpia Gargano e cila qysh në hapat e para të veprimtarisë së saj publicitare me pasion të veçantë dhe me rezultate të shkëlqyera i është dedikur shkencës albanollogjike.(Shih: Gëzim Llojdia: Studiuesja Olimpia Gargano dhe poema epike. Telegraf 7.III.2016. Idem: Shqipëria e Epërme e Edith Durhamit përkthehet në Itali. Gazeta Standart 27.IV.2016, Dielli 28.IV.2016 ) Përfitojmë nga rasti në këtë shkrim t’i dërgojmë edhe publikisht falenderimet më të sinqerta doktoreshës Gargano e cila bujarisht nuk mungoi të ofronte kontributin e saj edhe në këtë sektor të rëndësishëm të historiografisë shqiptare.

Jemi në pragun e jubilejve të mëdhenj për historinë e kulturën shqiptare të cilat më 2018 na bie të rikujtojmë si 550 vjetorin e vdekjes të Skënderbeut e po ashtu, si asnjëherë deri më sot, edhe 550-vjetorin e lindjes të Marin Beçikemit (alias Barleti). Dy viganë që qëndrojnë në themelet e historisë, identitetit, kulturës dhe shtetformimit shqiptar. Të një historie, të një identieti e të një kulture që i ka rënjët e veta në rilindjen evropiane. Serioziteti dhe angazhimi i institucioneve të ndryshme shqiptare brenda dhe jashtë kufijve shtetërorë shpresojmë dhe urojmë të mos mungojë.

Kodi i Venedikut: Marinus Becichemus Scodrensis ad Serenissimum …ecc. (Titulli si më sipër) (Bib. Nazionale Marciana -Venezia (Lat.Class XIV, cod 173 (4574)

Titulli i veprës paraqitet pësëri i mbyllur brenda një kornize dhe dekoracionet janë shumë të thjeshta e të varfëra. Dedikimi i Beçikemit në f. 1v ështe vendosur poshte stemës së dozhes A. Barbarigo që mbetet i vetmi zbukurim ikonografik i kodit. Ky kod duket si një kopje e primitive e kodit të Berlinit. Ai është publikuar së fundi si faksimile nga L. Nadin (Migrazione e integrazione…Roma 2008, ff. 207-223) me pretendimin e rigjetjes të një vepre të humbur meqënëse Cecil H. Clough në DBI, 1970, siç e përmëndëm më lart, e kishte paraqitur si të tillë. Poema komentohet prej saj si një krijim skolaresk që imiton vargun virgjilian e tërësinë e poemës e konsideron si një mashtrim letrar. Një konsideratë jo e saktë e mosbesuese për veprimtarinë krijuese të shqiptarëve. Opinjone të ngjashme do t’i gjejmë të përsëriten nga kjo studiuese edhe në vepra Shqipëria e Rigjetur(2012) kur i duhet të komentojë jetën dhe veprat e të ashtuqojturit Marin Barleti.

Disa probleme kodikollogjike e ikonografike.

Problemi i parë është çështja e datimit të poemës si një krijim letrar dhe i pregatitjes së kodit si një vepër përkujtimore. Lidhur ngushtë me këto çështje është edhe përcaktimi i autenticiteteit të personave të protretizuar në kodi berlinez.

Duke ndjekur nga afër jetën e Beçikemit e kemi parë si një variant të mundshëm që ai të jetë prezatuar para dozhes Agostino Barbarigo aty nga vitit 1491 ose e shumta e shumta aty nga fillimi i vitit 1492 vit në të cilin ai u largua për në Raguza. Kuptohet që në momentin e prezantimit ai kishte gati poemën por kjo gjë nuk mund të thuhet me siguri edhe për kodin. Ai mund të ishte pregatitur si para kësaj date po ashtu edhe mbas kësaj date.

H. Boese që na ka lënë përshkrimin e kodit berlinez e jep atë si një krijim të fundshekullit të XV por nuk flet për poemën ndërsa L. Nadin nuk flet fare për kodin venezian por vetëm për poemën që e konsideron si një krijim të periudhës rinore.

