Sokol Paja – Page 76 – Dielli

EPISKOPI MITROPOLIT I BOSTONIT, AMERIKËS DHE KANADASË ILIA KETRI DHE SHOQËRIA ATDHETARE BESA- BESË, MYSAFIRË NË VATËR

October 18, 2020 by dgreca

Shkruan: Sokol PAJA – DIELLI-

Episkopi Mitropolit i Bostonit, Amerikës dhe Kanadasë, Ilia Ketri i shoqëruar nga Guri Stefani, President i Shoqërisë Atdhetare Besa-Besë, Petrit Alibeaj si zëvëndës President i Shoqërisë Atdhetare Besa-Besë dhe Epitropi i Kishës së Bostonit Aleko Dhima vizituan Vatrën dhe shprehën urimet më të ngrohta të detyrës dhe bashkëpunimit kryetarit të Vatrës z.Elmi Berisha. Në fjalën e hapjes së takimit mikpritës, kryetari i Vatrës Elmi Berisha deklaroi: “Hirësi i dashur dhe shumë i nderuar. Është kënaqësi, nder dhe privilegj që jeni sot mes nesh. Është një emocion i madh të bashkohemi në Vatrën që themeluan shqiptarët e Amerikës në Boston. Ju e ndezët këtë zjarr atdhedashurie dhe ne e përcjellim ndër breza e gjeneratat që vijnë. Për mua nuk ka nder më të madh sesa prezenca juaj sot këtu. Jemi shumë të gëzuar dhe të emocionuar ne si kryesi e Vatrës dhe si komunitet vatran që ju kemi në mesin tonë. Ky është një bekim i madh për Vatrën e gjeneratave që do vijnë. Ky është një bekim jo vetëm për Vatrën por edhe për Diellin, vatranët e gjithë komunitetin shqiptar. Vatra është në diasporë një institucion moral, politik e atdhetar. E kërkojmë bekimin e Kishës me qëllim që jo vetëm ne por të gjitha proceset kombëtare të shkojnë përpara. U jam mirënjohës për këtë vizitë në kushte të jashtëzakonshme pandemie. Kjo vizitë na lidh edhe më shumë shpirtërisht, moralisht dhe atdhetarisht.Falenderime e mirënjohje edhe shoqërisë Besa- Besë. Qofshi faqebardhë gjithmonë” përfundoi z.Berisha.

Episkopi Mitropolit i Bostonit, Amerikës dhe Kanadasë, Ilia Ketri e cilësoi këtë vizitë në Vatër si historike pasi ai vinte për herë të parë:“Lavdi Zotit që na solli në këtë ditë shumë të rëndësishme. Jam i mbushur plot me emocione që ndodhem midis jush në Vatër. Jam i emocionuar që në këtë sallë shoh fotografitë e shqiptarëve që dallohen për patriotizëm të veçantë, për punën dhe sakrificat. Çdo gjë në këtë jetë arrihet me sakrifica të mëdha.

-Zoti President i Nderit Agim Rexhaj, Zoti Kryetar i Vatrës Elmi Berisha, të nderuar bashkëatdhetarë e vatranë të dimrit e beharit, ndjehem i përulur përballë jush. Ne jemi këtu sot falë sakrificave të paraardhësve tanë. Ata krijuan këtë realitet që ne po e gëzojmë sot. Veprimtaria e Vatrës ka ndihmuar jashtëzakonisht shumë për zhvillimin e kombit shqiptar. Shqiptarët e diasporës dhe veçanarisht të Amerikës kanë ndihmuar me të dyja duart për mirëqënien dhe zhvillimin e Shqipërisë. Shqipëria mbijetoi jo vetëm me punë por edhe me lutje. Ne si Kishë Ortodokse lutemi gjithmonë për shtetin, për kombin, për shtetarët dhe qeveritë cilatdo qofshin ato. Kisha lutet për të gjithë shqiptarët. Si Kryefetar i Kishës Ortodokse Shqiptare në Amerikë dhe Kanada punojmë përditë që të bëjmë meshën në shqip, të ketë çdo kishë priftin shqiptar, të lëvrojmë gjuhën shqipe, të gjendemi pranë për të gjithë shqiptarët që vijnë nga Shqipëria apo që jetojnë këtu. Të mësojmë gjuhën e nënës, historinë dhe të ndihmojmë në zhvillimin e kombit tonë, të jemi krenar për prejardhjen tonë. Perendia më ka bekuar me prindërit që më mësuan shqip, me besim dhe me patriotizëm. Më edukuan që ti shërbej komunitetit shqiptar që në vogli që të bëhem prift e deri Episkop Mitropolit. Vatra si Federatë Panshqiptare duhet ta ketë kurdoherë parasysh që për të arritur qëllimet e saj duhet të bashkojë qëllimet e reja të njerëzve të lindur në Amerikë dhe atyre që vijnë. Duke qenë të bashkuar do arrijmë të jemi më patriot dhe do kemi një të ardhme më të ndritur dhe më të shkëlqyer për të gjithë shqiptarët në diasporë dhe në viset shqiptare. Faleminderit e mirënjohje për mikëpritjen tuaj. Jam shumë i gëzuar. Ju përgëzoj për arritjet që bëni çdo ditë. Jam tepër i emocionuar që e bëj këtë vizitë për herë të parë në Vatër, një emër i madh që nderon komunitetin e shqiptarët kudo në botë. Gëzuar nga mot e shumë bekime” përfundoi mesazhin e tij hyjnor e patriotik hirësia e tij Episkop Ilia Ketri.

Presidenti i Nderit të Vatrës Agim Rexhaj u shpreh në këtë takim se: “Hirësia juaj mirë se erdhët në Vatër. Jemi të nderuar me praninë tuaj dhe të bashkëvëllezërve tuaj që ju shoqëruan në Vatër. Zoti ju dhëntë shëndet e mirësi. Na lumturon shumë kjo vizitë e vëllezërve tanë nga Bostoni në New York. Që fëmijë e kam dashur Bostonin. Vatra ishte në Boston dhe Kisha e Shën Marisë dhe kujtohen në vendlindjen tonë me shumë respekt. Është nder i madh kjo vizitë e sotmja. Zoti ju bekoftë juve dhe të gjithë shqiptarët kudo që janë. Kjo vizitë ka një domethënie shumë të madhe. Qofshi të bekuar e të nderuar gjithmonë” citoi z.Rexhaj.

