Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Kosova, rast unik qe nuk i duron krahasimet!

by

2Sadik-ElshaniNGA SADIK ELSHANI/*FILADELFIA/

Nuk di çka te thote njeriu kur i degjon deklaratat naïve, deklaratat e pamatura te udheheqesve te Kosoves, sidomos kur mundohen ta krahasojne Kosoven me rajonet, provincat, shtetet tjera te botes, gjoja per ta perforcuar, sqaruar me mire rastin e Kosoves. Dhe pikerisht e bejne kete ne formen me te papershtatshme, me te demshme. Krahasimi shpesh perdoret per ta bere me te qarte mendimin e shprehur apo nje rast, dukuri, duke krahasuar diçka qe eshte me pak e njohur me diçka tjeter te ngjashme me te dhe me te njohur. Ne qarqet diplomatike dhe ne arenen nderkombetare ne pergjithesi, rasti i Kosoves eshte mjaft i njohur, sidomos ne 3 – 4 dhjetevjeçaret (dekadat) e fundit. Kosova eshte rast i vecante, rast ne vete dhe nuk i duron krahasimet me disa rajone te tjera te Europes dhe botes, qe mund te duken si te ngjashme, por ne te vertete nuk jane. Ta krahasosh Kosoven me vendet tjera do te thote se ata qe jane ne krye te shtetit te Kosoves nuk e njohin historine, karakteristikat e veçanta te vendit te tyre, vendit tone dhe nuk kane fakte e argumente te tjera me bindese per t’i paraqitur para botes. E kunderta eshte e vertete, ne kemi fakte e argumente bindese qe jane ne anen, dobine tone dhe qe jane argumentuar nga shume hitoriane, diplomate, politikane, etj, Sidomos jane argumentuar bukur nga histiriani Noel Malcolm ne librin e tij: “Kosova, nje histori e shkurter”. Pastaj, Kushtetuta e vitit 1974 e perparoi poziten e Kosoves si njesi perberese shtetndertuese te ish Federates Jugosllave. Historia, rasti i Kosoves eshte unik dhe duhet te trajtohet si i tille, te mbrohet si i tille. Dhuna ne shkallen gjenocidale qe ka ushtruar Serbia nder shekuj ndaj Kosoves dhe popullsise se saj shqiptare, e perjashton ate nga çdo kerkese per ta kontrolluar, pervetesuar Kosoven. Pastaj vijne faktoret historike e demografike qe jane ne dobine tone. Ne duhet te ngulim kembe ne kerkesat tona, duke u bazuar ne keta faktore e jo te bejme krahasime te panevojshme qe mund ta demtojne çeshtjen e Kosoves. Ne nuk kemi nevoje qe te lidhemi e pastaj te mbesim peng i rasteve te tjera, sepse ato nuk jane te njejta. Secili i di me mire hallet e veta dhe secili le t’i qaje hallet e veta.

Deklarata e kryetarit Thaçi se nese nuk arrihet marreveshja me Serbine, atehere Kosova mund te behet si Palestina, eshte e pavend, e papjekur, e pavertete dhe e demshme. Larg e me larg krahasimeve me Palestinen, miken e serbeve. Nuk eshte vendi dhe tema e ketij shkrimi, por palestinezeve u mungon nje dr. Ibrahim Rugove, me kapadaizma hamasiste palestinezet kurre nuk do ta arrijne pavaresine e tyre. Me siguri Thaçit keto ia ka thene ndonje zyrtar i kategorise se ulet ne Bruksel dhe ai e ka marre si te kryer. Mire eshte qe çeshtja me Serbine te zgjidhet nje hap e me pare, por kjo nuk do te arrihet lehte, sepse kerkesat e Sebise do te jene te papranueshme. Mire eshte qe te na njohe Serbia, por edhe nese nuk na njeh nuk duhet te brengosemi shume, sepse ajo kurre nuk e ka njohur ekzistencen (te qenit) tone dhe gjithmone eshte munduar qe te na zhduke nga faqja e dheut. Menyra sesi sillen udheheqesit e Kosoves kundrejt Serbise te le te kuptosh se Serbia nuk eshte agresori dhe as ne nuk jemi viktima dhe ne mes nesh asgje e keqe nuk ka ndodhur. Eshte e kunderta: Shume gjera te tmerrshme kane ndodhur si rrjedhoje e dhunes se Serbise. Ne nje situate normale, pikerisht Serbia duhej t’u printe proceseve te normalizimit te marredhenieve, duke e pranuar fajin, duke u penduar dhe duke kerkuar falje per krimet e saj shekullore. Per ne duhet te jete e qarte se po te mos ishte Serbia, atehere nuk do te na kishin ndodhur keto tragjedi. Ne shqiptaret, i marrim gjerat ne menyre shume te thjeshtesuar dhe joserioze. Mjafton vetem te lexosh nje titull neper gazetat e Kosoves te dates 30 qershor: “Dorezohet Vuçiq: Ne Kosove nuk kemi asgje, fitojme nese ia marrim veç nje meter”. Do te deshironim qe te ishte keshtu, por duhet te kemi kujdes nga ata qe humbjet i festojne si fitore, diçka nuk eshte ne rregull me ta: Ata nuk kane as fytyre e as karakter. Trysnia duhet ushtruar mbi Serbine agresore dhe jo mbi Kosoven, viktime. Po aq naïve dhe e demshme eshte edhe deklarata tjeter e Hashim Thaçit se ne dialogun me Serbine nuk do te kete vija te kuqe. Per te mos dalur nga tema e ketij shkrimi, per kete nuk po zgjatem me teper ketu, por njera nder vijat e kuqe duhet te jete: Teresia teritoriale e Kosoves dhe shtetesia e saj e plote dhe e pakushtezuar.

