Skender Bucpapaj – Page 14 – Dielli

ELIDA BUÇPAPAJ:”UNE JAM E PERJETSHME”

January 9, 2013 by dgreca

SHTËPIA BOTUESE OMSCA-1 NXORI NË QARKULLIM LIBRIN ME POEZI ‘UNË JAM E PËRJETSHME’ TË AUTORES ELIDA BUÇPAPAJ

TIRANË, 7 JANAR – Shtëpia Botuese OMSCA-1 bën të ditur se këto ditë ka nxjerrë në qarkullim librin me poezi të autores Elida Buçpapaj. Redaktor i librit është Skënder Buçpapaj.
Libri përmban 136 faqe dhe kushton 500 lekë.

Këtu po sjellim edhe parathënien e librit:

NJË LIBËR I RI QË FTON PËR NJË LEXIM TË RI
Nga SKËNDER BUCPAPAJ

Libri i ri “Unë jam e përjetshme” është rindërtim novator i librit të mëhershëm të poetes Elida Buçpapaj “Unë nuk jam e përjetshme”. Lënia jashtë e një pjesëze mohuese, ngërthen në vetvete jo thjesht një përfundim kundërvënës. Shumë më tepër se kaq – ai ngërthen në vetvete një pohim mohues, një konkluzion të ri sa etik aq dhe estetik, një propozim të ri ndaj lexuesit, pas një rishikimi të thellë të përvojës jetësore dhe poetike nga ana e autores.

Nëse librit të mëhershëm “Unë nuk jam e përjetshme” i printe thënia e poetit Robert Graves “Poetët janë njerëz”, pra, janë tokësorë, librit të ri do t’i shkonte për shtat thënia e shkrimtarit dhe krikut të artit John Ruskin se “poetë janë njerëz, profetë dhe besimtarë (religjiozë) njëkohësisht”, pra janë njëherësh tokësorë dhe qiellorë, janë njëherësh të njerëzishëm dhe të perëndishëm.
Laboratori poetik ndërmjet dy titujve të sapopërmendur, ka punuar në katër reparte: në ripunimin e versioneve më të hershme dhe risimin e figuracionit ose të detajeve figurative, në versione të reja të plota, në versione të reja të pjesëshme, por që i përkasin së njëjtës frymë. Kjo përkon me ribotimet e disahershme të poezive në gazeta dhe revista në Shqipëri, Kosovë, Maqedoni dhe në Perëndim, si dhe në mediat online, deri në periudhën digitale dhe atë të rrjeteve sociale, siç është facebook, pra në epokën kur poezitë shkruhen dhe të faqosen në fashikuj jo dosido, po drejtpërdrejt në eterin e Universit pasi kanë përshkruar rrugën e periudhave epokale të njerëzimit prej fazës së shkrimit në gur apo dru, pastaj në pergamena, në papirusa dhe në shtypshkrim e deri në këtë mbërritje.

Në gjithë këtë përballje e këtë ndeshje me kohën, me lexuesin, përkundër raporteve të reja të krijuara mes autores, krijimit, proceseve të shkrimit dhe të leximit, asnjëherë nuk janë harruar, gjithnjë janë mbartur me vete imazhet, mjeti më karakteristik i poezisë së Elidës. Ashtu si reja e ngarkuar me stuhi, e cila mbart me vete si vetëtimat, ashtu dhe bubullimat, poezia e saj është gjithmonë një mori imazhesh, asnjëherë të heshtura, përherë gjëmuese. Nga ky aspekt, do thënë se kjo teknikë e komunikimit poetik i ngjason jo pak teknikës kinematografike, sidomos asaj pas “Portokallit mekanik” të Stanley Kubrikut, ku teknologjitë e reja të përcjelljes së mesazhit artistik bëhen gjithashtu pjesë e komunikimit me publikun, në këtë rast me publikun e poezisë, të cilit jo vetëm i lejohet, por edhe i detyrohet perceptimi i poezisë si me fjalën, ashtu edhe me imazhin e mbartur prej saj, ashtu edhe me akustikën që e përbën dhe e shoqëron këtë imazh.

Me librin e ri “Unë jam e përjetshme”, autorja fton për një lexim të ri, nëpërmjet të cilit lexuesi e kupton edhe hopin që ajo ka shënuar nga libri “Unë nuk jam e përjetshme” deri tek “Rapsodi e Golgotës së tranzicionit”, deri tek krijimet e saj më të reja dhe ciklet e saj më të reja, por e kupton edhe logjikën që i lidh të gjithë librat e autores, të gjithë poezinë e saj, edhe logjikën e shkëputjes nga disa prej etikave dhe estetikave të mëhershme të shkrimit, derisa të dalë në verdiktin se vetë poetja është gati krejt vetvetja, njëherësh gati krejt dikush tjetër, nga një e papërjetshme tashmë ajo është shndërruar në një të përjetshme. A nuk kishte, pra, të drejtë Paul Valery kur thoshte se nuk ka poezi të përfunduara, ka vetëm poezi të braktisura?

