• Home
  • Politics
  • Opinion
  • Culture
  • Sports
  • Economy
  • Interview
  • Reporting
  • Community
  • Vatra

Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

REGAN, GORBAÇOV DHE JASHTËTOKËSORËT: DHE NË GJENEVË

June 17, 2021 by dgreca

Nga PAOLO VALENTINO– Perktheu:Eugjen Merlika/

“Zoti sekretar, po nëse Shtetet e Bashkuara do të sulmoheshin nga një fuqi jashtëtokësore, ju do të vinit në ndihmën tonë”, pyeti Ronald Regani një Mihail Gorbaçov të habitur. Drejtuesi sovjetik u përgjigj me një frymë: “Pa dyshim, zoti president”. “Edhe ne do të ju kishim ndihmuar” i a ktheu kreu I Shtëpisë së Bardhë. Ndodhte më 19 nëndor 1985, në shëtitoren buzë liqenit të parkut La Grange në Gjenevë. “Në vënd që të hynin në vilën ku ishte parashikuar takimi formal, kryetarët e dy Mbifuqive kishin befasuar protokollin, duke vendosur të bënin një shëtitje në breg të Lemanit për të shkëmbyer katër lloqe. Filloi kështu, me një premtim të ndërsjelltë aleance kundër jashtëtokësorve, takimi I nivelit të lartë SHBA – BRSS, i pari ndërmjet Reganit dhe Gorbaçovit, hyrja në një stinë të jashtzakonëshme që në rrjedhën e një pesëvjeçari do të kishte çuar në fundin e Luftës së Ftohtë dhe në shëmbjen e Bashkimit Sovjetik. 

Tridhjetëegjashtë vite më mbrapa genius loci i qytetit zviceran bëhet sfondi për Joe Biden-in e Vladimir Putin-in që, të mërkurën e ardhëshme do të kërkojnë të rimarrin perin e bisedimit, në kulmin e një faze të rëndë tensioni në marrëdhëniet ndërmjet Washingtonit dhe Moskës. Edhe në takimin e lartë të vitit 1985, Regani dhe Gorbaçovi arritën mbi valën e gjashtë viteve të jetuara rrezikshmërisht. I zgjedhur më 1980, presidenti amerikan kishte filluar programin më të madh të armatimit të Mbasluftës, në përgjigje të vijës gjithënjë e më agresive të Kremlinit, që kishte arritur majën me mësymjen e Afganistanit në 1979. Lajmërimi amerikan i një shqyti yjor mbrojtës, projekti i “Luftërave Yjore”, e  kishte vënë në një qoshe xherontokracinë sovjetike, që kishte parë tre sekretarë të përgjithshëm – Brezhnjevin, Andropovin dhe Çernjenkon – të vdisnin brënda tre vitesh.

Zgjedhja e Gorbaçovit në prill kishte hapur një fazë të re. Rruga që çoi në takimin në Leman ishte e mbjellur me pengesa. Regani ishte nën trysninë e skifterëve të qeverisë së tij për të mos pranuar asnjë propozim sovjetik. Gorbaçovi haste ende qëndresa të fuqishme në brëndësi të Byrosë politike. Por Regani, edhe në sajë të Margaret Thatcher-it që e kishte takuar, dinte se Gorby ishte një drejtues i ndryshëm. Dhe ai vetë që e kishte vulosur BRSS si Perandoria e së Keqes, ishte bindur se holokausti bërthamor ishte “një rrezik i vërtetë e i shpejtë”. Jashtëtokësorët shërbyen për të thyer akullin. Gjeneva qe vetëm fillimi. M’e mira do të vinte mbrapa.

