pellumb Kulla – Page 2 – Dielli

Kulla, Vdekja e Enver Hoxhës dhe Realitet butaforik i shoqërisë shqiptare

May 18, 2018 by dgreca

*Romani i Kullës “Vdekja e Enver Hoxhës”, -një shëmbull i bukur se si historia bëhet drith, për mokrat e krijimtarisë letrare/

*Vdekja e diktatorit i ka shërbyer Kullës si një prozhektor i fuqishëm për të ndricuar tërë shtresat e shoqërisë shqiptare të fundshekullit që kaloi: veteranë të devotshëm dhe anëtarë të Byrosë Politike, artistë, poetë, ushtarakë…/Nga Dalip Greca/*

Një dhuratë të hidhët i ka rezervuar shkrimtari Pëllumb Kulla diktatorit Enver Hoxha, në përvjetorin e 100 të lindjes, tetor 2008. Ndërkohë që e veja e Hoxhës rreket që të arrijë qëllimin e një rehabilitimi vlerësues historik, sic e proklamoi në intervistën e shumëpërfolur me Rudina Xhungën, Kulla sjell një realitet butaforik, ku parakalon shoqëria shqiptare, e shformuar, militante, e shtirur, dyfytyrëshe, që duket e shushatur nga vdekja e diktatorit dhe ku secili vrapon që të përlotet e të duket i pikëlluar. Kulla nën titullin “Vdekja e Enver Hoxhës – shumë romane në një”, na çon 23 vite të shkuara, kur diktatori sapo ka vdekur, por Shqipëria nuk është gati që ta gëlltisë lajmmortin dhe partia ende nuk e ka përgatitur opinion që ta përcjell me ligjërime vaji, ku tekstet i përgatit ajo vetë me militantët. Kulla nuk shan në roman, nuk mallkon, nuk përqesh, por ka arritur, që edhe pa këto, t’na japë një shoqëri kufomë, ku frika e mban në këmbë ngrehinën që ka ngritur partia-shtet dhe i pari i saj, që vajtohet. Pasi e lexon romanin krijon përshtypjen se shkrimtari Kulla nuk merret me karikaturizimin as të diktatorit as të ngrehinës së frikshme që ngriti ai brenda telave me gjemba të 28 mijë kilometrave katrore, ku e ndërtoi Mbretërinë e tij gjysëm shekullore. Natyrisht Kulla nuk zë në gojë as mbret as mbretëri, as diktaturë as diktator. Nuk është e nevojshme: diktatura jo vetëm nënkuptohet, por ajo është e pranishme kudo. Autori nuk shpenzon asnjë fjalë për analizën e mbretërimit enverist. Rrëfimi i tij nis në kufirin historik, kur mbreti sapo ka mbyllur sytë. Natyrshëm derdhet në roman imponimi i një pikëllimi të përgjithshëm, gati ushtarak në qendër dhe në provincë. Ashtu sic ndodhte me cdo direktivë të Partisë, ku nga qendra-kryeqyteti, vraponin kasnecët në provincë, po ashtu zbret dhe direktiva e shfaqjes së pikëllimit për udhëheqësin. Në roman tekstet e vajtimit dhe të dhimbjes zbresin nga Tirana nëpër rrethe ose e kundërta nga rrethet në qendër, ku bashkë me ata që do të vajtojnë kanë ardhë edhe ata që thurin vargjet e vajit. Për këtë qëllim mobilizohen poetët e Realizmit Socialist, të cilët prodhojnë vargje, fraza të ngarkuar me dhimbje, që ua vënë në gojë të përzgjedhurve, që natyrisht janë edhe ata me biografi të skanuar mirë e mirë. Për të shmangur keqkuptimet, autori na ndihmon me nje shënim të shkurtër, që në hyrje të librit: “Ky libër tregon për Shqipërinë, por nuk është histori. Është një sprovë mbi një nga temat e saj qëndrore, morale. Kam përdorur vetëm dy emra të vërtetë: atë të sovranit dhe të gruas së tij. Emrave të sundimtarëve nuk ke se si t’u shmangesh. Është një lloj haraçi që ata u paguajnë krijuesve, kur rrinë aq gjatë në krye të vendit. Për vërtetësinë e ngjarjeve unë ve dorën në zjarr dhe ndryshe nga të tjerët, unë e ve edhe sikur ai të jetë i ndezur! Vetëm titulli i librit mund të shkaktojë diskutime. Sepse ka gjithnjë e më shumë zëra, që thonë se Enver Hoxha nuk ka vdekur ende”. Megjithatë Kulla na e sqaron njëherë e mirë se Enveri vdiq, por udhëheqja e lartë ka vendosur që ta mbajë sekret derisa të rivendosë sigurinë e plotë të vazhdimësisë dhe deri sa Shqipëria të bëhet gati që ta përcjellë atë me madhështi e pikellim. Romani nis me përgatitjet që bëhen në shtëpinë e grimjerit, që pret të shoqen, që të festojnë së bashku me djalin, përvjetorin e martesës. Grimjeri krejt papritur, e le festën në familjen e tij dhe rrëmbehet për një shërbim të pazakontë: zbukurimin për publik të fytyrës së udhëheqësit të vdekur. Mjeshtrin e makiazhit vijnë dhe e marrin njerëz të panjohur, që u heq udhën drejtori i Kinostudios, ku ai punon. Askush nuk di gjë për vdekjen e madhe deri në atë çast. Madje në sheshin e Universitetit vazhdojnë të bëhen prova për koncertin me këngë e valle, ku flitet që do të marrë pjesë edhe vetë …Enver Hoxha! Valltarë e këngëtarë janë në errësirë të plotë për gjëmën. Makina me xhama të zinj që sjell grimierin te shtrati i të vdekurit të madh, kalon mes sheshit, teksa nga jashtë hyn zëri i këngëtares: “Kush më merr mua/Merr yll, jo grua…” Duket se asgjë nuk ka ndodhur, jeta vazhdon, por sapo grimjeri ka hyrë aty ku mbahet kufoma, njeriu të cilit i është besuar sekreti, jep njoftimin e mortit: “Duhet të ta themi dhe ty një lajm të hidhur, që pak e dinë: Enver Hoxha nuk është më! U nda nga ne! Komandanti na la! Mua m’u mor fryma. Sikur m’u shemb tavani përsipër. – Komand… Koman… – përsërisja unë i mekur. – Po, po – tha Teloja. – Gjëmë e madhe u gremis mbi atdhe. U nda nga gjiri ynë. Ja, siç e pe, atje, nën çarçaf! Unë kisha ngrirë i tëri. – Këtë gjë e di vetëm familja. E dinë anëtarët e Byrosë Politike. Dhe ata, jo të gjithë. Vetëm Sekretariati. E kupton? Askush tjetër. – Mjekët! – më shpëtoi mua. – Më të besuarit – plotësoi ai. – Kirurgu që bëri zbrazjen e trupit nuk e di se cili është i vdekuri. Ai nuk e di se kujt ia hoqi të brendshmet. Ne i hapëm dhe i shfaqëm atij vetëm pjesën që i duhej për punë. Ty po ta themi të fshehtën, se na duhesh. Atdheu përgatitet. Lajmi nuk është i lehtë. Armiqtë e brendshëm dhe ata të jashtmit duhet ta marrin këtë lajm atëherë, kur gjithçka të jetë bërë gati, që jeta e vëndit dhe fatet e popullit të mos kenë asnjë rrezik edhe pa shokun Enver. E kupton tani, se çfarë lloj të fshehte të kemi besuar ty?”… Romani rrjedh lirshëm, rrëfimi është i natyrshëm, dramatik, dialogu dinamik dhe ngjarjet rrokullisen marramendshëm. Gjithandej bëhen përgatitje, tamam si në një shfaqje për të cilën punojnë skenaristë, regjisorë. Partia në provincë, ashtu si edhe në qendër, teston se si do ta presin vdekjen e të madhit. Secili nga ata që pyeten e quan provokim testimin dhe betohet se për të Madhin nuk ka vdekje kurrë. Madje të gjithë ata që dalin nga takimi me sekretarin e parë të Partisë shkojnë dhe e denoncojnë atë në Degën e Punëve të Brendshme. Skenat e krijuara janë thurur mjeshtrisht në funksion të idesë të zbërthimit të butaforisë kolektive të udhëhequr nga partia, asaj të paradës së pikëlluar, që i parapriu dhe e shoqëroi vdekjen e liderit komunist. Kulla operon bukur me detajin: Në provat gjenerale për vdekjen e mundshme të udhëheqësit, Komiteti i Partisë ka dërguar në Shtëpinë e Pushimit mjetin që të marrë poetin, që do të krijojë vargjet elegjiake që populli ia thur udhëheqësit të madh. Poeti ndodhet me pushime së bashku me të shoqen. Autori i elegjisë është figurë e realizuar artistikisht.Atë e ndeshim