Studiuesi Georges Leka zhvilloi një takim në Paris në Galerinë Espas të qëndrës ALBinfos , organizuar nga ALBATROY dhe ALBINFOS me temë “Shqipja në Historinë e Qytetërimit Europian”, ku ishin të pranishëm njerez të njohur të artit dhe të kultures. Ky takim ku ishte i pranishëm edhe ambasadori shqiptar në Paris, Dritan Tole ishte i pari në rradhë nga cikli bisedave që vë në fokus shqipen dhe rolin e saj në Historinë e Qytetërimit Europian”.
Zamir Mati, artist i cili prej vitesh jeton në Paris, një nga organizatorët e aktivitetit i tha ATSH-se se, se studiuesi Leka, shpjegoi dhe prezantoi në këtë takim, metodën e zgjedhur duke u ndalur e mbështetur në mjaft referenca të deritanishme të historisë, gjuhës, arkeologjisë, dokumentave materiale dhe studiuesve me botimet e shumta të kësaj teme.
Ai u ndal, në rëndësinë dhe këndvështrimin shkencor larg interpretimeve politike, rënies në gjykime nacionalizmash dhe interpretimeve pasionante e delirante ku shpesh nga mosnjohja e mos respektimi i kritereve shkencore e historike shfaqen qëndrime e ide të gabuara në mjaft ndërmarje të tilla prej amatorësh…
Një rëndësi të veçantë për studiuesin Georges Leka ka edhe zhvillimi i jashtëzakonshëm i informatikës dhe teknologjisë e cila ka zhvilluar duke e demokratizuar jo vetëm pasurimin e informacionit në komunikimin e njohjen e shpejtë por edhe pjesmarrjen e mbështetjen shkencore mbi trashëgimin historik, arkeologjik të materialeve nga gjithë kultura historike botërore e njohur deri tani larg kufizimeve që kohët e mëparshme dhe politikat shovene pengonin e pengojnë herë, herë njohjen e plotë të të gjithë materialeve historike ( sidomos shkrimeve të vjetra ) ekzistuese që edhe mbahen të mbyllara padrejtësisht në arkiva apo zhduken për qëllime të këqia Një nga mjetet më të rëndësishme është edhe komunikimi e në veçanti gjuha dhe gjuhët me historinë e zhvillimit të tyre gjatë shekujve. Në këtë aspekt vlerësimi, opinioni dhe përcaktimi i deritanishëm dominant në historinë e gjuhëve për gjuhën shqipe si një gjuhë e vjetër është tepër i rëndësishëm dhe bazë e studimit për kontributin e saj në Historinë dhe qytetërimin Europian. Biseda u shoqërua me imazhe dhe figuracion të çdo pjese që përbënte metodën dhe strukturën e saj të përdorur nga Georges Leka.
Doktori i Shkencave Historike të Qytetërimeve Antike Mathieu Aref vlerësoi punën e kujdesëshme të studiuesit Georges Leka, rezultat i një studimi, njohje, e paraqitje nëpërmjet një metode të zgjedhur në të gjithë përbërësit e saj.
Ai gjithashtu theksoi se vetëm në mënyrë shkencore e kritere rigoroze në zbatimin e tyre duke u mbështetur në trashëgiminë e shkrimeve më të vjetra, referencave konkrete të autorëve antikë pa tjetër që studimet në këtë fushë do të përparojnë, pasurohet dhe do të marrë vendin e duhur më shumë historia e Pellazgëve, Ilirëve dhe Shqiptarëve vazhdimësia e tyre që na vjen e argumentuar e cituar qysh prej 2500 vjetësh prej autorëve antikë. ( zoti M. Aref është përkrahës i tezës Pellazge )
Ndërsa prof. doc. Tomorr Plangarica i atashuar në Institutin e Gjuhëve Orientale në Paris vlerësoi shtrimin e përbërësit e metodës së zgjedhur prej studiuesit Georges Leka dhe i sugjeroi që rezultatet e dëshieuara duhet të mbështen edhe më shumë në kriterin gjuhësorë edhe të interpretimit fonetik. Mjeku i njohur Kujtim Drishti vlerësoi punën e strukturuar deri tani nëpërmjet një metode shkencore ku rezultatet e së vërtetave historike nuk do të ndërtohen nga pushtetet politike por nga e vërteta shkencore dhe kjo e vërtetë shpesh herë është një paradoks i tiparit demokratik ku një person mund të fitojë me mendimin e tij mbi një shumicë konservatore dhe e mbështetur me sajesa të cilat shumë herë vështirësojnë daljen e së vërtetës.