Sekretarja e Vatrës Nazo Veliu u shpreh në këtë takim: “Hirësi, fjalët tuaja të bekuara sot na bëjnë mirë të gjithëve. Tek fjalët tuaja sot ne gjejmë atë që kemi nevojë. Ju folët shqip edhe pse keni lindur në USA, ky është një mësim i mirë edhe për shqiptarët që kanë ardhur e lindur në Amerikë. Nënat duhet tu mësojnë shqip fëmijëve të tyre. Fjala juaj që të mos harrojmë gjuhën e nënës duhet të jetë melhem për plagët tona. Shqiptarët janë të përkëdhelurit e botës përsa i përket harmonisë fetare. Kjo është një krenari për çdo shqiptar. Ju falenderoj për bekimin që na bëtë sot. Të bekosh Vatrën në gjuhën e nënës, është një gjë madhështore. Vatra u përket të gjithëve. Duhet t’ua lëmë trashëgim të gjithëve. Nga zemra mirënjohje e falenderim për bekimet dhe vizitën tuaj” përfundoi ajo.

Guri Stefani, President i Shoqërisë Atdhetare Besa-Besë u shpreh për vizitën në Vatër: “Në emër të shoqërisë Besa- Besë ju përshëndes nga zemra të gjithëve. Zoti kryetar Elmi Berisha ju uroj për vlerësimin Honoris Causa të dhënë në Tiranë nga Universiteti Luarasi. U gëzova dhe u emocionova shumë për ju. Vatra që ju drejtoni dhe shoqëria Besa- Besë do të bashkëpunojnë në të ardhmen. Të gjithëve ju uroj shëndet e jetë të gjatë. Lumturi në familjet tuaja. Ardhjen për vizitë në Vatër e pritëm me lumturi shumë të madhe dhe gëzim të veçantë. Ju jemi shumë mirënjohës për këtë pritje dhe respektin që na bëtë” citoi ai.

Petrit Alibeaj zv. President i Shoqërisë Atdhetare Besa-Besë deklaroi se: “Ndjehem shumë i emocionuar që jam sot mes jush. Sa herë vij në këtë derë kam emocione të forta. Qëllimi i ardhjes sonë në Vatër sot është të urojmë për detyrën kryetarin e Vatrës zotin Elmi Berisha këtu në shtëpinë e tij. Kemi ardhur me besimin që Vatrën do ta çojmë edhe më lart. Kemi ardhur me besimin për një bashkëpunim të shkëlqyer në të ardhmën. Bostoni kërkon degën e Vatrës. Kam besim të plotë se me ardhjen tuaj në Vatër edhe në Boston do ringrihemi si Vatër e si komunitet shqiptar. Vatra është një emër i madh. Sot më shumë se kurrë kërkohet unitet dhe bashkëpunim. Pandemia për ne tani e tutje nuk do të ekzitojë pasi ne sot erdhëm dhe morëm ilaçin e Vatrës. Do shërohemi me këtë ilaç. Ju faleminderit që na pritet. Qëllimi i përbashkët dhe vizioni i përbashkët është që të bashkojmë kokat, mendjet e trojet shqiptare” uroi ai.

Epitropi i Kishës së Bostonit Aleko Dhima u shpreh: “Përfitoj nga rasti për herë të parë që vizitoj Vatrën si Federatë që ka bashkuar vëllezërit e motrat tona. Vatra ka si qëllim unitetin ndërmjet shqiptarëve. Të na cilësojnë ne shqiptarëve për harmoninë fetare, na bën krenar të gjithëve. Kjo tolerancë na bën të veçantë. Falenderoj nga zemra dhe përshëndes Elmi Berishën si kryetar të Vatrës dhe për unitetin e vëllezërve e motrave tona në USA, këtë vend të bekuar e të dashur për të gjithë ne. Zoti e bekoftë Amerikën, Shqipërinë dhe Vatrën” përfundoi ai.

Zef Balaj, Anëtar i Kryesisë së Vatrës u uroi mirëseardhjen miqve nga Bostoni dhe Hirësisë së tij Ilia Ketri duke u thënë: “Mirë se u pruni Zoti në Vatër, në vatrën tuaj. Është kënaqësi që ju kemi në mesin tonë. Me bekimet tuaja Hirësi, ne do të shkojmë më përpara dhe Shqipëria do shkojë përpara. Këto bekime do na çojnë më tej, më të fortë e më të bekuar. Zoti ju bekoftë e Zoti ju ndihmoftë. Ndjehemi shumë të respektuar prej jush sot, për ardhjen në Vatër si vend të bekuar. Me bekimin tuaj Hirësi, ditë më të mira do kemi në të ardhmen. Zoti ju rrittë pushtetin e shumë faleminderit për ardhjen tuaj mes nesh. Zoti na bekoi me ardhjen tuaj në mesin tone” citoi z.Balaj.

Arkëtari i Vatrës Marjan Cubi u shpreh: “Hirësia juaj faleminderit shumë që keni ardhur. Jemi shumë të gëzuar që keni gjetur kohë për ne. Jam krenar që jam në Vatër tash 41 vjet. Jam shumë i gëzuar e krenar që ju jeni në Vatrën e gjithë shqiptarëve. Rroftë Amerika, rroftë Vatra, rroftë Kombi Shqiptar. Anton Raja, Anëtar i Kryesisë së Vatrës u shpreh: “Mirë se erdhët në shtëpinë tuaj. Është shumë kënaqësi t’ju kemi këtu sot. Zoti ua priftë mbarë ju dhe të gjithë shqiptarëve. Në gëzime u takofshim gjithmonë”.

Nënkryetari i Vatrës Besim Malota u kujtoi miqve Nolin në Boston: “I nderuar dhe i respektuar Hirësi. Faleminderit që keni ardhur në mesin tonë në Vatër. Bekimi nga ju Hirësi është shumë domethënës për të gjithë ne. Kur Noli erdhi për herë të parë në Amerikë takoi shqiptarët në Boston dhe i pyeti se nga ishin dhe ata të tërë ishin nga Korça, kur ata e pyetën Nolin nga ishte edhe ai u tha se ishte atë ditë nga Korça. Ndaj edhe ne sot jemi të gjithë nga Bostoni aty ku Vatra u themelua. Ardhja juaj na nderon. Besa-Besë ishte themeli i Vatrës. Faleminderit edhe një herë për ardhjen tuaj.

Mark Mrnaçaj, Anëtar i Kryesisë së Vatrës u shpreh: “Faleminderit Zotit Hirësi që na u dha mundësia të takohemi me ju. Faleminderit Zotit që ju ua dha mundësinë të jeni mes nesh. Shëndet e punë të mbarë. Bekime për ju. Zoti ju rrittë pushtetin” përfundoi Mrnaçaj.

Ilir Cubi, Anëtar i Këshillit të Vatrës u shpreh: “Mirë se erdhet në Vatrën tonë dhe tuajën. Që 2 vjeç më ka zier gjaku për Vatrën. Mbaj mend çdo zhvillim dhe shndërrim të Vatrës sidomos që kur ndihmoja Arshi Pipën e deri sot që jemi së bashku. Nderime dhe respekte për këtë vizitë”.