Krahasime absurde jane bere edhe me heret. Dikush u mundua te ngjallte skenarin e dy Gjermanive, Lindore e Perendimore. Diçka qe eshte e vdekur dhe dihet sesi ka perfunduar ai skenar: Gjermania Lindore sot nuk ekziston. Krahasimi i dy Gjermanive te dikurshme dhe Serbisise si Gjermani Perendimore dhe Kosoves si Gjermani Lindore eshte i pabaze dhe shume i demshem per arsyet qe permendem dy – tre rreshta me lart. Ne rastin e Kosoves dhe Serbise, behet fjale per dy popuj, vende te ndryshme dhe jo nje vend i ndare ne dy pjese. Krahasim me i drejte me dy Gjermanite do te ishte ai, Shqiperi – Kosove: Shqiperia si Gjermania Perendimore dhe Kosova si Gjermania Lindore – kjo vetem per hir te argumentit, sepse qe ne titull te ketij shkrimi e thame qe krahasimet duhet t’i leme anash.

Perseri, dikush mundohej qe ta krahasonte Kosoven edhe me Katalonine, por as ky krahasim nuk qendron. Edhe me heret, ne fillim te viteve te 90-ta te shekullit te kaluar kur u krijua e ashtuquajtura Republika Serbe e Krajines, ne disa qarqe behej fjale nese edhe Kosova synonte nje status te tille te ngjashem, por dr. Rugova nuk e pranoi as kete krahasim, ai ngulte kembe qe Kosova te trajtohej si e vecante: Ne rrethanat e caktuara te asaj periudhe, te shkeputej nga Serbia, te shpallej nje protektorat ndrkombetar e me vone te pavaresohej. Tani dihet fare mire sesi perfundoi fati i Krajines, nuk ekziston me si njesi politike e shteterore.

Prandaj, te mos bejme krahasime kur nuk kemi nevoje, krahasime qe nuk e bejne me te qarte gjendjen tone, por e nderlikojne edhe me teper dhe vetem mund te na demtojne. T’i ngulim kembet per te perparuar çeshtjen e Kosoves si nje rast i veçante qe eshte dhe nuk i duron dot krahasimet me te tjeret. Vete te jemi te zotet e fatit tone dhe te mos e lidhim ate me te tjeret, se mund te mbesim me gishta ne goje.

Philadelphia, 1 korrik, 2018

Sadik Elshani eshte doktor i shkencave te kimise dhe veprimtar i bashkesise shqiptaro – amerikane.

Ndarja e Kosoves dhe “Gjykimi i Solomonit”

by

NGA SADIK ELSHANI/ Filadelfia/

Potpuri temash kosovare/

Koheve te fundit, nga pala serbe e nganjehere edhe nga pala shqiptare, po flitet per disa skenare te mundshme per zgjidhjen e çeshtjes se Kosoves me Serbine, asnjera ne dobi te Kosoves. Nje nga keto skenare eshte edhe ndarja e Kosoves. Nje skenar i tille as qe duhet te merret parasysh nga pala shqiptare, sepse Serbia ende ka nen sundimin e saj mjaft toka shqiptare: Sanxhakun dhe Luginen e Presheves, e mos ta harrojme edhe Veriun e Kosoves. Nje skenar po ashtu i papranueshem eshte edhe kembimi i teritoreve, kupto, teritoreve shqiptare me teritore shqiptare, ne dobi te Serbise. Edhe ky skenar duhet te jete i papranueshem, sepse Serbia nuk dine kur eshte mjaft, nuk ngopet kurre me toka shqiptare. Ia jep gishtin, ta kerkon doren – eshte nje thenie, ndersa Serbia te kerkon tere trupin.

Kur po degjoj per ndarje te Kosoves, qe siç po duket eshte nje opcion i parapelqyer nga Serbia, mendja po me shkon te “Gjykimi i Solomonit”, rrefimi nga Bibla hebraike per mbretin Solomon te Izraelit. Shkurtazi, dy gra pohonin se i njejti femije i perkiste njeres prej tyre dhe shkojne te mbreti Solomon per te kerkuar drejtesi. Per te vertetuar se ciles grua i takonte femija, mbreti Solomon e perdori zgjuaresine,  mencurine e tij: u propozoi grave qe ta ndante femijen per gjysem dhe secila ta merrte nga nje gjysem. Grauja qe e dinte se ai nuk ishte femija i saj u pajtua, por gruaja tjeter qe ishte e sigurte se femija ishte i saj nuk u pajtua kurresesi qe te ndahej femija per gjysem dhe ajo iu lut Solomonit qe te mos e bente kete. I tha atij qe gruaja tjeter mund ta merrte femijen, vetem femija te jetoje. Atehere Solomoni e kuptoi se i ciiles grua ishte ai femije. Pra, Serbia po e kerkon ndarjen e Kosoves, sepse eshte e vetedijshme se Kosova nuk i takon asaj, por vetem eshte duke u munduar te gllaberoje nje pjese te saj. Po ashtu, Kosova nuk eshte as prone e atyre politikaneve shqiptare qe e perkrahin ndarjen e Kosoves vetem per t’i kenaqur “miqte” tane nderkombetar, per te mbetur vete ne pushtet. Kosova nuk eshte monedhe per kusurim dhe as prone e atyre qe po mundohen qe ta zgjidhin kete çeshtje sa per ta hequr qafe, pa marre parasyshe rrjedhojat katastrofike per popullin e Kosoves. Ata qe po mundohen te bejne tregti me trojet tona per perfitime te perkohshme, jane duke i hedhur farat e trazirave te perhershme, tragjedive te ardhshme. Kete per fat te keq e ka vertetuar mire historia jone. Sikur trojet tona te mos ishin ndare ne vitin 1913, shume probleme, tragjedi te mevonshme nuk do te kishin ndodhur kurre.

