Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

TIRANA DHE PRISHTINA NË GARË PËR DESHQIPËZIMIN E SHQIPES

by

Nga SKËNDER BUÇPAPAJ/

Jeni duke folur e punuar shqipen për ta deshqipëzuar, kombin për ta shkombësuar, shqiptarët për t’i deshqiptarizuar. Nëse do të kishim parasysh realitetin e sotëm të politikës ndaj gjuhës shqipe në Tiranë e në Prishtinë, kjo do të ishte anasjella e vargjeve që dikur Lasgush Poradeci, plot lavdërime të merituara, ia kushtonte Asdrenit: “Pate shkruar e punuar/ Kombin për t´a kombësuar,/ Shqipen për t´a shqipëzuar”.
Në Prishtinë, me dijetarë të shqipes së lëvruar, kryesisht nga dy kryeqytetet tona po mbahet Seminari i Gjuhës dhe Kulturës Shqiptare, një nga veprimtaritë më me traditë dhe më me vlerë të kësaj natyre ndër ne shqiptarët. Pa i paragjykuar tematikat e punimeve të seminarit, e shoh të udhës dhe të kohës t’ua kujtoj atyre disa nga prirjet e mbrapshta të përdorimit të shqipes në mediat tona të shkruara e të folura nga prezantuesit, nga folësit, nga gazetarët si dhe nga qeveritarët e zyrtarët e tjerë shqiptarë, kryesisht në Tiranë e në Prishtinë.
Këto prirje, mendoj unë, vijnë si veprime të qëllimshme, aq sa si shkujdesje, të dyja dukuri të pafalshme, sa dhe të dënueshme e të palejueshme.
Vërej se në mediat e Tiranës dhe në foltoret e tjera zyrtare po merr përmasa të pandalshme të qëllimshme prirja për toskërizimin e shqipes letrare (standarde), duke e kthyer atë në fazat e pakultivuara të këtij dialekti, ku çdo nëndialekt dhe çdo e folme e kujtdofolësi me prejardhje nga ato zona merret si letrarishte (standarde) e mirëqenë. Kjo e çon dëm mundimin të paktën 105 vjeçar, që nga Kongresi i Manastirit, për njëjtësimin e shqipes, duke e thelluar hendekun, duke i larguar dy dialektet kryesore. Unë nuk jam as për revansh as për kundër-revansh mes tyre, jam për rrjedha të natyrshme afruese, për thellim dhe pasurim të natyrës së shqipes letrare dhe për ruajtje, gjallërim e përfshirje gjithnjë e më të madhe të të gjitha dialakteve kryesore dhe të gjitha burimeve të tjera të sotme e historike gjuhësore në punët e shqipes letrare.
Gjithnjë në mediat e Tiranës, e shoh – tashmë – si një shkujdesje të tepëruar, përherë e më shëmtuese prirjen për të mos i përshtatur emrat me përcaktorët e tyre (mbiemra, përemra, numërorë rreshtorë e tjerë) në numra (njëjës e shumës), por edhe në gjini (mashkullore dhe femërore). Kjo prirje është gjithnjë e më stihike sidomos në përdorimin e emrave dygjinorë (ambigjenë), aq të shumtë në shqipe – ku shumë emra mashkullorë, kur kalojnë në shumë marrin gjininë femërore, kështu që mbiemrat e tyre, përemrat, rreshtorët e tjerë, që marrin është e domosdoshme të jenë në femërore. Kjo karakteristikë e shqipes, ndër më të qenësishmet, nuk respektohet. Do të isha i gatshëm ta pranoja këtë shkujdesje si një prirje për zhdukjen e dygjinishmërisë në shqipe, por unë e vërej se folësit e shqipes në mediat e Tiranës, pa çarë kokën, emrave mashkullorë iu vënë përcaktorë femërore, ndërsa atyre femërorë iu vënë përcaktorët mashkullorë. 
Duke u zhvendosur tek mediat e Prishtinës vë re prirjen e përdorimit të tepëruar të tingullit ‘ll’ deri në atë masë, ndoshta, sa të rrezikojë kundërvënien ndaj ‘l’. Sidomos kjo të vret veshin (dhe sytë) kur dëgjon (lexon) përdorimin e emrave të përveçëm të huaj me përkatësi nga gjuhë që nuk e kanë fare tingullin ‘l’, siç janë gjuhët gjermanike (gjermanishte, suedishte, norvegjishte, danishte e tjerë), neolatine (italisht, frëngjisht, spanjisht, e tjerë). Këtë prirje e vë re, mjerisht, edhe tek përdorues intelektualë, pra çka do të parakuptonte të kishin vetëdijë të lartë gjuhësore.
Në këto media tërheq vëmendjen përdorimi i gabuar i foljeve – si përdorimi i kohëve të përbëra të së shkuarës në vend të kohëve të thjeshta (e kryer e thjeshtë, e pakryer), ku e kryera e thjeshtë sidomos nuk përdoret pothuajse fare; përdorimi i gabuar i vetës së tretë njëjës të kohës së ardhshme, si dhe i vetës së tretë njëjës të së tashmes së lidhores; përdorimi i pësores në vend të veprores.
Gjithashtu në këto media vihet re përdorimi i gabuar i emrave – përdorimi i kundrinorëve me parafjalë në vend të kundrinorëve të drejtë. 
Në mediat e të dyja kryeqyteteve vihet re vërshimi i pafund, krejtësisht i pakontrolluar, i fjalëve të huaja kryesisht të panevojshme dhe mungesa e çdo dëshire, çdo vullneti, çdo kujdesi nga ana e folësve për t’i zëvendësuar ato me fjalë të brumit shqip.
Më alarmantja, më fatalja, mendoj unë, është prirja për të futur në shqipe shprehje gjuhësore të huaja, në formën e kalkeve sintaksore, duke përdorur struktura, fjali dhe fraza (periudha) të tëra me fjalë shqipe, por me sintaksa të huaja. Në mediat e Tiranës këto kalke vijnë nga ndikimi i greqishtes, italishtes, anglishtes e më pak frëngjishtes. Ndërsa në Prishtinë këto kalke vijnë nga ndikimi i gjuhëve sllave dhe më pak nga ndikimi i gjermanishtes dhe i ndonjë gjuhë neolatine.
Është e habitshme që Tirana dhe Prishtina nuk janë marrë vesh ende deri sot për njëjtësimin e termave teknikë të përdorimit të specializuar në fusha të tilla të ndjeshme si ato politike, ekonomike, kulturore e tjerë, ku për të njëjtat institucione ose dukuri përdoren terma krejt të ndryshme, ndonëse Republika e Shqipërisë dhe Republika e Kosovës janë të dyja shtete shqiptare.
Gjithashtu më shqetëson fakti se Tirana dhe Prishtina nuk merren ende vesh për njëjtësimin e qëndrimit ndaj përdorimit të emrave të përveçëm të huaj në alfabet latin ose të burimeve të tilla në mediat tona të shkruara. 
Për sa më sipër, unë mund të sillja këtu shembuj të panumërt ilustrues, por këtë nuk e bëj, sepse e ndjej se kjo, pavarësisht shkallës së lartë të formimit tim filologjik, nuk është detyra ime. Kjo është detyra e gjuhëtarëve, është detyra e mësimdhënësve, është detyra e Akademive, Universiteteve, e katedrave të gjuhës shqipe, e institucioneve shkencore që paguhen për mbarëvajtjen e gjuhës shqipe. 
Një ndër detyrat kryesore dhe të shenjta të gjuhëtarëve dhe gjuhësisë është pikërisht dallimi në kohë i prirjeve të një gjuhe, pengimi i prirjeve të dëmshme e të mbrapshta dhe nxitja e përkrahja e prirjeve të dobishme e pozitive. Për ta kryer këtë detyrë gjuhësia dhe gjuhëtarët lipset të kenë vetëdijën gjuhësore qytetare më të lartë të shoqërisë përkatëse. 
Në Tiranë dhe në Prishtinë është koha që ta kuptojnë se nuk ka shtet në botë pa politikë gjuhësore, sikurse nuk ka shtet në botë pa politikë kulturore. Nuk ka shtet në botë që, në qendër të politikës së tij kulturore, nuk e vë politikën gjuhësore. Gjuha amtare është thelbi i identitetit kulturor të një kombi. Rrudhja e gjuhës amtare është rrudhje e identitetit kulturor të një kombi. Në botë ekzistojnë ose rrudhje kulturore, ose ekspansionet kulturore, rrugë të mesme nuk ka.
Dikur në Tiranë, pranë qeverisë, ka ekzistuar Shërbimi i Këshillimeve Gjuhësore. Ai nxirrte, ndër të tjera, revistën Gjuha Jonë, që merrej me anë të ndryshme të përdorimit të përditshëm dhe të kultivuar të shqipes, me pastrimin dhe pasurimin e saj. Të njëjtën gjë bënte në Prishtinë revista Gjuha Shqipe, si dhe rubrika të ndryshme në botimet periodike, në botimet e tjera, në radion dhe televizionin e Prishtinës. Një shërbim i tillë i rikthyer do të ishte një ndër masat urgjente për të marrë në dorë gjendjen e dobësuar dhe të çoroditur të shqipes.
Natyrisht, përgjegjshmëria ndaj gjuhës amtare do të parakuptonte një strategji të përbashkët shtetërore në Tiranë dhe në Prishtinë, e cila të pasqyrohej në një politikë të përbashkët shtetërore, në një politikë kombëtare gjuhësore, e ndërtuar kjo mbi bazën e ligjësive të gjuhës shqipe dhe e zbatuar në programet parashkollore, shkollore e universitare, në administratat, në mediat e sa më gjerë, në krejt shtrirjen.
Gjuha letrare është hapësira ku takohen, bashkëveprojnë, ndërveprojnë, ndikojnë dialektet dhe të folmet. Detyra e saj kryesore dhe e shenjtë është vënia e folësve të saj, e lëvruesve të saj në marrëdhënie sa më optimale mes tyre, vënia e dialekteve dhe të folmeve përbërëse në marrëdhënie sa më optimale mes tyre, vënia e breznive trashëguese të kësaj gjuhe në marrëdhënie sa më optimale mes tyre, vënia e marrëdhënieve sa më optimale mes saj dhe gjuhëve të tjera, sa më shumë gjuhëve të tjera, sa më shumë kulturave të tjera, pra mbi baza sa më të barabarta sa më të dinjiteshme, sa më të kujdesshme, sa më pak të druajtura, sa më pak të shkujdesura.
Nuk ka komb të kulturuar që të mos jetë i interesuar dhe i përkushtuar që gjuha e tij amtare të flitet dhe të shkruhet me sa më kompetencë nga të gjithë anëtarët e tij, brenda hapësirës së tij kombëtare dhe kudo tjetër që kjo gjuhë është mbartur, është trashëguar, është përcjellë. Nuk ka komb të kulturuar që do t’ia lejonte vetes të ketë pasardhë të cilët nuk e përdorin dot apo nuk e përdorin me kompetencë gjuhën amtare, shprehja më e konsoliduar e së cilës është gjuha letare (pra, standarde). Dhe nuk ka komb të kulturuar që të mos interesohej të përkushtohej që gjuha e tij amtare të pëlqehet dhe të përvetësohet nga sa më shumë folës të huaj.
Dhe nuk ka shtet të përgjegjshëm që të mos jetë i interesuar e i përkushtuar, me vetëdijë e përgjegjshmëri sa më të lartë, t’iu përgjigjet interesave dhe përkushtimeve kulturore të kombit të tij.