edhe në kapitujt më pas, ku poetët e rretheve janë thirrur që të furnizojnë me fraza pikëllimi e qëndrese bashkëkrahinarët e tyre. Vargjet e gatshme, që thurin muzat e vjershëtorëve, plotësojnë dekorin e vdekjes dhe ushqejnë turmën me pikëllimimin e nevojshem. *** Direktiva për thirrjen e grumbullimin poetëve lokalë ka ardhur nga Komiteti Qendror. Komitetet e Partisë në rrethe shpallin mobilizimin e tyre të përgjithshëm. Grimjeri bëhet dëshmitar i ngjarjeve që zhvillohen lart, tek shtëpia e zotave, nga dalin edhe udhëzimet se sa pikëllim do të shfaqin fytyrat e anëtarërve të Byrosë Politike. Grimjeri do të vizatojë e pikturojë faqet e tyre, aq sa pikëllimi të duket i besueshëm sipas shkallëve dhe posteve që mbajnë. Nga ana tjetër, udhëzimet përmbajnë edhe detaje të tilla, si kush do të qajë i pari, kujt do t’i bjerë të fikët, kush do të qëndrojë më gjatë para arkivolit. Vdekja që përgatitet të shpallet është në dorën e një super-regjisori, që natyrisht, publiku mund ta ndjejë, por nuk do ta shohë. Të tërë ata që e dinë të vërtetën u duhet ta mbajnë sekret. Edhe grimeri nuk duhet t’ia tregojë as të shoqes kur kthehet në shtëpi, por e ka të vështirë ta ruajë të fshehtën. Ndërkohë, në ndihmë të fshehtësisë, televizori përcjell kronikën e po asaj mbrëmje, në të cilën Enver Hoxha sapo ka pritur një delegacion nga Brazili. Edhe vetë grimjeri habitet: ”Nuk po e kuptoja isha në ëndërr tani, apo kisha qenë në ëndërr tërë ato orë që kalova pranë të vdekurit. Enver Hoxha dukej i hequr, fytyra e tij shfaqej mjaft e tretur, megjithëse jo aq sa ishte para një ore, kur unë e prekja me gishta duke bërë plane të merresha me të. Ishte një efekt i çuditshëm, si një shaka e egër. Dukej sikur ai pat pritur sa të zhdukesha unë nga porta e sallës së nëndheshme, pat palosur çarçafin e në majë të gishtave kish nxituar të përgatiste pritjen e brazilianit. Një ndjenjë e çuditshme, kjo. Isha si i çakërdisur nga ajo që po shihja”… Situata të tilla e bëjnë tërheqës romanin. Më pas mësojmë se ata që po organizojnë skenën e madhe të homazheve, shohin në video ceremoninë e varrimit të Josif Stalinit, dhe e marrin andej përvojën për përcjelljen e nxënsit të tij besnik. Skenari tirret me vizitën në ekspozitë, ku i pari i partisë zëvendësohet nga sozia, dublanti, i tij. Sozia do të asistojë dhe në koncertin e të rinjve, ku do të duket pak si i sëmurë. Plani është që të ikë para se të mbarojë shfaqja, dhe të nesërmen të jepet lajmi zyrtar se ndërroi jetë. Grimjeri merret gjatë edhe me fytyrën e atij që po zëvendëson në detyrat e mbrame liderin e vdekur. “Në mes të programit, shoqja Nexhmije e thirri edhe një herë Telon. Këtë radhë dukej se ishte diçka serioze, që nuk kish të bënte … Ajo i shprehu njeriut me mustaqe të hijshme një shqetësim. Ne e pamë se si, ai, i alarmuar, foli me dikë në radio. Disa trupruajtës erdhën me një frymë, e rrethuan udhëheqësin (lexo: dublantin) dhe e morën atë për krahësh, duke i bërë me shënjë veturës kryesore të afrohej deri afër tribunës. Gruaja u ngjit me të shoqin në veturë, ndërsa kryetari i Presidiumit të Kuvendit Popullor i u drejtua zyrtarëve të lartë, që qenë ngritur në këmbë të shqetësuar. Ai i bëri ata me dije, se nuk ish gjë për t’u alarmuar dhe i siguroi se shoku Enver do ta merrte veten menjëherë. Ata nuk kishin shkak të krijonin panik të panevojshëm e të turbullonin me rrjedha të pakëndëshme atë koncert të bukur rinor. Bile ata duhet të vazhdonin të vallëzonin tok me artistët. Këtë porosi pat lënë dhe shoku Enver, ndërsa ish duke hipur në veturën e tij….” Në kapitullin e dytë me titull “Vargje për gra që dinë të vajtojnë”, përcillet për lexuesit atmosferën se si u punua në rrethe për të përgatitur masën që të vajtonte udhëheqësin. Përgatitja, që u bën Sekretari i parë i rrethit atyre që do të mbajnë peshën e inskenimit dhe zbatimit të pikëllimit të turmës, ku është thirrur edhe poeti, është nga pjesët më të bukura të librit. Përmes dialogut, ai përcjell thelbin e militantizmit. Kur sekretari pyet se si do të pritej vdekja e udhëheqësit, ata reagojnë: – Vetëm ai nuk vdes! – ia ktheu Namiku me zë shpelle. – Nuk ka vdekje për Enver Hoxhën, shoku Aziz! – kish menduar një përgjigje edhe poeti, Moisi Dhëmblani. – Për ne, po. Për të, jo! Sekretari i Parë pa të dytin. I dyti qeshi dhe ia mori fjalën. – Hë, mo, lerini folklorizmat, tani! – Ligoraqi i ftoi të qetësoheshin. – Le që ju të tërë të zanatit të folklorit jeni. Mirë e ka pyetjen shoku Aziz. Ja, i mbylli sytë! Me folklore do të mburremi?! Të papërgatitur do të na zerë gjëma?! Kurrë mos vdektë, me ju jam dhe unë! Po ja, ta zemë, vdiq?! Poeti, rebelohet, dhe betohet: “E thyej penën dhe nuk shkruaj për vdekjen e Udhëheqësit!” – thotë. Është po ai, që më pas do të krijojë elegjinë: Si t’i ngrë ligjet e tua,/nga t’i nisim ligjërimet?!/ “’të janë hapur kështu duart/sa s’t’i mbajnë më dot gjëmimet/o baba e o biro! Oi, oi! Ai që si unë, merr përsipër të rrëfejë tërë shtjellën e ngjarjeve në libër, do të riskojë të zbulojë të papriturat e shumta që janë përgatitur për lexuesin dhe kurrsesi, nuk do të arrijë, në dy faqe, atë, që një autor i njohur për rrëfimin mjeshtëror, për pikturimin e karaktereve tërheqës dhe për stilin e tij të veçantë ka bërë përgjatë romanit të tij. Vdekjen e Enver Hoxhës ai nuk e ka keqpërdorur dhe nuk ka abuzuar me të, siç mund të mendojë çdokush sapo sheh mbi ballinën e librit emrin e një profesionisti të satirës dhe humorit. Vdekja e diktatorit i ka shërbyer Kullës si një prozhektor i fuqishëm për të ndricuar tërë shtresat e shoqërisë shqiptare të fundshekullit që kaloi: veteranë të devotshëm dhe anëtarë të Byrosë Politike, artistë, poetë, ushtarakë, të deklasuar dhe martirë të ndryrë burgjeve. Kolonat e gjata të vajtonjsve të ndërtuara nga organizatat e masave gjarpërojnë nga viset më të largëta drejt kryeqytetit për t’i lënë lamtumirën udhëheqësit. Përcjellja për varreza është dhënë në libër si një rit religjoz: “Atë ditë në orën njëmbëdhjetë, ranë për pesë minuta në gjunjë dhe në heshtje gjithë shqiptarët, jo vetëm në Tiranë e jo vetëm në sheshin Skëndërbej, por kudo ku i zuri ajo orë: në fabrika, në rrugë, në ara, në klasa shkollash, në vagonët e trenave, në stallat e bagëtive, në radhët ushqimore, në qelitë e burgjeve. Lajmet televizive i treguan gjerësisht këto pamje në orët e mbrëmjes”. Me këtë vepër Pëllumb Kulla shënon një rritje të mëtejshme në krijimtarinë e tij dhe jep një shëmbull të bukur se si historia bëhet drith, për mokrat e krijimtarisë letrare. Libri është realizuar nga Shtëpia Botuese Arbëria. Redaktor është Roland Gjoza ndërsa ballina mban emrin e piktorit të njohur Maks Velo. …
*E risjellim në Dielli online për shkak të aktualitetit, folklorizmit dhe butaforizmit të shoqërisë shqiptare e cila luftën kundër komunizmit, diktatorit e bën me fushata, sa herë i duhet politikës aktuale për të larguar vëmendjen nga realiteti i sotëm….Marre prej Gazeta 55 Online-11-10-2008 /