Sokol Paja, Anëtar i Këshillit të Vatrës dhe gazetar i Diellit u shpreh: “Jemi të bekuar që ju kemi mes nesh Hirësi. Bekimet tuaja shenjtërojnë Vatrën, qëllimin, punën dhe kombin tonë. Në këto kohë të vështira këto bekime do të thonë shumë. Ju jemi mirënjohës për vizitën dhe bekimet e shenjta. Së bashku do të bëjmë më të mirën për interes te komunitetit dhe të kombit tonë. Bashkë jemi më të fortë, më të bashkuar dhe më të bekuar. Zoti ju rrittë pushtetin Hirësi. Bekime e nderime për ju”.

Editori i Diellit Dalip Greca mirëpriti miqtë nga Bostoni duke u shprehur se: “Është një ditë e veçantë, është një ditë historike për Vatrën, jo se nuk kanë ardhur klerikë të tjerë para jush; kanë ardhur klerikë nga të gjitha skajet. Edhe me rastin e 100 vjetorit Vatra arriti që t’i bashkojë të gjitha trojet kombëtare edhe në kuptimin fetar, të gjithë klerikët e të gjitha besimeve u mblodhën me 28 dhe 29 Prill 2012 në New York në 100 vjetorin e Vatrës. Por sot vërtetë ndjej diçka të veçantë, ka një lloj hije ardhja e numrit një të Kishës Ortodokse Shqiptare në Shtetet e Bashkuara të Amerikës dhe Kanada. Vatra siç e ka thënë edhe Imzot Noli, pa kishën nuk do të kishte bërë dot hije. Vatra e ndezi zjarrin e vet pasi e ndezi Besa-Besë(1907), “Kombi” para saj që më 1906, pastaj shqiptarët patriot ngritën Kishën. Vatrën me Besa –Besë, ashtu si edhe me kishën, i bashkon Imzot Noli. Ai ishte krijuesi i Besa-Besës, në janar 1907, si edhe krijues dhe pagëzues i gazetës Dielli me emrin e bukur” Dielli”, dhe pastaj Vatra, por ne gazetarët e historianët, do të vazhdojmë të “grindemi” ca kohë nëse emrin “Vatër” e gjeti Konica apo Noli. Përse? Sepse nga fansat e Nolit, kumbar i Vatrës ishte Imzoti, por Konica shkroi në Diellin e 31 Marsit 1922 se:”Për emrin, formën federale, Kanunoren, rregulloren, dhe shpirtën e parë të VATRES , jam responsiblë unë…Po e drejta Eshtë që VATRA, të cilën un’ e lashë cilimi shtatë muajsh, u rrit, u madhua, u bë një force nga Fan S. Noli dhe Vatranët e Amerikës më 1915-1919, dhe n’atë zhvillim unë s’kam patur pjesë.”…

Faik Konica në ditëthemelimin e Federatë u shpreh: Eshtë shprehur se tani që organizatat e vogla, soqatat e katundeve u bashkuan në Vatër, çështja shqiptare është në rrugë të mbarë. Dhe në fakt në këtë apel të tërthortë që mos tu mbetet qejfi organizatave të tjera, është e mira që t’ua themi në kuptimin e butë, ato duhet të federohen në Vatër, duke ruajtur individualitetin e tyre. Ardhja e Besa-Besës sot këtu ka një kuptim simbolik.Unë besoj se ata nuk erdhën thjeshtë për të na dhënë “Besën” se do të bashkëpunojnë me Vatrën, por ata erdhën për të risjellë në kujtesë të shkuarën jo shumë të largët para 100 vitesh, kur Besa-Besë ishte në themelet e Vatrës. Nuk është fare logjike që pas shpërnguljes së qendrës së Vatrës nga Bostoni në Nju Jork, në vendlindjen e Vatrës të mos ketë degë?! Fjala e ngrohtë dhe e pushtetshme e Kryepeshkopit, e Hirësisë do ti hapë rrugën Vatrës për tu rikthyer atje ku lindi. Faleminderit që ishit me ne, ishte shumë kënaqësi” përfundoi fjalën e tij editori i Diellit Dalip Greca.

Presidenti i shoqatës Besa-Besë z. Guri Stefani dhe zëvendësi i tij, Petrit Alibej, u anëtarësuan në Vatër dhe u zotuan për një bashkëpunim të ngushtë me Federatën Panshqiptare të Amerikës VATRA.

Episkopi Mitropolit i Bostonit, Amerikës dhe Kanadasë, Ilia Ketri i dhuroi kryetarit t Episkopi Mitropolit i Bostonit, Amerikës dhe Kanadasë, Ilia Ketri Vatr Episkopi Mitropolit i Bostonit, Amerikës dhe Kanadasë, Ilia Katre,idhuroi kryetarit t Episkopi Mitropolit i Bostonit, Amerikës dhe Kanadasë, Ilia Ketri Vatrës librin “Shën Kolli 2012”.

Mysafirët shprehën vlerësime për Vatrën dhe mbresat për vizitën në librin e vizitorëve në Vatër.

Vizita historike në Vatër e Episkopit Mitropolit Ilia Ketri dhe Shoqërisë Atdhetare Besa-Besë u përfundua me një drekë bujare në Vatër dhe u shoqërua me anëtarësimin në Vatër të Guri Stefanit, President i Shoqërisë Atdhetare Besa-Besë dhe Petrit Alibeaj zëvëndës President i Shoqërisë Atdhetare Besa- Besë.