 

SEVDALLINJTË MANJAKË TË PARTIVE – DIVERSION EDHE KUNDËR MEDIAVE ONLINE

by

Nga SKËNDER BUÇPAPAJ/

Njëfarë lexuesi i botimit online të gazetës ‘Dielli’, i cili nënshkruan gjithnjë me ndajshtimin profesional ‘M. A. Economics’, mëtoka tashi t’ia imponojë kësaj gazete politikën botuese. Sipas tij në ‘Dielli’ u dashka të botojnë ekonomistë, mjekë, aparatçikë, por të mos botojnë gazetarë profesionistë të dëshmuar një jetë të tërë. Kjo do të ishte njëlloj sikur ne gazetarët t’i urdhëronim ekonomistët të na e lënë ne profesionin e tyre meqë edhe ne e dimë sa bëjnë 3+5. Me të njëjtën logjikë, t’i urdhëronim mjekët, juristët, inxhinierët, politikanët e të tjerët të na i lënë ne klinikat, studiot, laboratorët, karriket, pushtetet e tyre. Sidomos këtë ta bënin ata që janë më të shquarit në fushat përkatëse.

Unë mendoj se ‘Dielli’ bën mirë që i boton mendimet e ndonjë Çini. Edhe ne ia kemi botuar në gazetën tonë online sa herë që Çini na i ka dërguar. Natyrisht, nuk kemi menduar se ia shtonim kështu vlerat gazetës, por e kemi respektuar dëshirën e tij të padëmshme për të shprehur mendimet e tij publikisht për një çështje të caktuar. Prej kohës kur botues i ‘Diellit’ është kolegu i nderuar Dalip Greca ne kemi një partneritet të frytshëm me këtë gazetë. Kjo periudhë, për më tepër, përkon edhe me një nga kohët më të ndritshme të Federatës Panshqiptare Vatra, të drejtuar nga atdhetari i ndritur Dr. Gjon Buçaj, duke na i kthyer në kujtesë kohët e dritëshme të Vatrës së Konicës, Nolit dhe kolosëve të tjerë vizionarë të shqiptarisë.

Në shkrimin “Votimet më të mira të organizuara ndonjëherë në Shqipëri dhe qejf mbetja gazetareske”, lexuesi Çini, krahas kënaqësisë prej të përvuajturi ndaj kësaj arritjeje të 23 qershorit 2013, shpreh pakënaqësinë prej arroganti ndaj shkrimit të zonjës Buçpapaj për letërkëmbimin publik midis Dr. Berishës dhe Gentjanit 16 vjeçar që i lutet idhullit të tij të mos largohet asnjëherë nga politika. Në shkrimin e saj zonja Buçpapaj, fare thjesht, pa lënduar njeri, vetëm duke ia kujtuar Berishës arsyet për se Gentjani të mos e lexojë përgjigjen e Berishës, shprehet kundër një forme të tillë bajate të propagandës. Shqetësimi i kryesor që ngre zonja Buçpapaj në shkrimin e saj është politizimi i parakohshëm i fëmijëve, moshë lehtësisht e lëndueshme, çka çon edhe në zhgënjime të cilat shndërrohen po aq lehtësisht në trauma për brezin e ri.

Misioni i gazetarit, siç është i ndryshëm ndaj misionit të ekonomistit, mjekut, juristit, inxhinierit e tjerë, është i ndryshëm ndaj misionit të politikanit. Është politikani ai që vendos për mënyrën dhe kohën e largimit nga politika, ashtu siç ka vendosur ai për mënyrën dhe kohën e ardhjes në politikë. Është punë e tij si e percepton ai verdiktin e Sovranit në kohë të caktuara. Ndërsa gazetari e ka për mision të pasqyrojë dhe ta shprehë të vërtetën cilado qoftë ajo. George Orwell, të cilin, për shembull, Berisha e parapëlqen në retorikat e tij, thotë se gazetaria është edhe ajo që iu pëlqen veshëve tanë, edhe ajo që nuk iu pëlqen.