NJË SHQIPËRI, SI KOPËSHT I LULËZUAR DHE SI AUSCHWITZ

April 5, 2018 by dgreca

NGA PELLUMB KULLA*/…Me dhimbje dhe kënaqësi përzjerë, riprodhova nga gazeta Panorama një protestë qytetare të shkrimtarit Agron Tufa, ndër zërat e paktë publikë që nuk rresht së bëri thirrje për ato dëshmi që sot shoqëria e vuajtur shqiptare duhet t’i kish sjellë për reflektim.

Mjerisht Arenat e gjarpërinjve të fshehur dhe të pafshehur përtypin me lotë malli kujtime, për orë të tëra në kanale të shumta televizivë, mbretërinë e terrorit komunist, ku ata u rritën mes spaletave plot yje të baballarëve kriminelë dhe gëzuan fëmijërinë në ca shtëpi të grabitura të pasanikëve, që sa më të bukura t’i kishin shtëpitë, aq më shumë paskëshin kolaboruar me pushtuesit.. Dhe sot, pas theqafjes, dalëngadalë bënë një realitet të ri, të ri në formë, por të njëjtë në përmbajtje, ku turma nostalgjikësh marshojnë me portrete të dikatorit prapa Paskal Milos, të cilit (e këtu më ndjeni të vetëcitohem në një të thënë të para 12 vjetëve) po i rrjep qafën litari që tërheq zvarrë në një prapakthehu në Sheshin Qendror të Tiranës statujën gjigande të Atij.

E ndoqa dy herë atë palo bashkëbisedim, për të cilin flet Tufa, me historianë me rrënjë të thella enverizmi, me vepra të hershme shkruar me porosi dhe të paflakura publikisht, siç meritonin. Ishin të ftuar aty nga një enverist tjetër i deklaruar familjarisht. Për afro dy orë u rrekën e na recituan që vepra dhe karriera e tyre prej historianësh, edhepse nën trysni, qënkej zhvilluar jashtë politikës.

Bënë çmos të na mbushnin mendjen, ne dhe vetes.

Dhe ia mbushën …vetëm vetes!

Xhufi, Milo dhe Hila, tani në liri, (thonë ata!), marrin përsipër të na rrëfejnë historinë, këtë radhë vetëm si profesionistë. Por, na rrëfejnë të njëjtën përrallë të vjetër të paragjumit, atë që Enver Hoxha, çliroi Shqipërinë, e që e industrializoi atë, solli një edukatë të paparë gjer atëherë dhe nën këtë valë frymëzimi, edhepse me një sërë gabimesh në rrugë e sipër,” thonë ata – gabime u thonë vrasjeve, burgimeve, internnimeve, shpronësimeve, mbjelljes së urrejtje mes shqiptarëve, pushkatimit të tërë komandantëve partizanë” – ja, me këto arriti e shtyu ai atdheun të përparojë….” Dhe e lanë përrallën pezull, pa thënë që “përparimi” arriti ta shpjerë atë atdhe aty ku hakshe meritonte ndër shtetet e kontinentit të vjetër: në bisht, në vendin e fundit!

Dua të përgëzoj për notat objektive, pikpamjet realiste dhe shqetësimet për mjerimin, në të cilin është katandisur shkenca e historisë, shqetësime që sollën zonja Nika dhe në mënyrë të vecantë zoti Afrim Krasniqi.

Figurë të shëmtuar paraqiti në atë kuvënd historianësh, Pëllumb Xhufi…

Nuk besoja kurrë që një njeri i shkolluar më së miri, edhepse me lidhje të ngushta me regjimin komunist, do të merrte me aq zell atë avokati të mjerë, mbi gjoja teprimet krahasuese në rrëfimet mbi kampin famëkeq të Tepelenës. A mund të përfyrtyroni një shkencëtar shqiptar, që i pat në diktaturë dhe pas saj, të hapura tëra portat për të tëra dëshmitë dhe pasqyrat, listat e lindjeve dhe vdekjeve të mijëra njerëzve krejtësisht të pafajshëm, t’u referohet selektivisht dokumentëve amerikanë? Në reagimet e shumta që kam parë kundër tij këto ditë, dua ta mbroj nga sulmet që i bëjnë diletantizmit të tij “shkencor”. Nuk është diletant, zoti Xhufi! Militant, po! Avokatia e krimeve të Enverit të tij e shtyn në atë mjerim. Një njeriu të formuar në Perëndim, ku aso kohe shqiptarët e vetëm që mund të gjeje, do të ishin të përkëdhelurit dhe të arratisurit nga telat me gjemba, duhet t’i thuhet se i kërkojmë ligjërisht një qasje humane ndaj vdekjeve.