Kosova, “djepi” dhe varri i Serbise

Pasi asnje fakt, argument per metimet (pretendimet) e Serbise ndaj Kosoves nuk jane ne anen e saj, atehere serbet kane krijuar mite per Kosoven si djepi i tyre, Jerusalemi i tyre, zemra e tyre. Eshte veshtire qe mitet te zhvishen, sepse lehte nguliten ne mendjen e njeriut dhe behen pjese e identitetit te tij, qofshin ato edhe te rrejshmeme, siç eshte rasti i serbeve dhe Kosoves. Si eshte e mundur qe dikush ta braktise “djepin e qyteterimit” te tyre?!Ne “djepin” e Serbise ne Kosove, ne djepin e andrrallave te saj perkunden vetem interesat, joshjet, lakmite per pasurite e Kosoves , sepse djepin e tyre te vertete ka shekuj qe e kane lene andej pertej Karpateve. Ne fillim te viteve te 90-ta te shekullit te kaluar kur serbet ishin te bindur se e kishin siguruar Kosoven dhe iu versulen Krajines dhe trojeve tjera ne Kroaci, atehere filluan te theksonin rendesine e Krajines si “Zemra e Serbise”. Atehere mendova me vete se, ç’u be me “zemren” e tyre, Kosoven?! Siç duket zemra e Serbise eshte nje zemer levizese, aty ku jane interesat e Serbise eshte edhe “zemra” e tyre. Po ashtu, sa here qe e degjoje se Kosova eshte djepi i Serbise, ne mendje me vjen nje varg, vargu i fundit nga vjersha e Migjenit, “Kanget e pakendueme”: “Une djepi juej; ndoshta vorri juej”. Kosova, jo djepi i Serbise, por varri i saj. Kosova nuk ka qene me aq fat ne historine e tyre dhe sa me pare qe ta braktisin ate aq me mire per te gjithe, aq me pak varre njerezish te pafajshem. Serbet dhe te ntjeret duhet ta kuptojne, njehere e pergjithmone, se Kosova eshte vetem djepi i shqiptarizmit dhe i askujt tjeter.

Nje argument shume i forte ne dobi te Kosoves

Te gjithe faktoret historike, demografike e deshmojne se Kosova gjithmone ka qene ilire (dardane) e shqiptare dhe nuk ka nevoje qe ne kete shkrim te perqendrohemi me teper ne kete teme. Por, eshte edhe nje faktor shume i rendesishem, nje faktor moral e ligjor qe shkon ne dobi te çeshtjes se Kosoves: keqtrajtimi, gjenocidi, perpjekjet e Serbise nder shekuj per shfarosjen, per çrrenjosjen e shqiptareve nga trojet e tyre. N’Amerike, ku jetoj une e besoj se e njejta gje zbatohet edhe ne vendet tjera perendimore: nese prinderit i keqtrajtojne femijet e tyre, abuzojne me ta, atehere sherbimet sociale i largojne femijet nga prinderit e tyre dhe i vendosin ne familje te tjera apo institucione perkatese per kujdesin e tyre. Prinderit mund te kontaktojne me femijet e tyre, vetem kur femijet e arrijne moshen e pjekurise, dhe kjo me pelqimin e tyre. E ç’kane hequr shqiptaret nen dhunen serbe?! Atehere, si disa shtete perendimore ende mundohen qe ta lene Kosoven nen sundimin serb. Kjo eshte kunder te gjitha parimeve njerezore dhe vlerave morale te qyteterimit perendimor. Pra, Kosoven duhet larguar larg e me larg nga abuzuesi i saj gjenocidal, Serbia. Mjafton vetem ky faktor per t’ia mbyllur gojen Serbise dhe perkrahesve te tyre qe e perkrahin “pronesine” serbe te Kosoves.

Kali trojan i Serbise

Serbia e ka shume te veshtire te heqe dore nga Kosova (me teper per konsumin e saj te brendshem). Edhe pse ne kete çast historik ajo e ka humbur kontrollin e drejtperdrejte, ajo eshte duke u munduar qe ta siguroje pranine e saj permes “Kalit trojan”, Listes serbe dhe Asociacionit te Komunave Serbe. Kosova deri dje ishte rob i Serbise, ndersa sot permes Listes serbe eshte bere peng i saj. Shume nisma, shume ligje jane duke u bllokuar nga Lista serbe,sepse udheheqesit shkurtpames e apolitik (jopolitik) e joatdhetare shqiptare per hir te ambicjeve te tyre te semura e kane futur Listen serbe ne vallen politike ku po luhet me fatet e Kosoves, i kane dhene asaj nje rol vendimmarres qe nuk e meriton. Ne vend se te bashkohen me njeri –  tjetrin, ata e kerkojne ndihmen e Listes serbe per ta mbajtur pushtetin, qe ashtu – ashtu eshte i paralizuar. Eshte nevoje e domosdoshme dhe e perngutshme qe te pengohet Lista serbe qe te forcohet ne kurriz te shqiptareve, ndersa Asociacioni kurresesi nuk duhet lejuar qe te kete fuqi, autoritet ekzekutiv – kjo do te jete vetem nje dore e zgjatur e Serbise per ta pergatitur terrenin per t’u ulur kembekryq ne nje te ardhme jo te larget. Dardhe e ka bishtin prapa, thote nje fjale e urte e jona. Dhe kete duhet ta dine mire udheheqesit tane.

Prandaj nevojitet mençuri, pjekuri, durim ne bisedimet me Serbine duke shikuar vetem interesat e Kosoves dhe te askujt tjeter. Duke shikuar sesi po na trajton BE-ja, nuk po dihet se kush eshte agresori e kush eshte viktima. Per kete nje pjese te fajit e kane edhe udheheqeit tane qe me paaftesite e tyre e deri diku edhe te komprometuar nuk po jane ne gjendje qe ta mbrojne çeshtjen e Kosoves. Nje fotografi mjaft domethenese u publikua ne “Bota sot” ku ne tavolinen e bisedimeve ne Bruksel, Vuçiqi perpara kishte nje grumbull me letra (dokumente, plane, propozime, djallezira…), ndersa Thaçi asgje. Me duar ne xhepa nuk mbrohet çeshtja e Kosoves, shteti i Kosoves. Duhet me teper perkushtim, seriozitet e atdhedashuri.

Filadelfia, 25 qershor, 2018

*Sadik Elshani eshte doktor i shkencave te kimise dhe veprimtar i bashkesise shqiptaro – amerikane.