Sikur të ishte duke marrë fjalën në ndonjë mbledhje të organizatës bazë të partisë, ky Çini, stigmatizon shembullin që nuk duhet lejuar dhe që duhet ndaluar, si dhe stimulon shembullin e përparuar, që duhet përhapur dhe inkurajuar. Shembull i përparuar për shkrimet me temën e 23 qershorit, sipas tij, janë shkrimet e Dr. Enver Bytyçit dhe të Dr. Elton Marës. Shkrimet e Bytyçit me këtë temë unë nuk i lexoj, sepse e marr me mend se çfarë mund të shkruajë një drejtor aktual i marrëdhënieve publike të Ministrisë së Kulturës në këtë rast. Ndërsa shkrimet e Marës i lexova. Më 21 qershor ai bën thirrje për votim sa më masiv, iu kundërvihet thirrjeve për bojkotim të votimeve, ashtu siç kemi bërë edhe ne me shkrimet tona. Ai beson se qeveria, me punën e madhe që ka marrë, do të fitojë një mandat të tretë. Më 3 korrik Mara ngre pyetjen a fitoi apo humbi sovrani me votën e tij të 23 qershorit. Ai i shtron me qetësi dhe mirësjellje mendimet e tij, pa rënë në sevdallosje ndaj ndonjë partie apo lideri, pa tone arrogante, brutale, fyese, si ato të lavdëruesit të tij.

Lexuesi i lartpërmendur i ‘Diellit’, z. Cini, e krahason rolin e zonjës Buçpapaj me rolin e Kasandrës së antikitetit. Ai bie në skemën e biografit zyrtar të Berishës dhe, padashur, kështu e lartëson rolin dhe figurën e së kritikuarës së tij. Kasandra e mitologjisë greke, nga Homeri e deri sot, në penën dhe gojën e poetëve, filozofëve, oratorëve, është simbol i profecisë së pagabueshme. E vetmja mbresë negative që e shoqëron emrin e saj është se profecitë e saj nuk janë dëgjuar në kohën kur ajo i ka shpallur. Ajo është parashikuese e tragjedive. Zonja Buçpapaj nuk ka parashikuar asnjëherë tragjedi, dhe 23 qershori nuk ishte e tillë, siç e kishin paralajmëruar shumë Kasandër dhe Kasandra, ‘të djathtë’ apo ‘të djathta’, e cila, sipas tyre, do të ndodhte po të fitonte e majta.

Sikurse e thotë vetë titulli i shkrimit “Votimet më të mira të organizuara ndonjëherë në Shqipëri dhe qejf mbetja gazetareske”, autori e mban lugën e tij plot duke i mëshuar idesë së përkryeshmërisë së zgjedhjeve të 23 qershorit. Kjo, në fakt, është ide e vëzhguesve ndërkombëtarë, ndërsa humbësit e zgjedhjeve në thelb nuk pajtohen me këtë përkufizim. Ata të gjithë shpallin se votat e LSIsë ishin të blera me para në dorë. E çfarë organizimi të mirë kanë votimet e blera. E çfarë organizimi të mirë kanë zgjedhjet ku 30% e votimit ishte votim familjar?

Organizimi i votimeve të 23 qershorit është një precedent që nuk bën të përsëritet me kurrë në Shqipëri për një fakt tjetër tejet kapital: mbajtjen e vendit për rreth tetë muaj rresht në fushatë të pandërprerë parazgjedhore dhe zgjedhore. Një ekonomist fare i thjeshtë, edhe z. Çini, mund t’i bjerë lapsit dhe të llogarisë humbjet e Shqipërisë nga këto zgjedhje. Në maj dhe qershor, për shembull, PD shpall se ka nxjerrë në sheshe 2 milionë njerëz. Partitë tjera kanë nxjerrë pjesën e mbetur. Të mbash në sheshe 3 milionët e vendit tënd me muaj të tërë është një papërgjegjshmëri e pafalshme. Përveç kostos shumë të lartë, për një vend kur një pensionist merr mesatarisht as 100 Euro në muaj, në një vend ku zgjedhjet kostojnë me miliona Euro por ku partitë i fshehin burimet dhe po ashtu edhe bëjnë edhe ekonomistët militantë.

Z. Çini është ngelës edhe në profesionin e tij. Ai dështon edhe kur e llogarit si humbje rezultatin zgjedhor të PS – kur në fakt është rreth 100 000 vota më shumë se katër vjet më parë. Edhe kur llogarit numrin e deputetëve përsëri gabon.

Tashi ‘demokratët’ mëtojnë se kocka në fytin e tyre të humbësve është pikërisht LSI e larguar nga koalicioni. Kur Meta u largua nga koalicioni, ndonjë allçak i PDsë shpallte se, me këtë largim, PD do të merrte 40% elektorat më shumë se në vitin 2011 kur kishin qenë aleatë PD-LSI. Zonja Buçpapaj e quante një fantazi të pabazuar dhe kundërproduktive një mendim të tillë. Allçaku përdorte faceboookun për të sharë zonjën Buçpapaj dhe mua. Për këtë ai gradohej menjëherë zëvendëministër i Jashtëm. Tash Metës ia përmendin bllokun në dorë të gjithë në PD, nga i pari tek i fundit, por ata ishin faktor kryesor i mosdhënies së drejtësisë ndaj njeriut me bllok në dorë, për çka zonja Buçpapaj i pati kritikuar në kohën kur ndodhte. Kur Berisha mori bashkinë e kryeqytetit, ne e përkrahëm, sepse ishte precedent krejt i papranueshëm që Edi Rama të kërkonte një mandat të katërt në bashkinë e kryeqytetit. Kur Berisha mori presidentin, kryeprokurorin, kreun e SHIKut, në përplasje madje me aleatët amerikanë dhe evropianë, ne e kritikuam si të dëmshme për të ardhmen e tij politike, të PD, demokracisë, integrimeve. Ne nuk u pajtuam as me mosndriçimin e skandaleve të shumta gjatë qeverisjes së PD, sidomos në mandatin e dytë.

Më tej autori i shkrimit “Votimet më të mira të organizuara ndonjëherë në Shqipëri dhe qejf mbetja gazetareske”, ia lejon vetes ta kritikojë PDnë për çështjen e pronës, për çështjen e ish të burgosurve dhe ish të përndjekurve politikë, për çka ne e kemi kritikuar sistematikisht për politikë ekstremisht të majtë të PD në këtë tetë vite, sidomos në mandatin e dytë.

Z. Cini nuk harron as në këtë shkrim të merret me ish presidentin Bamir Topi. Këtë temë në fakt nuk e harroi as PD, e cila e vuri makinerinë e saj propagandistike kundër Topit dhe Spahiut më shumë se kundër Ramës. Ndërsa Metën, gjoja si padashje, e harruan fare, për çka u kuajtuan vetëm tashi. Në fakt kinezëria e kohës së Revolucionit Kulturor e PD se Meta do ta tradhtonte Ramën dhe do të kthehej tek fitimtari Berisha pësoi fiasko totale.

Partia e Bamir Topit fitoi 30 mijë vota në zgjedhjet e 23 qershorit, por, falë ligjit aktual zgjedhor, nuk fitoi asnjë deputet. Nëse bashkohej me PS ose PD e kishte të sigurtë një grup parlamentar. Por Topi dëshmoi integritet dhe nuk u bashkua me Islamët, Kadelët, Dogjanët dhe Dukët e PD dhe aleatëve të saj.

Qëndroj tek kjo temë, sepse z. Çini e ka alergji të jashtëzakonshme Bamir Topin, për çka nuk kërkoj arsye personale, siç bën Cini me të tjerët. Siç e përmenda më lart, ne Cinit ia kemi botuar të gjitha opinionet e tij kundër Topit. Por ne nuk e kemi pranuar dhe nuk e pranojmë rolin diversionist në mediat, qoftë ato audiovizive, qoftë të shtypura, qoftë online, qoftë sociale.

Z. Çinit, i cili na ishte paraqitur si mik i një mikut tonë të ngushtë, i duket burrëri e madhe që të përdorë miqësinë në facebook për të kundërkomentuar çdo koment të zonjës Buçpapaj në facebook, për të bërë komente negative kudo që zonja Buçpapaj boton në mediat online, për të organizuar edhe miq të tij që t’i bashkohen në këtë mision.