Zoti historian, edhe një vdekje e vetme fëmije është më tronditëse, se një shifër qoftë e fryrë ose jo!

Zelli për të zbutur egërsinë kriminale në atë kamp, që të vojtur të ndryshëm e kanë krahasuar me një Auschwitz, ishte mjeran. Kundërshtimi i krahasimit do të të kishte sukses, nëse në ndonjërin nga punimet e tua shkencore të mëparshme, të kishe shfryrë krahasimin e parajsës enveriane si “kopësht i lulëzuar në brigjet e Adriatikut”

Dhe kjo mungesë të falet, Xhufi! Se Shqipëria, për ty dhe Hilën, ishte vërtet kopësht i lulëzuar. Recitimet e asaj mbrëmjeje, nuk ka prift që t’i fal!

Ekrani juaj atë natë ishte vërtet një kamare turpi!

……………………………………………………………………….

*Shënim. Duke falenderuar edhe një herë Agron Tufën për shkrimin e tij të ndjerë që mora ta komentoj, bashkangjis për ta shoqëruar me një skicë tronditëse të të vuajturit Lek Previzi, bërë në ato vite dhe që nga ndjenjat që zgjon, unë i jap përmasat e një vepre arti.

NIKO KIRKA, AQ SHUMË HISTORI KOMBËTARE POSHTË THINJAVE 90-VJEÇARE!

July 21, 2017 by dgreca

NGA PELLUMB KULLA/ Ne Foto: Niko Kirka/

Ne Foto: Bashkethemeluesi i Vatres, Kristo Kirka, babai i Nikos, ne te majte te Fan S. Noli. Korrik 1920.

Sot, 21 Korrik, miku im i shtrenjtë, shok i këtyre viteve amerikanë, Niko Kirka, mbush një moshë që për shumë vetë, në varësi nga shëndeti i tyre, është një cak që përmban lakmi dhe moslakmi bashkë.

Për mua dhe familjen time ky përvjetor i bukur është një ditë gëzimi dhe ne të gjithë, ime shoqe, unë dhe fëmijët, i urojmë xha Nikos edhe shumë vite të tjerë të shëndetshëm.Sinqerisht nuk e kam tepëruar fare në vlerësimin që përmban titulli.

Ne Foto: Kristo Kirka me te birin, ne te djathte te Faik Konices/

Është një personazh vërtet i rrallë. Është edhe i njohur, ndaj me zor shënoj për ata pak që nuk e dijnë se Nikoja ka lindur në truallin amerikan. Është bir i një patrioti shumë të fismë, Kristo Kirkës, një nga etërit e Vatrës, krahu i djathtë i Nolit, aktivist i shquar në emigracion dhe në atdhe pas kthimit familjarisht. Shërbeu si përfaqësues në parlament dhe në detyra të ndryshme administrative, caktuar nga mbreti. Nuk u largua me ikjen e pushtuesve të huaj. Pagoi vetbesimin e tepëruar se meritat patriotike dhe e kaluara pa njollë ishin kredenciale serioze që do ta mbronin nga keqtrajtimi i mundshëm i “bijve të Stalinit” që erdhën në pushtet. dhe që Kristo Kirka ashtu si edhe Fan Noli, i njihte mirë. Besim i kotë! Që në ditët e para komunistët e burgosën dhe plaku i shquar mbylli sytë në burgun famëkeq të Burelit.

Ne Foto:Gjate promovimit te librit”Kristo Kirka”, shkruar nga Uran Butka, fitues i cmimit”Pena e argjendte)/

Nuk e kalova masën me një jetëshkrim më tepër, teksa premtova të bëj të njohur birin e tij, Nikon. Por njohje është edhe kur flet për shokun e tij të burgut. Babë e bir u bënë vërtet shokë burgu, se që në moshën 19 vjeçare, personazhit tonë iu hodhën hekurat. Nga burgu doli pas katërmbëdhjetë vjetësh dhe kaloi një jetë të mundimshme shtrënguar në punë të rënda në kanalet e komunales dhe vështruar shtrembër për tërë ato që thamë.

Ne Foto: Niko Kirka duke pershendetur gjate promovimit te librit”Kristo Kirka”./

Me pak fjalë, nuk gjej dot kollaj një individ që të më sjellë kaq shumë histori kombëtare poshtë thinjave të tij të bukura.

Nikoja dhe e shoqja, zonja Meri, një ditë paksa me të qeshur e më shumë seriozisht, më sugjeruan që me vitet që po shënonte plaku, ishte rasti që pa u ngutur, unë të hidhja dy tre shënime për një fjalim të mundshëm në një ceremoni funerale, se sipas tyre, ato ligjërata edhe i hartoksham saktë edhe jepja garanci se do të flisja sinqerisht. Nikoja ma përsëriste këtë kërkesë sa herë e pyesja për shëndetin dhe unë, në një periudhë boshllëku krijimtarie, i propozova ta shkruanim bashkë fjalimin e përzishëm. Bile kjo shaka m’u duk e përafërt edhe me një subjekt komedie interesante, ku nekrologjinë ta redaktonte dhe ta miratonte vetë i vdekuri i interesuar.

Dhe ky refren është bërë i këndshëm për mua dhe Kirkën, tashmë.

Vjen kjo ditë dhe unë jam i lumtur që Nikoja në të gjallë të tij, ta shohë fjalimin në shtat të këtij shkrimi, i cili iu bëftë edhe më i mirë nga një njeri tjetër, në një kohë tjetër, edhe pas 100 vjetorit!

Se ndofta atëherë, paçka se unë, goxha më i ri, mund të jetë Nikoja që të ketë ligjëruar tashmë në përcjelljen time.

Një plak me një gjallëri të pashoqe, si Nikoja, le të dëgjojë vlerësimin tim, kështu shëndetplotë dhe jo i shtrirë, se në shoqërinë e tij të çmuar, unë kam mësuar më shumë se nga tërë librat e shkruar për vatranët, për autoqefalinë e Kishës, për Bostonin dhe “Diellin”, për pafundësinë e konflikteve shqiptaro-shqiptare mbi truallin e këtij vendi. Ky njeri të mahnit me kujtesën e tij fenomenale, me citimet e sakta me zhdërvjelltësinë e përmendjes së emrave të shumtë, datave të pagabuara që sjell ai në tregimet e tij. Do të jenë të shumtë njerëzit, që e vërejnë me zili, siç e vërej edhe unë, kulturën e tij historike, atë atdhetare, kulturën letrare dhe kulturën politike.

Niko Kirka është ndjerë i gjallë dhe i shqetësuar për shumë çështje që solli sidomos mënjanimi i komunizmit dhe transformimet që duhet të sillte tranzicioni. E kemi parë atë shumë luftarak, debatues dhe të papajtueshëm në qendrimin ndaj politikave paskomuniste për të përndjekurit, për mosdëshirën në rikthimin e pronave të grabitura, për mbajtjen kyçur pa shpjegim paskrupull të dosjeve me mëkate, për dyfaqësinë e partive kryesore, pasardhëse të asaj enveriste…

Shëmbullor ishte angazhimi i tij pasional në kundërshtimin e përpjekjeve për të dëmtuar trashëgiminë e Peshkop Nolit dhe për mjegullimet e autoqefalisë së Kishës Ortodokse Shqiptare.