“Corriere della Sera”, 16 qershor 2021     Përktheu Eugjen Merlika

Filed Under: Analiza Tagged With: Eugjen Merlika, Gjeneve, Jashtoksoret, Paolo Valentino

MERKEL, TRASHËGIMIA E VËSHTIRË

April 10, 2021 by dgreca

Nga PAOLO VALENTINO/Përktheu Eugjen Merlika-“Corriere della Sera”*/   

“Fundi i madhërisë nuk vjen kurrë i vetëm, por si një vorbull merr me vete gjithshka që ka pranë”. Profecia e Rozenkrancit në Hamletin e Shaekespeare-it fotografon mirë rrezikun përballë të cilit Kristiandemokracia gjermane, gjashtë muaj para daljes nga skena të kançelares, që ka mbajtur pushtetin për 16 vite, duke i siguruar Gjermanisë qëndrueshmëri dhe mbarështim të mirë t’ekonomisë. Rrallë herë një stinë e gjatë sundimi mbyllet qetësisht e pa dhimbje. Lamtumira e nënës së kombit nuk bën përjashtim. Por fundi i shpejtë i erës Merkel lajmëron edhe një fazë të re të jetës shtetërore gjermane: mbas letargjisë më  se dhjetëvjeçare të shkaktuar nga siguritë qetësuese të kançelares së përjetëshme, në Gjermani është kthyer politika dhe Berlini po bëhet laboratori më i madh i Evropës.   

Disa bëma, në javët e fundit kanë ndryshuar rrënjësisht koordinatat e Vendit. Simbas rradhës, zgjedhjet vendore në Baden – Würtemberg dhe në Renani – Palatinat, ku Cdu ka rënë në shifrat më të ulta historike. “Skandali i maskerinave”, që detyroi të dorëhiqeshin tre deputetë demokristianë e mbi të gjitha zbuloi një fole krimbash veprimtarish të allishverisheve dhe pazareve të majme që po i kushtojnë një rënie të madhe miratimesh. Së fundi kërkimi falje publikisht Vëndit nga Angela Merkel, që u desh të heqë dorë nga një lockdown i ashpër për Pashkë, të menduar keq e për më tepër të përgatitur akoma më keq: një mea culpa të nderëshme e të guximëshme, por shënjë e një dobësie strukturore. Edhe sepse të pasuar nga një heshtje që zbulon mungesë planesh e nënështrim. 

Si sfond i përbashkët i tre ngjarjeve është zhgënjimi nga dështimi i plotë i qeverisë dhe i krahinave në luftën kundër pandemisë: shtim i infektimeve dhe vdekjeve, gjurulldi në masat, grindje të stuhishme mes kançelares dhe kryetarëve krahinorë, mbi të gjitha një dështim i bujshëm i fushatës së vaksinimeve, që deri tani ka shënuar vetëm 10 % të popullsisë të marrë dozën e parë e më pak se 5 % të dytën.

Pasojat mbi politikën gjermane janë lëkundje të vërteta tërmeti. Hija e lënë nga votimet e Shtutgardit ku, për herë të parë, u shfaq mundësia e një koalicioni “semafor” ndërmjet të Gjelbërve, Spd (të kuqve) dhe liberalëve (të verdhët) lëkundet tani mbi hulumtimet kombëtare, me Cdu – Csu të rënë në 25%/28% të piksynimeve të votës. Hamëndja e një qeverie pa Bashkimin nuk është më as e pamundur as e largët.

 Aq më tepër sepse Cdu duket në një zvetënim të plotë dhe Merkel që, për vite, e vetme i ka mbuluar stoikisht problemet, nuk është më në gjëndje t’a stabilizojë. Kançelarja në fakt tashmë i ka dhënë lamtumirën partisë, por zbrazësia që le duket e pambushëshme. Fusha konservatore është e përçarë mbi atë që duhet të hidhet në betejën për kançelarinë në votimet e shtatorit: kandidatit të natyrshëm të shpëlarë të partisë Armin Laschet, kryeministër renan e kryetar i ri i partisë, shumë në Cdu i parapëlqejnë karismatikun Markus Söder, kryeministër i Bavarisë dhe kryetar i binjakes Csu.