Gjuhëtari dhe përkthyesi Agron Hasku i atashuar në Universitetin 8 të Parisit, u ndal në aspektet gjuhësore të shkimeve të vjetra të autorëve antikë dhe strukturave gjuhësore krahasuese të tyre për të ndihmuar e thelluar më tej studimet e deritanishme.
Në pjesën e fundit të bisedës u shfaq materiali filmik shkencor i prodhuar nga ALBATROYnga Georges Leka në bashkëpunim me Piktorin e Merituar Zamir Mati.
Në këtë takim zoti Mathieu Aref i dhuroi të gjithë korpusin e veprave të tij studimore bibliotekës së qëndrës ALBINFOS dhe drejtuesi i saj dashamirësi i artit e i kulturës zoti Gjergji Themeli e falenderoi për këtë gjest dhe dhuratë të çmuar.
Mati : “Roli i shqipes në historinë e Qytetërimit Europian është i qartë “
Siç tha për ATSH-në zoti Zamir Mati, “: …takimi ishte biseda e parë i ciklit prej disa të tilla që Albatroy dhe Albinfos i kërkoi të zhvillonte studiuesi Georges Leka mbi “Shqipen në Historinë dhe Kulturën e Qytetërimit Europian” ajo të tërheq me pasurinë e materialeve të gjetura dhe të paraqitura por edhe nga interesi i madh që treguan pjesëmarrësit për këtë temë tashmë të rihapur edhe si një dritare plot ajër e dritë shpresash shkencore edhe nga zoti Mathieu Aref me laurimin e tij nëpërmjet punimesh plot informacion si Doktor i shkencave të historisë dhe qytetërimeve antike nga Universiteti i Sorbonës, pas një pune dhe kërkimesh dyzet vjeçare. Pata fatin, vazhdon Mati, të prezantoja në këtë mbrëmje studjuesin Georges Leka të cilin e ndjek në punimet e tij prej shumë vjetësh njëkohësisht shoh të përbashkëta në kulturën e qytetërimit europian dhe shprehje kuptimplote të eksistencës së saj në antikitet alfabetet pothuaj të njëllojta që janë gjendur e përdorur në të gjithë pjesën lindore të pellgut të mesdheut, alfabete me të cilat mund të kuptojmë nëpërmjet gjuhës shqipe shumë shkrime të ardhura nga antikiteti … Tashmë në botën e kulturës shqiptare po lëvrojnë këto tema një grup i madh autorësh të cilët botojnë librat dhe tezat e kërkimet e tyre të cilat ndoshta po plotësojnë një mungesë të madhe në këtë fushë, gjithashtu frymëzojnë për kërkime të mëtejshme dhe organizim institucional të këtyre mendimeve. Unë nuk dua të harroj pa përmendur librat e parë për gjuhën tonë nga mësuesit e mi dhe historinë e saj që im Atë e kishte pasion dhe kështu të na i propozonte librat për ti lexuar e midis tyre të zgjidhte studimet e Eqerem Çabejt, librin plot pasion “Gjuha jonë” të Skënder Luarasit, librat e rilindasve, arbëreshëve, që flisnin për gjuhën e ëmbël. Pasionin e dashurinë për historinë e gjuhën shqipe e vazhdoi me vepra konkrete duke udhëtuar në botën e etruskëve vëllai im Ilir Mati . Po ashtu për mua atëherë merrte një vlerë të veçantë libri mitik i Historianit e gjuhëtarit Spiro Konda i diplomuar në Universitetin e Athinës në vitet 30. Im atë na shpjegonte librin plot informacione fjalësh të përbashkëta të gjuhës së vjetër shqipe e “greke të vjetër”, formim fjalësh e toponimesh dy emrash të përsëritur në gjuhën e fqinjëve, që të lejonin të imagjinoje treva të përbashkëta e historitë e tyre në mugëtirë të shekujve. Këto na lejonin ne të hynim e kuptonim më lehtësisht historitë vjetra të Homerit të përkthyera me një bukukuri stilistike të dialektit të veriut prej mjeshtrit të përkthimit të këtyre veprave nga Gjon Shllaku e Pashko Gjeçi. Tani duke ndjekur studimet më të mira për lidhjet e ndërthurje e gjuhëve të vjetra kuptojmë kjartë edhe rolin e shqipes në historinë e Qytetërimit Europian.
Takimin e përshëndeti edhe Ambasadori i Republikës së Shqipërisë në Francë, Dritan Tola.