Ngjan e pamundur, pra, të flasësh për këtë poezi dhe të shmangësh shtjellimet teorike për poezinë dhe përtej saj. Nga pozita e redaktorit të këtij libri, je i ftuar të kuptosh më drejt raportin krijues me poezinë, të pranosh se lexuesi dhe redaktori i parë i poezisë është vetë krijuesi. Ndërsa redaktori është thjesht ndërmjetësuesi i parë me publikun. Në këtë cilësi, mund të them se kjo poezi e ka të vetin gjithëpushtetin ndaj rimës dhe mosrimës, ndaj mbingarkesës figurative dhe komunikimit troç, gati publicistik, ndaj vrullnajës së ndjenjave dhe ndaj akullnisë së përsiatjeve tejet racionale. Në këtë dyskajore, në këtë segment do kërkuar edhe tallazitja e kësaj poezie, e cila shkon nga përshkallëzimet ngjitëse rënëse, deri kulmore, tek ato zbritëse, deri fashitëse, nga kalamburet marramendëse, deri tek fjalëlojat gati fëminore, nga përgjëratat ledhatuese deri tek kumbimet vringëlluese.

E pra, në këtë dyskajore përfshihet gruaja dhe vajzëria e saj, nëna dhe fëmijëria e saj, bija e atdheut dhe mërgimtarja e përmalluar për atdheun, përfshihet tranzicioni postmonist i vendit të saj dhe mërgimi plot sfida në botën e huaj, përfshihet kthimi i përhershëm me mendje dhe zemër në atdhe dhe amnezia gjithnjë e më e rëndë e atdheut ndaj bijve e bijave të saj të larguar. “Unë nuk jam e përjetshme” do të ishte libri i parandjenjave; “Rapsodi e Golgotës së Tranzicionit” do të jetë libri i sendërtimit të makthshëm të këtyre parandjenjave, ndërsa „Unë jam e përjetshme“ libri i verifikimit të koshiencës dhe subkoshiencë, që në gjuhën jo poetike përkthehet me togfjalëshin e thjeshtë „a nuk të thashë!“. Dhe pa këtë vizion pararendës poetët nuk do të ishin poetë dhe në fund të fundit, prandaj poetët dallohen nga njerëzit e zakonshëm.

Metafora për poezinë e Elidës pjesë e kartës të identitetit të saj poetik, ajo luan me metafora, të cilat i vendos në funksion të një sensibiliteti të tillë poetik sa i prek thellë telat e shpirtit njerëzor.

Poezia “Shkela një lodër fëmije” është një metaforë e jetës me afatet e saj, ku fatalizmi ekzistencial është i pashmangshëm, ku ekzistenca nuk ka dilema. Tek kjo poezi autorja është edhe „fajtorja“ që e shkeli kukullën, edhe vetë kukulla.: “Shkela një lodër fëmije/ një kukull të drunjtë/ si një„matrioshkë“/ me flokë dhe faqe të kuqe,/ një kukull që vetëm qeshte/ që ishte e lumtur…/ ajo as nuk hante/ as nuk pinte…/ ajo nuk kërkonte as të flinte/ që të shihte ëndërra/ ajo duket se shihte ëndërra me sy hapur,/ pa ironi,/ ajo nuk kërkonte as të udhëtonte/ me jaht,/ të paktën sa të shihte detin,/ ose të dilte të paktën natën/ në ballkon/ sa për të parë hënën/ kur të bëhej presje…/ ajo s’i pa asnjëherë yjet,/ as plepin…/ dhe prapë ishte e lumtur/ ajo rrinte tërë ditën në shtëpi/ pa lëvizur/ majë televizorit,/ apo mbi tavolinë/ kur e ftonin/ për të ngrënë me ta/ fëmijët/ kur ishin të vegjël/ ajo kukuriste fare,/ kur qendronte mbi tavolinë/ me fëmijët/ dhe dukej se më të lumtur se ajo/ vërtetë nuk kishte në botë njeri…” Kukulla, pra, ishte njeriu apo vetë koha e seicilit prej nesh.