Ne e kemi për detyrë t’ia kujtojmë atij dhe çdokujt se çdo media ka politikën e saj botuese. Përpjekja për t’ua imponuar atyre politikën botuese është një totalitarizëm stalinist i kulluar. Edhe në facebook secili e administron vetë faqen e tij dhe është ai pëgjegjës për të. Përpjekjet për stalking janë të dënueshme dhe të papranueshme. Prandaj facebooku ka vënë në dispozicion mjetin e bllokimit dhe ka paraqitur tek çdo përdorues kujtesën e etikës së facebookut.

Këto ne i respektojmë me skrupulozitet. Dhe askush nga miqtë e facebook nuk ka pse të ndihet i cënuar pse ne i parashtrojmë mendimet tona edhe kur janë të ndryshme apo të kundërta me të tjerët. Komunikimi funksionin kur ekziston mirëkuptimi i ndërsjellët për ndryshueshmërinë apo kundërshtinë e pikëpamjeve. Demokracia ua kthen të gjithëve funksionin e të menduarit, të cilin diktatura ua kishte marrë, pasi për ta mendonte Vëllai i Madh.

Faqet në facebook dallohen edhe për nga përkatësia profesionale: Gazetarët paraqesin rubrikat e tyre, arritjet e tyre, idetë e tyre; piktorët paraqesin punimet e tyre; kineastët paraqesin sekuencat e filmave të tyre; këngëtarët albumet e tyre; politikanët samitet e tyre. Nga ana tjetër, paraqesin edhe pjesë të jetës së tyre private që duan t’i ndajnë me miqtë. Kjo nuk ka pse të lëndojë askënd.

Edhe ne kemi të drejtën tonë t’i profilizojmë faqet në facebook, ku t’i përfshijmë edhe botimet e reja, shkrimet e reja, gazetën tonë online e tjerë. Ato janë pjesë e suksesit tonë të një karriere të gjatë, qoftë kur kemi qenë në Shqipëri, qoftë në Perëndim prej gati 20 vitesh ku e ushtrojmë profesionin e gazetarit me sukses të plotë. Një arritje rekord për ne përbën gazeta e përditshme “Bota sot”, e botuar në Evropë, Amerikë, Kosovë, Maqedoni, e cila arriti tirazhin rekord me 200 000 kopje, diçka e paarritshme në mediat shqiptare në tërësi, diçka e paarritshme nga mediat e këtij lloji të të huajve në Perëndim. Ky sukses është i lidhur shumë ngushtë me rolin tonë – unë si kryeredaktor dhe zonja Buçpapaj si redaktore kolumniste.

Duke qenë gazetarë profesionistë me një karrierë të gjatë dhe tejet të suksesshme, ne jemi edhe anëtarë aktivë të disa shoqatave ndërkombëtare, perëndimore, zvicerane apo shoqatave të krijuesve artistikë. Ky është një kapital profesional, etik, njerëzor i cili nuk mund të zbehet as të mohohet prej askujt. Zonja Buçpapaj kohët e fundit, përveç botimeve poetike, ka bërë edhe botime publicistike. Vlerësimet e autoriteteve të larta të mendimit, kulturës, dijes publicistikë, shkrimeve shqipe si ato të Jusuf Buxhovit dhe të Dr. Përparim Kabos për librin “Tirania e tranzicionit” apo të Frank Shkrelit për librin “Trauma e tranizicionit – Ditari i një gazetareje” janë dëshmi objektive e padiskutueshme.

Urojmë që z. Çini, në kuadrin e ndryshimit epokal që po pritet të ndodhë në Shqipëri, çka shpresojmë të ndikojë edhe në emancipimin e mendësive edhe tek shqiptarët nëpër botë, të mos merret më me zonjën Buçpapaj. Le të merret me temat e veta apo të nxitura nga shkrimet e autorëve të tjerë. Dhe të mos mëtojë për grada nga një regjim i cili tashmë ka pushuar përfundimisht së dhëni grada.

Ndërkohë, mendojmë se gazetari asnjëherë nuk duhet të konfondohet me lexuesin. Kjo lidhet me etikën profesionale dhe morale. Sepse nëse gazetarët guximtarë do t’i sulmonim rregullisht me taborret e militantëve, atëherë do t’ia marrim shpirtin së vërtetës. Zoti Çini është ekonomist, ai për arsyet e tij personale nuk i pëlqen shkrimet tona. Ok. Deri këtu nuk ka asgjë të keqe. Për të shprehur mendimet e tij, ai ka spazion e komenteve si lexues, ku le të thotë çfarë mendon, pa fyer dhe pa cënuar integritetin e gazetarëve dhe të mediumit ku ata i botojnë shkrimet.

Me këtë rast, edhe një herë shprehim vlerësimin tonë ndaj botuesit të Diellit, z. Dalip Greca dhe kryetarit të Vatrës, z. Dr.Gjon Buçaj, që përmes Diellit, i kanë dhënë dritë fjalës së lirë, së cilës në Shqipëri i është zënë fryma në Shtratin e Prokrustit.

 

VOTA PARANDALUESE

by

Nga SKËNDER BUÇPAPAJ/

Duket qartë se 23 Qershori ishte një revoltë qytetare e shprehur me votë, parathënie e heshtur e një zgjimi të vrullshëm të pritshëm qytetar ndaj sistemit të vendosur në Republikën e Shqipërisë nga klasa politike aktuale. Ndëshkimi u bë, kësaj radhe, me përzgjedhje, kundër partisë që qeveris vendin në tetë vitet e fundit.

Shkrimi im i sotëm është rimarrje e një eseje të filluar muaj më parë, atëherë me titullin “Shqipëria – ana e prapme e Greqisë”. Ishte në jehonë të drejtpërdrejtë të shkrimit “Oligarkia e kalbur e Greqisë”, të gazetarit grek Kostas Vaxevanis, botuar më 6 janar 2013 në gazetën New York Times.

“Demokracia është si biçikleta: nëse nuk di ta ngasësh, atëherë bie. Mjerisht, biçikleta e demokracisë greke ka kohë që është prishur. Pas kolapsit të juntës militare më 1974, Greqia krijoi vetëm një formë hibride, krejt të zbehtë të demokracisë. Ti mund të votosh, mund t’i përkasësh një partie dhe të protestosh. Në thelb, megjithatë, një klikë e vogël ushtron të gjithë pushtetin e mirëfilltë politik,” e fillonte shkrimin e tij Vaxevanis.

“Nga e gjitha çfarë është thënë për krizën greke, shkruan ai, shumë është lënë pa thënë. Kriza është bërë një shesh beteje mes interesave dhe ideologjive. Në pyetje është roli i sektorit publik dhe pasuria e shtetit. Po, në Greqi ka një sektor publik jofunksional; për 40 vitet e shkuara partitë sunduese ua shpërndanë postet qeveritare përkrahësve të tyre, pavarësisht kualifikimeve të tyre.”

Por problemi real me sektorin publik, sipas gazetarit grek, është elita numerikisht e vogël e biznesmenëve të cilët e quajnë veten “sipërmarrës”. Ata i korruptojnë politikanët për të marrë kontrata të majme qeveritare, rëndom me çmime shumë të ulëta. Ata gjithashtu kanë në pronësi shumë media të vendit, çka ua bën të mundur që veprimet e tyre të blindohen me heshtje. Vaxevanis i krahason ata me lordin e drogave Pablo Escobar të Kolumbisë dhe me liderin paramilitar të Serbisë, Arkanin.

Për thellimin e krizës, gazetari fajëson Evangjelos Venizellosin, më herët ministër i financave dhe pastaj kryetar i PASOKut, për politikat e tij të taksave dhe për ligjin grek që iu jepte imunitet të gjerë ministrave. “Hile të tilla vazhdojnë prej dekadash. Publiku është i privuar nga informacioni real, përderisa televizionet, gazetat dhe faqet online të lajmeve janë të kontrolluara nga elita ekonomike dhe politike.”

