Nga Bujar Nishani*/
Është një nder dhe një privilegj i madh edhe për mua të jem sot mes jush, e të marr pjesë në këtë Festë të Shenjtë. Dëshiroj të falënderoj nga zemra për ftesën drejtuesit e Kryegjyshatës Botërore të Bektashinjve, autoritet vendore dhe e mirëprita me lumturi të veçantë pjesëmarrjen në këtë festë, që po bëhet gjithnjë e më shumë mbarëshqiptare.
Gjatë këtyre ditëve festive, ky Mal i shenjtë pret krahëhapur e shtrëngon në gjirin e tij mijëra e mijëra besimtarë bektashianë, por edhe shtegtarë të devotshëm që vijnë nga Kosova, Mali i Zi, Maqedonia, madje edhe nga Diaspora e madhe shqiptare nëpër botë.
Bukuria mahnitëse e këtij Mali, flora dhe fauna e këtyre rrethinave sa të ashpra, aq edhe magjike, trevat që e rrethojnë përqark si diamante të një kurore xhevahiresh shqiptare, njëra më e mrekullueshme se tjetra, të banuara nga njerëz bujarë, fisnikë e mikpritës – të gjitha këto kanë lindur, frymëzuar, ushqyer poetë, luftëtarë e atdhetarë shqiptarë ndër shekuj, por kanë ngjallur edhe ndjenjat krijuese të artistëve, piktorëve e shkrimtarëve të huaj përgjatë shekujve.
Dëshiroj që të përshëndes e të vlerësoj kontributin dhe veprën e drejtuesve të nderuar bektashinj që nga Baba Abaz Aliu, Vëllezërit Frashërlinj, e deri te i ndjeri Haxhi Dede Reshat Bardhin – por, veçanërisht sot Haxhi Baba Edmond Brahimajn, Kryegjyshi Botëror i Bektashinjve, i cili vazhdon traditën e shkëlqyer të veprimtarëve të palodhur në konsolidimin e dialogut shoqëror dhe ndërfetar.
Këtu, është gjithashtu vendi dhe momenti të përkulemi me respekt dhe të përshëndesim kontributin e dhënë nga Andon Zako Çajupi dhe shumë rilindës të tjerë, kleriku Ali Turabiu, Perikli Ikonomi apo edhe piktori i madh anglez, Eduard Lir, të cilët me veprat e tyre kanë evokuar vlerat natyrore, historike, atdhetare, fetare dhe trashëgiminë kulturore të kësaj zone të mrekullueshme.
Ashtu siç tregon dhe një nga legjendat më interesante të kësaj zone, mal më të bukur Perëndia nuk ka ditur të bëjë, dhe kur deshi të bënte një më të bukur, iu prish balta në dorë.
Jo më larg se disa më parë, Papa Françesku duke shpjeguar arsyet pse do të vizitojë vendin tonë më 21 shtator, vuri në dukje se Shqipëria ka ditur të krijojë unitetin e saj kombëtar të bazuar në vlerat e tolerancës, harmonisë, bashkëjetesës dhe respektit fetar. Përfitoj nga ky rast i bekuar për të vënë në dukje e theksuar një vlerë sa të rrallë, aq edhe të natyrshme të popullit e vendit tonë: bashkëjetesën historike e tradicionale mes feve në Shqipëri, ku pasuesit e gjashtë feve ushtrojnë krejt lirshëm e në harmoni të plotë me njëri-tjetrin besimin e tyre shpirtëror.
Kombi shqiptar e ka mbrujtur, ushqyer, ruajtur dhe përsosur këtë bashkëjetesë, harmoni dhe tolerancë fetare përgjatë shekujve. Vërtet rilindasi ynë vizionar Pashko Vasa pat shkruar vargjet legjendare: ‘’Feja e shqiptarit është shqiptaria’’, por themelet e shëndosha të bashkëjetesës sonë fetare ne kemi ditur t’i ndërtojmë duke ndërthurur tharmin e besimit që i bashkon njerëzit, pavarësisht se si i falen Zotit tonë të përbashkët, me doket dhe zakonet më të mira shqiptare të besës, mikpritjes, nderimit dhe respektit për mikun dhe tjetrin që mund të jetë ndryshe nga ne.
Kjo bashkëjetesë, harmoni e tolerancë është kontribut dhe fryt i bashkësive fetare shqiptare, i përfaqësuesve dhe drejtuesve shpirtërore, të cilët predikojnë me urtësi dhe devotshmëri mësimet e shenjta dhe parimet e shëndosha të moralit njerëzor, por mbi të gjitha, këto vlera u përkasin qytetarëve shqiptarë, të cilët i ruajnë e i lartësojnë ato dita-ditës.