Për të shpjeguar parimin krijues që ka prirë në ndërtimin e këtij libri të ri, unë po pranëvë dy versionet e poezisë “Pikë e lotit”, e cila është poezia më me pak vargje e përmbledhur këtu: Versioni I: “Pikë, pikë e lotit/ më e vogël se një pikë shi/ në cep të syrit/rri…/ pikë, pikë e shiut/ më e vogël se një pikë/ rërë/ që të mos më shihen lotët/ fytyrën lagma të tërën.” Versioni II: “Pikë, pikë e lotit/ më e vogël se një pikë/ mbi„i“/ në cep të syrit/ rri…/ pikë, pikë e qiellit/ më e vogël se një pikë/ mbi «i »/ rigon si lot/ duke bërë/ pirueta/ mbi asfaltin gri…/ pikë, pikë e lotit/ më e vogël se një pikë/ mbi „i“/ në cep të syrit/ rri…” Nëse në versionin e parë poezia ka nëntë vargje, ka dy rima, ka pesë detaje-imazhe, në versionin e dytë ajo ka shtatëmbëdhjetë vargje, ka tetë detaje-imazhe, ka vetëm një rimë, e cila bie gjithnjë mbi i, ka disa asonanca. Kështu grafikisht shënohet më mirë shiu që bie pambarimisht dhe pandërprerë nga lart poshtë, shmanget detaji i shiut, i cili është i pranishëm, por është i nënkuptuar, metaforik, është “pikë e qiellit”, është gjithashtu i kuptuar në foljen “rigon”, përjashtohet detaji i fytyrës së lagur dhe rima “rërë/tërë”, zgjerohet hapësira nëpërmjet ardhjes së përfytyrimeve të qiellit dhe asfaltit, madje edhe të tingullit “i”, përshpejtohen ritmet e përfytyrimeve nëpërmjet “piruetave” të lotit.

Forma e jashtme grafike e poezisë, në rastin konkret, bëhet më e hajthme, porosia e saj më e trishtë, më filozofike, poezia është tashmë metaforë e kulluar. Ashtu si Robert Frost e përkufizonte atë në mënyrën më koncize: “Poezia është metaforë”, larg përkufizimeve të gjata e të rënduara të teoricienëve, ndonëse, për hir të së vërtetës, ato të gjitha fillojnë me “Poezia është gjuhë…”. Për më tepër, poezia e sotme është një metaforë që montohet dhe çmontohet, e anasjelltas, një metaforë që fillin e ka në fund dhe lidhjen nyjë e ka në zanafillë, e anasjelltas. “Shkela një kukull/ një kukull të drunjtë, të lumtur…/ ajo u plasarit copka-copka/ se ishte e vogël/ sa një grusht fëmije,/ ajo u thye copka-copka, një copkë sy bashkë me pak flokë të kuqe,/ një copkë hundë me gjithë gojkën e vockël,/ një copkë bark me pak fustan të kaltër/ me pikla të kuqe.” Në këto vargje, gjithnjë të poezisë “Shkela një lodër fëmije”, kemi një metaforë në kuadër të një poezie metaforë, ku janë bashkë poetja me veten e saj, me fëmijërinë e saj, me amësinë e saj dhe me fëmijën e saj. Vetëm ky kontekst kaq i brishtë dhe kaq i ndjeshëm e shpjegon makthin gati të tragjik që përmban veprimi i pakujdesshëm ndaj një lodre fëmije, në fakt, pra lodra e fëmijës së saj.

Poetja, kështu, e merr në gji sërish, e mëkon sërish poezinë e saj me më shumë filozofi, me më shumë përkryerje stilistike, me më shumë flatra e fluturime, e kalon atë nëpër metamorfoza të reja, e pikënis vrullshëm e sigurt për shekuj të rinj dhe epoka të reja.
“Të botosh një vëllim poetik është si të hedhësh një petal trëndafilli në Kanionin e Madh dhe të presësh jehonën,” thotë poeti dhe artisti i madh shumëplanësh amerikan Marquis. Nuk mund ta shprehë askush, ndoshta më mirë, emocionin e pritjes që e pason një ngjarje të tillë. Dhe nuk mund t’i shkojë për shtat asgjë më mirë se kjo metaforë vëllimit të ri poetik të Elida Buçpapajt, bindjes së re poetike të Elida Buçpapajt, “Unë jam e përjetshme”.

Për të marrë përsipër këtë parathënie, përtej faktit se jam redaktor, më ka shtyrë para së gjithash privilegji sa dhe përgjegjësia se vetë unë, me emrin e përveçëm Skënder Buçpapaj, jam pjesë e frymëzimeve të kësaj poezie, posaçërisht e një prej cikleve më të bukura, “Ti nuk më beson, nuk më beson…”, pjesë e shqetësimeve dhe përjetimeve të jetës dhe të poezisë, pothuaj në çdo fjalë dhe rrokje, pothuaj në çdo ahmë dhe frymim të çdo hapi jetësor e poetik, jam, nëse jo lexuesi i parë, dëshmitari i parë i kësaj poezie, le të besoj ashtu se edhe fatsjellësi i parë.

HOSSANA, BARJABA!

January 7, 2013 by dgreca

Nga SKËNDER BUÇPAPAJ/

Është vërtet lehtësi stilistike ta shoqërosh mbiemrin Barjaba me atë të personazhit të njohur biblik, aq popullor tek ne nga poezia e famshme e Nolit, “Marshi i Barabajt”, ku thirrja “Hossana, Barabba” përsëritet disa herë në çdo strofë.Opozita vetë, në përpjekje për të kaluar në kundërakuzë, tha se Kosta që u kap në dyqanet e Kalifornisë duke vjedhur është Barjaba, ndërsa Barabbajt e vërtetë janë pushtetarët aktualë të Shqipërisë.Në Testamentin e Ri, në të katër ungjijt, Barabba përmendet si një i burgosur ose kriminel i liruar për ta kënaqur kërkesën e turmës para kryqëzimit të Jezusit. Barabba, në të gjitha shkrimet e shenjta, është përshkruar si një vjedhës apo si një i pabindur ndaj ligjit. Sipas zakonit të asaj kohe që në Pashkët të lirohej një i burgosur, Pont Pilati sugjeroi lirimin e Jezusit, por turma protestoi dhe kërkoi lirimin e Barabas. Pilati e liroi atë dhe e dërgoi Jezusin për ekzekutim me vdekje.