Në se kemi parasysh koston e lartë që duhej për pregatitjen e një kodi me minjatura dhe të lidhur me kapakë të dekoruar del e vështirë të mendohet që Beçikemi në moshën e tij rinore t’i kishte pasur këto mundësi financiare. Bie në sy cilësia e dobët nga pikpamja artistike e minjaturës dhe ky fakt të bën të mendosh për një kosto më të vogël. Sidoqoftë problemi i datimit të kodit mbetet një çështje e hapur për hulumtime më të detajuara në kontekstin e prodhimtarisë kodikollogjike t në fundshekullin e XV dhe në fillim të shkek XVI.

Përsa i përket çështjes të autenticitetit të personave të portretizuar me gjithë dobësinë e minjaturës afrimiteti i portretizimit të dozhes Agostino Barbarigo me imazhin e tij të vërtetë që dokumetohet nga shumë portrete të kohës ose të më vonshme nga artistët me të shquar të kohës (G. Bellini, M. Basaiti, P. Veronesi, medalja me portretin e dozhes etej. ) mbetet i pa kundërshtuar. Në këtë pikë për paralelizëm mund të themi se edhe figura e Beçikemit si një protagonist i drejtpërderjtë i ngjarjes na trasmeton imazhin e tij të vërtetë. Kuptohet brenda aftësive të kufizura artistike të minjaturistit.

Kur u botua vepra Historia e Skëndërbeut ajo u shoqërua me një portret i cili nga historiografia shqiptare u konsiderua si portreti autentik i Marin Barletit domethënë Beçikemit dhe është i mirënjohur në Shqipëri në të gjitha publikimet e ndryshme që lidhen me emrin e këtij humanisti.

Në shkrime të mëparshme(I. Karanxha : Cosiddetto ritratto di Marlin Barleti, Paese nostro. – Nr. 135, , shkurt, 2009, f. 17-18) por edhe në vepra: Barleti apo Beçikemi? (2010) argumetuam se ky portret nuk kishte të bënte me imazhin e vërtetë të autorit por kishte qënë një portret simbolik që u përdor nga Bernardino de Vitali edhe në publikime të autorve të tjerë. Sidoqoftë gjetja e imazhit të humanistit shqiptar Marin Beçikemi(Barleti) në minjaturë do të jetë një pikë e sigurtë referimi për hulumtime ikonografike në ambientet e artit rilindas venecian, breshian apo padovan ku humanisti ynë zhvilloi veprimtarinë e tij gati gjithë jetën e vet.