Dhe në shkrimet e Kirkës, (përmbledhur në vëllimin e tij dinjitoz “Për Mëmëdhenë”) lexuesit mund të venë re zhdërvjelltësinë e argumentimit, elegancën e shprehjes, gjuhën letrare dhe figurshmërinë si pajë e edukimit të shëndetshëm të Liceut të Korçës. Aty çdokush shquan lehtësisht konseguencën e tij antikomuniste, përbuzjen ndaj inskenimeve katoviciane dhe keqardhjen për varfërinë e idealizmit që Kirka nuk rresht pa e nënvizuar edhe në intervistat e tij televizive dhe artikujt e mëvonshëm që i janë publikuar rregullisht.

Atdhetarizmi i këtij njeriu ka qenë gjithnjë i pashuar dhe frymëzues për ata që qarkonin rreth tij. Është interesant një episod në një takim me të ndjerin Ibrahim Rugova. Duke biseduar, Nikoja, pa kurrfarë bubullime, i rrëfeu atij se edhepse ishte korçar, e deshte Prishtinën po aq sa edhe Korçën. Rugova e falenderoi. “Falenderimi nuk shkon,” nuk iu ndënj pa thënë Kirkës, “të më falenderoje po të isha francez!”

Presidenti Rugova e përqafoi dhe i kërkoi falje. Kjo dashuri e këtillë, shfaqur në brigjet e Nju Inglandit në sytë e të Parit të Kosovës e rriste personazhin tonë në përmasat e një dinosauri.

Dhe nuk kishte si të mos ishte Niko Kirka, një dinosaur nga ata që lindën në viset e Bostonit, nga ata që e morën atdhetarinë si qumështin e gjirit, dhe panë historinë e vendit, një herë që andej, pastaj nga dritaret e gjimnazit të Korçës, që prapa hekurave të burgut, nga fundi i kanaleve të komunales së Durrësit, nga grumbullimet plot ovacione të ndryshimeve sociale që solli fundi i shekullit… Me lirinë e fjalës si atribut i një njeriu të edukuar ashtu, i janë pranuar, herë me durim dhe herë me pezm, gërnjat kundër të metave të Vatrës së sotme, kundër Janullatosit, kundër figurave madhore shtetërore aktuale, edhepse kjo lloj drejtpërdrejtësie nuk i bënte hiç mirë interesave të tij të përditshme, atyre të këtushme dhe atyre në atdhe.

Por dinosaurët janë prehistorikë dhe duken pak të marrë, po aq sa dhe démodé.

Ky dinosaur i vyer sot na mbush 90! Dhe me bindje them se do të kalojë edhe caqe të tjerë. Se dinosaurët rrojnë gjatë.

Dhe ne ia urojmë këtë: Gëzuar Niko Kirka!