Do pranuar që, përveç ngjashmërisë tingullore, pra, personazhi Barjaba, ka edhe përbashkësi të tjera me personazhin biblik Barabba. Ai është kapur duke vjedhur, madje sende të shtrenjta, në një dyqan luksi, në një shtet luksi të Amerikës, në Kaliforni. Nëse Amerika është ëndërr për të gjithë, Kalifornia është ëndërr brenda vetë ëndërrës. Atje Barjaba ka provuar edhe prangat dhe arrestimin nga policia amerikane.

Në kontekstin e tillë, ngjarja nuk do të kalonte pa bujë as në rastin e një emri të padëgjuar. Buja do të ishte e veçantë kur Barjaba është anëtar korespondent i Akademisë së Shkencave të Republikës së Shqipërisë, Doktor i Shkencave Psikologjike dhe Sociale dhe Dekan i Fakultetit të Shkencave Politike e të Administrimit Publik në një universitet të Tiranës, (Universiteti Mesdhetar) emrin e të cilit nuk e lakon asnjë nga mediat e atjeshme, asnjë nga institucionet e atjeshme. Në një shoqëri dhe vend të komprometuar nga krimi në çdo qelizë është diçka normale që të mos ketë kurrë informacione të plota.

Falë ndjeshmërisë së qytetarisë së standardit të lartë që ka vendosur shoqëria amerikane, posaçërisht ajo kaliforniane, vjedhja e kryer nga Kosta Barjaba me të shoqen dhe të bijën, u publikua nga mediat e atjeshme. Dhe, falë mediave online, zllapat e lajmit erdhën edhe tek ne.

Kompleksin e fajtorit të kapur në faj e manifestuan menjëherë të gjitha palët në Tiranë, si ata që heshtën, si ata që bënë akuza e kundërakuza. Tirana ia ofroi televizionet e saj Barjabës për ta përgënjeshtruar lajmin e dhënë nga mediat amerikane dhe për të mashtruar opinionin publik, siç i thuhet ndryshe asaj pjese të popullit që është më e ndjeshme ndaj zhvillimeve.

Barjaba është anëtar korespondent i Akademisë, pra është emërtesë e vetë Kryetarit aktual të Këshillit të Ministrave. Akademia, pothuaj gjatë gjithë tranzicionit, është dalluar si institucion politik i çdo qeverie në fuqi. Akademia, normalisht, do të ishte adresa e parë ku mediat të trokisnin dhe të pyesnin: Ku e keni Kostan, dini gjë për të? Adresa e dytë do të ishte universiteti ku ai është dekan. Adresa e tretë Qeveria. Adresa e fundit -Partia Socialiste. Kjo e fundit do të ishte e pritshme të gjendeshin edhe njoftimet më të plota e më të sakta.

E vërteta, në kushtet e Shqipërisë, do të vazhdojë të mbetet e përciptë. Të dhëna nuk jep asnjë nga burimet e mësipërme. Në përpjekjet për distancime, për heshtje, apo për fajësime të ndërsjellëta, në fakt shihet përpjekja e të gjitha palëve për t’u treguar dorëjashtë jo aq ndaj individit Barjaba apo familjes Barjaba, por ndaj kategorisë sociale që përfaqësojnë ata dhe dukurisë që përfaqësojnë ata.

I përkufizuar nga disa analistë si një prej pehlivanëve më të shkathët të tranzicionit, që ka pirë në shumë nëna, Kosta Barjaba, në fakt, aktualisht, ndodhej shumë më pranë opozitës. Në shkrimet, qëndrimet, hulumtimet, studimet e tij, Barjaba ishte megafon i opozitës kundër shumicës, duke ia ngarkuar asaj kriminalitetin e lartë, varfërinë e lartë, papunësinë e lartë, sfera këto të fushinteresimit të tij si dijetar i sociologjisë.

Nga të dhënat e përdorura në shkrimet e këtyre ditëve, del se Barjaba është nga ata minoritarë (grek) që është pjesë e mirëfilltë e realitetit shqiptar. Nëse minoritarët tanë do të ndaheshin në tri kategori – ata që gjatë tranzicionit janë vendosur me të dyja këmbët në shtetin amë (Greqi etj.), ata që një këmbë e kanë atje dhe një këmbë në Shqipëri, dhe ata që janë me të dyja këmbët në Shqipëri – Kosta Barjaba duket se mund të klasifikohet në kategorinë e tretë.

