Nga Namik Selmani/

Bidua ishte djali  më me nam e më trim i Sharatit, në Çamëri, pse jo edhe më i bukuri. I donte shumë lëndinat, krojet e shpesh bridhte në to pa patur frikë as nga lodhja e as nga frika e kafshëve të egra. As nga shiu e as nga breshëri. Kur futej në shtigjet e pashkelura nga të tjerë, ecte sikur të ishte më i moshuari për nga njohja e më i riu për nga fuqia e këmbëve dhe e duarve. Pa le e syrit të tij që e kishte si prushi i furrave çame që nuk shuhej as ditën e as natën.

Në dasmat e fshatit për herë flisnin për të vajzat gojë më gojë edhe kur ai kalonte pranë tyre, por edhe kur ai nuk ishte në rrugë, po diku larg ku kishte punën ku kishte bagëtinë e ku jetonte ditën e tij shumë të vrullshme. Apo s’kishte lënë edhe ca mustaqe të bukura. Djalë për kokën e djalit! Ngriheshin vajzat në majat e këmbëve kur kërcente ai në oda. Madje tregojnë se njëra prej tyre që kishte marrë një gur për t’u ngjitur te dritarja kishte rënë e vajzat e tjera duke kukurisur kishin qeshur me të madhe. Nuk kishte ndonjë trup kaq të madh në gjatësi, po i kishte hije çapi i hedhur. Gaz e dritë bëhej vendi. Edhe fjala jo më pak. Burimet e shumta që mbanin me ujë Gumenicën që ishte nja dy orë larg Sharatit, ishin ato që ia shihnin e ia njomnin faqet e bukura kur ai lahej në to.   S’shkonte që s’shkonte në 40 shtëpi Sharati. Edhe kur e keqja e grekut më 1944 e kishte goditur fort fshatin ai ishte 39 shtëpi e dyer e sharatasve nuk u mbyllën. Bidua ishte nga ata djem që, kur dilte në Qafën e Portëzës e deri në Burimet e Mëshesëzës kishte shtruar sa e sa qyngje prej balte që të sillte qumështin e bagëtive në fshat. Se ishte det ai klumusht e nuk mbahej dot me kafshët, me kuajt që Sharati i kishte më të mirët në Çamëri.

Ujin i burimeve bëhej edhe më i ëmbël kur ecte me këta burime klumushti. E Bidon e shihje sa te malet e Shesheve, te Kroi i Plitharit, sa te Kodra e Lëmit aq sa edhe te shpella që quhej Foleja e Bilbilit ( Kushedi se sa bilbilë e kishin folenë në këtë shpellë)

Ia njihte edhe me hundë erën e 40 furrave që gatuanin për shtëpitë. Sharataset ishin nikoqire të mira e piqnin në to bukët, klumushtorët. Veç Bidua kishte qejf që të shkonte në një përrua që quhej Përroi i Zëreve. Kur ishte i vogël, dëgjonte pleqtë për këtë përrua. Flisnin ata se çfarë nuk shihje e dëgjoje për të. Po Bidua si Bidua. I dëgjonte, po qejfi ia donte që t’i besonte me sytë e tij t’i prekte vetë shkëmbinjtë. Vende nuk kishte bredhur shumë që flisnin të tjera gjuhë, po amma vendi i tij i dukej më i bukuri në botë.

Një ditë, aty nga mëngjesi e bëri karar e u fut në pyllin që quhej Pylli i Likopodhit. Në shtratin që binte butë butë në përrua. Edhe përroi kishte emrin e tij. Aty në përrua, ku lumi puthte gurët, fletët, pa … shumë vajza të bukura. Dhe ato po kërcenin. O, sa shumë që ishin! Po ato nuk ishin si vajzat e tjera. As si Minushja. As si Elmaja, si Pasheja, si Havaja. As si Selemeja që dukej që larg me ato kocat e zeza që kishte. As si Dizua.. Ah, po , u kujtua i erdhën në mendje fjalët e Xhixho Tahirit: “Eh, sa i mençur që ishte Xhixho Tahiri me fjalët e tij!” – mendoi Bidua. Këto ishin Zëret. Kështu i thoshin në fshat zanave të bukura që dilnin rrallë shumë rrallë e kërcenin njëra më bukur se tjetra. Në gurët që vinin njëri pas tjetrit në shpatet e mbushur me lloj lloj drurësh me ullinj të vjetër që s’mbaheshin mend që kur ishin mbjellë duart që i kishin vjelë në shekuj.

