Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

8 MARSI – FESTË APO PROTESTË?

by

Shkruan: Saranda R.Shala /
8 Marsi njihet si “Dita e Gruas” në të gjithë botën. Madje në shtete të ndryshme kjo ditë festohet si festë kombëtare. Kjo ditë shërben jo vetëm për bashkimin e grave pa dallim feje, race, kulture, gjuhe dhe prejardhjeje, por dhe për të kujtuar përpjekjet për barazi, paqe, drejtësi dhe ndërtim.
Kjo ditë u dedikohet mbi të gjitha grave të thjeshta, të cilat në saj të vlerave të tyre ndryshuan historinë botërore; kjo ditë u kushtohet grave të cilat për shekuj luftuan për barazinë e gruas në shoqëri. Në Greqinë antike, Lysistrata ishte nismëtarja e grevës së seksit ndaj burrave me kusht që ata të ndalonin luftën; gjatë Revolucionit Francez, gratë parisiene kërkuan të drejtat e grave nën thirrjen për “liri, barazi dhe bashkim”.
Pra, e parë në këtë këndvështrim, 8 Marsi është një festë, ku përkujtohet data e grave, të cilat kërkonin të drejtat e tyre, sepse më 8 mars 1911 Dita Ndërkombëtare e Grave shënohet për herë të parë në Kopenhagë, Danimarkë, me nismën e Klara Zetkin, udhëheqëse e Organizatës së Grave të Partisë Socialdemokrate gjermane.E parë në këndvështrimin tjetër, kur grave u mohohen të drejtat, në këtë rast e humbet nocionin e festës dhe kalon në anën tjetër, në kërkim të mosnëpërkëmbjes së këtyre të drejtave, pra kalohet në protesta.
Është e vërtetë që 8 Marsi është një ditë që mbart në vetvete respekt, dashuri të pafund, për ato gra qe na dhanë jetë nga jeta e tyre. Për ato që natën e bënë ditë dhe na mëkuan me qumesht nga gjiri i tyre edhe të drejtën për të mos humbur të drejtat që na takojnë. Për ato që gjenden pranë, sado larg që të jemi, sa herë zemrat tona dëshpërohen, sa herë shpirtrat tanë rënkojnë nga pesha e çdo lloj dhembjeje apo padrejtësie që u bëhet. Për atë krijesë të mbushur me kaq dashuri, me kaq mirësi.
Kur kjo ditë shërben për çka u tha më sipër, lind natyrshëm pyetja:. Por sa respektohen këto përpjekje për bashkim paqe e barazi?
Sinqerisht është për të ardhur keq që kjo ditë ka humbur origjinalitetin e saj dhe është transformuar në një ditë feste, ku shtrohen me tavolina mbushur sikur të jetë një dasmë. A ja vlen të festohet kjo ditë dhe cili është perceptimi për një ditë feste? A thua se gratë i gëzojnë të gjitha të drejtat e tyre dhe patjetër duhet kthyer në një ditë feste?
Nëse do ta shohim në aspektin social, dita e 8 Marsit duhet të kthehej në një ditë të kërkimit të të drejtave të tyre, sepse këto të drejta, jo vetëm që nuk ekzistojnë, por edhe ato pak të drejta nëpërkëmben, ose shkelen. Nuk mund të flasësh për liri të gruas, kur në fakt, ajo pas martesës trajtohet si pronë e burrit dhe që në këtë moment humbet edhe elementin më themelor, atë të lirisë. Problemet në drejtim të femrës janë aq të shumta, sa do të duheshin faqe të tëra për t’i përshkruar. Ajo që vihet re sot në shoqërinë mbarëshqiptare, qëndron në faktin se femra sot është e dhunuar në të gjitha aspektet e jetës dhe aq më tepër që vazhdon akoma, sot, në shekullin e 21, femra dhunohet fizikisht, trafikohet, pra në tërësi përdoret si një plaçkë tregu.
Është me të vërtetë për të ardhur keq për ato gra e vajza që janë futur dhe merren me politikë dhe janë bërë preh e politikanëve që i drejtojnë këto parti duke zbatuar symbyllur porositë dhe direktivat e tyre, duke mos ngritur krye për të kërkuar të drejtat dhe liritë e tyre? Dhe vetiu lind pyetja: Cili është vizioni i tyre në fushën që merren, apo duhet thënë se janë pa vizion fare? Edhe në këtë rast gruaja është e nënshtruar nga tutorët politikanë që i përdorin thjesht për fasadë dhe për vota.
Tradita e trashëguar nga regjimi monist, 8 Marsin e ktheu në festë dhe kjo traditë vazhdon akoma edhe sot e kësaj dite. Dihej qëllimi i atij regjimi, por ka ardhur koha sot, jo të festohet, por të kërkohen të drejtat e tyre, pavarësisht se mund të jenë të shkruara diku, por që kanë mbetur në sirtaret e harresës.
Meqënëse sot është 8 Marsi, dita ndërkombëtare e gruas, nga tërë ajo mori lajmesh që kam ndjekur për gjithë ditën, perveç kremtimeve dhe reklamimit tyre se si po “kënaqen”,duke festuar, nuk pashë ndonjerën prej tyre, duke protestuar e vizituar Nenat të cilat vuajnë për kafshatë goje.
Sot më shumë se festë, do te duhej të protestohet kudo nga gratë. Në jetën e tyre ka kaq shumë pabarazi, dhunë, beteja, probleme për të drejtat e tyre. Do të duhej të protestohej për të gjitha ato nëna që ende vuajnë zhdujen e fëmijëve e familjarëve të tyre. Do të duhej të protestohej për të gjitha ato femra të dhunuara nga çetnikët serbë, ku ende nuk është ndërrmarrë asnjë hap për dënimin e merituar të tyre, do të duhej të protestohej për të gjitha ato nëna që enden kufijve me fëmijë në dorë duke kërkuar strehim nga luftëra. Më shumë se festë, sot do të duhej të protestohej për liritë dhe të drejtat e tyre.