BURSAT E MBRETËRVE TË SHQIPËRISË

February 13, 2016 by dgreca

(Intervistë imagjinare dhënë Rudina Xhungës, në Dritaren…(time!)
NGA PELLUMB KULLA/*
UNË: Urdhëro Rudina, hyrë në Dritare! Sqaroj ty dhe gjithë lexuesit e mij që edhe kjo është një intervista e fundit, po e fundit fare ama, që trajtoj ty dhe zonjën Nexhmije. Dhe uroj që askush të mos të të ngacmojë më në 105 vjetorin e saj, kur t’i marrësh intervistën e radhës. Kurse sot, të falenderoj që më dhe rastin.
RUDINA: Kjo është intervistë imagjinare, zotëri! E shkruar nga ty. Unë ty nuk do të të afrohesha kurrë për tëtë intervistuar. E kuptojnë lexuesit këtë?
UNË: Lexuesit e mi po. Të tutë… Nuk ve dorën në zjarr. Urdhëro! Pyet çfarë të duash!
RUDINA: Nuk do të më japësh pyetje të përgatitura nga ty vetë?! Siç më akuzoje sikur m’i jepte ajo, që intervistova?
UNË: Ai qortim ishte një figurë satirike. Kërkoj ndjesë. Ti në këtë intervistën e tretë e dije vetë se çfarë duhet t’i pyesje Nexhmijes.
RUDINA: Do të jemi seriozë?
UNË: Unë e kam vështirë, por do të përpiqem. Pastaj dhe në shaka,unë do të jem thellësisht serioz. Shakatë dalin të shpifura po nuk qenë mbështetur mbi gjëra serioze dhe të vërteta. Të garantoj vetëm që do të jem i vërtetë. Ti do të më besosh?
RUDINA: Të shohim. Nuk e di.
UNË: Ti para dy-tri ditësh e dije shumë mirë që po dëgjoje një mal me gënjeshtra dhe besove. Mua, që nuk kam dërguar asnjë shoqe dhe shok në atë botë, nuk më beson?! Mirë pra, si të duash.
RUDINA: Kur je lindur?
UNË: Zogu qe arratisur. Enveri nuk kish nisur as jetën me parti dhe as atë me dashuri.
RUDINA:Zogu, në arratisje e sipër, para se të kalonte kufirin pat ndaluar në shtëpinë tuaj?
UNË: Afërsisht. Në shtëpinë përkrah.Por edhe ata njerëzit tanë ishin. Mua nuk më pyetën a ta pranonin në shtëpi mbretin, apo jo. Sepse, siç të thashë, nuk më pyesnin dot pa lindur unë akoma. Por nuk do t’i kundërshtoja dot. Ata ishin zogistë.Pastaj mbreti i një vendi ndalon ku të dojë. Më vonë edhe presidentë, psh, Berisha dhe Topi kanë ndaluar në shtëpinë time. Edhe Enveri, po të vinte puna…
RUDINA: Çfarë lidhje kishte gjyshi yt me mbretin?
UNË: Kanë qenë friends në fejsbuk!.. Hajde, mos zgjatemi tani! Ka qenë shefi i rojeve të parlamentit të atëhershëm. Për atë ndalesë të shkurtër të mbretit, gjyshin e pushkatuan.
RUDINA: Ti, pra, konsideroheshe me prejardhje reaksionare. Me biografi të keqe.
UNË: Si urdhëron! Shumë.
RUDINA: Kush ta hapi derën për në shkollë të lartë?
UNË: Nuk më pyete më parë kush ma kishte mbyllur! Apo…
RUDINA: Jo, unë pyes: kush të lejoi?
UNË: Enver Hoxha! Dhe për këtë i jam shumë mirënjohës.
RUDINA:Fillove të tallesh tani?!
UNË: Aspak! Unë edhe tani e falenderoj. Edhe sot, 56 vjet më vonë, e përsëris këtë. Falë atij unë po të jap sot këtë intervistë. Falë atij unë u bëra i njohur dhe me një farë rëndësie. Falë atij unë bëra një jetë mjaft interesante dhe të bukur mes artistësh të mrekullueshëm, kolegësh shkrimtarë, gazetarësh të talentuar. Falë atij, dyzet e ca vjet më vonë, edhe Berisha, më emëroi…
RUDINA: Nuk rri dot dy minuta pa bërë shaka?!
UNË: Nuk bëj aspak. Sikur të mos kishte ndaluar Enver Hoxha pranë tornos sime në repartin e mekanik të uzinës “Enver” atë 10 prill të vitit 1960… Po të mos më kishte vënë re kur i ngrita dorën, unë nuk do të isha kulturuar kështu si jam sot, nuk do të kisha shfaqur fytyrën në ekranin e TV shqiptar, ku nuk fluturonte dot as miza dhe nuk do të numëroja sot ata 20 libra të botuar! Me emrin që bëra, i duhesha dhe Berishës që pat marrë përsipër të tregonte se komunizmi qe përmbysur dhe gjërat ishin krejt ndryshe tani…
RUDINA: Pse a nuk është ashtu? Nuk është përmbysur komunizmi?
UNË: Do të vijmë dhe aty, po lemë të të ritheksoj falënderjen ndaj fatit dhe ndaj atij që ndaloi tek tornoja ime në uzinë. Falenderimi është një shfaqje kortezie pa shumë interpretime përmbajtësore. Nuk është një poemë madhore për të, as monument, apo qoftë edhe këngë për udhëheqësin. Berishën, bile edhe mua, për ca vite na kanë thirrur “shkëlqesi”. Thjesht kortezi është! Nuk është se unë dhe Berisha shkëlqenim!
RUDINA: Por ti nuk je për Enverin aq mirënjohës sa thua me gojë. Me vepra ti ke nxirë gjithëçka… Ke shkruar 1001 të zeza për të, dhe për të shoqen.
UNË: Nuk duhet t’i bëja këto?!
RUDINA: Aspak. Atij, ti i detyrohesh…
UNË: Prit, prit! Mirënjohja ime është e sinqertë, por mbaron këtu. Tani,çfarë bëri ai duke më dhënë shkollën? Heroizëm? U hodh në lumë dhe më nxori në breg?
RUDINA: Pothuaj! Rregulli ishte që fëmijët e armiqve…
UNË: Fëmijët e pafajshëm të shqiptarëve, thuaj! Kush e pat vendosur atë rregull? Stalini? Apo vetë ai? Ai theu rregullin për mua, por nuk e theu më për mijëra e mijëra fatkeqë të tjerë, që nuk i lejonte të drejtën e shkollimit, përfshi vëllezërit e mi dhe deri në kushurinjtë e mi të katërt. Pastaj, Rudina, koha e tregoi se unë e meritoja. Dhe në fushën që studjova, bëra paaaaakëz vend, apo jo?
RUDINA: Ja, pra! Vendimi i tij për të të ndihmuar doli që…
UNË: Zotëronte nuhatje gjeniale, thua?! Ato çaste, më 10 prill ‘60 ai me gjenialitetin e tij nuhati se ky djali njëzet vjeçar me kominoshe, e meriton?!.. Phë! Pastaj, atë që ti dhe Nexhmija e quani bursë… Mua bursë nuk më dhanë kurrë! Asnjë qindarkë! Thjesht lejë që të studjoja. Një qytetar i lirë, i pafajshëm i Republikës Popullore Socialiste të Shqipërisë, u lejua të shkonte në auditore universiteti! Pa mbështetje financiare! Ama, për atë barrë të familjes në katër vitet studentore unë punoja me pagesë që nga kanalet deri te përkthimet e Gogolit, Pirandelos, Sartrit, Çehovit, Kuprinit. Dhe rusishten time nuk e pata sjellë nga ndonjë bursë në Leningrad! Ishin katër vite të bukur shkolle, mbushur me nostalgji tani. Edhe pse pa bërë kurrë pushime verore të një studenti. Por po ta dinit, ti dhe një shoqja jote, kuptimin e fjalës bursë, këto që listova nuk janë ashtu. Ishte punë, punë pa ndërprerje e muajve të verës! Në Bistricë, Kurbnesh, në kantjeret e ndërmarrjes Rruga-Ura. Familja, e babait tim me shumë fëmijë, ishte në gjendje të mjeruar financiare. Me këtë kriter meritoja kategorikisht bursë,por ja, nuk m’u akordua!
RUDINA: Babai yt ka qenë me Ballin Kombëtar?
UNË: Asedhenjë sekondëzë të vetme! Ti, Rudina, i nxjerr pyetjet nga shporta e plehrave, plot me komentatorë frikacakë, me 3-4 emra të rremë dhe të ndryshëm sejcili… Pra unë nuk kam patur bursë, siç të ka thënë zonja e vjetër. Në dokumentat e këtyre ditëve është përmendur, ama, bursa që i ka dhënë tre vjet rresht vetë mbretit Enver, mbreti Zog. Dhe ministri i Arsimit, Ivanaj, ia preu atë bursë, ngaqë mbreti Enver, gjatë tre vjetëve nuk dha dot asnjë provim. Me të ardhur në pushtet, pastaj, ministrin Ivanaj e vendosi para skuadrës së pushkatarëve. Tre vjet në Francë! Asaj i thonë bursë! Unë i dhashë të gjitha provimet. Shoku Komandant nuk pati mirënjohje dhe nuk pushoi së anatemuari Zogun tërë jetën e duke i vrarë edhe kuzhinjerët e tij! Dhe duke e dënuar atë vetë me vdekje në mungesë! Shkrimet e mia kundër mirëbërsit tim nuk janë asgjë në krahasim me ato të tiat kundër mirëbërësit të vet. Unë nuk hodha në erë me dinamit varrin e ndonjë Nëne Mbretëreshë! Dhe më beso, Rudina, asnjëherë në ëndrat e mia nuk bëri pjesë ndonjëra për ta vrarë mbretin Enver në mungesë. As atë, as të shoqen!
RUDINA: Atëherë si shpjegohet antienverizmi yt i egër? Mos ndofta për shkak të gjyshit të ekzekutuar?
UNË: Gjyshin unë nuk e kam njohur dhe, thellë-thellë, ndjenjat ndaj tij janë të një dashurie ashtu-kështu… Gjyshi pat zgjedhur kundërshtarin e tij politik. Fati i tij! Kundërshtari doli më i zoti, fitoi dhe e pushkatoi. Unë pas shkollës që m’u dha, u rrita, u ndërgjegjësova, u pajisa me parime të shëndosha e të patundura. Dëmi i madh moral në historinë e kombit nuk ishte ngase Enveri pushkatoi gjyshin tim, të cilin unë e doja, por sepse pushkatoi shokun e tij, Beqir Ballukun, të cilin nuk e desha aspak!
RUDINA: Por ti gjatë gjithë jetës i ke shërbyer atij me besnikëri në detyrën e “edukimit komunist të masave.”