Edhe nga analistë më pranë opozitës pranohet që Kosta iu përket atyre që kanë përfituar pa e merituar gjatë tranzicionit dhe është ndër të pasurit. Edhe fakti që festat e fundvitit i kalon në Kaliforni, që shopingjet i bën në dyqanet më të shtrenjta, që është me makinë private, kushedi – ka edhe vilë private në Kaliforni, e tregon se Kosta nuk është për t’ia qarë hallin.

Kosta nuk duket se është një ‘vjedhës që e bëri rasti’, siç e kanë një shprehje italianët. Jo se i doli përpara një çantë e bukur, i pëlqeu gruas apo vajzës dhe ia luajtën mendjen sa ta zgrapcte, por, siç thonë burimet hetimore kaliforniane, ishte vjedhje e planifikuar.

Meqë sendet e vjedhura, sado të shtrenjta, ishin të vogla, kjo edhe në mediat e Shqipërisë u quajt ‘vjedhje e vogël’, ndërsa autori ‘vjedhës xhepash’. Të tillë ka, në fakt, edhe tek njerëzit e pasur. Vite më parë Winona Rider, një nga hollivudianet më të talentuara, u kap duke vjedhur sende të zakonshme në një supermarket në Los Anxhelos. Kjo është tamam sëmundje e ‘kleptomanisë’, e ‘vjedhjes së vogël’ e ‘xhepistit’. Rëndom, sidomos në sferat e tilla të larta të shoqërisë, ata me vese të tilla iu nënshtrohen rehabilitimeve.

Si ‘vjedhës të vegjël pushteti’ janë cilësuar prej shumë vitesh vetë politikanët shqiptarë, madje nga një figurë e tillë e lartë amerikane si Robert Doll, i cili akuzonte për ‘kleptokraci’ dhe i quante ‘kleptokratë’ të padurueshëm. Pra, në një shoqëri ku ‘pushteti’ politik, ai ‘ekonomik’ ai ‘mediatik’, çfarëdo pushteti tjetër janë gjëra që vidhen dhe futen në xhep, edhe kleptomania e atyre që përbëjnë të ashtuquajturën ‘elitë’ të Shqipërisë është një gjë e rëndomtë dhe e legalizuar.

Këto ditë në Tiranë doli një listë për zyrtarët e lartë që nuk i kanë paguar taksat e makinave. Një nga më të ‘ndershmit’ prej tyre tha ‘kam harruar, thjesht është një shkujdesje njerëzore’. Nëse vjedhja e Kostës do të kishte ndodhur në një supermarket të Tiranës, pra, është e sigurt se ai mund ta hidhte me një ‘epo ishte një shkujdesje njerëzore’ apo ‘ishte një dobësi njerëzore’.

E vërteta është se të ashtuquajturat ‘shkujdesje’ apo ‘dobësi’ të të ashtuquajturës ‘elitë’ të Tiranës, janë ‘shkujdesje’ çnjerëzore, janë ‘dobësi’ çnjerëzore. Rasti Barjaba, tregoi se Barabajtë janë atje në çdo hap, në çdo zyrë, në çdo shkallë të pushtetit, në çdo rang të administratës. Kjo tregon se Kostat, edhe nëse bankat amerikane do të ishin sende që mund të futeshin në xhep, nuk do t’ua falnin sekondën. Kjo tregon se Barabbajtë e Tiranës, çdo gjë që ua përfshin rrezja e pushtetit, e shanseve që ua jep karrikja, e konsiderojnë të tyren dhe nuk ia falin sekondën. Dhe, një shoqëri që vetëm iu këndon hossananë Barabbajve të saj, ajo është e dënuar me vetëshkatërrim të pashmangshëm, sa dhe të pandalshëm.

SHKRUAR MË 21 DHJETOR 2012, NË DITËN E PARË TË EGOS GLOBALE

December 21, 2012 by dgreca

Nga SKËNDER BUÇPAPAJ/

I shkruaj këto radhë në këtë ditë, duke qenë absolutisht i bindur se forumet përkatëse të Organizatës së Kombeve të Bashkuara, herët a vonë, ndoshta shumë shpejt, do ta shpallin 21 dhjetorin Ditën Ndërkombëtare të Dalldisë, me një fjalë, Ditën e Egos Globale, pra të unit global.

Është kjo dita e parë kur ne ndihemi të kërcënuar globalisht, të rrezikuar globalisht, të dalldisur globalisht, të prekur globalisht nga e njëjta mandatë. Është dita e parë kur ndihemi globalisht të njëjtë, të barabartë përballë së panjohurës. Dhe e pranojmë globalisht se ajo, e panjohura, do të ekzistojë gjithmonë.

Egoja globale, sot më shumë se kurrë, ndihet e individualizuar në shkallë kolektiviteti planetar. Falë internetit, materializmi konsumist i shndërruar në fanatizëm dogmatik përjeton kulmin e tij të parë.