GAZMEND GASHI DHE MALLI I MERGIMTARIT PER VENDLINDJEN

by

Bisedë me mërgimtarin Gazmend Gashi/

Ndonëse mot i lig dimri me borë e stuhi e acar, po malli për mëmëdhe i mund të gjitha. Këto ditë erdhi për pak çaste t’i kaloj ne familje. Me këtë rast zhvilluam këtë bisedë./

Intervistoi:Saranda R.Shala/

Saranda Shala: Kush është Gazmend Gashi?

 Gazmend Gashi: Kam lindur më 15 Dhjetor 1963, në Graboc të Pejës. Shkollën fillore e kreu në fshatin Gorazhdevc, një fshat etnikisht i banuar me popullsi serbe, kurse shkollën e mesme pranë shkollës teknike “Shaban Spahija ” në Pejë në majin e vitit 1983. Pas përfundimit të shkollës së mesme nuk kishte mundësi të regjistrohej në Universitet, pasi familja e tij ishte gjithmonë në shënjestër të shtetit Titist jugosllav, si një ndër familjet më të persekutuara në rrafshin e Dukagjinit e më gjerë. Pasi nuk kishte mundësi shkollimi të lartë, në gushtin e vitit 1986 ilegalisht arratiset duke kërkuar strehim politik në shtetin Austriak. Si shumë të rinj shqiptarë që detyroheshin të largoheshin nga trojet stërgjyshore, në moshë shumë të re, 22- vjeçar ishte i detyruar te lë familjen dhe vendlindjen e tij. Fate shqiptarësh që me dekada nuk kishin dhe nuk kanë të ndalur fatkeqësitë.

Pyetje: Cila është e kaluara e familjes suaj?

 Përgjigje: Babai im, NEZIR IBISH GASHI ka lindur më 21 prill 1934, në Mamurras, Shqiperi . Është veprimtar i kauzës së shenjtë kombëtare. Ish i burgosur politik në vitet 1964, 1981,1984 dhe 1997. Ishte deputet i Kuvendit të Kosovës në vitet 1998-2001. Veprimtar i palodhur i kauzës së shenjtë kombëtare në të gjitha kohërat, kur e kerkonte Atdheu. Shkollën fillore e kreu në Pejë, kurse të mesmen në Kaçanik. Diplomohet në Universitetin e Shkupit, Republika e Maqedonisë. Kishte filluar në vitin 1957 të punojë si mësimdhënës në Drenovc të Klines dhe Gorazhdevc të Pejës. Pikërisht, gjatë atyre viteve dallohet për veprimtarinë patriotike, edhe pse rreziku ishte tepër i madh. Babai nuk kishte nguruar së afirmuari vlerat letrare, kulturore dhe padrejtesitë historike që beheshin duke i dalë zot Atdheut. Meqë kishte kundërshtuar disa herë, edhe hapur pushtetin e atëhershem, shpejt bie në sy të organeve të atëhershme të pushtetit.