Këto vlera të patjetërsueshme, këto visare të çmuara të kombit tonë ne jo vetëm do t’ua lemë trashëgim brezave të ardhshëm, por do t’i përçojmë dhe eksportojmë edhe në mozaikun e vlerave të shumëllojshme të familjes së madhe evropiane, aty ku aspirojmë të bëjmë pjesë sa më shpejt e me merita të plota edhe zyrtarisht, e jo vetëm gjeografikisht.
Fati i shkruar nganjëherë na ka vënë krah për krah apo përballë njëri-tjetrit me ide, bindje fetare apo politike të ndryshme, por duke qenë se kërkohen sakrifica të përbashkëta dhe duke pasur parasysh se që të gjithë aspirojmë një jetë më të mirë në paqe e në harmoni, kam bindjen e palëkundur dhe optimizmin e pashtershëm që do t’ua dalim mbanë bashkërisht edhe sfidave të ardhshme të integrimit dhe zhvillimit të gjithanshëm për ta konsoliduar e lartësuar akoma edhe më shumë imazhin e Shqipërisë sonë të përbashkët në të gjithë botën.
Diktatura komuniste u përpoq me çdo mjet ta shkëpuste shqiptarin nga besimi e Zoti, duke vrarë, burgosur e syrgjynosur klerikët e duke shkatërruar objektet e kultit – përpjekje që arritën kulmin absurd në vitin famëkeq 1967 kur feja u ndalua me ligj dhe Shqipëria u vetëshpall i vetmi vend ateist në rruzull.
Por ja ku jemi sot, në Teqenë e Kulmakut, në majën e shenjtë të Malit hijerëndë e kreshtathinjur, në Tomorin e lashtë, që përpos madhështisë së tij karakteristike, ofron edhe një frymëzim të pakrahasueshëm shpirtëror, artistik e natyror.
Gjatë këtyre pesë ditëve të mirësisë bektashiane, kur faleni e bëni kurban për shëndetin tuaj, për familjet, për mbarësinë, për pjellorinë dhe kohë gjithnjë e më të mira për vete, jam i sigurt që lutjet dhe urimet tuaja shkojnë edhe për Shqipërinë e shqiptarët, për të ardhmen tonë sa më të sigurt, të begatë e krenare.
Prandaj urimi im i vetëm, sot, këtu, mes jush, urimi që më del nga thellësia e zemrës, krahas mirënjohjes edhe një herë për ftesën që më bëtë, është: Paçi përpjetë ditë të tilla të hareshme e të lumtura, plot shëndet e harmoni në këtë truall të bekuar shqiptar!
Zoti e bekoftë vendin tonë! Zoti e bekoftë kombin shqiptar dhe shqiptarët kudo ku janë! Gëzuar! Mbarësi në familjet tuaja!”
*Fjalimi i Presidentit të Republikës, Bujar Nishani, në ceremoninë tradicionale të pelegrinazhit bektashian në Malit e Shenjtë të Tomorit, që u zhvillua në mjediset e Teqesë së Kulmakut.
Një vlerë universale
Faktori kohë si vlerë…/
Nga Vilhelme Vrana Haxhiraj/
… Të nesërmen vendosa të shkoja te mjeku. Papritmas në rrugë u ndesha me kolegen time, e cila parkoi makinën dhe u bashkua me mua. Fjalët e saj mbi gjendjen sipërfaqësore të shëndetit tim, më ngrohën zemrën .
-Faleminderit. Në fakt ndihem më mirë, por…
-Por…Çfarë do të thuash?
“-Gjithçka është në vartësi të kohës,- nisa ta sqaroj, ndërsa po po prisnim mjekun.
-Është pikërisht koha, ajo që na rezervon të papritura të mëdha apo të vogla, të këndshme apo të pakëndshme, të pëlqyeshme ose të papëlqyeshme. Sido qofshin ato, ndodh që ta ndryshojnë rrjedhën e jetës.
Edhe kur nuk je e vëmendshme apoe ke harruar, është ajo që të kujton . Papritur e kujtuar të duket sikur në vesh të kumbon një zë i huaj, por që të duket i njohur , magjepsës e hyjnor:’ Ej… mos harro se unë jam e plotfuqishme, e pamposhtur , e palodhur dhe ripërtëritëse… Kam në dorë sahatin magjik, ku shoh se si rendin, çaplojnë e fluturojnë sekondat, minutat , orët , ditët…Mos u habit nëse kam pamje të çuditshme, herë si një krijesë e mbinatyrshme që pa kuptuar shëroj e gëlltis plagët që unë kam shkaktuar.