Pikënyja e delirit global është kalendari i fisit meksikan Maya, përfundimi i të cilit është përkthyer si fundi i botës nga logjika arbitrare e trurit tonë kolektiv.

Autorja amerikane Anya Schiffrin ka shkuar dje në provincën e Jukatanit, Meksikë, dikur pjesë e perandorisë Mayane. “Ndonëse rusët dhe kinezët po dridhen nga fundi i botës i nesërm, këtu në Jukatan nuk ia vërshëllen njeri” interpretimit fatalist të kalendarit Maya.” As në kryeqytetin meksikan ku njerëzit mendojnë vetëm se çfarë do të bëjë qeveria e re e Partisë Institucionale Revolucionare, e kthyer në pushtet pas 12 vjetësh, çfarë do të bëjë presidenti i ri Nieto, i betuar në detyrë më 1 dhjetor 2012.

Presidenti i ri është i njohur në Meksikë për dy gjëra – se është martuar me një aktore yll të filmave soap opera dhe se nuk mban mend tre tituj librash që t’i ketë lexuar në jetën e tij. I pyetur për Biblën ai gjithashtu nuk mban mend asnjë fjalë, asnjë fjali. Megjithatë, shkruan Schiffrin, ai ka sjellë nga bota e zhvilluar grupe elitash meksikane, të ngarkuar për të kryer reforma shndërruese në gjithë jetën e vendit. Pra, shkruan ajo, qeveria është në ditët e saj më të ëmbëla të muajit të mjaltit, ndërsa përkrahësit e saj e kanë mendjen tek kapitulli i ri në jetën politike dhe aspak tek keqinterpretimet e kalendarit.

Në formë gazmoreje, vendasit tregojnë se investuesit italianë, duke pritur një fund bote si në kohën e Nuhut, kanë ndërtuar vila në majat më të larta të maleve më të larta. Vetë meksikanët i shikojnë veçoritë e vendit të tyre si mundësi zhvillimi, si mundësi të lulëzimit të turizmit, si mundësi të rritjes së investimeve të huaja.

Për të shmangur panikun, sipas gazetës, La Verdad (E vërteta), qeveria po ndërmerr patrullime në pesë zonat Mayane. Duke përfituar nga fama e kësaj zone, e kulmuar nga thashethemi për fundin e botës, kërkesat e turistëve të huaj këto ditë janë marramendëse, saqë vetë qeveria po merret me organizimin e spektakleve me kërcime karakteristike vendëse, me leksione, ceremoni të mbjelljes së pemëve, panaire, ku janë në qenë astrofizikanët, improvizimet e ritualeve Mayane etj..

Aktivistja kontraverse guatemalase, shkrimtare dhe laureate e çmimit Nobel Rigoberta Menchu, shkruan Schiffrin, zbarkoi këtu këto dotë dhe i bëri thirrje botës të kuptojë potencialet e kulturës Maya për të ndihmuar ndërtimin e harmonisë globale.
Në fakt, atmosfera që krijoi keqinterpretimi i kalendarit Maya, së paku shënoi shkallën e lartë të globalizimit të arritur në kohën tonë. Ku çdo thashethem përshkon planetin brenda sekondës. Tregoi edhe për një egoizëm të globalizuar dhe të shfrenuar në trajtën, siç përmenda, të materializmit konsumist të skajshëm. Le të kujtojmë se pothuaj të gjithë të intervistuarit nga mediat këto ditë nëpër rrugë, nëpër shtëpi, nëpër lokale, nëpër vendet e punës, thonë se do ta kalojnë sa më çakërqejf ndërkohën ku përfshihet 21 dhjetori 2012.

Atmosfera që rrethoi 21 dhjetorin 2012 ishte ndërkaq një provë për besimtarët e vërtetë. Librat e shenjtë e thonë qartë dhe shkoqur se Apokalipsi (Kijameti), Fundi i Botës do të vijë pa pritur e pa kujtuar, nuk do të jetë gradual, do të jetë i menjëhershëm, ndërsa kohën se kur ndodh nuk e di askush tjetër përveç Zotit.

Në provë u vu edhe shkalla e dijës njerëzore. Ata që janë të përditësuar me arritjet e shkencës, e dinë se, duke gjetur edhe në rrethana të tilla në shërbim të njerëzimit, do të gjente mënyrën dhe nuk do t’ia fshihte njerëzimit shenjat e zbuluara prej saj, çfarëdo të ishin ato.

U vërtetua, mendoj, se Njerëzimi ende është foshnjë. Një foshnjë që e llaston vetveten, në pritje për ta llastuar dikush tjetër. Një kërkim që e çon drejt kureshtjeve fatale

Për të qenë pjesë e globalitetit, edhe unë kam pranuar, në mënyrën time, që të identifikohem me përjetimet e bashkëplanetësve të mi. Kam kërkuar dhe gjetur strehë tek një koleg. Kam përkthyer kështu poezinë “Një këngë për fundin e botës” të nobelistit polakoamerikan Ceslav Milosh.
–
NJË KËNGË PËR FUNDIN E BOTËS
Nga CZESLAW MILOSZ (1911-2004)

Në ditën kur bota mbaron
Një bletë i vjen rrotull një tërfili,
Një peshkatar hedh një rrjetë të ndritshme.
Delfinë të lumtur hidhen në det,
Me ajrin e shiut harabelët e rinj po luajnë
Dhe gjarpëri ka lëkurë të artë si gjithmonë.