UNË: Unë u angazhova në atë edukim, por me qëllime sabotimi. Ti e ke parë edukimin enverian se çfarë rezultate dha pas sabotimit tim? A i sheh në ç‘gjëndje të mjeruar janë masat tona sot? Të ze të qarët. Pranojnë të mblidhen ende ushtarakisht nëpër manifestime. Mes tyre bën kërdinë pabesia, hajdutëria, shitja e shokut, shitja e shoqes, shitja e vajzës, servilizmi, mungesa e llahtarshme e guximit për të thënë të vërtetën, paaftësia për të zgjedhur dhe mbështetur njerëzit që meritojnë. Kjo e gjitha ka ndodhur sepse sabotova unë!
RUDINA: Ti u ktheve te shakatë! Ti, more zotëri, ishe shërbëtor në sektorin ideologjik, ku i thurrnit himne udhëheqësit, i bënit dhithirambe partisë…
UNË; Lere tani, Rudina! E zgjate përsëri dorën në shportën e karavidheve! Më mirë ti dhe ata që duan të më bëjnë të skuqem më gjeni një varg, apo një këngë. Edhe në atë fushë unë kam qenë me fat se nuk m’u kërkua kurrë ndonjë himn! Në atë shkretëtirë, unë dhe shokët e mi mbajtëm gjallë të qeshurën. Ishte një lumturi e madhe kur njerëzit halleshumë, që ju i quani masa, dilnin të çelur nga salla ku ne jepnim komeditë, gazin e ditës, karakteret qesharakë të burokratëve, servilave, demagogëve. Edhe partia kish nevojë për artin tonë e për stigmatizimin e veseve dhe burokracisë. Ishte një pikë ku takoheshim me partinë.E ne angazhoheshim sinqerisht atje, bile duke qenë krenarë për ato suksese profesionale që arrinim. Unë, moj zonjë, bëj pjesë në ata shkrimtarë dhe artistë të paktë, që nuk kanë mohuar asgjë nga ato që kanë bërë dhe shkruar. Jo vetëm nuk kam zhdukur asnjë vepër, por asedhenjë rresht nuk u kam ndryshuar atyre.
RUDINA: Po ato me ballistë dhe partizanë?
UNË: Ju i shihni që unë nuk kam kërkuar ndalimin e tyre, siç kanë bërë disa… Për ballistët kam të njëjtin mendim.Edhe për partizanët po atë. Ju digjeni nga dëshira të kem ndryshuar mendje tani.
RUDINA: Po për kuadrot e atëhershëm të partisë?
UNË: Natyrisht, kam po atë vlerësim që kisha. Edhe për të zinjtë edhe për të bardhët.Vetëm atëherë nuk e shfaqja se nuk isha as i marrë dhe as Don Kishot, siç më quan ti.Me shumë nga kuadrot e atëhershëm kam patur marrëdhënie të drejta dhe të sinqerta. Nuk është mirë kur i fusim tërë në një kosh. Ekziston një film, “Listat e Shindlerit” titullohet, ku një gjerman i fuqishëm shpëtonte hebrenjtë. Kjo nuk ishte tipike në Gjermaninë naziste, por egërsia e nazizmit mund të evidentohej edhe duke nxjerrë në dritën e artit, një gjerman jo tipik. Kështu edhe tek ne, unë mendoj se diktaturën e egër komuniste ne mund ta pasqyrojmë edhe duke nxjerrë në pah funksionarë komunistë të ndjeshëm, mes egërsisë të përgjithëshme.
RUDINA: Të kanë dërguar në gurore për ndëshkim?
UNË: Po. Disa muaj. Tre vjet pasi mbarova shkollën e aktorëve, në Vlorë më degdisën pa shpjegim, pa motiv zyrtar që bile, nuk e di as sot. Por pa asnjë hipokrizi dhe shtirje ruaj kujtime të bukura edhe nga ata njerëz aty. Pas gurores më dërguan në Ndërmarrjen e Ndërtimit, xhenerik, poshtë kamionave. Dhe prej aty ruaj kujtime të mira për njerëzit. Edhe për qendrimin tim. Unë nuk jam shprehur ndonjë herë se dominant ishte persekutimi mbi mua. Jam lodhur shumë, por edhe kam fituar shumë. Fitoret e mia, të arritura mes shumë përpjekjesh e armiqësish, ndrisin! Dhe unë jo një herë kam deklaruar dhe po deklaroj edhe sot, se jeta ime ka qenë shumë e bukur. Një jetë që do ta shoh me kokën lart për pastërtinë dhe mosndotjen e saj. Më fal që po e them ndryshe të njëjtën fjalë. Por edhe jam përkrahur nga njerëz të mirë që Shqipëria ka ende plot.
RUDINA: Flasim për marrëdhëniet e tua me postkomunizmin… Berisha?
UNË: Kam folur shumë për atë njeri e nuk dua të flas më.
RUDINA: Kur i ktheve kurrizin Saliut?
UNË: Mot i mirë sot, eh Rudina?… Pak ftohtë por dimri ende…
RUDINA: Lere motin! Ti ke qenë në marrëdhënie të mira me të.
UNË: Dhe jam krenar që i shërbeva me besim dhe devocion kur ai udhëhiqte punët e shtetit. Ministrat, dhe diplomatët që kanë punuar me të i shërbenin shtetit, jo atij. Siç mendohej se i shërbente dhe ai. Në detyrat që më dha nuk i kundërshtova asnjërën sepse nuk më dha asnjë detyrë për t’u kundërshtuar.
RUDINA: Përse u armiqësove me të?
UNË: Zhyt dorën në shportën e komentatorëve dhe zgjidh aty një përgjigje siç e mendojnë ata. Një arsye:“sepse nuk më dha atë, apo këtë!”Arsyeja është seçerekshekulli i tij mund të quhet periudha e mashtrimit të shqiptarëve. Dhe më mirë të jesh i mashtruari se sa mashtruesi. Ai sundoi dhe e katandisi Shqipërinë në mënyrë të tillë që të nderonte Enverin. Sinqerisht nuk u ve faj qindramijëra shqiptarëve që tani e qajnë Enverin. Gjeni atje një poezi që i kam kushtuar Berishës, apo, më mirë, një letër himnizuese.
RUDINA: Po Enver Hoxhës i ke drejtuar ndonjë letër të tillë?
UNË: Pyet atë shoqen tënde të moshuar. Ajo ka arkiv, thua ti. Dhe ka vërtet. Një herë u dha gazetave një letër që i pat shkruar asaj Kadareja. Dhe prit të ta citoj dy a tri fraza: “Shoqja Nexhmije… Ju kërkoj ndjesë që po ju shqetësoj… më shtyu një arsye e fortë…… Është fjala përsëri për apartamentin e ri,….E ndjej veten… në vend që t’ju drejtohesha për probleme më të rëndësishme, detyrohem t’ju shkruaj për një çështje strehimi……. Me respekt Ismail Kadare” E nxorri për gazetat! Një gjest i turpshëm që zonja vejushë, shpresonte se do ta vinte në dritë të keqe Kadarenë.
RUDINA: Nuk e vuri?
UNË: Aspak! Vuri veten. Unë kam besuar se kjo grua ka aq të zeza në karakter, por që të ketë qenë aq budallaqe, sa të kujtojnte se me këtë letër nuk dëmton fare veten dhe të shoqin, nuk e besoja! Si mundet ajo t’u kujtojë edhe një herë shqiptarëve, se edhe për të marrë një apartament duhet t’i luteshe me ballë në tokë Enverit dhe Nexhmijes?! Ç‘është kjo shefe e madhe e strehimit qëruan letrat hallexhinjve?! Po a ka pikturë më të madhe mjerimi, se sa të dëshmosh që shkrimtari më i mirë i Shqipërisë, i Ballkanit e ndoshta i Europës, i lutet gruas më pa vlerë të Shqipërisë, të Ballkanit dhe ndoshta Europës, për një shtëpi të futë kokën?! Dhe mendon se poshtëron Ismailin duke i rikujtuar atij se ai i kërkonte falje për shqetësimin dhe se kish konsideratë të lartë për atë zonjë me frazën mbyllëse “me respekt Ismail Kadare”
RUDINA: E ka botuar këtë ajo?!
Unë: Po, shoqe, po! Të gjithë u gëzuan se kujtuan se filloi hapja e dosjeve. Por qe e pjesëshme. Dosjet deri më sot i ka hapur vetëm Nexhmija. Ato dosje që i duhen.A thua ajo mban dhe arkivin e Komitetit Qendror? Se atëherë duhet të ketë ankesat që unë i kam dërguar Ramizit, Paçramit, Pali Miskës, Kadri Hazbiut… Por ato janë ankesa, shoqe! Ankesa! Nuk janë urime ditlindjeje! Ju thashë më lart se më kanë dëbuar nga skenat dhe kam djersitur pesë vjet në gurore dhe ndërtim pa asnjë motivacion zyrtar. Thyeja gurë dhe nuk më linin t’i thyeja të paktën në guroren e Tiranës, ku kisha familjen. Jo! Duhet t’i thyeja në guroren e Kaninës së Vlorës dhe të flija …në hotel! Në dukje të jashtme dukesha si një kuadër i lartë, dërguar në Kaninë me dieta, si specialist i thyerjes së gurëve me metoda bashkëkohore! Në ka ruajtur ndonjë nga ato letra, gjë që është thellësisht e turpshme, se nuk i janë drejtuar asaj, – le t’i nxjerrë por le të japë tërë tekstin jo vetëm atë rresht hyrës ku shkruhet “I nderuar … kërkoj ndjesë që po ju shqetesoj… me respekt, Pëllumb Kulla”
RUDINA: Mirë, mirë… Ju mbani bindjet tuaja. Do ta mbyll me një frazë tipike intervistuesish: çfarë do t’i uroni lexuesve?
UNË: Do t’i uroja të kuptojnë se lufta e klasave nuk ka pushuar kurrë në Shqipëri. Se enverizmi po përmbyt këtë vend të vuajtur. Se Rudina me shoqet dhe shokët e saj nga pozita qiellore edhe sot përdorin fjalën “të kemi dhënë bursë” duke lënë të kuptohet se mbreti i gjysmës së dytë të shekullit 20 i jepte këto nga rroga gjashtëmbëdhjetë mijë lekshe. Se nuk mjafton që prona nuk u janë dhënë atyre që iu rrëmbyen, se nuk mjafton që të burgosurve pa faj me vite të gjata pas hekurave dhe telave nuk u janë dhënë dëmshpërblimet e premtuara, por ende nga miliarderët dhe milionerët që kaluan nga parajsa në një parajsë më të mirë, shihen përsëri me përbuzje. Dhe ata e meritojnë atë përbuzje!
(Ne foto:Pellumb Kulla, 1958)