Pyetje: Po më vonë si rodhën ngjarjet me familjen tuaj?

Përgjigje: Kalvari i ngjarjeve është i gjatë, por në mënyrë të përmbledhur, do të përmend disa nga gjërat më kryesore.

Në pranverën e vitit 1964 duke mbajtur orën e mësimit para nxënësve burgoset. Bënte pjesë në grupin e të burgosurve politikë, i njohur si grupi i Adem Demacit LRBSH-s. Ishte sekretar i organizatës për Komitetin e Pejës. Në pranveren e vitit 1964 nga kjo organizatë atdhetare, e cila vepronte në tërë Kosovën, u burgosën së bashku me babain tim për flamur shume intelektualë, atdhetarë, në krye me Adem Demaçin, Ramadan Shalën, Myrteza Xaj Nuren, Avni Lama, Kadri Kusari, Hyda Dobruna, Asim Vula, Azem Beqiri , Mehmet Krasniqi, Mustaf Venhari, Fazli Grajqevci, Syle Shala, Hazir Shala, Sabri Novosella, Shefqet Deqani, Vesel Rexhepaj, Zeqir Shala, Vesel Rexhepaj, Avdyl Shala, Ahmet Zeka, Ejyp Kastrati, Remzi Baloku, Selajdin Daci, Din Spahija, Teki Dervishi, Zeqir Gërvalla, Ahmet Haxhia, Sabit Ratkoceri, Abdullah Lahu, Tefik Sahiti, Xhafer Mamuxhiku, Hilmi Rakovica, Nimon Podrimja, Hysen Bukoshi, e shumë e shumë atdhetarë të tjerë.

Pyetje: Ju a kini njohur nga emrat e përmendura?

Përgjigje: Unë pata fatin që shumicën e këtyre kolosëve të lirisë t’i njoh personalisht. E ne vecanti babai kishte raporte shumë të mira edhe me të burgosurit dhe shokët e idealit: të mdhenjtë Metush Krasniqin, Ali Aliun,e me vone me Isa Demajn , Muhamet Rogovën, Hysen Gegën, Ali Lajcin e shume te burgosur tjere politik , të cilët mbajtën shumë vite burg . Ishin të pathyeshem karshi torturave që u beheshin, tortura anti-njerëzore nga kriminelë të sigurimit shtetëror serb e shqiptar. Tani nga këta burra që i permenda më lart, gjenerata e vitit 1964, ishte gjeneratë e çeliktë, mjerisht shumica nuk jane më në mesin tonë. Ky grup intelektualësh ishin ata, të cilët i shtyne proceset përpara , ishin një elektromotor i kauzës së shenjtë kombëtare. Por pa i harruar edhe gjeneratat tjera më të hershme të LNDSH- s, të cilët u burgosën pas Luftës së Dytë Botërore, aty në vitet ‘50 dhe gjeneratat në vijim, në vitin 1968 si: Isa Demaj, Zymer Neziri, Ramadan Blakaj, Xhemajl Gashi, etj.

Pyetje: Çfarë ju kujton viti 1981?

