Nga Filip GURAZIU/
Gjuhapa dyshim asht elementi kryesor bashkëformues i nji populli dhe së bashku me sjelljet ose veprimet që manifestohen në mënyren e jetesës , kodin juridik dhe kulturën e nji populli formojnë ate që ne e quejmë Traditë.
Dy konceptet, Gjuha dhe Tradita me kalimin e kohës zanë vend thellë në ndërgjegjën e individit ( i konsideruem qelizë formuese e ndërgjegjës së shoqnisë njerzore) dhe projektojnëe me kalimin e kohës…përcaktojnë konceptin e Identitetit.
Tradita dhe identiteti janë dy koncepte juridike që bashkëjetojnë të ndërthuruna ngusht njena me tjetrën gjatë evolucionit të pa mbarim të nji shoqnije njerzore, tue qenë në të njajten kohë mjaft të ngjajshëm, por konceptualisht të ndryshëm.
Evolucioni i pashmangshëm, efekt magjik i kohës, ndikon pa paragjykim në transformimin e “ mjedisit “ ku jeton shoqnia njerzore tue transformue edhe vetë njeriun. Ai (evolucioni ) nuk pyet për urdhna politikë, për dasi krahinore, për dëshira të “unit”, por vepron simbas nji logjike të imponueme prej nji fuqie të padukshme e cila përjeton përmbrendë ndërgjegjes së nji shoqnie njerzore dhe kushtëzohet prej Identitetit.
Asht pikërisht ky identitet që imponon kodin specific të skalitjes së ADN së individit dhe që percakton dhe dallon nji popull me nji tjetër. Tue e shtri hapsinën e logjikës per të gjitha qeniet e gjalla, lehtësisht konstatojmë se sa fort dashunohet ruejtja e Identitetitne natyre; kaq e fuqishme paraqitet kjo “ lidhje “ me Identitetin , sa shpesh për me e ruejtë dhe trashigue sfidohet jeta në favor të vdekjës!
Diktatura në vitin 1972 i dha dënim maksimal Gegnishtes me pasojë eleminimin material të sajë, por anës shpirtnore të lidhun me Identitetin nuk pati se ç’ka me i ba ! Gegnishtja jetoi për shumë vite në letargji mbrenda ndërgjegjës popullore derisa shpertheu mbas viteve 90-të…
Sot Gegët vazhdojnë të komunikojnë në familje gegnisht ashtu si kanë folë prindt e tyne; sot “ paskajorja “ hap mbas hapi po gjenë terren në komunikim jo vetëm në veri; sot, shkruejnë gegnisht mbi 200 autorë; sot shkruhen artikuj në gegnisht në gazetat kryesore; sot këndohen kangë në gegnisht; sot nji masë e madhe njerzish të thjeshtë ( Gegë) shkruejnë poezi në gegnisht si forma ma e sinqertë dhe direkte e shprehjes së tyne emocionale ( Libri “ Antologji – Gegnishtja Poetike “ i publikuem kët vit përmblodhi poezi në gegnisht prej 35 autoreve të panjohun ma parë )
Pra, gegnishtja jeton fuqishëm në ADN e popullit shqiptar !
Mungesa e gjuhës së Nanës , hupja e gegnishtes na transformon në nji popull pa identitet, ‘ pa të kalueme dhe pa të ardhme ‘ dhe me të drejtë vijnë pyetjet: Kush do të ishim ne shqiptaret pa identitetin tone? Prej kah erdhëm dhe ku do të shkojmë ? C’farë të drejte juridike do të kishim ne për mbrojtjën e interesave tona kombëtare me qenë se pa Gegnishten mbesim me identitet anonim ?
Në kushtet e nji “ beteje të verbërt “ me fillesë politike dhe e nxitun prej nji smire me motive krahinore antishqiptare që sot mbahet në kambe artificialisht prej atyne akademikve të cilët vlersojnë ma teper “unin” e tyne se sa interesat ‘ kuq e zi ‘ mbarëkombëtare, del si ‘ detyrë mbi detyrat’ jo vetem mbrojtja, por edhe rritja e fuqizimi i përdorimit të gjuhës së Nanës, Gegnishtes.
POR KUJDES !!! Nuk kërkohet përmbysje e “standartit “ në favor të Gegnishtes, por vetem rishikimi e tij për me mundësue ndërthurjën sa ma të mire dhe mbi baza shkencore të Tosknishtes me Gegnishten ! Thirrjes tonë i vjen në ndihmë ‘ dialektika dhe evolucioni: gjuha si pasqyrim i pandashëm i evolucionit në mjedisin shoqnor kërkon domosdoshmënisht sot mbas 46 viteve studim dhe rishikim, vetëm akademikët marksistë të edukuem me filozofinë materialiste paraqiten dogmatikë spse për kët rast nuk i pranojne zhvillimet dialektike !!!
Nw kwto 30 vjet “ demokraci “ shqiptarët thyen ‘tabu’ qw nuk ja merrte mendja kuj; si heqia e vendimit me vdekje ose pranimi ligjor i martesave me të njajtin seks etj., por vetem rishikimi i vendimeve qe na la i “ashtuquejtuni kongres politik gjuhesor “ i 1972 vazhdon të konsiderohet TABU ! Dashakeqësi ?, No coment !
A munden dhe a duhet të bashkohen Shqiptarët me kontributin e tyne modest në favor të gjuhes së Nanës ? Ç’ka nënkupton ruejtjen dhe mos hupjen e veprave madhore kulturore identitare për mbarëkombin shqiptar; të Kristoforidhit, Fishtës, Shirokës, Vasës, Gjeçovit, Mjedës, Migjenit, Prennushit, Koliqit, Camës, Pipës, Rrepishtit , Shllakut, Dedës, Gjeçit e shume e shume te tjereve , në shërbim të edukimit të brezit të ri ! A duhet dhe a mund të jemi bashkë për ruejtjen e traditave tona, për ruejtjen e identitetit tonë ?
Jemi të ndërgjegjshëm për situatën e vështirë ekonomike dhe morale që po kalojnë shqiptarët, por në të njajtën kohë jemi po aq të ndërgjegjësuem dhe të bindun se nuk duhet me hupë kohë, por me u bashkue me kontributin tonë rreth nji ideali që nuk lidhet me partitë politike, as me besimet fetare, as me nacionalizmin agresiv dhe as me diskriminimin e pakicave etnike etj., por që ka si objektiv vetëm ruejtjen e identitetit etnik, nderimin e flamurit kuq e zi, për nji kohezion sa ma të fortë ndërmjet shqiptarve kudo që ndodhen me qëllim respektimin e sakrificës së mijra shqiptarve që derdhën gjakun për atë flamur dhe nderimin e të gjithë atyne që sakrifikuen çdo gja për kulturën dhe traditen tonë , për gjuhen Shqipe që nuk mund të kuptohet pa bashkimin dhe nderthurjen e Gegnishtes me Tosknishten..
Vetëm kështu bashkohen shqiptarët rreth identitetit të tyne historik tue u radhitë me krenari si nji ndër popujt ma autokton tëBallkanit . Ky asht vizioni i së ardhmes që i hapë rrugën Shqipes dykrenare drejtë naltësive hapsinore për me fluturue “ la e më la “. Te bashkohemi pra e mos tëpresim ma!