Nga Avdulla Kënaçi/Toronto/
– Skicë letrare-
Atë unë e shoh çdo ditë. Banon në bejzmentin e shtëpisë përballë. I pakët në trup, me një kokë të shogët ngjyrë dheu. I fundit e heq xhaketën nga supi kur vjen pranvera dhe i pari e vesh kur vjen tetori. Ecën me të njëjtin hap, në çdo stinë, ngadalë, sikur të ketë frikë se mos shkel në një territor të ndaluar. Zakonisht kryet i mban zbuluar, por sado kokëfortë të jesh, dimri kanadez nuk përballohet me kokën zbuluar, kështu, në kohë ngricash ai mban një feste të kuqërremtë me xhufkë përsipër, rrasur gjer tek veshët, të mbushur me zikzake dhe rombe të vegjël të cilët nga larg duken si sy kinezësh. Gjithashtu mban edhe një pallto të gjatë, të errët prej leshi merinos. Askush tjetër nuk mban pallto të gjatë si ai. Këtu preferohen xhupa të trashë me kapuç përsipër. Kjo e tij është një veshje prej vendeve mesdhetare, por jo e Amerikës së Veriut. Ecën me të njëjtat këpucë, dimër verë, ato ngjyrë kafe. Nuk përshëndet dhe nuk i flet asnjeriu me përjashtim të pronares së shtëpisë, një grua e ve, plakë, që e kanë braktisur fëmijët e saj kushedi për çfarë arsye.
Kutia postare për gjithë bllokun gjendet pranë gardhit të kopshtit tonë. Zakonisht “breshka” e postës, një makinë e vogël me kabinë të bardhë, vjen pas orës 11:00 am. E para që shkon aty është gruaja e ve, plaka flokëbardhë. Ajo, si në një ceremoni mortore, ndoshta për t’i dhënë rendësi gjestit të saj, nxjerr çelësin nga xhepi diku në mes, shikon rreth e rrotull, hap kutinë, merr letrat apo reklamat dhe kthehet për tek shtëpia e saj. Gjithnjë, tek dera e jashtme, e pret qiraxhiu i vetëm që ka. Diçka këmbejnë, por unë i kam larg dhe nuk dëgjoj asgjë çfarë thonë, vetëm kuptoj se është fjala për prurjet e reja të postës. Kuptohet, ai nuk ka kuti postare të vetën dhe gjithë korrespondenca i vjen në adresë të pronares.
Në mëngjes, kur unë rrotullohem nga garazhi i makinës dhe shkoj në kafe ku më presin një dyzinë miqsh, e shoh që ai zhduket në drejtim të stacionit të autobusit. Struket tek kabina prej xhami dhe pret e pret. Po ku shkon kështu përditë, edhe në fundjavë? Rastësisht e vura re një ditë tek qendra tregëtare që ne i themi Square One, ose Sheshi Një. Ishte ulur i vetëm në një nga tavolinat e restoranteve të kësaj qendre, madje ashtu thirret “Central Food”. Asgjë në tavolinë, as kafe, as ujë, as pjata ushqimi, vetëm një shami xhepi e palosur më katërsh. (Aty askush nuk të thotë çohu nga tavolina edhe pse ti nuk ke porositur asgjë). Njerëz që hyjnë, dalin, hanë, pijnë, qeshin, përshëndeten, por fqinji im qëndron si i ngrirë, më saktë si i përhumbur në një botë tjetër. Sa herë më bie rasti nga kjo qendër e madhe tregëtare, e kërkoj me sy. Po. Ai është aty, në të njëjtën tavolinë, me të njëjtën veshje, madje edhe me të njëjtën shami të palosur më katërsh. Çudi, ka gati dy-tre vjet dhe unë nuk i kam mësuar as emrin. Realisht mua nuk më ka prezantuar askush me të dhe as nuk kam pse ta mësoj se kush është, si quhet e nga vjen. E qartë, ai është një refugjat prej diku nga Lindja e Mesme.
Mirëpo një ditë prej ditësh m’u desh të ndaja një sherr. Pronarja e shtëpisë përballë bërtiste aq shumë, sa njerëzia rrotull kishin nxjerrë kryet nga dritarja. Ajo e kishte qitur jashtë qiraxhiun e saj dhe po i kërkonte paratë e muajit të fundit. Tek këmbët, ai mbante vetëm një valixhe kartoni me kënde të rrjepur, (kisha vite që nuk kisha parë valixhe kartoni, madje i kisha harruar), kjo ishte e tërë pasuria e tij. Rrinte gati si i ngrirë, me sy të përlotur. Kur një burrë qan, dije se ka një brengë të madhe në shpirt. Pyeta se si qëndronte puna. Pronarja m’u lëshua me një lumë fjalësh si një kërcitje mitralozi.
– Ka tri dhoma në dispozicion dhe një banjë me dush, kërkon vetë të rrijë në bejzment, i marr vetëm 700 dollarë në muaj. Nuk ka shlyer qiranë e fundit.
– Kërkoj vetëm një javë, vetëm një javë. Unë jam rregull. Gjithnjë rregull. Njeri mirë, fukara…Unë nuk dua tri rom, vetëm një, – belbëzoi ai me një gjysëm anglishte, madje fjalën “fukara” e shqiptoi sikundër ne.
Pronarja nuk e la të mbaronte fjalën deri në fund, por iu lëshua me një breshëri tjetër:
– Ti i dërgon paratë në Irak, ia dërgon familjes tënde dhe harxhon vetëm 100 dollarë për të ngrënë, – u trondita nga ky fakt, vetëm njëqind dollarë për të ngrënë, aq sa rroga e një pjatalarësi në ditë.
– Nuk dua tri dhoma, më mjafon një, aty, bodrum…, – vazhdoi ai me një zë të këputur. E kuptova hilen e plakës; ajo i ka lëshuar tri dhoma sepse nuk ka dashur të fusë në shtëpi të tjerë qiraxhinj, por ama ia ka marrë të plotë qiranë. Ishte radha ime të bëja sikur nuk kuptoja. Ok, i thashë plakës, po marrim policinë që ta zgjidhi ajo këtë ngatërresë, – dhe bëra sikur do të bëja thirrje me celular. E nënkuptova se plaka noprane e kishte futur në shtëpi pa kontratë, ndryshe nuk mund ta nxirrte ashtu jashtë, si një qen. Plaka kërceu përpjetë dhe më tha me zë lutës:
– Jo, jo zotëri policinë, ky është shumë i rregullt. Le të rrijë edhe një javë sa të marrë asistencën. -Mora frymë i lehtësuar. Irekianit po i vinte çerja në vend. U ndamë paqësisht. E ftova për një kafe refugjatin e ngratë. Aty për aty, duke rrufisur kafen, hyra në internet dhe gjeta një garsioniere që lëshohej me qira për 400 dollarë në muaj. I telefonuam pronarit, bëmë marrëveshjen dhe unë hyra garant për mikun.
– Ka edhe një mënyrë për të kursyer ato 100 dollarë të ushqimit, t’i kërkojmë ndihmë kishës katolike, – i propozova unë.
– Po unë jam mysliman, zotëri.
– Ke hallin tënd apo të kishës se mos nuk të pranon?
– Të kishës.
– Këtu jemi në Amerkë, o i dashur mik irakian, nuk ka as dallim racor, as dallim fetar, – atij iu mbushën sytë përsëri me lot. Dhe kur një burrë qan, dijeni se…..
5 dhjetor 2017