Ç’’të bënte????? Vetëm trimëria në këto raste nuk pi ujë. Te një vend, pranë bregut të Përroit të Bukur  pa një shami të qëndisur shumë bukur. Kishte parë të tilla shami kaq të bukura që të vrisnin sytë nga mrekullia e qëndisjes te sepetet e nënës së tij që i kishte sjellë në shtëpi kur ishte martuar. Po ato po i dukeshin më të bukura. I pëlqeu shumë edhe pse kishte bredhur shumë në pazaret e shumta që bëheshin në fshatra e sidomos në Janinë ku kishte nga më të bukurat . Vrapoi dhe e mori në duar. Ç’do të bënin me të Zëret? Kjo i erdhi në mendje kur e mori dhe e vuri në gji si të ishte një mollë e ëmbël plot me erë. Nga ato gjëra që njeriu i mban si më të shtrenjtat. Si pa e kuptuar e me një urdhër të padëgjuar po edhe kaq të forte, sokëllitës, Zëret u larguan . U futën në hijen e drurëve të atij pylli që ishte në të dy anët e përroit. As vetë nuk e kuptoi se pse ikën kaq shpejt e u fshehën. Njëra prej tyre iu afrua dhe ia kërkoi shaminë me një zë lutës, përgjërues. Bidua rrinte në këmbë e nuk fliste. Jo, nuk ishte hajdut e as që do të ishte i tillë në jetë të jetëve, po ja që shaminë nuk donte që t’ia jepte. Ishte guximi mashkullor që herë pas here ngre krye atje ku asnjë nuk e prêt. Ishte krenaria e vërtetë e Bidos që kësaj radhe po shfaqej në këtë veprim?????!!!

Zërja nuk mund të ikte,. Pa shami ajo bëhej njeri. Do të futej mes njerëzve. E bashkë me ëndrrat e gazin e valles do të jetonte edhe me zilinë e të keqen e këtyre njerëzve. si në çdo cep të botës. Ia tregoi sekretin e saj dhe më në fund pranoi edhe martesën.

Zarja  u martua me Bidon e motmot lindi edhe djali. Një djalë i bukur, shumë i bukur që të gjithë njëzëri e quajtën Djali i Zëres.

Kaluan vitet. Bidua shkonte shumë herë te Përroi i Bukur ku kishte parë e takuar për herë të parë nusen e tij dhe nënën e djalit të bukur. Te Përroi  i Likopodhit nuk shihte më zëret. Mos vallë ishin zemëruar me Bidon se ua kishte marrë mes njerëzve motrën e tyre? Mos..?

Zërja e Bidos ose Bidla, si i thonin gratë e vajzat çame u bë si e shtëpisë pa harruar nashkat apo nazet femërore që në të gjithë kohërat jane edhe të njëjta edhe të ndryshme.

Bënte kuleçë si  të  tjerat. Bënte trahananë me vaj ulliri që të lëpije thonjtë. Qepte e qëndiste shamitë, jelekët ose pelshinjtë, qëndiste çorapet më mirë se vajzarte gratë e tjera të Sharatit..

Një ditë në fshat bëhej një dasëm  e madhe. Shumë e madhe. Kishte nisur që të hënën në të dy konakët edhe te vajza edhe të dhëndrri. Dhiolitë s’pushonin deri në të gdhirëë. Mishrat me namë të Sharatit mbushnin sofrat ku uleshin me njëherë 20 burra, gra, fëmijë

Po a ka dasëm pa valle? Jo more vëllezër. E vallja shkonte sa te burrat aq edhe te gratë. Ah, kur sharataset ia merrnin  valles thua më thua, edhe drurët lëviznin nga vendi e dielli ndalej në qiell. Edhe zogjtë rrinin në degë.. Shamia e rrallë me lule që ai e kishte marrë në atë ditë të bukur pranvere diku në Përroin e bukur të Likopodhit kishte 20 vjet që ishte fshehur ne sepetin e shtëpisë me gjërat më të shtrenjta që kishte shtëpia. Çelësin e këtij sepeti Bidua nuk ia jepte asnjërit. Jo se mund ta vidhnin, po zilia e bukurisë që mund të godiste  sytë e të afërmëve, mund të bënte hatanë . Zërja do të ikte..Në kulmin e valles ku edhe rregullat e fillimit të saj nuk respektohen sa duhet dikush ia tha Zëres që ishte po kaq e bukur sa edhe ditën e parë kur kishte ardhur nuse në Sharat:

-Ngrihu, moj Zëre e merr një valle nga ato të tuat! Aman, o Zëre!