Përgjigje: Ishte Viti 1981 ishte rinia studenteske që e tronditi furishem shtetin Jugosllav , dhe aty filloi që ky shtet të përmbyset.Në ato demostrata muarrën pjesë shumë student me në krye Hydajet Hysenin, Ali Lajqin , Syle Mujën, Bajram Kosumin e shumë studentë, intelektualë u burgosën, por edhe gjenerata e viteve 1964 dhe 1968 nuk u kyrsyen nga arrestimet . Gjahu i pushtetit ndaj këtyre atdhetareve nuk kishte të ndalur , prapë një pjesë e tyre u burgosën. Disa, pas lirimit nga burgu, nuk kishin të drejtë punësimi, pasi konsideroheshin si armiq të shtetit, e të tillë edhe ishin. Një pjesë e tyre u detyruan të arratiseshin jashtë Kosove, pasi gjahu i shtrigave ndaj tyre s’kishte të ndalur. Fantazmat e zeza ishin në lëvizje ditë dhe natë për të ndaluar veprimtarinë atdhetare të tyre. Kështu pra, babai im në vitin 1964 në Gjykatën në Pejë, dënohet me 5 vite burg, të cilat i mbajti ne burgun famëkeq të Nishit, 18 muaj i kaloi në qeli, si dënim brenda dënimit. Aty këta burra atdhetar kaluan ditët dhe vitet më të tmerrshme të rinisë nga torturat antinjerzore që u bëheshin nga gardianët dhe sigurimi i shtetit fashist. Pas lirimit nga burgu babai nuk kishte të drejtë punësimi askund, çdo lëvizje e tij përcillej nga organet e sigurimit UDB-së dhe bashkëpunëtorve të tyre shqiptar me shpirt të shitur. Ishte nga të burgosurit politik, i cili nga UDB-a, trajtohej si armik shumë i rrezikshëm i Jugosllavisë, – i tille edhe ishte. Gjatë gjithë kohës shtëpia jonë ishte bërë poligon bastisjesh. Demostratat e studenteve ne Vitin 1981 ishin një shkas tjetër i pushtetit dhe babai im prapë arrestohet, me që gëzonte një autoritet në mesin e rinisë shkollore dhe universitare. Po ashtu në vitin 1984 sërish arrestohet dhe dënohet. Dhe herën e fundit arrestohet në vitin 1997 gjate protestave gjithëpopullore për lirimin e shkollave shqipe në Pejë.

Pyetje: Në luftën për çlirimin e Kosovës, ku ishte babai juaj?

Përgjigje: Gjatë luftës babai im ka qenë në istikamet e para si luftëtar më i moshuar i UCK- së, në ato anë së bashku me tre vëllezerit e mi, ku njeri nga vëllezërit e mi është plagosur në betejën e Loxhës dhe Grabocit, vendlindjes sonë dhe vendlindjes së gjeneral Bekim Berishës Abes. Kjo lufte dirigjohej nga policia, paramilitarë dhe armata serbe. Loxha dhe Graboci u sulmuan nga shumë drejtime: nga Peja dhe nga Gorazhdevci, fshat etnikisht i banuar me popullat serbe . Aty një ditë më parë ishte Vojvoda cetnik serb, Voisllav Sheshel dhe pastaj u muarr një ofenzivë e egër, ku kishte të vrarë e shumë të plagosur.

Pyetje: Ju kini kryer shërbimin ushtarak?

Përgjigje: Në moshë 19- vjeçare u detyrova t’i iki shërbimit ushtarak, pasi që në atë kohë të egër shqiptarët ishin në shenjestër të gjahut nga sigurimi shtetëror i asaj kohe të egër . Ne si shqiptarë ishim ata, të cilët dënoheshim dhe malltretoheshim shumë duke u vrarë , masakruar, lënduar, montoheshin procese politike, gjoja për nacionalizëm dhe armiqësi ndaj shtetit jugosllav. Pastaj në ato procese të montuara politikisht, shqiptarët dënoheshin me vite nga ish Gjykatat e shteti Titist diktatorial, i cili ishte shumë i egër për shqiptarët. Siç e thashë më lartë, në moshën 19 -vjeçare më është dashur të shpërngulem qëllimisht nga vendlindja ime . Në fund të qershorit punësohem me ndihmen e disa atdhetarëve dhe miq të familjes në një organizatë hidroekonomike në Komunën e Vitisë . Qëllimi ishte të largohem nga vendlindja që mos të bija në gjurmë nga ish sigurimi i shtetit Jugosllav që në atë kohë ishte në ofenzivë të madhe kundër shqiptarëve që ishin në anën e kundërt.

Aty u vendosa që mos të dyshohej që aty është një djalë nacionalist , i cili familjarisht ishte në shënjestër të gjuetisë nga aparati shtetëror jugosllav që ishte shumë aktiv në atë kohë.

Mbahej si ilegalisht punësimi im, pasi që ishte rreziku i largimit tim nga puna , atëhere ishin dy opcione të hapura për mua , burgosja apo dërgimi në shërbimin ushtarak.