Deri edhe vetë Merkel duket se se po largohet nga Laschet, që u desh në vazhdimësi me kursin e saj qëndërsonjës e të matur. Në një intervistë televizive, të shikuar nga milionë gjermanë, kançelarja e sulmoi në vetë të parë, duke i vënë gishtin si njërin nga kryeministrat krahinorë që nuk kanë mbajtur parasysh masat shtrënguese të bashkërenduara ndërmjet saj dhe kryetarëve të krahinave. “Nuk kam qënë i kënaqur”, ka pranuar Laschet, niveli i popullaritetit të të cilit është shumë i ulët në krahasim me rivalin bavarez që tani për tani parapëlqen të mbetet në hije, Armin Laschet – parathotë një drejtues i  Cdu-së – nuk do të bëhet kançelar, por do të jetë viktima e fundit e Angela Merkel-it”.

Problemi është n’atë që edhe Markus Söder nuk është siguri e fitores. Era Merkel që kundrejt së jashtëmi ka shënuar fitoren e Gjermanisë si fuqi eksportuese botërore, së brëndëshmi është karakterizuar nga një dinamizëm i pakët politik dhe nga një vetëkënaqësi e qenësishme, e cila nuk ka mbajtur parasysh sfida vendimtare si dixhitalizimi dhe një program i guximshëm i gjelbërt. Sfida që sot trokasin në derë. Për më tepër Gjermania duhet të ripërcaktojë së bashku me Evropën marrëdhëniet transatllantike, në dritën e një pakti të ri të ofruar nga Administrata Biden. Cdu – Csu nuk duket se ka drejtimin strategjik për t’a përballuar. Merkel ka qënë fytyra siguruese dhe e mirë e kësaj epoke, pak Biedereirmeier, grua e bëshme por e sheshtë dhe kryeneçe në zgjidhjen e problemeve të mëdha, si Austria e Restaurimit. Por tani le mbrapa një parti të hutuar e në pështjellim të plotë. Të tjerë heroj kryesorë duken në horizont, së pari të Gjelbërit që mbi ekonominë jeshile mund lëvdohen me 40 vjet histori, paraqiten si ndërpretuesit më të besueshëm të bashkëkohësisë së re. Gjithshka mund të ndodhë në Gjermani, edhe që kançelari i ardhshëm (apo kançelarja e ardhëshme) të kenë ngjyrën e shpresës.

“Corriere della Sera”, 2 prill 2021     Përktheu Eugjen Merlika         

Filed Under: Analiza Tagged With: Eugjen Merlika, merkel, Paolo Valentino

NORD STREAM 2 DHE PESHA E HISTORISË

February 15, 2021 by dgreca

Nga PAOLO VALENTINO-PERKTHEU EUGJEN MERLIKA/Historia vërshon në krizën me Rusinë, të  shkaktuar nga rasti Navalny. Por këtë rradhë është rrahje mendimesh në fushën perëndimore. Qeveria e Ukrainës ka sulmuar ashpër presidentin e Republikës federale Frank – Walter Steinmeier. Objekt i kundërshtisë është Nord Stream 2, gaz-sjellësi ruso – gjerman në rrugë përfundimi nën Detin Balltik, që SHBA dhe shumica e Vëndeve të BE duan t’a ndalojnë si hakmarrje kundër Kremlinit, por që Berlini nuk ka ndërmënd t’a braktisë duke këmbëngulur se bëhet fjalë për një vepër ekonomike të ndarë nga tema e të drejtave njerëzore.

            Simbas Steinmeier-it, një nga arsyet për të cilat Nord Stream 2 duhet përfunduar është edhe borxhi historik i Gjermanisë kundrejt Rusisë, për shkak të mizorive të kryera nga nazistët gjatë luftës së Dytë botërore: “Më 22 qershor do të jetë përvjetori i 80 i mësymjes gjermane ndaj BRSS, që i kushtoi atij Vendi më shumë se 20 milionë të vdekur. Kjo nuk përligj asnjë veprim të keq politik të kryer sot në Rusi, por ne nuk duhet të humbasim kurrë nga vështrimi kuadrin e historisë”.  

            Fjalët e Steinmeier-it janë pritur me tërbim në Kiev, që me hyrjen në veprim të gaz-sjellësit, mund të humbasë deri në 1,5 miliard euro në vit nga “taksat e kalimit” që arkëton sot nga tubat ruse që përshkojnë truallin e tij. “Habi dhe zëmërim” ka shprehur ambasadori ukrainas në Berlin, simbas të cilit Nord Stream 2 është një projekt gjeopolitik i Putinit dhe “është cinike të nxirren në bisedë krimet naziste dhe t’i vishen viktimat vetëm Rusisë”. 