Unë e sajoj një takim të rastësishëm, një pikëtakim vështrimesh të paqëllimshme, një përplasje të vogël pa dashje, që nuk shkakton asgjë, që nuk është aksidental në kuptimin e vërtetë të fjalës, mund të sjellë atë që ti e quan ndryshim. Ky mund të jetë ndikues në marrëdhëniet e qenies tënde me ndjenjat, me profesionin, apo edhe me mënyrën e të jetuarit..”- ai zë i brendshëm apo mbinjerëzor ka të drejtë. Gjithsesi ai zë i çuditshëm s’më lë të qetë…”
-E di që nuk më beson, por…Magjia ime është e pakonceptueshme. Nuk të bind? Kush tjetër veç meje bën që dita të puthet me natën, që muajt të përqafohen me vitet , që shekujt të kapen për dore dhe të ecin bashkë me epokat…, kush vallë?!
Unë edhe brenda boshësisë, jam kumbimi që s’njeh kufi. Ngjasoj me një këmbanë, jehona e së cilës nuk pushon kurrë. Jam e plotfuqishhme në çdo pjesë të universit që krijoj. Nga sekondë e heshtur, shndërrohem në çast të zjarrtë të pa harruar lumturie apo të një fundi fatal! Unë çaploj bashkë me fatin,mew të mirën e me të keqen…
A e di se unë jam përbindësh? Ndaj jam e pavdekshme dhe çdo çast të pëshpëris ty : ‘o jetë që gëlon papushim, je e vdekshme, kurse unë jo! Të ndjek ty, të pres e të shoqëroj deri sa jep frymën e fundit…Kjo të lebetit, të tromaks e të lë pa frymë, pa gjumë…Kujtohu sa herë je e paqetuar, gjumarratisur në netët e pafjetura…?
-Po ti nga e di këtë?- pyeta e zgurdulluar .
-E shikon që jam unë ajo që zgjova kureshtjen tënde… Ti habitesh kur unë qesh…, qesh me të madhe. Përsëri ti nuk e di se unë qesh, se asgjë nuk më mposht. Di se nuk ndalem nga asgjë dhe para asgjëje s’tutem dhe as friksohem. Duke qenë e plotpushteshme, më bën të jem e kudogjendur.Jam edhe shoqe e mirësisë. Jam galopim i gëzimit, jam kënga vajtuese e vdekjes, oksigjen për frymëmarrje, forca e emocionit, shkaku i ndryshimit, motivi i shpejtësisë, unë i jap kuptimi së ardhmes. Unë jam gjithçka! Unë kam gjithcka! Jam era ripërtëritëse . Nuk jam krijesë si ti që frymon, por jam ajo prej së cilës lindin sekonda, minuta, orë, ditë, javë, muaj,vite shekuj, mijëvjeçare…jam e pashtershme.”
-Po më çudit! Të lutem më thuaj se cila je ti?
-Vazhdo mendimin që ke nisur…,e do ta mësosh emrin tim
“ -Një ndryshim i tillë vjen kur është në harmoni të plotë thelbësorja, ose qenia humane, me atë të veçantë që të tjerët nuk e vënë re dot tek ti. Kjo e veçantë nuk është e dukshme sepse ajo është tejet personale, është vetjake… Është diçka me të cilën ke lindur, ndaj nuk i përket askujt, por është pjesëz e qenies sate… Pa e vënë re, pa e ditur, pa u shprehur, në memecërinë e heshtjes së plotë, ajo fle brenda teje, rritet bashkë me qenien tënde dhe pa e kuptuar as Nevetja, ajo e veçantë është bërë pjesë e pandashme e jetës tënde. Kjo bashkëjeton me ty dhe është aq e vërtetë, sa edhe bujku që si askush tjetër, ndjen aromën dhe frymëmarrjen e tokës, pa të cilën nuk mund të jetojë. Ose kjo e veçantë është si detari që njeh gjuhën dhe shpirtin e detit. E njëjta gjë ndodh edhe me aviatorin, i cili gjatë fluturimit bashkëbisedon me ajrin e atmosferës. Këto raste që përmenda, me kalimin e kohës kthehen në vlera dhe bëhen një masë e vetme, e pandashme me atë diçka, atë të veçantë që u është bashkangjitur si pjesë e qenies së tyre. Njeriu ia njeh vetes këtë të veçantë, këtë dhunti të falur, kur ajo është bërë domosdoshmëri, gjë që e spikat vetëm përmes arsyes, kur truri i tij ka arritur mbindërgjegjen, pra është në shkallën më të lartë të logjikës.