Në ditën kur bota mbaron
Gratë ecin nëpër fushat nën çadrat e tyre,
Një pijanec e merr gjumi buzë një lëndine,
Shitësit e perimeve bërtasin në rrugë
Dhe një varkë të verdhë vjen afër ishullit,
Zëri i një violinë zgjatet në ajër
Dhe na çon në një natë xixëlluese.

Dhe ata që pritën rrufe dhe bubullima
Janë të zhgënjyer.
Dhe ata që pritën shenja dhe trumpeta kryeengjëjsh
Nuk besojnë se po ndodh tani.
Për sa kohë që dielli dhe hëna janë lart,
Për aq kohë sa bletët punëtore vizitojnë një trëndafil,
Për aq kohë sa foshnjat lindin të trëndafilta
Askush nuk beson se kjo po ndodh tani.

Vetëm një plak i moçëm flokëbardhë, i cili duket të jetë një profet
E prapë nuk është një profet, sepse ai është shumë shumë i zënë,
Tek po përsërit ndërsa lidh domatet e tij në kopsht:
Nuk do të ketë tjetër fund të botës,
Nuk do të ketë fund tjetër të botës.

FUNDNËNTORI 2012, TIRANA E DAFINAVE DHE E GJEMBAVE

November 19, 2012 by dgreca

Nga SKËNDER BUҪPAPAJ/

Dafina, kjo bimë mesdhetare me gjethe gjithmonë të gjelbra e me erë të këndshme, për çka është dhe simbol i fitores, triumfit e lavdisë, por edhe, bash për shkak të ngjyrës tunduese dhe erës gjumëndjellëse, simbol i vetëshkujdesjes, vetëdehjes dhe vetëkënaqësisë, në fakt nuk ka si të mos jetë edhe shoqëruesja metaforike e atmosferës që përjeton dhe përcjell Tirana e këtyre ditëve të fundit të nëntorit 2012.Kryeqyteti i Shqipërisë dhe i shqiptarëve është kryeqendër e festimeve të 100 vjetorit të Pavarësisë, të shpallur në Vlorë më 28 Nëntor 1912, nga Plaku i Vlorës Ismail Qemali dhe të thirrurit e tij të asaj dite nga anë të ndryshme të vendit. Ishte e natyrshme që viti i 100të i shtetit tonë të qe vit i bilancit shekullor në të gjitha fushat, vit i rishikimit dhe i ripasurimit të historisë sonë në një dritë të re të munguar më herët për faje subjektive dhe objektive. Është e natyrshme që fundi i këtij viti të jetë edhe vit i konfirmimit dhe rikonfirmimit, kritik e vetëkritik të heriarkisë së ngjarjeve, personaliteteve, zhvillimeve të kombit.

Ruajtja e integritetit territorial të Shqipërisë së dalë nga 28 Nëntori 2012, pavarësia e Kosovës e shpallur zyrtarisht para katër-pesë vjetësh, integrimi i Shqipërisë në NATO dhe statusi i kandidatit për në BE janë disa nga arritjet, triumfet, fitoret që meritojnë të jenë pjesë e bilancit tonë shekullor. Lavdia e tyre relativizohet nga kthimet e shumta prapa gjatë kësaj historie dhe nga prirjet e fuqishme sot e kësaj dite për kthime prapa, madje për kthime fatale mbrapa. Edhe meritat tona të përgjithshme e ato të veçanta relativizohen, për shkak të rolit dhe pjesëmarrjes sonë – mbarë apo mbrapsht – në këto dukuri.

Kundërthëniet e përjetshme të ndërthurura me ato koniunkturore e karakterizojnë edhe jetën e kombit tonë numerikisht të vogël, ashtu si e karakterizojnë jo pak edhe jetën e kombeve të tjera numerikisht të mëdhenj apo shumë të mëdhenj. Tek i përmendim dafinat, triumfet, fitoret, lavditë është e pamundur të mos e kujtojmë Trojën atë natë kur mikpriste dhuratën e Odisesë, ndonëse Tiranës së sotme i mungojnë Priamët sikurse dhe Laookontët. Tirana e sotme karakterizohet nga sharlatanë që i rrëmbejnë për vete kurorat e dafinave dhe ua përplasin të tjerëve kurorat e gjembave. Kështu ndodh që e njëjta kokë që vetëstoliset me dafina, njëkohësisht përdhoset me gjemba nga pala tjetër.