Firenze 29.IV.2016

Fjalë rasti me rastin e promovimit të librit “Terrori i Serbisë pushtuese mbi shqiptarët 1844-1999”/
Nga Hajriz Mamaj,Berlin/
Të nderuar bashkatdhetarë, i nderuar ministër Fadil Ismaili, i nderuar ambasador zoti Skender Xhakaliu, I nderuar prof dr.Afrim Hoti, i nderuari Kolonel Xhavit Sadrijaj, të nderuar përfaqësues të ambasadës së Kosovës,të nderuar përfaqësues të ambasadës së Republikës së Shqipërisë.
Kam kënaqësinë që sonte në emër të gjithë juve dhe në emrin tim, ti uroj çaste te mira në mesin e bashkatdhetarëve ,autorit të librit :” Terrori i Serbisë pushtuese mbi shqiptarët 1844-1999” Prof.dr.Nusret Pllana.
Nisur nga fakti qe zoti Pllana librin e ka përgatitur për ne,na takon neve si nikoqir që ti themi së paku dy tri fjalë.
Çdo lexues e ka të vështirë që me një të lexuar të shpejtë të nxjerrë në pah syzheun e një vepre,por vepra të cilën ne sot e kemi para nesh së bashku me atorin nuk na sjellë para ndonjë dileme të madhe sepse këtë dilemë na e lehtëson vete përmbajtja e saj dhe dokumentimi i gjithë asaj që thuhet në libër.
Kompletimi i librit me të dhëna historike dhe shifra të saktësuara në periudha të caktuara brenda viteve 1844-1999 e bënë këtë libër të radhitet ndër librat ma të kompletuar të periudhës së pasluftës,po unë do e radhitja ndër librat më të guximshëm të autorëve shqiptar që atë që shkruhet në të edhe e argumenton me më tepër se 400 foto të botuar në libër e që pasqyrojnë fatin tragjik të shqiptarëve gjatë luftës së Kosovës.
Kam bindjen se autori, së bashku me e ekipin që kanë përgatitur nuk e kanë patur të lehtë të studiojnë dhe shikojnë qindra fotografi të bëra në vende të të ndryshme të Kosovës,viktima të pushtuesit serb ,ushtria dhe policia e të cilit nuk ka kursyer barbarizmin mi popullatën e pambrojtur shqiptare dhe gjithë këtë barbarizëm autori e ilustron me fotografi autoktone nga terreni. Madje autori shkon edhe gjurmon edhe më thellë urrejtjen për shqiptarët dhe pasqyron ne libër dëshirën e një kryeçetniku serb i cili në vitin 1941 shkruan :
“Do të jem shumë i lumtur kur Kosta Peçanci do të më jap urdhër që: Llapi,Sitnica dhe Drini do të bartin dy muaj koka të shqiptarëve dhe se atje në Kosovë nuk do mbetet asnjë plis për farë”
Thellimi në zbulimin e urrejtjes për shqiptarët e shtyn autorin të gjurmoj në periudha të caktuara historike nëpër të cilat ka kaluar populli shqiptar,madje ai zbulon planet serbe të vitit 1945 ku të gjithë shqiptarët shpallën kriminel dhe urdhërohen forcat çetnike për formimin e Kampeve. Këtë urrejtje ndaj shqiptarëve e zbaton në vitin 1989 1999 Kryekrimineli i Ballkanit Sllobodan Miloshevi ,cili bëri planin për shfarosjen e shqiptarëve në të cilin thuhej:
a. Në Kosovë toka e djegur duhet të përfshijë të
gjitha anët e saj.
b. Tymi i vatrave shqiptare të dëshmojë se ato vise
janë fikur përgjithmonë.
c. Kufomat e karbonizuara dhe shtëpitë e bëra
shkrumb të shkaktojnë trishtim vdekje prurës.
ç. Botës t’i themi: Po i vrasim, se po na detyrojnë.
d. Toka e shën Savës duhet të hakmerret. Shqiptarët
i pastron vetëm thika dhe zjarri.
Kushdo që një projekt të tillë e sheh dhe e lexon medoemos se do i del në ndihmë atdheut dhe në rrethana të tilla do kyçet në mbrojtje e tij .Autori i librit si duket këtë urrejtje e ka vërejtur edhe më herët,nga burgosja e tij e parë në vitin 1986,për veprimtari patriotike ilegale dhe qëndron në burg pesë vite,dhe burgosja e tij e dytë në vitin 1996 kësaj here si anëtarë i Këshillit Drejtues të Odës Ekonomike të Kosovës dhe është bërë kadi me kohë që të jetë në radhët e para për të shprehë urrejtjen ndaj atyre që bënin plane për zhdukjen e popullit të tij. Kështu, autorin e librit e gjejmë në ballë të luftës si luftëtar dhe si lajmëtar i lirisë nëpërmjet Radios ” Kosova e lirë”si folës i parë nga fronti i luftës nëpërmjet valëve të kësaj radio.