Kaq u desh nga ajo fjalë e Musait e të gjithë u ngritën në këmbë për ta mbështetur  Zarja nuk fliste. Gëk nuk bënte. Mos vallë iu kujtuan shoqet e saj që kishte vite pa i takuar e pa u larë në krojet e Sharatit dhe hidhte valle atje mbi gurë?

Mos vallë .. ? Ku kërcenin tani ato? Kuuu? Edhe Bidua nuk pranonte që ajo të ngrihej në valle. E kujtonte besën që i kishte dhënë që ditën e parë të martesës dhe ditën kur lindi djali. E dinin këtë rregull edhe të gjithë burrat e gratë e fshatit.

–          Hë, mo Bido, thuaja Zëres që të ngrihet. Ajo tani ka një djalë me ty e s’mund të ikë. Djali është bërë burrë.

Hë, njëri. Hë, tjetri. Mushti i trëndafilëve e kishte bërë punën e vet Bidua e ngre Zëren në valle e i jep edhe shaminë që shkoi ta merrte në sepete. I  kishte  hedhur çdo vit gjethe borziloku, manxuranë që ajo të kishte erë, të mos e hante mola…

Kaq deshi Zërja. Bëri një rrotullim në atë dasëm të bukur. Si të ishte hënë që brenda një kohe të  shkurtër drapëronte dhe merrte po kaq shpejt pamjen e një kokrre molle. Pushuan fjalët, gotat nuk trokëllinin më. Askush s’pipëtinte. Pushuan këngët që merrnin gratë aty në qoshen e dasmës. Urimet nuk po bëheshin më. Po vetëm pas atij rrotullimi…ajo iku… u zhduk.. fluturoi.. …

Të gjithë s’u besonin syve. Ç’ndodhi , thonin shikimet e çuditura të dasmorëve . të atyre që ishin të rritur me thinja, me çibukë në duar që harruan dhe t’i thithnin nga çudia, nga mërzitja… U çuditën gratë që menjëherë nisën të shkulnin faqet e tyre sa të kuqëluara aq edhe të rreshkura. U çuditën fëmjët që u bënë më seriozë në atë çast, të gjithë.. të gjithë…Mbi të gjitha, u ֛çudit Bidua që e kishte para sysh, vetëm para pak minutash e tani nuk e shihte më. I vinte të qante ashtu si nuk kishte qarë kurrë në jetën e tij. . Nuk e pa më, po djali kudo ku ishte i shfaqej përherë i bukur, i bardhë…Njëlloj si nëna.

Sharatit i kishte ikur nusja më e bukur, valltarja më e zonja, gruaja më nikoqire. Ajo që zbukuronte aq shumë të gjithë udhët e krojet e Sharatit. Të gjithë, të gjithë ishin fajtorë të asaj ikjeje , të atij fluturimi, por edhe të gjithë  ishin ata që i kishin dhënë pa dashje rrugën e vërtetë  kësaj zane të bukur. Të gjithë kishin bërë tani, pas 20 viteve gjën më të bukur që mund të bëjë një njeri i gjallë i kësaj toke.. Një njeri që do lirinë e tij dhe të të tjerëve. Zërja ishte e lirë, e lirë , edhe pse pas dy dekadash. Për 20 vjet a thua se ishin në një ëndërr të bukur që nisi atëherë e po mbaronte sot në këtë dasëm. Ajo nuk ishte për fshatin e tyre sado i bukur që të ishte me livadhet, ullinjtë, krojet. Edhe pse sofrat e tij ishin mbase nga mikpritëset në botën  e madhe  pa fund.

Se si do të ishin pastaj të bukur korijet, krojet, përrenjtë e Sharatit, luginat e tij me atë dritë diellore, pa këto zana që jetonin aty në Mbretërinë e tyre të pacënueshme, në Mbretërinë e Valles, të Këngës, të Dashurisë???????

Si????

Si??

(2013)