 

Ta ngresh lart zerin e ndergjegjes kunder se keqes

by

1 Rikard Ljarja-Rreth deklarates se Aktorit Rikard Larja per diktaturen dhe guximin intelektual/

-Aleksandr Moisiu nuk tha: mua askush nuk po me nguc dhe kush e çane koken per te tjeret. Ne vitin 1987 aktori tjeter i yne i madh, Bekim Fefmiu, ne menyre demonstrative e braktisi skenen e teatrit, ne mes te shfaqjes se drames “Madam Kollontai”, ne Teatrin Jugosllav te Drames ne Beograd./

Nga Sadik ELSHANI*/

Shoqerite njerezore ne periudha te ndryshme historike kane kaluar edhe neper situata te tmerrshme. Mjafton te permendim vetem ato katastrofa njerezore me te cilat u ballafaqua njerezimi ne shekullin e kaluar: fashizmi, nazizmi, komunizmi. Ky i fundit ende eshte duke dhene frymen e fundit ne disa qoshe te rruzullit tokesor. Por edhe ne keto çaste te erreta, ne keto erresira njerezore, xixellonin ca shkendija, degjoheshin ca zera qe jepnin shprese. Ishin keta intelektualet, shkencetaret, artistet qe e sfidonin pushtetin totalitar, sfidonin diktaturat dhe diktatoret. Historia eshte e mbushur me plot shembuj te tille guximi e trimerie. Te permendim rastin e shkrimtarit te njohur francez, Emil Zola, qe i doli ne mbrojtje kapitenit me origjine hebreje, Drayfus. Me kete qendrim te guximshem intelektual Zola e ngriti zerin kunder padrejtesise dhe u be perfaqesues i denje i ndergjegjes njerezore. Por edhe ne historine tone me te re nuk mungojne aktet e guximit intelektual e njerezor. Te permendim rastin e shkencetares se pare shqiptare, Sabiha Kasimati dhe shkrimtares se pare shqiptare, Musine Kokalari e shume te tjereve. Sabiha Kasimati me guxim ia perplasi ne fytyre diktatorit pakenaqesite e saj me regjimin komunist: “Kam ardhur te te them se ti po vret gjithe intelektualet. Dua te te pyes se me cilet ke ndermend ta ndertosh Shqiperine, me teneqexhinjte apo me kepucetaret?!”  Ndersa kryexhelatit, Mehmet Shehu, i ishte drejtuar ne hetuesi: “Ju jeni kriminele dhe tirane, qe kerkoni te nenshtroni shqiptaret me terror, por do te vije nje dite qe keto mizori do t’i paguani”. Te tjerat i ka thene historia. Edhe Musine Kokalari nuk iu nenshtrua diktatures, ne gjyq mbajti qendrim dinjitoz dhe tere jeten e kaloi ne burg e internim. Ketu mund te permendim edhe qendrimin guximtar e dinjitoz te intelektualeve shqiptare te Kosoves si, Esad Mekuli, Mark Krasniqi, Anton Çetta, Ali Hadri e shume te tjereve qe i dolen zot popullit ter vet ne çastet me te veshtira te historise se tij, nuk heshten por e ngrene zerin e tyre kunder padrejtesive, vuajtjeve qe i shkaktoheshin shqiptareve te Kosoves dhe viseve te tjera shqiptare ne ish Jugosllavi.

E bere kete hyrje, ndoshta pak te gjate, por vetem per te bere nje dallim te madh, nje kontrast ne mes te ketyre figurave te cekura me lart dhe nje deklarate te aktorit Rikard Larja ne nje interviste dhene diteve te fundit gazetes “Mapo” te Tiranes. Ne mes te tjerash, aktori i njohur shprehet keshtu per diktaturen shqiptare:

“Une ne diktature ia kam kaluar shume mire. Sepse te jesh ne qender te vemendjes, te jesh ne televizion per 20 vjet, çdo nate nuk eshte pak. Keshtu qe diktatura te une nuk ka qene…por, sigurisht si gjithe populli shqiptar kemi pasur probleme te medha e te vogla. Ka pas probleme, por per vete nuk mund te them ndonje gje, nuk mund te them: poshte diktatura. Nuk e them dot. Sigurisht si ajo diktature nuk mund te kthehet me, se diktaturat jane diktatura”. Kur degjon keto fjale, mbetesh pa fjale, nuk di çka te thote njeriu, te qaje apo te qesh. Te degjosh fjale te tilla nga nje aktor i madh, nga nje intelektual, gati tridhjete vite pas renjes se diktatures duket si e pabesueshme, por ja qe gati cdo dite hasim ne deklarata te tilla nga njerez te edukuar, nga intelektuale e shkrimtare, artiste e historiane, qe ende kane nostalgji per diktaturen. Zoti Larja nuk mund te thote: poshte diktatura se ai vete paska jetuar mire dhe kush e çane koken per te tjeret. Rikard Larja mund te jete nje aktor i madh, por deklarata te tilla nuk i bejne nder emrit te nje aktori te madh. Rikard Larja mund te thoshte se diktatura ka qene e tmerrshme, se eshte terroziuar nje popull i tere, edhe pse ai vete ka jetuar relativisht mire. Aktori, artisti eshte njeri i ndjenjave dhe me e pakta qe mund te pritet nga Rikard Larja, eshte shprehja e dhimbjes, keqardhjes per gjithe ato viktima te ferrit komunist. Lista e krimeve te diktatures shqiptare eshte shume e gjate, e dokumentuar mire dhe nuk ka nevoje qe ketu te zgjatemi me teper. Eliminimi i intelegjences, elites kombetare do te qendronte ne krye te kesaj liste famekeqe. Shume kolege te Rikard Larjes nuk e kane patur fatin e tij, jane burgosur e jane pushkatuar, si poeti Trifon Xhaxhika, varur ne litar, si poeti Havzi Nela, e shume te tjere qe jane kalbur e shfarosur neper burgjet e kampet e shumta. Isa Boletini tha: “Une jam mire, kur asht mire Shqypnia” – nuk tha: Une jam mire kur vete jam mire dhe kush e çane koken per te tjeret. Nese Rikard Larja nuk e ka patur guximin qe te ballafaqohet me diktaturen, per kete askush nuk e akuzon, sepse dihet mire se çfare sistemi ishte ai. Por ta mbrosh diktaturen tani 30 vite pas renjes se saj, kur kane dalur ne shesh krimet çnjerezore te atij regjimi, eshte e papranueshme. Sabiha Kasimati e shume te tjere e paten guximin intelektaul dhe u ballafaquan me diktaturen dhe diktatorin.

