Nga Ilir Levonja/ 1) Tetori i vitit 2019 rezultoi jo i suksesshëm për qytetarët e Shqipërisë dhe Maqedonisë së Veriut. Bashkimi Europian nuk i çeli negociatat me vendet përkatëse. Një kundërshtar i fortë qe presidenti aktual i Francës. Ai mbrojti idenë e një strategjie investimesh të menjëhershme në Shqipëri dhe Maqedoninë e Veriut në ekonomi, arsim dhe kulturë. Madje edhe më pas ai do ta mbronte idenë e tij me shpjegimin se ”Në sytë e shumë njerëzve, unë jam presidenti francez që kam marrë rolin e njëriut të keq. Gjithsesi unë mendoj se nuk janë kushtet nga këndvështrimi europian për çeljen e negociatave. Proçedurat e pranimit për këto dy vende duhet të jenë të diferencueshme dhe të pakthyeshme. Qëllimi i vetos time është reformimi, pastaj anëtarësimi i plotë i Ballkanit Perëndimor në Europë”.
2) Për të kuptuar reformimin ekonomik, së pari janë pagat e pa kontrolluara në nivel tavanesh a dyshemesh. Informaliteti etj. Dhe fakti që akoma shqiptarët paguhen me të futur dorën në xhep. Ndofta vetëm administrata shtetërore, mbase dhe një pjesë e privatit depozitojnë pagën tek llogaritë personale. Arsimin, mjafton të kujtoj një fakt që pas një investigimi i topstory-it po atë vit rezultoi se 23 deputetë ishin të pashkolluar dhe me diploma fallco. Madje prej tyre ishin deri ministra. Kulmi qe një farë Sadri Abazi i cili çertifikatën e një autoshkolle në Zvicër, e arshivon në Kuvendin e Shqipërisë si diplomë. Për kulturën. Demokracia është kulturë, madje bashkëpunim i ndërsjellë, balancim, vjen, qeveris dhe ikën. Mirëpo për shqiptarët nuk është kështu. Për kundër të gjitha shifrave, borxheve, pikiatës ekonomike dhe firove të burimeve njerëzore. Pushteti mbrohet me të gjitha mënyrat, madje deri në pikën e fundit të gjakut.
3) Për ta kuptuar disi më lehtë, por risjell një fakt. Po atë tetor, pra 2019… Zoran Zaevi kryeministri aktual i Maqedonisë së Veriut dha menjëherë dorëheqjen. Vendi duhej të shkonte në zgjedhje të reja. Arsyeja, nuk u çelën negociatat. Një premtim elektoral i pa arritur. Megjithëse dimër, kohë e vështirë, po vinte dhe pandemia. Maqedonia e Veriut ndoqi pikë për pikë kulturën europiane të tranzicionit të pushtetit. Mbajti zgjedhje të rregullta dhe rezultati nuk u kontestua. Nga ana tjetër në Shqipëri bie moralisht kuvendi për shkak të largimit frontal të opozitarizmit. Mbahen zgjedhje vendore pa kundërshtar politik. Votohen ligje themelore por pa asnjë konsensus. Ngrihen e protestojnë studentët. Proteston Opozita. Proteston shoqëria civile. Shëmben teatro në mes të natës, ndërkohë që grevistë kundër shëmbjes flinin brenda. E gjitha kjo lë të kuptohej se balancimi i pushtetit është një ëndërr imagjinare, kurse diktati i forcës me mjetet e demokracisë tashmë një realitet i gjallë. Gjithashtu kjo lë të kuptohet se Shqipëria nuk e ndihmoi rajonin, por i dogji shanset e mundshme edhe Maqedonisë së Veriut.
4) Megjithatë në raport me Shqipërinë, Maqedonia e Veriut vazhdon përpjekjet dhe nuk ka krijuar konflikt të hapur me vende si Franca. Kurse Shqipëria rezulton me plot indinjatë karshi Francës dhe presidentit të saj. Që ta mësojnë edhe derrat se kur Makroni përmend kulturën, e ka fjalën pikërisht për këtë, kulturën politike. Jo për kulturën e traditës, për vokalin e shpirtit shqiptar. Për politikën…, po ta kishte me qytetarin a me shoqërinë shqiptare, me popullin si e doni ju. Nuk i jepte një shkrimtari shqiptar një çmim të lartë si Oficer i Legjionit të Nderit. Një çmim i themeluar nga Napolon Bonaparti, një institucion shekujsh. Dhe kjo ndodhi në janarin e 2020. Pra bëni dallimin midis kulturës politike dhe kulturës kombëtare. Të parën e përfaqëson Edi Rama, të dytën Ismail Kadare.
5) Kultura jonë demokratike. Ku ta kapësh…. Vini re një gjë. Fushatat zgjedhore nuk diskutojnë problemet e vendit, por marrëdhëniet mes njëshave. Intrigat, kush ja futi e kush ja hoqi. Partitë e reja, koalicionet etj. Një fakt që verteton se jeni të vrarë edhe për 4 vjet të tjera. Televizionet nuk i japin kurrë pjesën e duhur qytetarit, por lajmit që askujt nuk i duhet. Se si një karabush Berati la LSI për PS. Një karabush që mund të bëj gjithçka vetëm të jetë deputet.
Eshtë tashmë një luftë e legjitimuar kjo e deputetllëkut. Meritokracia, i kam dhënë kësaj partie, deputetllëku i përjetshëm. Deri pasurinë do ta shkrijë, o deputet o plasa. Nuk më zgjodhe, bëj parti më vete unë. Kthehuni tek opozitarizmi. Një kryetar partie i kërkon publikisht PD dy vende nga lista e saj, të vetin dhe të sekretarit. O je parti, o ik e hap krahun, or mik. Nuk mund të bëhesh deputet me votat e tjetrit, por me të tuat. Se ky është një mashtrim sy për sy. Kanë gjithë jetën e tyre shqiptarët që të paguajnë me taksat e tyre, për asgjë. Mund të kishin bërë ca rrugë në fshatrat ku po i ha balta me ato para. Kultura jonë politike, a demokratike…, fallxhorja, doktoresha e shkencave, gjumashi, deposita, më hëngërsh atë që nuk thuhet. Paratë e mia nuk ka birë kurve që i gjen. Kush nga ju këtu nuk voton nismën time, është i parjashtuar nga partia që tani. President pijanec, kryministër legen.., videot e tmerrit elektoral, rryshfeteve, përqindjeve, të vrarë në rrugë. Por që për çudi autorë nuk ka. Në burg shkon ai qytetari në periferi që lidh dritat pa leje, ajo pastruesja që të lyp 50 euro normalisht. Por kemi edhe agresorë politikë të fortë si Jozefina, e ka e gjetur dështimin tonë, e ka gjetur te ai që këto 8 vjetë ka vetëm çelsat e kashtës.
6) Kësisoj është e kuptueshme përse Franca refuzoi çeljen e negociatave me Shqipërinë. Përse Makroni na e drodhi publikisht. Edi Rama ka të drejtë të ankohet që ambasada e Francës po ia shtrëmbëron kuptimin fjalëve të tia. Edi Rama, thotë, Makron e bën për audiencë në Francë. Ne i kemi bërë detyrat, Franca nuk do, në koqe. Ne bar hamë dhe dorën nuk e shtrijmë. Poshtë imperializmi makronist francez.