Karakteristik e këtij libri është se autori është vet përjetues i kësaj lufte dhe vetë ështe shkrues dhe fotografues i saj dhe kur krejt kësaj i shtohet edhe puna ekipore e një grupi historianësh dhe gjuhëtarësh më zë në Kosovë si Prof.dr Emin Kabashi,redaktor i librit,Prof.dr Shyqri Galica,,Prof.dr Sabit Uka,Prof.dr. Shefki Sejdiu,Prof.dr Jusuf Osmani,Prof.dr Halit Halimi,Prof.dr.Hakif Bajrami,Prof.dr Gjyltekin Shehu,Gjen.lejt. Agim Çeku,Veprimtari i çështjes shqiptare Adem Demaçi, e bëjnë veprën me vlerë universale dhe të pavdekshme.
Në këtë libër lexuesi mund ti gjej të gjitha planet serbe për çfarosjen e popullit shqiptar të Kosovë,po lirisht mund te themi edhe mbarë trojeve shqiptare. Autori nuk e lë lexuesin te pa informuar me fakte dhe shifra për planet serbe gjatë kësaj periudhe për të cilën është zotuar 1844 – 1999.
Autori ofron të dhëna edhe për periudhën e Gjenocidit Serb 1878 – 1999
Për mizoritë Serbe mbi shqiptarët e Sanxhakut të Nishit 1878 – 1912,për nënshkrimet false se gjoja ata dëshirojnë të mbesin nën serbi.Autori shpalos edhe Konventën Jugosllavo – Turke të vitit 1938 e që zbatimi i saj duhej të fillonte në vitin 1939. Sipas kësaj marrëveshje në Anadoll janë shpërngulur afro 500 000 shqiptarë ndërsa në Kosovë sipas Ligjit për Kolonizimin e Kosovës janë vendosur 20 000 serb dhe 5000 malazez.
Në këtë libër autori zbulon edhe ndarjen e Kosovës në dy zona gjatë viteve 1912 – 1915
Në zonën e Austrohungarisë dhe në zonën Bullgare. Madje autori në libër një vend të caktuar i kushton edhe Elaboratit të Vasa Çubrilloviçt për zhdukjen e shqiptarëve , Planin e Moleviçit 1941,Planin e Drazha Mihajloviçit 1942,Shtabin e Josip Broz Titos 1950 – 1966 të cilit plan i printe Aleksander Rankoviçi dhe Kersta Cervenkovski dhe disa antishqiptar tjerë. Në fund të librit autori një vëmendje të veçantë ia kushton ngjarjeve të viteve 1968 – 1999 ,periudhë kjo e kërkesave të studentëve për Republikën e Kosovës.
Ajo çka lexuesin e mban nën ethe është pasqyrimi në libër i luftës së fundit në Kosovë,masakrat e ushtruar ndaj popullit të pambrojtur të Kosovës nga bandat kriminale ushtarako policore serbe, të gjitha këto të dëshmuara me fotografi që për lexuesin shkakton dhimbje për fatin e atyre që kanë qenë në duart e këtyre krimineleve, jeta e të cilëve ka përfunduar tragjikisht dhe mizorisht. Këtë masakër autori e ka pasqyruar në mënyrë të denjë në libër.
E di qe shumëkush nga ju që do e keni në dorë këtë libër e sidomos fëmijët do ta përjetojnë rrënd realitetin e shpalosur në libër sepse asnjëherë deri me sot nuk është shpalosur më bindshëm gjenocidi serb mbi shqiptarët se sa në librin e Prof .dr Nusret Planës ” Terrori i Serbisë Pushtuese mbi shqiptarët 1844-1999” nga ana e autorit dhe redaksisë e cila për herë të parë qytetërimit botëror i ofron pasqyrën e një masakre të bëre ndaj një populli të pambrojtur që mëzi e vëren në globin tokësor,por shumë i etshëm për liri. Përveç autorit ,një meritë të veçantë kanë i gjithë ekipi që ishte i kyçur në hartimin e librit .Dhe nëse një ditë opinioni evropian do të dhe ai botëror do i bindet të vërtetës që pasqyron ky libër dhe do i nderonte të gjitha këto viktima që pësuan nga ky gjenocid do e propozonte librin për çmimin Nobel ,për asgjë tjetër jo,por për të vërtetën se çka ka bërë Serbia në Kosovë e jo të propozohet Dacici si ideator dhe nxitës i këtyre masakrave .Duke e parë këtë libër shpresojmë që faktori ndërkombëtar ti besoj syve për atë që shohin e jo për atë çka ju thonë të tjerët. Ti ofrosh opinionit botëror një libër kapitale me dëshmi kaq bindëse për atë se çka ka ngjarë në Kosovë duhet përgëzua autorin për një punë të tillë sepse autori , gjeneratave të ardhshme po ua lë në duar një realitet që populli i tij e ka përjetua gjatë luftës së fundit në Kosovë.
Duke e falënderuar autorin për një punë kaq me vlerë për historiografinë shqiptare,me plotë të drejtë shprehë mendimin tim se ky libër do radhitet ndër librat më bindës për ata që nuk kanë përjetuar torturat serbe dhe faktorit ndërkombëtar do ia prekë ndërgjegjen se shqiptarët nuk kanë merituar një gjenocid të tillë.

NË BERLIN – KODI MANUSCRIT I NDRIÇUAR QË FIKSON ZANAFILLËN E HISTORIOGRAFISË SHQIPTARE

Libri i Dr.Nusret Pllana promovohet ne Berlin