Te kritikosh shtetin, vendin tend kur eshte ne rruge te gabuar nuk eshte tradhti, perkundrazi, eshte detyre atdhetare. Nga komisari i drites pritet qe ta ngre zerin kunder erresires dhe jo te behet vete pjese e erresires. Te shohim me poshte sesi kane reaguar dy kolege aktore, dy bashkekombas te Rikard Larjes, Aleksander Moisiu e Bekim Fehmiu, kur koleget e tyre, populli i tyre jane ballafaquar me situata te veshtira. Ne vitet e 20-ta e te 30-ta te shekullit te kaluar kur ne Europe antisemitizmi kishte marre hov, Aleksander Moisiu u doli ne mbrojtje kolegeve te tij aktore me prejardhje hebreje, edhe pse vete ishte i perndjekur nga nazistet. Aleksandr Moisiu nuk tha: mua askush nuk po me nguc dhe kush e çane koken per te tjeret. Ne vitin 1987 aktori tjeter i yne i madh, Bekim Fefmiu, ne menyre demonstrative e braktisi skenen e teatrit, ne mes te shfaqjes se drames “Madam Kollontai”, ne Teatrin Jugosllav te Drames ne Beograd. Kete e beri per ta shprehur pakenaqesine, zemraten e tij kunder trajtimit shume te keq, te vrazhde qe i bente qeveria jugosllave popullsise shqiptare qe jetonte ne trojet e veta ne ish Jugosllavi. Siçe dime te gjithe, Bekim Fehmiu ka qene yll i kinematografise jugosllave qe ka lene gjurme edhe ne kinamatografine europiane dhe ate boterore. Fal talentit dhe punes se tij te palodhur Bekim Fehmiu ka jetuar shume mire, ka patur autoritet dhe e ka gezuar respektin, dhurimin e simpatine e te gjithe popujve te ish Jugosllavise. Ndersa per shqiptaret ai ishte nder e krenari, burim frymezimi per rinine shqiptare. Por ne ato çaste te veshtira per shqiptaret, ai e ngriti lart zerin e ndergjegjes se tij, e trazoi rehatine e tij, sepse fjalet, veprimet e Bekimit kishin peshe. Pakenaqesite, vuajtjet e popullit te tij ishin edhe vuajtjet e tij. Sikurse intelektualet e tjere shqiptare te brezit te mehershem qe i permendem me lart, edhe Bekimi e shfrytezoi famen e tij per t’i dal zot popullit te vet te shumevuajtur. Bekimi nuk tha: Une i kam te gjitha, jetoj shume mire dhe kush e çane koken per te tjeret. Por jo, ai e zgjodhi te kunderten, e sakrifikoi, e nderpreu karrieren e tij te shkelqyer per t’i dalur ne mbrojtje popullit te vet dhe popujve te tjere te ish Jugosllavise, sepse ai po e parandjente se nje katastrofe ishte duke u afruar, siçedhe ndodhi ne te vertete.

Ne çaste te veshtira, intelektualit, artistit, shkencetarit e shume te tjereve,  nuk u ka hije te heshtin, por duhet te ngrene lart zerin e ndergjegjes, kunder se keqes e ne mbrojtje te se drejtes. Daklarata e aktorit Rikard Larja per diktaturen, mendimet e historianit Pellumb Xhufi per kampin e Tepelenes e shume te tjereve qe shprehin simpati per diktaturen dhe diktatorin, si dhe rezultatet e nje sondazhi, sipas te cilit, mbi gjysma e te anketuarve kane mendim pozitiv per regjimin e kaluar, shfaqin simptomet e nje shoqerie te semure, te nje kombi me ndergjegje te vrare. Derisa te mos denohen krimet e komunizmit, do te jemi te tille. Nese zoti Larja nuk mund ta thote dot, atehere po e themi ne me nje ze te fuqishem: Poshte diktatura!

Philadelphia, 5 qershor, 2018

Sadik Elshani eshte doktor i shkencave te kimise dhe veprimtar i bashkesise shqiptaro – amerikane.

PROTESTAT SHQIPTARE DHE ÇLIRIMI PREJ VETES

by

NGA SADIK ELSHANI*/

1 Proteste2 proteste

Dje ne Tirane u organizuan protestat e partive opozitare te Shqiperise per te shprehur pakenaqesine, zemraten e tyre kunder qeverise shqiptare per disa zhvillime te koheve te fundit ne Shqiperi dhe per punen jo te lakmueshme te qeverise se Shqiperise ne pergjithesi. Kerkesa kryesore ishte rrezimi i qeverise. Per fat te mire keto protesta ne pergjithesi ishin te qeta, pr policia ushtroi dhune ndaj kryeredaktorit te gazetes Rilindja Demokratike, duke i shkaktuar atij lendime trupore. Protestat ne nje shoqeri te lire e domokratike jane krejt normale, te garantuara me ligj dhe mundesojne shprehjen e lire te pakenaqesive, shqetesimeve te qytetareve, e zgjojne qeverine nga gjumi, e ngacmojne ndjeshmerine e pushtetareve per çeshtjet e caktuara per te cilat protestohet dhe jane pjese e proceseve demokratike, e mozaikut te demokracise. Protestat, demonstratat nuk jane diçka e re ne hapesiren shqiptare, posaçerisht ate kosovare dhe trojet tjera shqiptare ne ish Jugosllavi. Demonstrata te fuqishme jane zhvilluar me 1968, 1981, 1988 – 1999 dhe keto demonsrata u zhvilluan kunder regjimit jugosllav e me vone atij serb, per te kerkuar te drejtat tona te ligjshme. Por edhe me heret, shqiptaret gjithmone e kane ngre koken dhe kurre nuk u jane nenshtruar pushtuesve tane te shumte. Vete jeta jone, vete te qenit tone (ekzistenca jone) eshte nje proteste. Keto demonstrata, keto perpjekje jane shuar me dhune: me perndjekje, burgosje, vrasje te pjesemarresve dhe organizatoreve te tyre.Sot, fatmiresisht Kosova eshte e lire dhe shtet i pavarur, ndersa Shqiperia qe nga 28 nentori i vitit 1912. Demonstrata te qeta e paqesore, po, te dhunshme, jo. Dhuna nga asnjera pale nuk eshte e pranueshme. Po, protesta paqesore, dinjitoze e me qytetari, por jo, protesta me rrugaceri e huliganizem. Jo, protesta ku demtohet prona private dhe ajo shteterore, sulmohen protestuesit, sulmohet policia.