PALOK VUSHAJ, NGA INTERNIMI I PËRJETSHËM TE AGU I LIRISË

October 16, 2020 by dgreca

Sokol PAJA – DIELLI-Palok Vushaj sot është 77 vjeç dhe kujton çdo detaj të internimit të familjes së tij nga Selca e Kelmendit për në fshatin Nënshatë të nën Shkodrës. Edhe pse kanë kaluar 46 vite nga ajo kohë e tmerrshme, Paloka rrëfen me detaje persekutimin, dëbimin, internimin, konfiskimin e pasurisë dhe luftën e tmerrshme të klasave në internim. Familja e Palok Vushajt prej 26 anëtarësh u internua nga muaji Tetor 1974 deri në Prill të vitit 1991. Pas arratisjes së vëllait të Palokës, Gjeto Vushajt nga fshati Selcë për në ish-Jugosllavi më 27 Shtator 1974, mbi këtë familje do ushtrohej një terror i paparë prej organeve të Sigurimit të Shtetit, Ushtrisë e Policisë. Një përndjekje që do i tmerronte për 17 vite derisa do përmbysej diktatura dhe familjarisht fituan lirinë e privuar padrejtësisht. Paloka kujton se para arratisjes së vëllait ai punonte në Pyjore, ndërsa kthehej në shtëpi një ditë më pas, katër ushtarë e ndaluan, i drejtuan armën dhe filluan ta godasin për arsyen e arratisjes së vëllait. Në të gdhirë të ditës kujton Paloka, shtëpia jonë u rrethua nga Sigurimi i Shtetit, ushtria kufitare dhe policia. Meshkujt e familjes dhe prindërit u çuan në qendër të Kelmendit në Tamarë. I rreshtuan para Postës Ushtarake. Pasi i morën në pyetje nën dhunë e kërcënim, kur erdhi radha e marrjes në pyetje të Palokës, Oficeri i Sigurimit e etiketoi kriminel, tradhëtar dhe të poshtër se pse nuk kishte raportuar arratisjen e vëllait. Shtëpia e familjes u ruajt me armë dhe nën rrethim policor e ushtarak kujton Paloka. Gratë e shtëpisë i lanë në fshat, meshkujt e shtëpisë e prindërit u internuan në Mjedë në një ndërtesë si tip burgu ku qëndruan për 2 javë të burgosur, të kequshqyer e me ruajtje të armatosur duke u shkaktuar terror, frikë e panik. Pas dy javëve të tmerruar, e të dhunuar fizikisht e psikologjikisht u shpallën organet policore vendimin e internimit të përjetshëm në Nënshatë. Jetesa aty ishte shumë e rëndë. Një dhomë shumë e vogël me kushte skandaloze për një familje të madhe siç ishim ne kujton Paloka. Policia e ushtria dolën në fshatin Selcë dhe boshatisen shtëpinë, morën me dhunë gratë e fëmijët dhe i bashkuan të gjithë në internim në Nënshat ku jetuan në kushte ekstreme për vite me radhë nën kërcënim e frikë. Pas internim-dëbimit nga fshati, Paloka kujton se ndaj familjes iu bë konfiskimi i pasurisë dhe vjedhja prej komunistëve të fshatit. Përgjatë kohës së internimit, familja e Palokës, anëtarët një për një duheshin që të paraqiteshin tri herë në ditë te roja i posaçëm që ruante të internuarit. Çdo javë vinte operativi i Sigurimit nga Shkodra dhe bënte mbledhje në fshat duke i instruktuar fshatarët dhe kuadrot komunistë kryesisht sesi të na ruanin e paraqisnin raporte kundër familjes Vushaj me qëllim burgosjen e tyre tregon Paloka. Pra regjimi nuk njihte limit ligësie, agresiviteti e represioni ndaj familjeve që komunizmi i quante armiq të popullit e klasës punëtore. Familjeve të internuara në komunizëm i jepeshin punët më të rënda të koperativës. Paloka kujton se punonin si familje në një perimetër të caktuar për afro 20 metra nën kërcënim se nëse largoheshin nga ato pak metra katrore, do vriteshin me plumba. Komunistët dhe bashkëpunëtorët e Sigurimit herë pas here e provokonin në kampin e punës Palokën dhe familjarët e tij, madje dhe duke i vajtur në shtëpi për ta provokuar në biseda kundër regjimit me qëllim prangosjen e tij dhe të meshkujve të shtëpisë. Paloka tregon se komunikimet me të afërmit ishin të kufizuara, letërkëmbimet i lexonte Sigurimi dhe i griste. Ata jetonin të izoluar prej botës që i rrethonte. Të internuarit, të përndjekurit e regjimit ishin skllevër në një botë rrethuar me tela me gjëmba. Paloka tregon një episod ku vëllai i arratisur Gjeto Vushaj u shkroi nga Amerika një letër dhe kjo desh i kushtoi burgosjen familjarisht. Vëmëndja e Sigurimit dhe Spiunëve sa shtohej dhe më shumë. Popullsia vendase siç ishin komunistët në koperativë në rangje shtetërore drejtuese dhe spiunët e sigurimit në koperativë ku punonin i mallkonin, shanin e ofendonin si armiq, tradhtarë dhe kriminelë. Paloka tregon me dhimbje se ishim të padëshiruar për kohën, për sistemin dhe popullsinë vendase. Punonim dy herë më shumë se të tjerët, paguheshim dy herë më pak, s’kishim asnjë të drejtë lëvizjeje. Çdo ditë komunistët shkruanin letra kundër nesh. Jo vetëm për çdo fjalë por edhe për çdo mendim, jetonim me frikë se mos keq interpretohej e na fusnin në burg. Me trishtim, Paloka kujton se në internim nëse një ditë nuk dilnim në punë, Sigurimi na hiqte bukën. Kafja, sheqeri e buka ishin me racion. Jetonim në kushte të tmerrshme tregon Paloka, ku përveç mungesës së lirisë na mungonte gjithçka tjetër. Jeta çdo ditë që kalonte na bëhej edhe më e pamundur. Fëmijët në shkollën fillore i urrenin, edhe pse mësonin shumë mësuesit komunistë nuk u jepnin hakun dhe bashkëmoshatarët e tyre instruktoheshin prej organeve të sigurimit ti shanin, ti ofendonin e të mos u flisnin. Një luftë e tmerrshme klasash tregon Paloka, që ngjan si një film i frikshëm kur e rikujton. Sapo erdhi demokracia, vëllai i Palokës, Gjeto Vushaj vizitoi Shqipërinë. Paloka i kujton ato ditë me lumturi e trishtim, veç qanim e flisnim ditë e natë. Nuk na besohej se ishim ende gjallë. Ky ritakim pas afro 20 vitesh dukej si një ëndërr kujton Plaoka, ishte takim me jetën, me vuajtjen, me lirinë, me vetminë, me tmerrin që përjetuam për gati 20 vjet. Një takim çmallës. Një përlotje për jetën në vuajtjet e pamerituara në një sistem diktatorial që prodhoi mjerim, viktima e shkatërrim. Pengu më i madh familjar kujton Paloka ishte vdekja e prindërve në internim dhe dëshira për të parë djalin e arratisur para se të mbyllnin sytë përgjithmonë. Në Selcë, pas shëmbjes së komunizmit, kur familja Vushaj u rikthye në fshat, e gjetën gjithçka të rrënuar e shkatërruar dhe ndërtuan jetën në Shtoj të Shkodrës. Paloka rrëfen se edhe pas vuajtjeve të tmerrshme ku humbën gjithçka, ndjehet mirë se ka shtëpinë plot, por ato vuajtje dhe sot e tmerrojnë dhe i duken absurde e të pabesueshme. Komunizmi ishte mallkimi më i madh për shqiptarët, mbyll rrëfimin e tij për jetën në internim Palok Vushaj.

FËMIJËT DHE DY GJUHËSIA, SFIDAT E FAMILJES SHQIPTARE NË EMIGRIM

October 14, 2020 by dgreca

FËMIJËT DHE DY GJUHËSIA, SFIDAT E FAMILJES SHQIPTARE NË EMIGRIM NË RUAJTJEN E IDENTITETIT KOMBËTAR-

Merita Isufi, mësuese, themeluese e organizatë “Successful Mothers” nga Britania e Madhe, rrëfen ekskluzivisht për gazetën Dielli, Organ i Federatës Panshqiptare të Amerikës VATRA, New York, sesi ndikon te fëmijët dy gjuhësia dhe sfidat e familjes shqiptare në emigracion për ruajtjen e identitetit kombëtar dhe si ka ndikuar teknologjia dhe pandemia globale në sjelljen e fëmijëve. Me Merita Isufin bisedoi gazetari i “Diellit” Sokol PAJA.