Përshembull bujku e dashuron tokën deri sa ka jetën, madje flijohet për të. Në rast stuhije në det, kapiteni i anijes kur sheh se s’ka rrugë tjetër shpëtimi, nxjerrë jashtë rrezikut jetët e ekuipazhit dhe vet mbytet bashkë me anijen. Vdesin bashkë si një qenie e vetme në ujërat oqeanike, me të cilat kishin një gjuhë të përbashkët.
Më thoni cili aviator është treguar burracak dhe e la timonin, apo e braktisi sallën e komandës së aeroplanit, duke e lënë atë në mëshirën e trysnisë së faktorëve atmosferik?! Si në këto raste e në mijëra e miliona të tjera, duket se mes tyre, me fije të padukshme është krijuar një lidhje e ngushtë organike që shkrihet në një masë të vetme.Këto ndjenja nuk lindin menjëherë sa hap e mbyll sytë, por me kohë ato bëhen pjesë të pandashme të qenies së cilitdo. Ndaj ndjesia e të veçantës së tyre vdes bashkë me ata,- ndërsa ngisja makinën ne të dyja vazhdonim bisedën.
E tillë, e paepur është edhe dashuria. Në një gjendje të tillë isha edhe unë kur u ndava me dashurinë e jetës sime atje te shkallët e universitetit. Ishte një ndarje pas atyre ditëve jashtëzakonisht të bukura që kaluam bashkë…, e cila kishte lënë tek unë një boshllëk. Gjithsesi ende nuk e kuptoja se ç’ishte ajo gjë e rëndësishme që më mungonte e më bënte të vuaja shpirtërisht. Veçse brenda qenies sime nuk di se ç’kisha …ndieja një shpirt të zbrazët, që dukej si një zgavër e boshuar. Pa humbur kohë e pikasa se ndarja e përkohëshme është një nga provat më bindëse që vërteton se sa e fortë është ndjenja. Varet se sa i rezistojnë mungesës së njëri-tjetrit partnerët, gjë që shërben si prove dashurie.
Sot të gjithë e dimë se jeta e njeriut lind së bashku me ndjenjat, paçka se ai ende nuk është i aftë mendërisht apo logjikisht t’i dallojë. Kur arrin shkallën e njohjes dhe të përceptimit të ngjyrave, formave, gjendjeve, shijeve etje, atëherë fillon edhe ndarja e tyre, një tip klasifikimi ndjesish sipas ndërgjegjësimit të moshës. Secila ndjesi rritet e përsoset gradualisht me rritjen fizike dhe pjekurinë mendore.
E para dashuri që lind te njeriu, është dashuria e fëmijës për nënën, e cila rritet e vazhdon të rritet krahas ndryshimit fizik, mendor dhe kohor që pëson fëmija. Kalojnë vitet, ndërsa jeta paraqet kushte e kërkesa të tjera të reja dhe akoma më të ndëlikuara. Kur tek djali apo tek vajza lind një ndjenjë e re, dashuria për partnerin, atëherë nis dhe mënjanohet pak dashuria ndaj nënës, por kurrë nuk shuhet. Dashuria për nënën dhe mungesa e saj janë të pranishme edhe kur ajo mungon fizikisht…kurrë nuk shuhet, por përherë edhe në pragvdekje endjen pranë.
Gjatë muajit të fundit që më kishte ngelur nga leksionet dhe shlyerjet, më merrte malli për mamanë, babanë, vëllanë e vetëm, të cilin e kisha edhe shokë të mirë. Shpesh herë sillja ndërmend apo më dilnin para syve veprime e zakone të tyre, çaste të bukura, shaka, zënka. Por sa kujtoja mungesën e tyre, parafytyrimet nuk ma plotësonin atë që doja. Mundohesha të harroja, po ndieja një zbrazëti në shpirt dhe më sëmbonte zemra. Më dukej sikur në hapësirën ku jetoja mungonte ajri i domosdoshëm. Nuk mbushesha dot me frymë, sikur ajrit i ishte larguar oksigjeni i nevojshëm dhe unë mbytesha si i sëmuri që vuan nga astma. E kisha të qartë se këtë psikologji ma sillte gjendja shpirtërore. Gjithashtu e merrja me mend se kush ishte shkaku i vërtetë i gjendjes sime të njelmët që më shtynte drejt plogështisë.