Eshte bere norme ne tere hapesiren shqiptare qe pas zgjedhjeve, rezultatet te mos pranohen nga pala humbese, ose ne çdo menyre te pengohet pala fituese per te qeverisur. Ne Shqiperi, partia qe sot eshte ne pushtet, kur ishte ne opozite, per dy vite e bojkotoi punen e Kuvendit (Parlamentit) dhe vazhdimisht e therriste popullin ne demonstrata, njera perfundoi edhe me vrasjen e kater qytetareve. Ndersa tani, partia qe dje ishte ne pushtet, dhe sot eshte ne opozite, e ben te njejten gje. Kuptohet, secila parti mendon se eshte me e suksesshme se tjetra, por fjalen e kane votuesit me voten e tyre te lire. Secila parti, me punen, perkushtimin dhe  angazhimin e saj t’i binde votuesit per ta votuar heren tjeter dhe kur te zgjidhen t’i permbushin premtimet e dhena. Partite politike i shohin problemet nga kendveshtrime te ndryshme, ofrojne qasje te ndryshme per zgjidhjen e tyre, por qellimi duhet te jete i perbashket, duhet te jete i njejti qellim: ndertimi i shtetit ligjor, institucioneve demokratike dhe mireqenja e popullit. Ineresat madhore te Shqiperise te jene preokupimi kryesor dhe i perhershem i pozites, opozites dhe çdo qytetari. Te saktesohet qarte ne kushtetute se kur dhe si bie qeveria dhe jo kur e kujt t’i teket.

Jemi ata qe jemi, dhe si jemi, ashtu edhe punet i kemi. Asnjeri udheheqes, asnjera parti politike ne Shqiperi e Kosove, as ata qe jane ne pushtet dhe as ata qe jane ne opozite, ne kete çast nuk jane ne nivelin e duhur per te qeverisur me kompetence. Ajo qe po na mungon ne skenen politike e publike te Shqiperise e Kosoves, si dhe ne gjithe hapesiren shqiptare, jane njerezit e ndershem qe kane ndjenja kombetare, udhehiqen ne jete nga parime e qellime te larta, rrezatojne vlera kombetare e njerezore. Nuk do te thote se nuk kemi njerez te tille, por ja qe nuk jane te angazhuar ne rrjedhat, proceset, jeten politike te vendit. Por derisa ta gjejme ate shkop magjik, qe me nje levizje do t’i zgjidhte problemet e Shqiperise, Kosoves, le t’i pervishemi punes. Ndoshta duke punuar me perkushtim, duke e ndihmuar njeri – tjetrin do te kemi me shume suksese – ndoshta ky eshte ai shkopi yne magjik qe te gjithe e endrrojme.

Shqiperia po ballafaqohet me shume probleme, me shume sfida: varferia, papunesia, korrupsioni i larte qe ka perfshire çdo sfere te shoqerise, imigrimi i popullsise, kanabizimi I vendit e shume probleme tjera. Po çka te habit me shume, eshte se, asnjera parti, asnjeri politikan ne Shqiperi nuk eshte i angazhuar per zgjidhjen e ketyre problemeve jetike per Shqiperine. Madje nuk paraqesin asnje propozim konkret, por vetem e akuzojne njeri – tjetrin.  Per keto probleme me heret i kam botuar dy shkrime: “Shkelqimi i kryeministrise dhe mjerimi i popullsise – qeverisje kozmetike” (Dielli, 27 gusht, 2015) dhe “Zhgenjimi i Lulzim Bashes” (Illyria, 6 gusht, 2017). Pra, shihet qarte se une nuk jam as me njerin dhe as me tjetrin, por do ta perkrahe edhe njerin edhe tjetrin kur bejne vepra te mira, kur punojne per interesat e Shqiperise dhe te kombit tone. Çdo qeverie shqiptare i deshiroj vetem suksese, sepse kur deshton qeverisja e mire, deshton Shqiperia, vuan populli. Perkrahjen e verber nuk e meriton asnje qeveri. Ne Shqiperi dallimet ne mes te parise ne pushtet, Parties Socialiste, dhe asaj ne opozite, Partise Demokratike, jane te dukshme. E para eshte duke u munduar qe ta mbaje gjalle trashegimine e baballareve te tyre komuniste dhe e dyta eshte duke u munduar qe te largohet nga kjo trashegimi shkaterruese. Ne Shqiperi ka per çka te protestohet çdo dite, por vetem me protesta nuk mund te zgjidhen problemet e Shqiperise. Atehere, perse mbajme zgjedhje, kur problemet po u gjidhkan ne rruge?! Prandaj, siç duket partite politike shqiptare nuk e çajne fare koken qe te organizohen, profilizohen mire, te paraqesin nje program pune te arritshem, nje platforme te qarte kombetare, te punojne me zgjedhesit dhe t’I bindin ata se perse duhet ta gezojne voten, besimin e tyre. Udheheqesit e tyre mendojne se qeveria nderrohet ne rruge dhe jo ne kutite e votimit. Revolucionet Demokratike, Bolshevike e te Vonuara Demokratike i kane dalur per hunde popullit tone. “Shqiptaret do t’i fitojne te gjitha lufterat sapo te kene perfunduar betejen e fundit ndermjet tyre” –  ka thene Mit’hat Frasheri. Per fat te keq, shqiptaret ende jane duke u kacafytur, duke luftuar me njeri – tjetrin.