FËMIJËT DHE DY GJUHËSIA, SFIDAT E FAMILJES SHQIPTARE NË EMIGRIM NË RUAJTJEN E IDENTITETIT KOMBËTAR

Historia ka treguar se popullsia jonë me shekuj ka emigruar nga një vend në tjetrin. Ata moren me vete kulturën dhe gjuhën shqipe, por kryesisht pranuan edhe kulturën e vendeve ku u vendosen po ashtu edhe gjuhën e tyre, pa të cilën do kufizoheshin në maksimum. Prindërit punuan dhe vazhdojnë të punojnë me përkushtim që fëmijët e tyre të kenë mundësitë shkollohen, të kenë kushte sa më të mira në shtëpi dhe të arrijnë të plotësojnë dëshirat dhe ambicjet e tyre. Në të njëjtën kohë dedikuan kohën e tyre për të dërguar fëmijët në shkollat shqipe, ku jo vetëm mësuan të flasin më mirë, të shkruajnë më mirë por edhe të ndihen krenar për kush janë, pa pasur frikë se çfarë të tjerët mendojnë. Sigurisht ka edhe nga ata prindër që jo plotësisht kanë qenë të qartë në përpjekjet e ruajtjes së gjuhës shqipe, dhe kjo si rezultat ka ndikimet e veta në identitetin e atij që nuk e zotëron këtë gjuhë hyjnore. Kjo ndoshta ka ardhur edhe nga orari i gjatë i punës të cilën prindërit janë detyruar të ndjekin për arsye ekonomike, duke ua veshtirësuar kohën e lirë. Gjuha është e lidhur shumë ngushtë me identitetin. Identiteti dhe gjuha janë respekti për veten. Sa më mirë të zoterojmë gjuhën dhe kulturën e vendit nga vijmë, aq më konfident ndihemi edhe në mësimin e gjuhëve të tjera. Kjo na ndihmon të tregojmë interes dhe respekt edhe për kulturat e komuniteteve të tjera. Të qënurit kurioz, të respektueshëm dhe të interesuar për të njohur kulturat e tjera gjithmonë gjeneron një përgjigje pozitive ndaj asaj që ne zotërojmë. Dua të ndaj një experiencë si në nënë vitet e para të emigrimit në Londër. Para 20 viteve mora një ftesë nga mësuesja e klasës së vajzës time, të lexoj një tregim në gjuhën shqipe në shkollën angleze ku vajza ime mësonte. Kur i shpjegova vajzës se do lexoja në gjuhën shqipe, ajo mu përgjigj se aty flitej vetëm Anglisht. Prezantimi i tregimit me të cilin e gjithë klasa ishin të familjarizuar, por këtë herë e dëgjonin në një gjuhë tjetër, jo vetëm ju mësoj të tjerëve që egziston edhe një gjuhë tjetër e bukur dhe një kulturë, por mësoj vajzën time ta shikonte si një gjuhë të veçantë, speciale, dhe me deshirë ta mësonte sa më rrjedhshëm. Këtë e përforcojë dhe mësuesja bashkë me drejtoreshën e shkolles së sajë, të cilat treguan entuziazmin e tyre ndaj gjuhës tonë duke e vlerësuar publikisht pasi i kushtuan orën e mësimit. Ky është inkurajimi dhe mesazhi që vazhdimisht u është dhënë të gjithë prindërve nga profesionistët e shkollave angleze dhe sigurisht atyre shqiptare këtu në Angli, sepse është e rëndësishme që me fëmijët të flisnin gjuhën e nënës e cila është edhe gjuha e parë. Pranimi i identitetit brënda nesh na jep forcë të brëndshme dhe confidencë të perballemi me të tjerët. Gjithashtu kam punuar për shumë vite në shkollat angleze si edukatore dhe si mësuese në shkollat shqipe në Londër dhe e them me konfidencë se fëmijët që kishin praktikuar gjuhën me prindërit në shtëpi, jo vetëm e kishin më të lehtë, por ishin më të interesuar për ta mësuar edhe më mirë atë. Prandaj nënat dhe baballarët, duhet të fillojnë të ju lexojnë rregullisht fëmijëve që nga mosha 6-muajshe libra me përralla në gjuhën shqipe të shoqëruara me figurë, për të ndihmuar fëmijët të kuptojnë fjalën sepse fjala rigjeneron gjuhën. Prindërit e kanë detyrë të bashkëpunojnë me shkollat, sepse krijimi i një raporti të mirë mes mëuesve dhe prindërve është sigurues për fëmijët. Ky është kontributi kryesor në ruajtjen e identitetit kombëtar sepse gjuha është thelbi i kombit.

TEKNOLOGJIA DHE PANDEMIA GLOBALE SI KANË NDIKUAR NË SJELLJEN E FËMIJËVE

Sikurse e dimë përdorimi i internetit është dyfishuar në vitin e fundit në pjesët më të mëdha të globit. Kjo erdhi edhe nga arsyeja se fëmijët duhet të studjonin online – shkaku pandemia. Kjo ka ndikuar në rritjen e rrezikut të ngacmimeve online. Corona virus ka krijuar një stuhi të përshtatshme përmashtruesit online për të joshur fëmijët që janë të vetmuar, të dëshpëruar dhe që medoemos kërkojnë vlerësim nga të tjerët. Prandaj bisedat e hapura me fëmijët janë masa më e rëndësishme e sigurisë. Fëmijët kanë nevojë për garancinë e prindërve dhe se të jenë të bindur që ata mund të flasin me ta në çdo kohë, për çfarë po përjetojnë në jetën e tyre online dhe me kë bisedojnë. Fëmijët duhet këshilluar që të mbajnë informacionet e tyre private online, sidomos nga të panjohurit. Duhet të jemi të vemendshëm, pasi fëmijët e ndikuar negativisht nga koha e shpenzuar në internet janë të tërhequr nga aktivitetet familjare, të merzitur, të fshehtë ose të dëshpëruar. Të gjitha këto mund të kenë lidhje nga të qenurit gjatë online, prandaj ne si prindër duhet të jemi të vemendshem per këtë dukuri, duke qenë të vetëdijshëm për masat e sigurisë si nga ana teknike, po ashtu edhe nga vënia re në kohën e duhur të ndryshimit të sjelljeve të fëmijëve. Kur negocjojmë me fëmijët për kohën në mediat sociale duhet të diskutojmë në atë mënyrë që të mos bëhet situatë konflikti midis nesh, por të krijohet një hapsirë për lidhje më të afërt mes nesh. Pra ne si prindër duhet të kemi kufijtë shëndetshëm me mediat sociale, atëherë guxojmë të përballemi me fëmijët që edhe ata të përdorin kohën online duke pasur efekt pozitiv dhe duke reduktuar situatat e rrezikshme.