Lexuesit ia kujtoj se Kostas Vaxevanis është gazetari që u arrestua nga qeveria greke pasi botoi në revistën e tij mujore “Hot Doc” (dokumente të nxehta) listën e 2000 qytetarëve grekë të cilët shmangnin pagimin e taksave dhe tatimeve në vendin e tyre, duke i depozituar në Zvicër paratë e tyre të fituara në Greqi. Bëhej fjalë për të ashtuquajturën Lagarde List, të cilën më 2010, Christine Lagarde, asokohe ministre franceze e financave, më vonë Presidente e Fondit Monetar Ndërkombëtar, ua dorëzonte zyrtarëve grekë, personalisht Venizellosit, i cili nuk ia dorëzoi askujt listën. Arsyeja pse e bëri këtë ishte se Lista Lagarde “implikonte një grup të korruptuar që flet në emër të demokracisë edhe kur e rrënon atë: zyrtarë me kompani offshore, miq dhe të afërm të ministrave, bankierë, botues dhe të tjerë të përfshirë në tregun e zi”, siç shkruan Vaxevanis. Për arrestimin e tij media greke heshti plotësisht. Vetëm jehona e mediave të huaja e detyroi qeverinë greke të zbrapsej nga vendimi.

Konkluzioni i Vaxevanis është se “populli grek duhet ta riparojë biçikletën e tij të demokracisë duke kërkuar që t’iu jepet fund hileve dhe korrupsionit. Gazetarët duhet t’i rezistojnë manipulimit dhe t’iu rikthehen detyrave të tyre të profesionit. Dhe qeveria duhet të ringjallë trashëgiminë e lashtë demokratike greke – në vend që të vrasë lajmësin.”

Venizellos ishte ministër i financave në qeverinë e Jorgo Papandreut. Ky i fundit, në krye të PASOK vinte në pushtet pasi populli rrëzoi me votë qeverinë e Karamanlisit. Ishte një votë që shprehte revoltë ndaj së djathtës greke. Një votë që i jepte shans së majtës së atjeshme të çrrënjoste sistemin e kalbur disadhjetëravjeçar të oligarkisë greke.

Jorgo Papandreu, kur vinte në pushtet, ishte tërësisht i vetëdijshëm për realitetin me të cilin i duhej të përballej ai dhe qeveria e tij. I mundur dy herë nga Kostas Karamanlis, ardhur në pushtet falë një vote proteste ndaj Karamanlisit, i cili nuk ishte i aftë të përballej me krizën ekonomike dhe ta pastronte partinë e tij nga korrupsioni, Papandreu propozonte një plan 3 miliardë eurosh për të ringjallur ekonominë nëpërmjet investimeve, ‘zhvillimit të gjelbër’ dhe mbrojtjes së konsumatorëve duke i financuar me një reduktim të shpenzimeve shtetërore dhe një rishpërndarje fiskale të arritur nëpërmjet taksimit të të pasurve dhe kishës.

Jorgo A. Papandreu, në një shkrim të tij, të botuar në “International Herlad Tribune” dhe media të tjera kryesore amerikane më 10 mars 2010, me rastin e vizitës së tij tek presidenti amerikan Barack Obama, katër-pesë muaj pas ardhjes në pushtet, pra i ri në detyrë, shprehte vendosmërinë e tij për t’u përballur me problemet e krizës dhe për aftësitë e vendit të tij për të arritur ringjalljen ekonomike, ndonëse ai thekson se kur erdhi në postin e tij, nuk e dinte shkallën e vërtetë të rrënimit ku ishte zhytur Greqia. Me masat e tij energjike, ai mëtonte të kapte nivelet e Bashkimit Evropian brenda vitit 2012.

Shkrimi i tij titullohej “Greqia nuk është një ishull” dhe Papandreu theksonte se kriza greke ka ndihmuar të hedhë dritë mbi realitetin evropian. “Por sikurse Greqia nuk është një ishull, as Evropa nuk jeton në izolim. Ne jemi të gjithë pjesë të një sistemi financiar të ndërtuar keq që duhet të ndreqet urgjentisht.” Kështu përpiqej të bënte Odisenë, duke shpërndarë fajin dhe përgjegjësinë ndaj Evropës dhe sa më gjerë përtej saj: “Unë jam në Uashington për ta takuar Presidentin Obama me një mesazh nga Evropa: Sfida me të cilën përballemi nuk është thjesht greke apo evropiane; është edhe amerikane, dhe së bashku ne duhet të gjejmë një zgjidhje.” Vetë kryeministri grek pranonte ndërkaq se sistemi grek disadhjetëravjeçar ishte i bazuar në ryshfetin në të gjitha sferat e shoqërisë, por kërkonte që pa vonuar, pa debate shterpë të triumfojnë ndaj peshkaqenëve financiarë të cilët e kanë pasuruar veten, ndërkohë që qytetarët e rëndomtë kanë humbur punët, shtëpitë dhe pensionet e tyre.

Papandreu, megjithatë, nuk e kuptoi se vota që e solli në pushtet ishte thjesht një votë e cila përkohësisht parandalonte një revoltë të gjerë popullore, e cila nga një revoltë ndaj një force politike do të shndërrohej në një revoltë ndaj një klase politike. Ai nuk arriti t’i mbante pemtimet, sepse partia e tij vetë ishte e zhytur në korrupsion, madje vetë ministri i financave, pasuesi i tij në krye të partisë, Venizellosi ishte dhe mbeti një kupolë mbrojtëse për korrupsionin socialist dhe për korrupsionin grek në përgjithësi. Në fund të shkrimit të tij, Papandreu kërkonte parandalimin e një krize të re që mund të shndërrohej në epidemike. Edhe këtu ai pati të drejtë, por sikurse ai as kolegët e tij gjithandej nuk mundën ta bënin një gjë të tillë, sepse i patën dhe i kanë duart e tyre të lidhura nga korrupsionet e veta.

Peshkaqenët financiarë të Papandreut janë pikërisht oligarkët e kalbur të Greqisë të Vaxevanisit. Prandaj titulli “Oligarkët e kalbur të Greqisë” mund të përshtatej në “Oligarkët e kalbur të Shqipërisë”. Këtë realitet e pranon për herë të parë në Shqipëri, në një intervistë të djeshme në Zërin e Amerikës, gazetari Fatos Lubonja. E pamundur që gazetarët e tjerë, intelektualët e tjerë të mos e kenë parë realitetin e vendit të tyre, por ata, si kolegët grekë, janë pjesë e problemit, nuk janë aspak pjesë e zgjidhjes.

Lubonja është i vertëdijshëm se zgjedhjet e 23 Qershorit nuk i tundën fare forcat oligarko-mafioze. Ai thotë se filtrit të votës i shpëtoi Ilir Meta, të cilin gazetari ynë e sheh si simbol të korrupsionit dhe klientelizmit, sepse vota u adresua kryesisht si ndëshkim ndaj Sali Berishës, madje, për paradoks, duke e shpërblyer Metën, meqë duke sfiduar aleancën me Berishën, ai mundësoi goditjen e autoritarizmit të tij, goditjen e sistemit të pandëshkueshmërisë së krimit. “Klasa jonë politike noton në një pandëshkueshmëri të madhe. Nëse do të kishte shtet të së drejtës shumë nga këta politikanë qëpërmendim ne sot mund të ishin edhe në burg për shkelje ligjore të rënda, për dëme të mëdha ndaj pronës publike etj. Shqipëria nuk ka bërë asnjëhap, madje në këtë aspekt ka bërë hapa prapa, sepse sa më shumë ështënë pushtet kjo klasë politike, aq më shumë kjo korruptohet, aq më shumëkjo lidhet me krimin e organizuar dhe bëhet klientelare. Në këtë aspekt, shteti i së drejtës është në fillimet e veta në Shqipëri. Shteti i sëdrejtës do të thotë arbitër ndërmjet këtyre dy palëve ose midis tre palëve, ndërkohë që këta janë edhe lojtarë dhe arbitër,” përfundon Fatos Lubonja.