DY GRA TË DASHURUARA ME ENVERIN, TREGOJNË

February 11, 2016 by dgreca

Nga Pellumb KULLA/
Edhe duke e qortuar ashpër veprimin e gazetares Xhunga, unë nuk kisha si t’i ktheja kurrizin ekranit. Desha të shihja me kënaqësi saktësinë e parashikimit tim.
Dua t’u drejtohem atyre njerëzve të mirë që m’u kundërvunë duke më tundur para syve epërsinë e demokracisë dhe lirinë e fjalës, atë liri që Nexhmija nuk e ka dhënë as më parë dhe as tani. Bile as Xhungës. Duke e pasur të lehtë, pasi Xhunga nuk e ka dashur kurrë. Dhe në fakt rezultoi një tregim dashurie dhe veneracjoni, treguar nga dy gra të dashuruara me Enverin, që plotësonin njëra tjetrën.
Të dashur miq! Edhe unë pranoj ta dëgjoj atë grua e cila, ndryshe nga gjithë ne të tjerët, është e dënuar të na flasë vetëm politikisht. Ose të kërkojë ndjesë pas pendesës, gjë që nuk i ka dhënë kurrë shënjat, ose të dalë të mbështesë tërë bëmat monstruoze të saj, të të shoqit dhe të atyre pak shokëve që u shpëtuan pa vrarë. Kjo ishte dhe gjëja që ka bërë në këto 70 vjet dhe unë uroja që të mos gjendej ndonjë kamikaxe me mikrofon në dorë. Pra ajo grua nuk mund t’i lajë duart nga politika dhe historia politike.
Dhe sidomos isha i revoltuar nga preanuncimi i zhurmshëm dhe apeli për t’i mbledhur gjithë shqiptarët para ekranit, mbledhje për të cilën ndihmova dhe unë me shkrimin tim. Por jam i sigurtë se edhe sikur të shtatë miljon shqiptarët ta kenë ndjekur – ata që e urrejnë atë figurë alucinante, nuk janë pakësuar por kanë mbetur aq sa ishin. Dhe ata që mbajnë medaljonet e Nexhmies dhe të shoqit në gjokse, nuk janë shtuar. Kanë mbetur po aq.
E çfarë u pa dhe u dëgjua? Një histori dashurie e shpifur, e lëmuar, me lakuna të shumta. Një histori banale që mallëngjente ato dy gra që e tregonin në një duet të përsosur, dhe mbase ka përlotur gjysmën e shqiptarëve që as duan t’i bashkohen kujës sonë për median e vendit dhe për enverizmin gjithnjë e më sypatrembur. Histori dashurie? Ishte kjo më e bukura? Ia vlen më mirë një poezi brilante e Petrit Rukës! A lipset një histori dashurie nga fillimi i viteve dyzet? Ka Mustafa Greblleshi të tilla dhjetë herë më të bukura se kjo! Ishte një love story në ilegalitet, siç në fakt bëjnë dhe shumica e dashnorëve që fshehin edhe sot dashuritë e tyre ilegale.
Në ato dy orë një kriminele zëëmbël solli paturpësisht kujtime për të tëra shoqet që ka vrarë. Kujtoi fjetjet dashurore nëpër shtëpitë e atyre që pas dy-tre vjetësh do t’i vinte përpara skuadrave të pushkatimit, Syrja Selfon, Bahri Omarin. Foli për popullin që dyzetepesë vjet në fuqi, vendoste për gjithëçka dhe Enveri me shokë u vinin pas. Gënjeu për nismat rinore për prishjen e kishave dhe ndëshkimin e shërbesave fetare; për jetën proletare të bllokut. E ndjeshme ishte kur foli për letrat që zonja Hoxha ruan të dërguara nga Mehmeti, Hysniu, Ramizi, një tregim paqësor, ku Mehmeti nuk ishte më poliagjent dhe Koçi Xoxja, teneqexhi i mirë që ndihmonte shokët. Një Shqipëri e paqtë, ku sa gjalloi Nexhmija nuk ndodhi asedhenjë histori makbethjane. Dhe pastaj vuajtjet shpirtërore të të shoqit “shumë të prekshmit Enver,” kur merrte vesh për pushkatimet dhe internimet që bëheshin për arsye shtetërore.
Është arritje e demokracisë shqiptare kjo! Ishte punuar shumë mbi këtë shou. Dhjetra vetë, gazetarë, kameramanë, ndriçues, operatorë të zërit, ditë dhe javë të tëra kishin bërë montazhe, muzikë, kishin riregjistruar frazat që zonja i kish thënë shtrembër. Ishte një vepër voluminoze që duket se është bërë e nevojës së pare në Shqipërinë e sotme. Dy portrete letrare, ëngjëllorë, me emra të njohur- për një palë të urryer e për një palë, të shtrenjtë, sidomos për ata që në ‘92 e fshihnin gazetën Zëri i Popullit thellë në xhep dhe dilnin rrallë nga shtëpia. E tani, për ditë e më shumë ngrenë lart portretin e diktatorit, mu në mes të Tiranës, gjë që nuk u pa asedhe një herë në vitet ‘92-93! Kam dëshirë t’i siguroj dhe ata pleq të mirë me shalla të kuq, se dita që ëndërron Nexhmija për të rivendosur monumentin e rrëzuar si pjesë e skenarit, po afron. Jo për mburje por e kam të shkruar në artikuj të mij të para dhjetë vjetëve. Edhe përmendorja e Zogut, për t’i hapur rrugën asaj të madhes, të Enverit, u bë. Ne i kemi qejf balancat.
Kështu pra, zonja Xhunga e bëri fora, si veteranët. Me shallin e saj të kuq në qafë, doli përpara nesh dhe për gati dy orë na tundi para syve portretin e saj të Enverit.