Qysh atëherë nisa ta vlerësoja faktorin kohë. Mund të jetosh me vite të tëra me dikë pranë dhe nuk e ndjen mungesën e largimit të tij. Kurse me kaq pak kohë që isha njohur me atë djalë simaptik,, ishte bërë për mua aq i pandashëm, ashtu siç janë elementët e domosdoshëm jetik, si: ajri, drita dhe uji. Herë-herë bija në mendime, madje edhe në leksion më fluturonte mendja tek Ai…
Para syve më shfaqeshin vendet ku kishim shkuar bashkë, puthjet, përqafimet, bisedat, përmes të cilave ne njohëm të shkuarën e secilit. Pataj bëmë analizën e lidhjen logjike, se çfarë të përbashkëta dhe të veçanta kishim. Ku duhej të synonte secili nga ne, që të ecnim paralel në rrugën tonë, e cila ishte zgjedhja jonë. Ishte detyra jonë që zgjidhjen duhet ta bënim vetëm ne të dy dhe askush tjetër.
Edhe pse kishim pak kohë bashkë, tani i dashuri im ishte bërë vetja ime e dytë. Mendimi se lumturia më kishte trokitur dhe më kishte pushtuar trup, shpirt e mendje, nuk më mjaftonte…Doja ta kisha të dashurin tim pranë…
-Aty ndal…Tani sapo e the se cila jam unë.E ke përsëritur shpesh, por nuk ta ndërpreva rrëfimin.Ishte bukur tek dëgjoja që më vlerësoje…
-Eh sa shumë kam folur dhe…, nuk di se ku duhet të vë gishtin.
– Unë jam koha!Jam ajo e padukshmja që të ka shoqëruar ty dhe shpesh të angështon, duke të të marr frymën.
Jam qenie e pajetë që ngahera ripërtëris pllakëza monotone përpjestimore dhe ia dhuroj jetës që fati e përplas në humnerat e veta, të cilat unë i hap!
Unë jam koha : një erë e lehtë që të fryn çdo ditë në fytyrë, të kujton ,të sjellë në jetë, të pret…Unë jam Koha që shoqëroj jetën në çdo hap e çdo bëmë!”
”- Teksa kisha ngelur e shastisur nga ai duel i ndërgjegjes e po kthehesha në konvikt, pranë meje frenoi butë një makinë. Pa u ndikuar nga automjeti, nuk e ktheva kokën, po vazhdova rrugën e përhumbur në atë dialog mistik dhe me mendjen tek i dashuri im. Ndërkohë dëgjova që pas shpine zërin e tij të butë e të shumëpritur…, i cili, me përrallëzën e tij, më solli në realitetin real.
“Na ishte një herë një vajzë e dëshpëruar sepse i ishin mbytur gjemitë.E ëmbla vogëlushe mendonte se me ç’varkë do ta përshkonte pellgun ujor që të dilte në bregun tjetër se atje e kishte shtëpinë. Gjithashtu atje e priste edhe i dashuri i saj. I marrosur pas saj, i dashuruar si kurrë ndonjëherë, Ai e nuhati se çfarë i duhej vajzës që donte. U bë zog me krahë, fluturoi dhe iu gjend asaj në kohën e duhur. E gjeti atë të përlotur dhe të shqetësuar, se nuk po gjente rrugëzgjidhje. Me gjuhën e tij i fshiu lotët e kristaltë dhe e mori në krahë…
-Po pastaj çfarë ndodhi?- e pyeta unë që kisha ngelur gojë hapur nga çudia.
– Përgjigja e tij ishte pa fjalë…Më rrëmbeu në krahë, më rrotulloi dhe pastaj nisëm të putheshim si të çmendur. Atë çast po silleshim si dy fëmijë të pafajshëm, kur lodrojnë e puthen me rrezet e diellit.
Hip në makinë.
-Më parë më duhet të shkoj në konvikt…
-Si të urdhërojë zonjusha ime e ëmbël…”
Atë çast s’isha në gjendje. E lajthitur nga gëzimi i papritur isha gati të bëja marrëzinë më të madhe. Më dukej sikur qiejt u çanë dhe portat e Parajsës ishin hapur enkas për mua… “- rrëfeja e përhumbur.
Zëri i infermjeres që më thirri emrin më shkëputi nga rrëfimi…dhe nisa të jetoj realitetin në kohë reale.