Aty isha i punësuar nga fundi i qershorit 1983 gjer në korrikun e vitit 1986 . Më vonë informohem që ishte marrë vesh që unë isha i punësuar, menjëherë detyrohem ta lë punën dhe të largohem nga aty.

Në muajin gusht të vitit 1986 arratisem ilegalisht me ndihmën e dy bashkëvendasve të mi më besnik në shtetin Austriak.

Pyetje: Na fol pak për punën tuaj në emigracion?

Përgjigje: Dihet që puna në emigracion është shumë e vështirë, por dua të them se me punë arrihet çdo gjë. Çdo gjë e kemi filluar nga zeroja. Personalisht jam në gjendje që të punoj ditë e natë që fëmijët e mi mos të mbesin punëtorë krahu, edhe pse çdo punë është nder . Tani jam i fokusuar në shkollimin e djemve të mi, ku edhe suksesi gjer me tani nuk mungon.

Më duket se 40 vite mërgimi janë të mjaftueshme. Gjithmone kam qenë aktiv , kam kryer shumë kurse profesionale. Pastaj kam kryer kualifikimin e lartë profesional për menaxhim në Vjene. Jam i punësuar në një firmë, e cila merret me shumë punë, ku puna kryesore është demontimi i teknikës, si TV- Kompjuter etj, e shumë e shumë punë të tjera. Prej 13 vitesh kam kryer punën në menaxhim. Puna ime kryesore është prodhimi , personeli, dhe operativa e disa punë të tjera administrative. Suksesi nuk ka munguar asnjeherë. pasi që unë çdo punë e kryej me seriozitet dhe ndershmeri.

Pyetje: Dhe kur ktheheni në atdhe për herë të parë?

 Përgjigje: Për herë të parë në Atdhe kthehem pas plot 14 vjetësh, në vitin 2000.Personalisht t’u them të vërtetën 8 gjer ne 10 vite e kam në plan, në qofte se jam shendoshë të kthehem në vatrën time, në vendlindjen time, në Pejën time, ku kalova një pjesë të rinisë sime.

Pyetje: Cka mendoni për aktualitetin politik në përgjithësi? 

Pergjegje:Po mometalisht situata politike dhe ekonomike nuk është e mirë.Kosova ka nevoi per kuadro te reja në politikë. Të pahargjuar politikisht,kuadro të profileve të ndryshme që nuk janë të korruptuar,dhe proceset të hecin më mirë drejtë zhvillimit dhe integrimit në BE. Në qoftë se nuk kemi strategji, vizion,  dhe të zhduken disa gjëra të shëmtuara do mbesim si dele të zeza në mes të Europes.Ne si Mergatë që me dekada dham atë cka kishim munëdsi për Atdheun kjo situatë e rëndë na shqetëson shumë.Andaj uroi që në të ardhmen të zgjedhen ata që punojnë për Atdhe e jo vetëm për veti. Ne s’kemi asgjë me shumë as më pak e gjitha çka e kemi është Atdheu i jonë që për shumë shekuj mbi supe e rëndonte barra e robërise nga pushtues të kohërave të egra.Andaj një apel i imi kishte me qenë që të jemi sa me të matur, të vendosur kur është në pyetje Atdheu.Se ditë për ditë mbi kokë na sjellen korbat e zi që me çdo kusht mundohen ta ndajnë zogun nga Nëna e vet.

 