Ne nje shtet demokratik, siç eshte deri diku sot Shqiperia, betejat le te zhvillohen ne Kuvendin e Shqiperise dhe jo ne rruge. Partite politike t’i paraqesin planet e tyre dhe te angazhohen per zgjidhjen e problemeve te Shqiperise, dhe jo vetem te gjuhen me njeri – tjetrin duke u munduar t’ia zene vendin, karriken njeri – tjetrit. Dukurite negative qe po manifestohen ne jeten shoqerore –  politike, sjellja e papergjegjshme dhe joserioze e udheheqesve shqiptare, zyrtare te korruptuare, ministra te lidhur me krimin e organizuar, mosfunksionimi i ligjit, mungesa e rendit, nuk paraqsin pamjen e nje shteti te qendrueshem. Kur jam duke i shkruar keto radhe po me vjen ndermend edhe nje thenie tjeter e Mit’hat Frasherit per shqiptaret, e thene para shpalljes se pavaresise se Shqiperise, por qe vlen edhe sot: “Shqiptari, duke mos qene i mesuar me jete politike, dua te them, duke mos patur gjer me sot shtet, qeveri dhe independence, s’ka kuptuar dot akoma barren, detyrat dhe pergjegjesite qe rrjedhin nga nje jete indipendente”. Ka 106 vite qe Shqiperia eshte çliruar, eshte shtet iI pavarur. Tani te clirohemi edhe nga vetja jone, nga smira, xhelozia, joshjet, lakmite dhe interesat e ngushta vetjake. Shqiperine mund ta ndertojme vetem ne. Te ndertojme nje Shqiperi te vizionit, endrrave te Rilindesve tane mendjendritur. Ne Vitin E Skenderbeut, ne !40 Vjetorin e Lidhjes Shqiptare te Prizrenit, te ndjekim nje qasje tjeter, nje qasje kombetare:Te angazhohemi e te perpiqemi me mish e me shpirt qe te ndertojme nje shtet modern demokratik, me institucione demokratike funkcionale e te inkuadruar ne familjen e madhe te vendeve demokratike, ku gjithmone ne qender te vemendjes eshte mireqenja e qytetarit. Po, te ndertojme nje shtet ku qytetaret jane te lire te protestojne te qete, me dinjitet e qytetari. Pune te mbare!

Philadelphia, 27 maj,2018

Sadik Elshani eshte doktor i shkencave te kimise dhe veprimtar i bashkesise shqiptaro – amerikane.

 

Nje qasje me serioze per ndertimin e shtetit funksional te Kosoves

by

Krijimi i nje Keshilli Kombetar, nevoje e domosdoshme dhe e perngutshme/

Nga Sadik ELSHANI/

Ne keto dhjete vite si shtet i pavarur Kosova eshte duke u ballafaquar me nje mori sfidash per ndertimin e nje shteti funkcional e demokratik. Kjo nuk eshte Kosova qe e kemi enderruar, kjo nuk eshte Kosova e synimeve, perpjekjeve, lufterave tona shekullore per liri e pavaresi. Armiqte tane u munduan te na shkulnin rrenjet tona nga toka jone, na mohuan qenjen tone, na rrembyen pronat, na burgosen e na vrane, na bene njeqind te zeza, por nuk arriten te na thyejne shpirtin, te na mbysin shpresen. Edhe ne ditet me te erreta te historise sone, populli kishte shprese se do te vije edhe dita jone, do te vije liria e demokracia. Pas perpjekjeve mbinjerezore, lufterave te panderprera, erdhi edhe ajo dite – Kosova u shpall shtet i pavarur. Por siç ndodh shpesh ne jete, pas nje pritje te gjate, pas nje dehje shpirterore, duken edhe shenjat e zhgenjimit. Ndoshta nga pritshmeria e madhe, por edhe nga shume faktore te tjere: joserioziteti yne, joperkushtimi dhe joshjet vetjake (personale), krimi i larte, korrupcioni ne te gjitha nivelet, pasurimi i paligjshem i drejtuesve te shtetit, nepotizmi, etj. Te jemi te qarte, Kosova dhe populli i saj jane ne nje pozite me te lakmueshme se ndonjehere me pare ne historine e tyre – e kane hequr zgjedhen e rende te skllaverise serbe. Por çeshtja qendron ketu, se ende nuk jemi ne poziten ku duhet te ishim ne kete dhjetevjecar te shtetit te pavarur te Kosoves. Shenjat, parashikimet jane te vrera, rruga eshte e mjegulluar.

Veprimet e politikaneve tane te te gjitha ngjyrave dhe drejtimeve politike, qeveri – opozite, me veprimet e tyre te papergjegjshme, sjelljet e tyre te papjekura te nivelit te kalamajve, jane duke e mbytur kete shtet foshnje. Veprimet e tyre te pamatshme e te rrezikshme jane veteshkaterrimi, vetevrasja e ketij shteti te ri. Ate qe nuk arriten te na bejne te tjeret, armiqte tane, ne po ia bejme vetes sone, po ia vjedhim, po ia mbysim shpresen vendit tone, popullit tone. Eshte zbehur shpresa, po humb besimi ne shtetin e Kosoves dhe nje pjese e mire e qytetareve te saj jane duke e kerkuar fatin e tyre, shpetimin e tyre jashte Kosoves. Pavaresia e nje vendi eshte kurorezimi i te gjitha perpjekjeve per liri e pavaresi, por duhet te kemi parasysh se ajo eshte vetem hapi i pare ne rrugetimin e gjate e te pambarim per te ndertuar nje shtet te lire, demokratik, funkcional e te qendrueshem. Paaftesia jone per te ndertuar institucionet funkcionale demokratike shteteroere, duket se po deshmon se ne jemi duke vuajtur nga “Sindromi i Stokholmit”, sepse jemi mesuar keq qe pushtuesit tane te na ndertojne institucionet, te na ndertojne administraten. Kuptohet, sipas interesave te tyre e ne demin tone.