Edhe Edi Rama, kryeministri në ardhje, duke biseduar me gazetarët mbrëmë në Top Story të Sokol Ballës, e pranoi se vota e 23 Qershorit 2013 ishte një revoltë e heshtur ndaj Berishës dhe sisemit 23 vjeçar të Shqipërisë.

Duke u kthyer tek titulli i shkrimit, mund të them se termi “parandaluese” nuk është pa konotacion mjekësor. Votën e 23 Qershorit unë e shoh edhe si një masë parandaluese, si një gojë oksigjen për klasën politike, një dhënie afati për t’i thirrur mendjes. Përndryshe hapi tjetër, pa shumë vonesë, do të jetë kundër gjithë klasës politike. Nëse e majta në pushtet do të arrijë të bashkërendojë klasën politike dhe të gjithë faktorët e tjerë për të dalë nga sistemi 23 vjeçar i olgarkëve-mafiozë, atëherë vota e 23 Qershorit ia ka arritur qëllimit dhe Shqipëria ka shpëtuar. Nëse jo, atëherë Shqipëria do të shndërrohet përfundimisht, me plot kuptimin e fjalës, në një anë të prapme të Greqisë.

 

HAPËSIRA SHQIPTARE MË VERILINDORE – PENG I TERMAVE

by

Nga SKËNDER BUÇPAPAJ/

Paraqitja në Kuvendin e Kosovës e një rezolute për shqiptarët e Preshevës, Medvegjës e Bujanocit vuri në një provë vendimtare politikën shtetërore të Republikës së Kosovës, e cila, duam apo nuk duam ne, ende nuk ekziston si e tillë, veçanërisht ende nuk ekziston në aspektin kombëtar të saj.

Dilema përmblidhet shkurt kështu: Në qoftë se Republika e Kosovës do të mëtonte që, në rrafshin shqiptar, çështja e këtyre tri komunave tona në jug të Serbisë të jetë ekskluzivitet i saj, atëherë do t’i takonte të krijonte një infrastrukturë ligjore, politike, diplomatike shtetërore, në kuadrin e një strategjie tërësore për këtë çështje.

E shtroj kështu dilemën e mësipërme, sepse Prishtina ka dhënë shenja të dukshme jomirëkuptuese ndaj një roli ose ndaj një vëmendjeje, për shembull, të Tiranës ndaj këtyre tri komunave shqiptare. E, në qoftë se Republika e Kosovës e shikon çështjen e tyre si domen kryesisht të saj, duke iu lejuar sadopak rol faktorëve të tjerë shqiptarë, atëherë i takon të mendojë ajo dhe të përcaktojë ajo se çfarë roli do të kenë këta faktorë, në çfarë mënyrë do të bashkërendohen ata me Prishtinën e mbi çfarë infrastrukture të posaçme do të bazohen.

Vetëm duke u institucionalizuar përpjekjet e përbashkëta të faktorëve shqiptarë dhe vetë hapësirës më verlindore të atdheut e të kombit tonë, do të arrihet përmirësimi thelbësor i gjendjes së përgjithshme në këtë hapësirë, do të arrihet që ajo të ketë zhvillim të barbartë në kuadrin e Republikës së Serbisë dhe përmbushje të saj në kuadrin e hapësirës tërësore shqiptare në rajonin e Evropës Juglindore.

Thelbi i rezolutës së paraqitur në Kuvendin e Kosovës, përmendur nga mediat, ishte: “Qeveria e Kosovës të shtojë kujdesin dhe interesimin shtetëror për përmirësimin e gjendjes së shqiptarëve në Preshevë, Bujanoc e Medvegjë, lidhur me të drejtat e tyre civile, politike dhe nacionale. Qeveria e Kosovës të ketë më shumë kujdes dhe trajtim më të mirë për qytetarët shqiptar nga këto komuna që janë shpërngulur në Kosovë dhe të drejtat e tyre janë të cenuara. Qeveria të hapë një zyrë në Prishtinë dhe një tjetër në Gjilan për qytetarët nga Presheva, Bujanoci e Medvegja me qëllim të mbrojtjes së drejtave dhe përmirësimit të gjendjes së tyre.”

Përveç kësaj linje të autorit të Rezolutës, si dhe të forcës politike opozitare që përfaqëson ai, në Kuvend, gjatë debatit të nxehtë u vunë re edhe dy linja të tjera. Njëra e deputetit të Vetëvendosjes Liburn Aliu. Ky mëtoi që Rezoluta të kërkojë shtyrjen e ratifikimit të planit për zbatimin e Marrëveshjes Kosovë-Serbi të arritur më 19 prill në Bruksel. Tjetra ishte ajo e paraqitur nga vetë kryeministri i Kosovës i cili kërkoi të mos ketë rezolutë, por të ketë një ndryshim në Kushtetutën e Republikës së Kosovës: “që nenit 1 të Kushtetutës së Republikës së Kosovës t’i shtohet edhe pika 4, dhe të theksohet: Republika e Kosovës ka të drejtë të interesohet dhe të mbrojë të drejtat legjitime të shqiptarëve jashtë Kosovës, me mjetet e përcaktuara me këtë Kushtetutë, ligjet e Kosovës dhe aktet ndërkombëtare”.

Autor i Rezolutës ishte deputeti gjilanas i Lidhjes Demokratike të Kosovës Lutfi Haziri. Një ndër figurat kryesore të kësaj partie dhe të Kosovës, Haziri mbahet mend sidomos për faktin se ka kryesuar delegacionin e Kosovës në takimet e Vjenës për përcaktimin e statusit të Kosovës. Duke qenë, nga Gjilani, komunë e Republikës së Kosovës ngjitur me tri komunat shqiptare përtej kufirit shtetëror, Haziri ka treguar ndjeshmëri të veçantë dhe e ka ngritur vazhdimisht zërin për këtë temë.

Rezoluta e paraqitur prej tij mund të miratohej pa kurrgjë të keqe në mënyrë të njëzëshme nga Kuvendi i Kosovës dhe pa fare debat. Në asnjë fjalë, fjali apo kryeradhë Rezoluta nuk përmbante asnjë lloj shqetësimi në kuadrin e vendit apo të rajonit, nuk përbënte asnjë lloj shqetësimi në aspektin e ligjësisë ndërkombëtare. Aq më tepër, nuk e cënonte aspak atë që ishte arritur në Bruksel mes Kosovës dhe Serbisë, përkundrazi e plotësonte kuadrin e domosdoshëm të synimit të asaj marrëveshjeje, i cili është përmirësimi i marrëdhënieve ndërshtetërore mes dy vendeve fqinje, shtete të pavarura dhe sovrane.

Mund të ishte për debat parashtrimi i deputetit të Vetëvendosjes Liburn Aliu, për faktin se i gjente të papërgatitur ndoshta deputetët e të gjitha forcave politike në Kuvendin e Kosovës. Por një rezolutë me një përmbajtje të tillë do të ishte shumë më detyruese për qeverinë e Republikës së Kosovës dhe për të gjithë faktorët e interesuar ndaj përmirësimit të marrëdhënieve mes Kosovës e Serbisë.

Edhe më improvizuese ishte paraqitja e kryeministrit Hashim Thaçi, nga radhët e Partisë Demokratike të Kosovës. Në vetvete shtimi i një kryeradhe të katërt në Nenin 1 të Kushtetutës së Republikës së Kosovës, nga përmbajtja është plotësisht e pranueshme dhe me vend. Me një formulim që nuk do ta ndryshonte përmbajtjen, por do të kishte më shumë sens juridik, në aspektin detyrues, kjo kryeradhë mund të përfshihet në këtë kushtetutë në rast të një rishikimi thelbësor apo tërësor të saj, mendoj, në një kohë të afërt.