ÇFARË DO TË THOTË PRINDËRIM POZITIV, SFIDAT E FAMILJES SHQIPTARE NË EMIGRIM

Prindërimi pozitiv është një qasje ndaj prindërve që synojnë të promovojnë zhvillimin e fëmijëve dhe të menaxhojnë sjelljen e tyre në mënyrë konstruktive dhe jo të dëmshme. Është bazuar në komunikim të mirë dhe vemendje pozitive si mënyra më e mirë për të ndihmuar fëmijët (fokus adoleshentet) që të zhvillojnë aftësitë që ju nevojiten për tu rritur me besim të fortë në veten e tyre. Sfida për prindërit është të mundësojnë ambjentet e shtëpisë me atmosferë të përshtatshme që udhëzon dhe ndihmon fëmijët ndërsa përpiqen të bëhen të rinj të pavarur dhe të stabilizuar. Si prindër ne rregullisht duhet të reflektojmë në stilin e prindërimit. Hulumtimet sygjerojnë rëndësinë e mjedisit të sigurt familjar si bazë themelore që ndikon direkt në mirëqëniën e fëmijës dhe sjelljen pozitive. Kur prindërit komunikojnë mirë me fëmijët ata së bashku mund ta përqafojnë dhe ta shijojnë sfidën e emigrimit, apo çdo sfidë tjetër gjatë rrugës së jetës. Familja shqiptare ka dhënë dhe vazhdon të japë ndihmesë shumë të madhe në edukimin e brezave të rinj në çdo vend të botës ku ata ndodhen. Fakti që populli ynë trashëgon vlera të mëdha materiale dhe artistike dëshmone dhe edukatën familjare që kanë përcjellur te brezat e rinj ndër shekuj edhe pse të shprendarë anëmbanë botës. Shoqëria jonë ka pësuar transformime të vazhdueshme dhe ndryshime të shpejta, të cilat kanë berë të ndryshohet mënyra e punës, arsimit, kujdesit si dhe organizimit të jetës së përditshme familjare. Duke i marr të gjitha këto parasysh, me bindje them se familjet shqiptare janë përshtatur mirë në vendet ku jetojnë dhe gjithnjë janë përpjekur të edukojnë brezat e rinj të rriten të ndershëm, të respektojnë të rriturit, të arsimohen, të duan punën dhe ta ushtrojnë atë. Mund të them se akoma ka mosbarazi midis djemve dhe vajzave që vazhdon të përcillet si traditë por kjo është diçka që kërkon vemendje nga të gjithë ne dhe gradualisht së bashku të ndërgjegjësohemi për ndryshim. Kemi edhe konfliktin mes brezave që ka egzistuar që nga lashtësia dhe do jetë i pranishëm edhe në të ardhmen. Këtu duhet një kombinim pozitiv i dypalëve, duke marrë përvojat e brezit të vjetër dhe vrullin, guximin dhe energjinë e brezit të ri për të krijuar një të ardhme të këndshme për gjeneratat e reja. Balancimi i raporteve mes brezave dhe emancipimi në emigrim janë sfidat me të cilat shpesh përballen familjet shqiptare.

ÇFARË ËSHTË PLATFORMA SOCIALE ‘SUCCESSFUL MOTHERS’

“Successful Mothers” është një organizatë e cila ju ofron nënave një hapsirë të sigurtë ku ato kuptohen, vlersohen dhe respektohen duke ju vënë në pah kontributin, aftësitë dhe potencialin e tyre pa i gjykuar. Kjo organizatë inspiron nënat të jenë version më i mire i vetes së tyre jo vetem si nëna, por gjithashtu si gra, si shoqe, dhe si qytetare të këtij globi. Tre vite më parë e kam krijuar këtë organizatë dhe tani me krenari them se ne po zgjerojmë partneritetin globalisht me individ profesional dhe institucione nga vende të ndryshme të botës. Bashkëpunimi me ekspert, Universitete dhe organizata të tjera po na udhëheq në formëzimin pozitiv të së ardhmes sonë. Filozofia që ndjekim është të ndihmojmë njëri-tjetrin duke udhëhequr pozitivisht ndryshimet me të cilat përballemi në shoqëri. ‘Successful Mothers’ është një dritare e shpresës dhe e inkurajimit për çdo shtresë të shoqërisë. Ne besojmë në krijimin e atmosferës pozitive ku pjesëmarrësit respektohen dhe vlersohen duke u dëgjuar me kujdes për tu kuptuar. Nënat kanë aftësi të tregojnë empati pa gjykime dhe vetëm kështu hedhet dritë në shqetësimet individuale, të cilat po nuk u trajtuan bëhen probleme në shoqëri. Vetem në këtë menyrë jepet mundësi në formimin e suksesit tek çdo njeri që hyn në këtë mjedis. Ne si nëna jemi ato që besojmë dhe masivisht kontribojmë për një botë më të mirë, prandaj duam që zëri jonë të dëgjohet, jo duke bërë zhurmë, por duke i trajtuar shqetësimet dhe problemet nga rrënjet. Një nga parimet thelbësore të ‘Successful Mothers’ është të sigurojmë që të rinjëve u është dhënë zëri në të gjitha fushat e jetës, pasi nënat janë të parat në edukimin dhe zhvillimin e gjeneratës së ardhshme. Pikërisht për të arritur këtë ne organizojmë workshope, seminare dhe evente të ndryshme ku njëkohësisht përfshijmë edhe baballarët dhe në disa nga këto edhe vetë fëmijët, sepse së bashku arrijmë sukses. Eventet me adoleshentet kanë qenë motivuese dhe kanë lënë mbresa në jeten e tyre, prandaj këto do vazhdojnë sapo situata të normalizohet. Në vitin e fundit aktivitetet tona në përgjithësi janë zhvilluar online pasi po kalojmë një kohë pandemie. Ne përmes këtyre uorkshopeve ‘Successful Mothers’ flet drejtperdrejt jo vetëm me nënat, por me të gjithë familjarët, për shembujt model, konfidencen dhe ambicjet. Gjithashtu ndihmojmë komunitetin të kuptojnë më mirë problemet dhe shqetësimet, dhe të kuptojmë se si të ndergjegjësohemi ndaj fenomeneve negative me të cilat përballemi pikërisht në situatat e emergjencës. Angazhimi i fortë për të eksploruar, shpjeguar dhe korrigjuar problemet sociale është rruga që ndjekim në çështjet e përmirësimit shoqëror. Problemet Sociale janë faktori kryesor që ndikojnë dhe dëmtojnë shoqërinë, prandaj synimi jonë është të ju japim një vëmendje të veçantë. Duke kërkuar mundësitë krijojmë forcë përmes vështërsive, e bëjmë të mundur udhëzimin pozitiv në ndryshimet sociale. Udhëtimi jonë filloi me biseda duke ndarë ekperiencat tona dhe përballjen me sfidat të cilat na fuqizuan më shumë drejtë suksesit.

