NGA FILIP GURAZIU/
Festa e ‘Pashkës’ për kristiant asht festa e ‘Ringjalljes’ së Jezusit, pra festa ma e randësishme dhe e gëzueshme për besimtarët. Jezu Krishti i kryqzuem ndrroi jetë të “prenden e zezë” e mbas tri ditëve, pra të dielen u ringjall. Data e celebrimit të këtij evenimenti lidhet me kalendarin e bazuem në sistemin e muejit “lunar” e ndrron prej vjetit ne vjetë, por gjithmonë bjen në ditën e dielë.
Emni i kësaj feste rrjedh prej emnit të festës ebraike ‘Pesach’ e citueme te Testamenti i vjetër prej Moisiut, kur përshkruen lirimin e ebrejve prej sundimit të egjiptianve, e ka kuptimin e ‘kalimit përtej’, prej skllavnisë në liri. Në besimin Kristian, asht marrë ky moment per me spjegue ‘kalimin përtej’ te Jezu Krishtit prej vdekjës njerëzore në ringjalljen shpirtnore qiellore të përjetshme që shoqnohet me simboliken e ‘purifikimit’ të mëkateve njerëzore drejt nji jete të dytë të vertetë me “pasterti” shpirtnore.
Qysh në kohët e lashta pagane, vêja asht konsiderue prej popujve të ndryshem si simbol i jetës, si simbol i rilindjes së jetës. Në përiudhen kristiane të Romës, për festen e ‘Pashkës’ vêtë filluen me u lye ( si shej gëzimi e bukurie) e faleshin si dhuratë ndër miq e të aferm për me i urue atyne shpresë për nji jetë ma të mirë e lumtuni. Kjo traditë popullore shoqnoi festen e ‘Pashkës’ deri në ditët tona.
Në periudhen e diktaturës komuniste ishte reptësisht e ndalueme lyemja e vêve si dhe dënohej si propogandë armiqësore karshi parimeve ateiste komuniste. Por ky terror nuk mbrriti me ndalue familjet e kristiane me ngjyrosë vêtë për festen e ‘Pashkës’, natyrisht kjo mbetej mbrenda nji rrethi të ngushtë familjar e miqësor. Në atë periudhë kishat ishin të mbylluna e feja ishte e ndalueme. Festa zhvillohej brenda mureve të shtëpisë. Simbas festës së ‘ringjalljes’ baheshin urime në mes njeni tjetrit për ringjalljen e shpresës për nji jetë të lirë në Shqipninë e sundueme prej diktaturës komuniste. Si çdo rast gëzimi, edhe festimi i ‘Pashkës’ përmblidhej në gatimin e ushqimeve të zgjedhuna, tradita kërkonte gatimin e mishit të qingjit të pjekun të shoqnuem me venë, por në atë kohe vorfnie pak kush mund t’a realizonte kët lloj ushqimi. Para se me fillue dreka, nën drejtimin e ma të moshuemit, pjestarêt e familjes bajshin lutje ‘Krishtit të ringjallun’ për nji jetë sa ma të mirë e përfundojshin tue ba kryq. Gëzimi ndahej me të aferm e me miq, sipas mundsive ( në klandestinitet) baheshin vizita ndërmjet njeni tjetrit. Ishte traditë, nji lojë (të cilën e aplikojshin zakonisht fëmijtë) e quejtun ” pikja e vêve “, ndesheshin dy vê, fituesi ishte ai që kishte vên ma të fortë. Lëvozhgat e vêve të ngjyrosuna hidheshin mshehtas në vendin e plehnave, ose groposeshin mbrenda oborrit të shtëpive, kuptohet prej frigës të urdhnit të partisë.
Diktatura komuniste bante çmos që të prishte çdo iniciativë per me festue Pashkët e sajonte aktivitete masive pikërisht në ditën e dielë të ‘Pashkës’. Në prill të vitit 1979, ditën e ‘Pashkes’ drejtuesit komunist të Shkodrës vendosën me organizue aksionin masiv të popullsisë ne fshat për grumbullimin e shegave të egra në malin pranë fushës së Torovices ! Aksion i pandigjuem, qesharak e absurd.! Kuptohej se kjo bahej vetëm per me pengue me çdo kusht festimin e ‘Pashkës’.
Pikërisht atë ditë nade në orën 7 e 20 minuta ndodhi termeti shkatrrimtar ( 1979) ku vdiqen rreth 48 persona nën gërmadhat e shtëpijave të rrenueme. Ky numer do të kishte qenë shumë herë ma i madh nëqoftëse populli nuk do të kishte shkue në aksion, por do të kishte qendrue në shtëpi.
Për besimtarët katolike kjo ishte nji shej i qartë i ndihmës së Zotit, që i mbushi mendjen ‘ komunistave të pafe’ për me organizue aksionin pikërisht ditën e Pashkës’.