Nëse kjo dukuri do të kufizohej në studiot, në konferencat, në botimet dhe publikimet, pa dyshim do të ishte normale dhe do të ishte e natyrshme si në çdo vend tjetër të hapur, me dëshirë apo pa dëshirë, ndaj botës. Në Shqipëri ndodh ajo që nuk ndodh as në kulturat më retrograde, nuk ndodh as në kontekstet më ballkanike, ku Shqipëria jonë përfaqëson tashmë, e vetme, kampionen. Vetëm në Shqipëri, edhe gati një çerek shekulli pas hapjes ndaj botës, ndodh që festimet bëhen me dy protokolle paralele, vetëm në Shqipëri ndodh që e njëjta figurë lartohet në qiell prej një pale, ndërsa fundoset në fund të baltës nga pala tjetër.

E keqja më e madhe e më e zezë është se kjo nuk bëhet për llogari të figurave historike as për llogarit të historisë kombëtare, as për llogari të 100 vjetorit të shtetit, por bëhet për llogari të sharlatanëve që janë sot në krye të Tiranës, të cilët e rrezatojnë sharlatanërinë e tyre anembanë vendit dhe anembanë shqiptarëve, tashmë jo të izoluar, por në praninë e syve të botës, në praninë e syve të hapur të botës. E keqja është se sulmohen apo mbrohen figurat e mëdha, absolutizohen anët e tyre negative nga sulmuesit dhe ato pozitive nga mbrojtësit, vetëm për të madhështuar të tjerët dhe për t’i ulur të tjerët. Kjo bëhet vetëm ngaqë duan të identifikojnë veten e tyre si Zogu i sotëm, si Enveri i sotëm, pse jo edhe si Skënderbeu i sotëm.

Rradaket e tyre boshe e të thata nuk mund të kuptojnë se figurat sa më të mëdha të jenë, aq më mbresëlënëse dhe aq më të pashpërfillshme bëhen të metat e tyre. Dhe harrojnë se figurat sado të mëdha, aq sa të pajisura me lartësi njerëzore janë edhe të pajisura me dobësi njerëzore. Harrojnë se edhe profetët kanë pasur lartësitë dhe dobësitë njerëzore, edhe gjenitë, edhe heronjtë nuk i kanë shpëtuar dhe nuk kanë për t’i shpëtuar dot këtij rregulli. Kush i ka lexuar librat e shenjtë, kush i ka lexuar thëniet e profetëve, kush e ka njohur jetën e përditshme të figurave më të larta të njerëzimit, të interpretuar e të dëshmuar prej vetë atyre, e pranon me gjakftohtësi se edhe figurat e larta shqiptare kanë pasur lartësitë dhe madhështitë, ultësitë dhe dobësitë.

Sharlatanët në krye të Tiranës nuk ua pranojnë këto gjoja të adhuruarve të tyre, gjoja shembelltyrave të tyre, gjoja udhërrëfyesve të tyre jo se druajnë errësimin e realitetit, por druajnë se mos vihet në diskutim edhe madhështia e lartësia e mbretëruesve të sotëm, druajnë se mos ultësitë dhe dobësitë i mbulojnë dhe i fundosin. Kjo vjen ngaqë janë të paemancipuar, janë mediokër, janë politikanucë, janë enverucë, janë diplomatucë, por nuk kanë lidhje as me Gjergj Kastriot Skënderbeun, as me Ismail Qemalin, as me Ahmet Zogun. Këta tre do të trupëroheshin nga ata që përpiqen sot të fitojnë votat duke i monopolizuar figurat e tyre.

Populli shqiptar i njeh krerët e Tiranës dhe, ngaqë, në gjendjen ku ndodhet, prapë është shumë herë më i lartë se sharlatanët që e drejtojnë, i pranon. Ngaqë këta i kanë mbetur në derë, i pranon ashtu si janë, me të metat e shumëta dhe ligësitë e shumëta. I pranon, sepse bën relativizime mes dëmit dhe dobisë së tyre, bën relativizime në kuadrin e një historie mbijetese, çka është edhe kjo e 100 viteteve të fundit.

As Pavarësia e Shqipërisë, aq më tepër në këtë 100 vjetor, nuk do t’iu shpëtojë kornizave krahinore dhe ideologjike, ashtu si nuk iu ka shpëtuar as Ҫlirimi i Shqipërisë. As Pavarësia nuk do t’iu shpëtojë gjembave të një pale, as Ҫlirimit nuk do t’iu shpëtojë gjembave të palës tjetër. Në vend që të forconte unitetin kombëtar, edhe Festa e Pavarësisë po e thellon anarshinë. Në fakt as njëra palë, as pala tjetër nuk e pranojnë e nuk e përfytyrojnë dot shqiponjën me dy krerë në fushën e kuqe, sepse në vend të saj përfytyrojnë drapërin dhe çekanin. Ngaqë sharlatanëria e sotme i ka rrënjët jo tek data të tjera, por thjesht e vetëm tek 8 nëntori 1941 i dushanianëve dhe miladinianëve. Janë pikërisht dushanianët dhe miladinianët, dikur në krye të të njëjtës parti dhe, prej gati një çerekshekulli, tashmë në krye të dy partive.