WORKSHOPE, SEMINARE DHE EVENTE NË NDIHMË TË KOMUNITETIT

Disa nga workshopet janë Prindërimi Pozitiv, Komunikimi me Adoloshentët, Zhvillimi i Përformancës Personale, Këshilla Financiare. Gjithashtu po theksoj workshopin e parë- Konfidencë skills (Aftësi besimi), kemi filluar aktivitetin tonë me këtë ëorkshop të rëndësishem me qëllim që të kemi një kuptim të qartë se si të zotërojmë konfidencën në jetën personale dhe profesionale. Pa konfidencë jeta jonë personale dhe profesionale do të vuajë. Konfidenca fillon nga besimi tek vetja. Kjo është pika që duhet dhënë shumë rëndësi pasi ka një peshë vërtetë të madhe. Nëse ne nuk do besojmë në veten tonë, atëherë do jetë shumë e veshtirë për të tjerët të besojnë tek ne. Ky është një ndër workshopet që duhet përsëritur rregullisht pasi ka impakt shumë të madh tek secili nga ne. Dua të ndalem pak më gjatë edhe tek workshopi i fundit që kemi bërë online – Understanding Online Grooming (Të kuptojmë mashtrimet online). Qellimi i këtij workshopi është që prindërit të vetëdijësohen dhe të informohen me të dhënat e fundit të rrezikut që cenohet online gjatë përdorimit të përditshëm. Paisja me informacionet e duhura, në bazë të hulumtimeve dhe të dhënave të fundit shkencore, ndikon pozitivisht në komunitet, pasi i ndërgjegjëson familjaret të marrin masat e duhura për tu bërë pritë rreziqeve të mundshme. Fokusi është veçanarisht në sigurinë e fëmijes në internet, duke theksuar rrezikun e mediave dixhitale pikërisht në këtë kohë të jashtëzakonshme të pandemisë ku përdorimi i internetit u rrit 50% në pjeset më të mëdha të botës. Ka boshllëqe të konsiderueshme në kuptimin tonë në lidhje me teknologjinë dixhitale dhe se si ndikon në mundësitë, rreziqet dhe mirëqënien në të gjithë globin. Zëri i prindërve dhe fëmijëve duhet dëgjuar se si ata po balancojnë përfitimet dhe rreziqet me të cilat përballen ndërkohë që zhvillojnë shkathtësitë dixhitale. Marrja e njohurive në kuptimin e diferencës mes gabimit dhe të drejtes, po ashtu dhe edukimi na ndihmojnë të jemi antraktiv të shoqërise, duke marrë pjesë në ndryshimet dhe zhvillimet e vazhdueshme. Me ëorkshopet ne kemi si qëllim të ndihmojmë fëmijët dhe prindërit të ndërtojnë mendime dhe të kenë pikpamjet/opinionet e tyre në fushat e ndryshme të jetës. Në këtë mënyrë ndihmojmë komunitetin të kuptojnë shqetësimet me të cilat përballemi dhe sëbashku të krijojmë një komunitet më të sigurtë dhe paqësor. Evente speciale vjetore organizohen edhe përfesten e nënës, po ashtu edhe takimet mujore me nënat ose ndryshe këto takime i quajmë – ‘Çaji i mbasdites’ të cilat kanë dhënë impakt kaq pozitiv në komunitet. Për shkak të COVID-19 shumë aktivitete kanë kaluar online derisa situata të normalizohet.

SHQIPTARËT NË KANADA DHE BETEJA E SHTETIT KANADEZ NDAJ COVID-19

October 12, 2020 by dgreca

Visar Berisha, Farmacist në Silver Fox Pharmacy, Ontario, Kanada rrëfen ekskluzivisht për gazetën Dielli, Organ i Federatës Panshqiptare të Amerikës VATRA, New York, situatën e Kanadasë nga Covid-19, ecurinë e infektimeve dhe trendin e shifrave. Me Visar Berisha bisedoi gazetari i Diellit Sokol PAJA.

SITUATA E COVID-19 NË KANADA DHE MASAT E AUTORITETEVE.

Kanadaja është një vend federal i përbërë nga 10 provinca dhe 3 territore. Ka 3 nivele të qeverisjes (nivel federal, provincial/krahinor dhe nivel komunal) ku secili nivel qeverisës ka përgjegjësite e veta. Në përgjithësi mund të them se ka pasur një koordinim të mirë midis niveleve të ndryshme të qeverisjes në menaxhimin e situatës me Covid-19. Qeveria federale ka ndërmarrë hapa për të siguruar që sistemi shëndetësor ka mjetet e nevojshme për t’iu përgjigjur rritjes së rasteve, ka siguruar mbështetje ekonomike dhe financiare për bizneset dhe njerëzit dhe ka për detyrë të menaxhojë kufinjtë. Që nga Janari 2020 e deri sot (10 Tetor 2020) në Kanada ka pasur 173,604 raste dhe 9,574 vdekje si pasojë e Covid-19. Nga këto shifra, 81,914 raste dhe 5,906 vdekje janë nga provinca e Quebec-it. Quebec-i është provinca më e prekur në Kanada nga Covid-19. Në provincen ku jetoj unë (Ontario), qeveria provinciale ka ndërmarrë masa të ndryshme për të siguruar që rastet të mbahen të ulëta dhe sistemi shëndetësor të mos mbingarkohet. Disa nga këto masa kërkojnë që njerëzit të mbajnë maska të fytyrës në vende ku distancimi nuk është i mundur. Është kufizuar numri i njerëzve në restorante dhe ka patur fushata ndërgjegjësimi se si të veprojmë në mënyrë që të parandalojmë përhapjen e virusit. Së fundmi, shkollat janë rihapur për studentët me protokolle të rrepta, për të zvogëluar gjasat e shpërthimit të rasteve. Prindërit kanë mundësinë ti mbajnë fëmijët e tyre në shtëpi dhe janë krijuar mundësi që shkollimi të ofrohet mes internetit dhe disa prindër e kanë zgjedhur këtë mundësi. Duhet thënë që jo gjithçka ka shkuar normalisht. Pas 3 muajsh me numër të rastëve relativisht të ulët, ne po fillojmë të shohim një rritje të rasteve në Ontario të ngjashme me ato në mes të Prillit 2020. Qeveria e Ontarios tashmë po flet për rikthimin e disa prej kufizimeve që patëm gjatë muajve Mars,Prill dhe Maj, nëse numri i rastëve vazhdon të rritet.