Lotët dhe ngujimi në telenovela

by

Shkruan:Saranda R.Shala/
Serialet turke,italiane,spanjolle, arabe,indiane, viteve të fundit kanë arritur të pushtojnë grupmosha të ndryshme.Nuk shikohen vetëm nga shtëpiaket por edhe fëmijët janë të prekuar nga këto telenovela.Ato tashmë janë bërë pjesë e jetës së çdo familje shqiptare.
Në çdo serial nuk sheh tjetër përveç transmetime të emocioneve e ndjenjave të ndryshme,nga ato të xhelozisë,tradhëtisë,urrejtjes,ngrohtësisë,dashurisë e çfare nuk do të gjeni tek to.
Përvec ndikimit negativ duke transmetuar kultura orienti,turke,arabe,etj. Këto seriale përvec argëtimit, janë shqetësuese për vet faktin që tregojnë vlera të ulta edukative, pseudoartistike,të stërngarkuara emocionalishtë.
Ngjarjet të cilat plasohen nëpërmjet protagonistëve dhe personaheve që luajnë,kanë bërë që pjesa më e madhe të mos dinë të dallojnë atë se cfare është imagjinative dhe reale.Kjo ndikon po ashtu dhe në jëtën e përditshmë,sa njërëzit fillojnë të imitojnë sjelljen e tyre duke dalur plotësishtë nga vetja.
Fillojnë të bëjnë tamam jetë seriali,të vishën,të kërkojnë jetë luksoze,të ndahen të bashkohen,të gjejnë dashuri pasionantë sic ndodh aty,e nganjherë tek disa çifte mund të vij dhe tek ndarja,pasi këto seriale mund t’ju sjellin dhe nostalgji per dashuritë e humbura.
Telenovelat e tilla bejnë personin me pak aktiv në jetën shoqerore.Shfrenimi pas tyre është vrastar i kohës,ngujohen brenda mureve duke u shmangur me jetën reale.
Nëse ju rastis të jeni të pranishëm aty ku shikohën telenovela,në komentimin dhe komunikimin i cili bëhet nga shtëpiaket, mund të plasin dhe të qeshura. Nganjëherë përvec lotëve,fillojnë të mallkojnë personazhet.
Ne si popull jemi munduar gjithmonë t’i ikim kulturës turke,pasi që me shekuj kemi vuajtur imponimin e tyre.Më e mira do të ishtë që mediet tona të sjellin seriale vendore dhe të promovojnë vlera kulturore shqiptare.

ATY KU VDEKJA E FEMRËS KËRKON LLOGARIDHËNIE

by

Ajo vajze iku e pafajshme nga kjo bote, ndersa vrasësi shëtit i lirë, ndoshta ndihet edhe krenar, pse kjo vajzë ishte aq e pambrojtur e bëri një vepër të tillë…./
Shkruan:Saranda R.Shala/
Të jetosh në një vend ku diskriminimi, pargjykimi gjinor ka më shumë vlerë se jeta e njeriut,nuk është fare e lehtë.
Sikur të vdesë një djalë i ri, qoftë prej exheli, s’ndihet zëri, tjetra po të vdesë nje vajzë e re, gojët e liga nuk rrinë rehat, thonë dhe dhjetëmijë fjalë mbrapa. Fjalë nga më të ndryshme, vënë diagnoza që mendja njerëzore nuk e nxë. Një vajzë 23-vjeçare u vra,e ky nuk është vetëm një rast i femrës shqiptare ku paragjykimi nuk ka të ndalur.Në se dje i ka ndodhur kjo një vajze të re nga Deçani, nesër mund t’u ndodh motrave tuaja.Ata kriminelë që bëjnë vepra tilla, duhet sa më shpejt të marrin denimin e merituar. Të paragjykosh një vepër të tillë kriminale, vetëm se është femër, nuk është aspak e hijshme, e drejtë dhe e moralshme, sido që të ketë qenë problem, edhe sikur ajo vajzë mund të ketë bërë ndonjë mëkat. Sot jetojmë në kohë tjetër, ku liria nuk privohet, ku dashuria është e lire, ku mentaliteti i njerëzve është krejt ndryshe. Këta njerëzit duhet ta kuptojnë.
Tek shihja atë nënë që mundohej të ngrinte vdekjen e vajzës së vet, mua me preku thellë në zemer. Kjo nënë, në vend që të vajtonte të bijën që ndërroi jetë në mënyrë të dhunshme nga njerëz kriminelë, thoshte: “ Jam krenare që vdiq faqebardhë”. Në vend të lotëve të dhembjes, ajo mundohej të ngrinte lart moralin e vajzës së saj të pafajshme. Po njerëzit vazhdojnë të flasin e të flasin. A do të flisnin këta njerëz, nëse në familjen e tyre do kishte rënë një kob i tillë? Patjetër që jo, por do të rrinin në hallin e tyre. Atëhere, pse flasin? Që këtu kemi të bëjmë me njerëz që kënaqin gojët e tyre me fatkeqësinë e tjetrit.
Këto gjëra duhet të marrin fund një herë e përgjithmonë. Ndërsa vrasësi shëtit i lirë, ndoshta ndihet edhe krenar, pse kjo vajzë ishte aq e pambrojtur e bëri një vepër të tillë. Nëse do të ishte ndryshe, ajo tani do të ishte gjallë, ndaj dhe nëna e saj ndjen krenari për vajzën e vet, edhe pse ajo nuk jeton më. Sa kuptimplote gjejnë fjalët e Migjenit të madh në situara të ndryshme: “Deri kur kështu ma”.
Këto rreshta të shkruara po me aq dhembje, le të jenë një apel për të gjithë ata që paragjykojnë femrën, por një apel më i fuqishëm për drejtësinë, e cila kriminelave të tillë, t’u jape vendimin e merituar.