Dështimi i miratimit të Rezolutës në Kuvendin e Kosovës, ku ishin të pranishëm si vëzhgues edhe personalitetet kryesore të Preshevës, Medvegjës e Bujanocit, la shije të keqe sidomos tek i gjithë faktori përkatës shqiptar. Këtyre tri komunave, për absurd, veçanërisht pas miratimit të marrëveshjeve të para teknike mes Prishtinës dhe Beogradit në Bruksel, iu është vështirësuar komunikimi me Kosovës. Nëse serbët e Kosovës e kanë të pasur të lehtë të komunikojnë me ata të Serbisë dhe, anasjelltas, serbët e Serbisë e kanë pasur edhe më të lehtë të komunikojnë me ata të Serbisë, ky komunikim mes shqiptarëve të Kosovës dhe atyre të Preshevës, Medvegjës e Bujanocit është vështirësuar. Dhe në këtë vështirësim e kanë rolin e tyre edhe Serbia, edhe Kosova.

Qoftë edhe vetëm për këtë fakt, në bisedimet e Brukselit dhe në marrëveshjen e arritur mes Kosovës e Serbisë, patjetër do të duhej të përfshihej veçantia, në këtë sens, e tri komunave shqiptare në jug të Serbisë, si njëra nga urat kryesore të mirëkuptimit midis dy vendeve fqinje. Kjo nuk u bë. Dhe, sa nuk është vonë, do menduar nga Brukseli e faktori perëndimor në tërësi që të gjendet mënyra për t’u përfshirë.

Shqiptarët në trojet e tyre në Preshevë, Medvegjë e Bujanoc janë pakicë kombëtare shqiptare në Republikën e Serbisë, si vijim i drejtpërdrejtë territorial dhe kombëtar i Republikës së Kosovës. Pra, ata e gëzojnë statusin e pakicës kombëtare të Repubikës së Kosovës në Republikën e Serbisë. Janë e vetmja pakicë zyrtare që Kosova ka në një shtet tjetër. Pra, Republika e Kosovës e ka detyrim të drejtpërdrejtë shtetëror dhe kombëtar mbështetjen dhe përkrahjen e gjithanshme ndaj tyre. Dhe duhet ta ketë detyrim kushtetues shtetëror dhe kombëtar mbështetjen dhe përkrahjen e tyre të gjithanshme. Republika e Shqipërisë e ka këtë detyrim të përcaktuar me kushtetutë. Ndërkaq, shqiptarët e Malit të Zi, shqiptarët e Maqedonisë, shqiptarët e Greqisë, shqiptarët kudo që ndodhen e kanë detyrim kombëtar mbështetjen dhe përkrahjen e gjithanshme të shqiptarëve të Preshevës, Medvegjës e Bujanocit.

Krahina shqiptare më verilindore, Presheva, Medvegja dhe Bujanoci, nuk e ka shkëputur asnjëherë gjatë gjithë historisë veten e saj nga lëvizjet për liri dhe përparim të hapësirës tjetër ilirodardaneshqiptare. Gjatë mijëra vjetëve, përveç ndonjë periudhe të shkurtër nën sundimin bullgar, kjo krahinë ka qenë së bashku me Dardaninë (Kosovën). Vetëm në vitin 1945 Tito, për herë të parë, e shkëputi këtë krahinë nga Kosova dhe e përfshiu në Republikën e Serbisë. Kështu shqiptarët e ish Jugosllavisë në trojet e tyre copëtoheshin në katër njësi federative – Kosovë, Serbi, Maqedoni dhe Mal i Zi. Edhe pas kësaj date shqiptarët e kësaj krahine kanë marrë pjesë në të gjitha lëvizjet kombëtare deri në ditët tona. Në kuadrin e shpërbërjes së Jugosllavisë ata, nëpërmjet referendumit të 1-2 Marsit 1992, me 95% të votave, u shprehën për bashkim me Kosovën. Ata bënë më së miri detyrën e tyre në kuadrin e Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës (UÇK). Në vitin 2000 formuan Ushtrinë e tyre Çlirimtare të Preshevës, Medvegjës e Bujanocit (UÇPMB). Në Marrëveshjen e Konculit, të arritur në maj të atij viti, ata kurorëzuan që Republika e Serbisë, sa kohë që ata të jenë pjesë e saj, t’ua përmbushë të gjitha liritë njerëzore dhe kombëtare.

Republika e Serbisë nuk e ka zbatuar marrëveshjen. Kjo krahinë, edhe pas mbarimit të Luftës së Ftohtë, edhe pas çlirimit të Kosovës, i është nënshtruar e i nënshtrohet një spastrimi etnik të heshtur sistematik të ndërmarrë nga Beogradi. Pasiguria e jetës, kërcënimet dhe kanosjet e përditshme, mungesa e arsimit, shëndetësisë dhe shërbimeve të tjera janë faktorë që e nxitin dhe e stimulojnë më tej spastrimin e heshtur etnik të kësaj krahine shqiptare. E ndodhur në vijën e parë të frontit të mbrojtjes së substancës sonë kombëtare, kjo krahinë e ka të domosdoshme dhe urgjente mbështetjen dhe përkrahjen e të gjithë faktorëve të tjerë shqiptarë dhe e të gjithë faktorëve miq e aleatë.

Nga ana e saj, kjo krahinë shqiptare i ka përpunuar të gjithë termat e funksionimit të saj si gjeopolitikë e veçante në kuadrin e gjeopolitikës shqiptare dhe asaj rajonale. Mirëpo Prishtina, nën trysnitë e ushtruara ndaj saj për përmirësimin e marrëdhënieve me Republikën e Serbisë, ka përpunuar të tjera terma, duke u vënë praktikisht në pozita kundërthënëse ndaj aspiratave të krahinës shqiptare të Preshevës, Medvegjës dhe Bujanocit. Për herë të parë, shkallën e madhe ku ka arritur kjo kundërthënie, e kupton vetë kryeministri i Kosovës, pikërisht në kryeradhën që propozon t’i shtohet Kushtetutës së Republikës së Kosovës. Për herë të parë, çarmatosen përfundimisht kalemxhinjtë e dekombëtarizuar pranë tij, me teoritë e tyre të riprovincializimit të Kosovës dhe të shqiptarëve të saj.

Sa kohë që të mos jetë arritur një njësim dhe harmonizim i plotë i termave në vetë Prishtinën, hapësira shqiptare më verilindore, pra Presheva, Medvegja dhe Bujanoci do të mbeten peng i këtyre termave. Në qoftë se nuk flasim me të njëjtën gojë e me të njëjtën mendje të gjithë faktorët shqiptarë për pjesët përbërëse të çështjes sonë kombëtare, atëherë ne nuk do të arrijmë t’i imponojmë ato as tek palët kundërshtare, as tek faktorët ndërkombëtare. Perkundrazi, do të vazhdojmë të gërryhemi, të tretemi, të tkurremi e të rrudhemi gjeografikisht, politikisht, kombëtarisht në të gjitha pikëpamjet.