Klasa e sotme politike kosovare, partite politike pa nje program, platforme te qarte, pa nje orientim kombetar, nuk jane te afta, te pergatitura ne nivel te duhur per t’u ballafaquar me sfidat e shumta qe eshte duke perjetuar Kosova sot. Udheheqesit tane nuk i rrezatojne, nuk i perfaqesojne, nuk i paraqesin vlerat kombetare e njerezore te popullit tone. Ata nuk jane duke punuar per interest e popullit, por vetem per interest e tyre vetjake (personale) dhe te klaneve te tyre. Udheheqesit e kompromituar, e te korruptuar, te nje mendesie provincial e pa nje kulture politike e te nje niveli te ulet intelektual, askush nuk i merr seriozisht, askush nuk i respekton. Rrjedhimisht edhe shtetin qe ata e drejtojne askush nuk e merr seriozisht. Me sjelljet e tyre per çdo kritike, ata sikur jane duke e mohuar edhe shtetesine e Kosoves. Kuvendi qe duhet te jete nje Tempull i Shenjte i Demokracise, eshte shnderruar ne nje fushbeteje, arene gladiatoresh ku hidhet gaz lotesjelles, ku deputetet shahen e rrihen me njeri – tjetrin. Njerez te tille nuk jane perfaqesues te popullit te shumevuajtur te Kosoves, por te llumit te shoqerise kosovare. Zgjedhjet e parakohshme nuk jane zgjidhje e problemeve te Kosoves. Me te njejtit aktore te dobet nuk mund te behet nje shfaqje e mire dhe me te njejtit politikane te korruptuar nuk mund te ndertohet nje shtet i forte e i qendrushem. Prandaj, nevoitet angazhimi i te gjitheve. Edhe populli nuk eshte i pafajshem, sepse dikushn eshte duke i votuar keta udheheqes, nuk jane duke na pikur nga qielli. Hapi i pare, zgjohu e voto, ndergjegjesohu, sepse zgjedhjet kane rrjedhoja qe ndikojne ne te gjitha sferat, lemite e jetes publike e private. Te rinjte, nje pjese e tyre te pergatitur ne universitetet perendimore, duhet te angazhohen ne jeten publike e politike dhe te sjellin pervojen e tyre perendimore, te sjellin nje fryme te re, nje qasje te re, nje stil te ri drejtues qe bazohet ne vlerat e verteta dhe jo ne lidhjet farefisnore e klanore.  Te rinj mbi kurrizin e te cileve nuk rendojne akuza te renda per krime e korrupcion. Ketu kam ndermend at ate rinj te kategorise se Lumir Abdixhikut e shume te tjereve. Problemet e shumta te Kosoves te grumbulluara me dhjetevjeçare (dekada) te tere, nuk ka kush qe i zgjidh per nje kohe te shkurter, por udheheqesit me punen, vepren e tyre duhet te tregojne se jane duke bere perpjekje, se jane duke punuar me ndershmeri per zgjidhjen e ketyre problemeve, duke patur gjithnje ne qender te vemendjes interesat e qytetarit.

Eshte nje thenie afrikane qe thote: “Per te rritur nje femije duhet nje fshat i tere” (“It takes a village to raise a child”). Po per te ndertuar nje shtet? Duhet angazhimi, perfshirja e te gjitheve. Ne kete drejtim eshte mire qe te perfshihen, angazhohen edhe intelektualet, shkencetaret, institutet shkencore, shoqeria qyterare dhe organizatat joqeveritare. Me shume sy shohin me shume, me shume mendje sjellin gjykime me te thella, me te gjithanshme, me gjitheperfshirese. Duhet te krijohet sa me shpejte Keshilli Kombetar, nje Keshille serioz, roli i te cilit do te ishte kryesisht keshilledhenes, i perbere nga intelektualet, ekspertet tane te te gjitha lemive, sepse ceshtjet jane te nderlikuara dhe te natyrave te ndryshme. Ne kete keshille mund te perfshihen edhe miqte tane te huaj qe gjerat i shohin pak me ndryshe dhe nuk jane te ndikuar nga politika e dites dhe qarqet e caktuara politike. Sidomos ne bisedimet me Serbine duhet te jemi shume te kujdesshem, sepse veprimet e perngutshme e te pamatura do te kene pasoja katastrofike afatgjate per Kosoven dhe popullin e saj. Politikanet tane te pranishem tani ne skenen politike te Kosoves jane te papergatitur, te paperkushtuar per t’i ballafaquar me sukses keto sfida. Ne keto çeshtje duhet te perfshihet edhe Akademia e Shkencave dhe e Arteve e Kosoves, jo per t’u marrur me politiken e dites, por me çeshtjet madhore, kyçe te Kosoves – rol keshilledhenes shkencor e profesional. Prandaj, formimi i ketij Keshilli Kombetar eshte nje nevoje e domosdoshme dhe e perngutshme qe do te luante nje rol keshilledhenes te rendesishem, ndersa vendimet perfundimtare do t’i marrin organet perkatese te percaktuara me kushtetuten e vendit.

Angazhimi me serioz i te gjitheve dhe krijimi i ketij Keshilli Kombetar do t’u dergonte nje porosi te qarte miqve dhe armiqve tane, popullit tone se, ne jemi serioz per te ndertuar nje shtet funkcional, te forte e te qendrushem dhe do t’i bejme te gjitha perpjekjet per ta mbrojtur ate.

Philadelphia, 19 maj 2018

Sadik Elshani eshte doktor i shkencave te kimise dhe veprimtar i bashkesise shqiptaro – amerikane.