Kur fyhen shqip edhe “kafshët”

by

Shkruan:Saranda R.Shala/
Gjuha është mjeti kryesor i komunikimit i njerëzve dhe ka të bëjë më përdorimin e simboleve për t’u kumtuar mesazhe të tjerëve apo vetvetës. Një nga pikat ku ne ndryshojmë prej kafshëve të ulta është aftësia jonë e zhvilluar për ta mësuar dhe për ta përdorur gjuhën me lehtësi.
Do citoja në këtë rast gjuhëtarin e shquar danez, Holger Pedersen, i cili përveç që studion gjuhën shqipe, ka dhënë një mesazh se sa e bukur është gjuha amë. ”Gjuha shqipe është i vetmi mjet i ndriçimit dhe përparimit moral. Ajo është një gjuhë e fuqishme dhe e bukur që duhet të jetë krenaria e folësve të saj dhe një mjet i shenjtë për zhvillimin kulturor dhe intelektual të kombit të vjetër shqiptar”.
Kohët e fundit jemi dëshmitarë, sesa është degraduar kjo gjuhë, thuajse në të gjitha sferat e shoqërisë. Përdorimi i fjalorit fyes në publik, duke filluar nga sharjet dhe etiketimet më të rënda si: sahanlëpirës, hiena,gomar, lopë e çmendur, hajn, mafioz, sharlatan etj, e nganjëherë nuk kursehet as krijesa më e çmuar “Nëna”, janë bërë thuajse të përditshme në diskursin e një kulture demokratike.
Ky lloj komunikimi i shprehur me plot mllef e urrejtje, poshtërime, duke akuzuar dhe mbi mbaza morale, padyshim që është i papranueshëm, ngase shpeshherë shkakton ngritje tensionimi të situatës paraprake edhe për shikuesit, lexuesit, është e rëndë, qoftë vetëm kur e dëgjojmë.
Agresioni verbal i shfaqur qoftë me fjalë, apo dhe me sjellje në mes palëve debatuese, do të duhej të kishtë më shumë tolerancë dhë mirëkuptim reciprok, pasi fyerjet duke krahasuar njëri- tjetrin më figura kafshësh, është mangësi profesionale e intelektuale e gjuhës, të cilën e shkruan dhe flet. Në këtë rast njeriu, përveç që fyen vetvetën dhe të tjerët, do të duhej të ndiente keqardhje që fyen dhe kafshët.
Por ka dhe momente të tilla, kur njeriu shfaq tërë dufin e thotë një diçka reale. Duke mos patur guxim të shprehet lirshëm e duke u ndrydhur në vete, në ato çaste i shpëton ndonjë fjalë që për opinionin mund të duket e vërtetë. Nuk thonë kot “njeriun vlersoje kur është në gjendje të dehur e të tensionuar”.
Në përdorimin e gjuhës duhet të kemi kujdes, pasi kjo mund të sjellë dhe ndikim negative, kur janë në pyetje fëmijët, pasi ata nuk arrijnë të perceptojnë dhe të dallojnë realitetin nga ajo që shohin nëpër ekrane. Duke parë atë fjalor që shfaqet në ekran, fillojnë ta zbatojnë në rrethin social të tyre.
Prandaj fjalori degradues përfaqëson pasqyrën më të keqe të një shoqërie, mungesë edukimi dhe arsimimi, etike, qoftë në arritjet shkencore, pasi folësit publik në këtë rast duhej të jenë shembull për të rinjtë.