 

MONOLOG PAS ZYRTARIZIMIT TË LISTAVE – QAJ FACEBOOK ME LOTË PËRPJETË

by

Nga SKËNDER BUÇPAPAJ/
Qaj facebook me lotë përpjetë. Për mirësjellje, nuk vë pikëçuditje, sepse thirroren dikush mund ta ngatërrojë me urdhëroren. Lotët përpjetë janë lotë të rremë, ashtu i ka konceptuar dikur ata muza popullore duke i paraprirë botës së sotme virtuale. Tjetërgjë ankimet dhe rënkimet e miqve të mi këto ditë pas zyrtarizimit të listave të kandidatëve për deputetë në zgjedhjet e 23 qershorit nga të ashtuquajturat parti të djathta, të majta apo të qendrës.
Vërtet bota e internetit, konkretisht kjo e facebook, më popullori i rrjeteve sociale, është një botë virtuale, por prapa emrave dhe pseudonimeve fshihen njerëz realë ose kolektivitete njerëzore reale, me shpirt, me ndjenja, me ndjesi. Dhe pikëllimi i tyre, dëshpërimi i tyre, halli dhe gazepi i tyre nuk mund të mos pasqyrohen në klimën e nderë që po mbretëron në facebookun shqip.
Përpara se të kaloj në hollësi disi më të prekshme, sipas reagimeve të bëra, dua t’i ndaj në disa kategori miqtë e mi në facebook.
Në kategorinë e parë mund të përfshihen ata miq që prisnin të kenë në lista njerëzit e tyre, pra miqtë, të afërmit, të njohurit e tyre, shefat e tyre të derisotëm. Kjo është kategoria më e madhe dhe më e pafajshme. Mungesa e tyre, po them – fizike, në komentet apo liket, është më e rënda në terrenin tonë virtual.
Kjo kategori, më masivja, më e buta, pra, më morbidja, realisht është edhe më e ngushëllueshmja. Sepse, ende pa iu tharë lotët për faqe, vihet në kërkim të emrave të rinj të listave, duke rrëmuar nëpër biografitë e tyre, duke u përçapur sidomos nëpër pikat e dobëta të shefave të tyre të mundshëm të ardhshëm. Ende pa ndërruar fleta e pushtetit, këta janë të gatshëm dhe gjithë ankth e padurim për ta ndërruar fletën.
Rëndom, këta na kanë sulmuar me komentet e tyre, na kanë keqkuptuar, na e kanë shtrembëruar kontekstin e fjalëve tona, për të treguar sa armiq jemi ne, sa të përbetuar jemi ne, sa miq janë ata, sa të vendosur për jetë janë ata ndaj pushtetit, ndaj eksponentëve të pushtetit, ndaj krerëve të pushtetit. Këta përsëri do të na sulen, do të na qortojnë, do të na i nxjerrin sytë (virutalisht, ama) për shefat e tyre të ardhshëm. Pa këta, megjithatë, nuk mund të ketë shoqëri, ashtu si pa humus nuk mund të ketë bimësi, nuk mund të ketë gjelbërim.
Në kategorinë e dytë mund të përfshihen ata miq që prisnin t’i kenë miqtë e tyre, të afmërmit, shefat apo thjesht të parapëlqyerit e tyre në kreun e listave, pra, në zonat e ngrohta të tyre. Por, mjerisht, ata kanë përfunduar në zonat e ftohta. Këta janë të ngrirët. Edhe shpresat e miqve në facebook janë të ngrira. Janë gjysmëshpresa. Dhe gjysmëshpresuesit janë më keq se të pashpresët. Sepse mbeten as në qiell, as në tokë. Fati i tyre mbetet në vartësi të fatit të miqve të tyre të mbetur në frigoriferët e partive.
Kjo kategori është edhe më e hutuara në facebook. Dhe ndikon në sintaksën e këtyre ditëve, e cila është jashtë çdo norme, jashtë çdo rregulli, jashtë çdo standardi, nuk është as gjuhë, as letrare, as dialekt, as jodialekt. Është jashtë çdo natyre të pranueshme të zhargonit global të facebookut dhe të rrjeteve të tjera sociale.
Po të orvatesh që t’i ngushëllosh këta, me siguri, do të biesh në sherr. Këta nuk e ngushëllojnë dot veten, nuk i ngushëllon dot kush.
Në kategorinë e tretë janë ata që presin mrekullira. Nga ato të ditës së fundit, të orës së fundit, të çasti të fundit.
Ka prej tyre që presin të dalë e vërtetë se vërtet Kosovrastët kanë dorëzuar lista të bardha në Komisionin Qendror të Zgjedhjeve. Ka prej tyre që presin të ketë ndryshime në listat gjatë konfirmimit të kandidaturave në Komisionin e Zgjedhjeve. Hë, i thonë vetes, ndoshta, del ndonjëri me kleçka dhe e zëvendëson ky tjetri.
Në kategorinë e katërt të miqve janë ata që kanë mëtuar të jenë vet në listat e kandidatëve për deputetë. Kanë pritur vitin e fundit, kanë pritur katër vitet e fundit, ndoshta kanë pritur prej kur lindi pluralizmi – apo kur e lindën pluralizmin, siç thonë ata vetë. Kanë qenë me të gjitha flokët, pa asnjë rrudhë, pa asnjë thinjë, kur i kanë hyrë valles, tash janë fare pa flokë, tash janë krejt të thinjur e krejt të rrudhur. Tash iu venitet edhe shansi i fundit.
Këta kanë hapur pamje në facebook. Presin ngushëllime. Ngushëllime në formë lëvdatash. Në formë përçmimesh të rivalëve – po ku është filani para teje, po ku i pati sytë partia, po ku shkon pa ty partia.
Këta miq, jo pak sish gjoja realë, na janë distancuar sidomos muajt e fundit, tërthor apo drejtpërdrejt madje na janë kundërvënë – neve dhe të gjithëve që kanë pasur mendime ndryshme apo nuanca të ndryshme mendimesh.
Në kategorinë e pestë – kategorinë e triumfuesve tashmë – bëjnë pjesë ata miq, ndonjëherë edhe realë të dikurshëm. Këta i janë lëkurur liderit, i janë lëkurur Vëllait të Madh. Këta i kanë vringëlluar shpatat ndaj kundërshtarëve, dhe ne na kanë rreshtuar si të tillë. Pastaj na kanë bllokuar. Dhe janë emëruar menjëherë zëvendësministra nga partia, nga lideri. Syri i Vëllait të Madh i ka kapur menjëherë dhe i ka përfshirë automatikisht në lista, madje në kreun e listave, ndonjëherë jo vetëm atje ku bën më ngrohtë, po edhe atje ku bën më nxehtë, ku përvëlon.
Këta janë lëkuranët më të pështirë në historinë e politikës aq të pështirë shqiptare. Dhe me siguri nga eksperimenti kimik ku janë përfshirë do të dalin pa lënë fare gjurmë tymi, pluhuri as hiri.
Në kontekstin e facebook janë më për mëshirë se të gjitha kategoritë e renditura më lart dhe se të gjitha kategoritë të cilat mund t’i rendisja më poshtë pa mbarimisht. Këta ende nuk e kanë mbledhur veten nga befasia me të cilën e morën shpërblimin, dhe nuk do ta mbledhin veten kurrë as nuk do të bëhen esëll kurrë në mediokritetin e tyre të shndërruar tashmë në fatalitet për partinë e tyre.
Nëse pyetem se në cilën kategori të mundshme bëj pjesë unë, atëherë mund të them se i përkas asaj kategorie që e shikon rrotacionin politik si mundësinë e prekshme të shqiptarëve për t’u ndarë nga një qeverisje e konsumuar, për t’ia dhënë vetes një shans tjetër dhe për të mos reshtur as pas 23 qershorit së kërkuari një shans tjetër, shansin e merituar.
Konkretisht: unë i njoh personalisht vetëm katër nga pesë prijësit e listave. Disa të tjerë i njoh vetëm si emra. Mbi 90% të tyre nuk i njoh as si emra. Pra, kam pikëpamjen se politika në Shqipëri, edhe në shfaqjet e veta më të bujshme, është një anonimitet i pakurrkund shpëtim.
Faqet shqiptare të facebook dhe të rrjeteve të tjera sociale këto ditë, mjerisht, nuk iu ngjajnë aspak faqeve të vajzave që po shkojnë nuse, për të cilat është krijuar edhe vargu parodik popullor “qaj, moj bijë, me lotë përpjetë”, pra, “qaj, moj bijë, me lotë të rremë”. Sepse ishin lotë në ditën e tyre më të lumtur, ditën e martesës.
Faqet shqiptare të faecbook dhe të rrjeteve të tjera sociale këto ditë iu ngjajnë më shumë se kujtdo shqiptarëve dhe shqiptareve, premtimshkelurve dhe premtimshkelurave. Prandaj i vetmi ngushëllim që mund t’i bënin vetes shqiptarët do të jetë qesëndia, ironia, qeshja e pamëshirë ndaj realitetit të tyre. Vetëm ashtu do të arrijnë më në fund të shohin qartë përpara.