            Në të vërtetë, Steinmeier-i ka folur vetëm për viktimat e BRSS, në të cilin Ukraina ishte njëra nga republikat. Tashmë që Kievi të jetë kundër Nord Stream 2 është e kuptueshme dhe e ligjësueshme, edhe se Angela Merkel ka vepruar në mënyrë që Moska të japë siguri për furnizimet. Por nuk ka dyshim që motivacioni i presidentit gjerman është i fuqishëm e po aq i ligjëruar.

“Corriere della Sera”, 12 shkurt 2021       Përktheu Eugjen Merlika

Filed Under: Analiza Tagged With: Eugjen Merlika, Paolo Valentino

Artikujt e fundit

  • Shqipëtarët me besim të pakufishëm se Amerika se do të jetë miku ynë i përjetshëm
  • Eugene Pittard dhe kontributi i tij nё zbulimin e periudhёs sё Neolitit (7000-4500 p.Kr) nё Shqipёri
  • Argjentina një ëndërr e jetuar
  • “Kisha mesjetare e Shën Aleksandrit në Bokion (Pruell-Spiten): Historia dhe arkitektura”
  • 4 Korriku – Meteor i Demokracisë Botërore dhe Dritë Udhërrëfyese për Lirinë e Popujve
  • FEDERATA VATRA: AMERIKË, GËZUAR 4 KORRIKUN, 249 VJETORIN E PAVARËSISË
  • 10 arsye përse ne shqiptarët duhet të duam SHBA-në pa kushte
  • Jehona e Deklaratës së 4 Korrikut të vitit 1776 në SHBA dhe Shqipëria
  • Sotir Kolea, 4 shtator 1872 – 3 korrik 1945
  • Bajroni dhe dy këngë të Folklorit Shqiptar
  • Aty, ku fjala, kënga, vallja, lutjet, gëzimi e hidhërimi bëheshin vetëm shqip!
  • 7 Fakte Tronditëse Ujë me Akull ose me Temperaturë dhome
  • SHKOLLA VERORE SHQIPE NE KROACI, SELCE 2025
  • Drejtori Ekzekutiv i Institutit të Krimeve të Kryera gjatë Luftës në Kosovë Dr. Atdhe Hetemi priti në takim Dr. Elmi Berishën, kryetarin e Federatës Pan-Shqiptare të Amerikës, VATRA
  • Mësuesit e Shkollës Shqipe në Bavari

Kategoritë

Arkiv

Tags

albano kolonjari alfons Grishaj Anton Cefa arben llalla asllan Bushati Astrit Lulushi Aurenc Bebja Behlul Jashari Beqir Sina dalip greca Elida Buçpapaj Elmi Berisha Enver Bytyci Ermira Babamusta Eugjen Merlika Fahri Xharra Frank shkreli Fritz radovani Gezim Llojdia Ilir Levonja Interviste Keze Kozeta Zylo Kolec Traboini kosova Kosove Marjana Bulku Murat Gecaj nderroi jete ne Kosove Nene Tereza presidenti Nishani Rafaela Prifti Rafael Floqi Raimonda Moisiu Ramiz Lushaj reshat kripa Sadik Elshani SHBA Shefqet Kercelli shqiperia shqiptaret Sokol Paja Thaci Vatra Visar Zhiti

Log in

This website uses cookies to improve your experience. We'll assume you're ok with this, but you can opt-out if you wish. Cookie settingsACCEPT
Privacy & Cookies Policy

Privacy Overview

This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these cookies, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may have an effect on your browsing experience.
Necessary
Always Enabled
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. This category only includes cookies that ensures basic functionalities and security features of the website. These cookies do not store any personal information.
Non-necessary
Any cookies that may not be particularly necessary for the website to function and is used specifically to collect user personal data via analytics, ads, other embedded contents are termed as non-necessary cookies. It is mandatory to procure user consent prior to running these cookies on your website.
SAVE & ACCEPT