NDIKIMET E COVID NË PROBLEMET E SHËNDETIT MENDOR

Sa i përket shëndetit mendor, përveç distancimit social, situata e krijuar nga Covid-19 mund të shkaktojë frikë dhe shqetësim për shëndetin tonë apo shëndetin e të dashurve tanë. Njerëzit gjithashtu shqetësohen për gjendjen e tyre ekonomike pasi shumë njerëz kanë humbur vendet e punës. Këto frikëra dhe shqetësime ndikojnë në cilësinë e gjumit, mënyrën e ushqyerjes, përkeqësimin e problemeve shëndetësore kronike dhe në ngritjen e përdorimit të alkoolit, duhanit apo substancave të tjera. Në një sondazh të kryer nga Centre for Addiction and Mental Health shihet se kishte një rritje të ndjeshme të ankthit gjatë muajit Maj (kur numri i rasteve ishte akoma i lartë) krahasuar me muajt vijues. Disa nga këto frikëra dhe reagime burojnë nga kuptimi i vërtetë i rreziqeve, por shumë nga këto reagime ushqehen gjithashtu nga thashethemet dhe dezinformatat. Për këtë arsye rekomandohet që të qëndroni të informuar por shmangni ekspozimin e tepruar ndaj mbulimit mediatik të COVID-19. Kur keni nevojë për informata të sakta, vizitoni faqet e besuara si për shembull faqet e autoriteteve lokale të shëndetit. Për shqipfolësit, kemi krijuar një platformë (www.heda.al) inovative që ka si mision shpërndarjen e informacioneve të sigurta me qëllim promovimin e shëndetit të mirë e të sigurtë për të gjithë. Nëse ju apo një i dashuri juaj ka vështirësi me shëndetin mendor, Centre for Disease Control (CDC) ka përpiluar një listë të burimeve (https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/daily-life-coping/managing-stress-anxiety.html) të cilat njerëzit mund të kenë qasje për të kërkuar ndihmë. Sa i përket ndikimit të Covid-19 në martesë, nuk ka studime të mirëfillta që tregojnë rritje të divorceve gjatë Covid-19. Megjithatë, ka pasur raporte të rasteve të divorcit si rezultat i Covid-19. Arsyeja themelore e këtyre divorceve ka qenë prezenca e dallimeve të mëdha midis të përfshirëve edhe para Covid-19 dhe se izolimi ka nxjerrë këto dallime në sipërfaqe. Çiftet që nuk kanë qenë në gjendje të zgjidhin këto dallime kanë arritur në përfundimin se divorci është e vetmja rrugë përpara.

SITUATA E KOMUNITETIT SHQIPTAR NË KANADA

Komuniteti shqiptar në Kanada është ndikuar pak a shumë në të njëjtën mënyrë si Kanadezët e tjerë. Disa sfida unike që i përkasin komunitetit tone është se njerëzit nuk kanë qenë në gjendje të vizitojnë familjet e tyre në Shqipëri, Kosovë dhe viset e tjera shqiptare për shkak të masave kufizuese për udhëtim. Përveç kësaj, ngjarjet e komunitetit që mbahen zakonisht gjatë vitit natyrisht që janë anulluar.

A KA VALË TË DYTË COVID? SA TË RREZIKUAR JEMI BASHKË ME GRIPIN E STINËS?

Shumë epidemiologë pajtohen se do të kemi rritje të rasteve të Covid-19. Sipas të dhënave të fundit në Ontario, ku tani kemi mbi 700 raste në ditë, mund të argumentohet se vala e dytë vetëm ka filluar. Parashikimet sugjerojnë që Ontario mund të ketë rreth 1,000 raste në ditë në gjysmën e parë të Tetorit. Këto shifra janë të ngjashme me shifrat e valës së parë. Rritja në raste mund të shpjegohet nga faktorë të shumtë. Së pari, ka një lodhje nga izolimi midis të rinjve që nuk u përmbahen rekomandimeve nga agjencitë lokale të shëndetit publik. Në Ontario, njerëzit e moshave midis 20-39 vjeç paraqesin rritjen më të madhe në rastet e Covid-19 kohëve të fundit. Përveç kësaj, të rinjtë besojnë se për shkak se nuk kanë sëmundje kronike nuk do të ndikohen negativisht nga Covid-19. Problemi është se këta njerëz ndihmojnë në përhapjen e virusit që mund të prekë të moshuarit dhe ata me sëmundje kronike ku dihet se pasojat janë tepër të rënda. Faktorë të tjerë për rritje të rasteve kohët e fundit është se disa nga kufizimet nga vala e pare janë relaksuar. Megjithatë, Covid-19 vazhdon të jetë i rrezikshëm dhe për këtë arsye është e rëndësishme që të vazhdojmë të ndërmarrim hapa për të parandaluar përhapjen e Covid-19, masa si larja e duarve, mbajtja e distances nga njerëzit e tjerë, mbajtja e maskave të fytyrës në vende publike etj. Gripi i stinës komplikon gjërat pasi disa nga simptomat e gripit sezonal janë të ngjashme me ato të Covid-19 dhe shkaktojnë panik tek ata që shfaqin simptoma të tilla. Mënyra më efektive për të parandaluar gripin sezonal është marrja e vaksinës kundër gripit. Kur vaksinoheni, ju zvogëloni rrezikun që të sëmureni me grip dhe ndoshta të shtroheni në spital ose të vdisni nga gripi. Këtë sezon, marrja e një vaksine gripi ka përfitimin e shtuar të zvogëlimit të barrës së përgjithshme në sistemin shëndetësor dhe kursimit të burimeve mjekësore për kujdesin e pacientëve COVID-19. Aktiviteti i gripit fillon të rritet në muajt Tetor dhe Nëntor, arrin kulmin midis Dhjetorit dhe Shkurtit dhe mund të zgjasë deri në Maj. Pas vaksinimit, duhen mesatarisht 2 javë që trupi të krijojë imunitet (antitrupa specifikë) kundër infeksionit. Gjatë kësaj periudhe, vaksina e gripit nuk siguron mbrojtje ndaj virusit. Prandaj rekomandohet që vaksinimi të kryhet pak më parë se virusi i gripit të përhapet. Muajt ideal për tu vaksinuar janë Tetor – Nëntor, por vaksinimi mund të kryhet edhe më vonë. Për më shumë detaje rreth vaksinimit të gripit, kemi një artikull në faqen Heda ku lexuesit e Diellit mund të kenë mundësinë të mësojnë më shumë rreth gripit sezonal dhe vaksinimit për mbrojtje nga gripi.

MESAZHI PËR LEXUESIT E DIELLIT DHE DIASPORËN SHQIPTARE NË USA

Mesazhi im për lexuesit e Diellit dhe Diasporën shqiptare është që të vazhdojnë ti përmbahen udhëzimeve të agjencive të shëndetit publik në mënyrë që të parandalojnë përhapjen e Covid-19. Gjithashtu, unë do t’i rekomandoja njerëzit që të marrin vaksinen e gripit sezonal për arsyet që përmenda më lart. Së fundmi, situata e krijuar nga Covid-19 ka shkaktuar shumë stres për shumë njerëz. Me këtë në mendje, ju lutem bëni kohë të kujdeseni për veten dhe ata përreth jush. Gjeni kohë për të bërë ato gjëra që gjithmonë ju pëlqejnë t’i bëni. Kushtojini vëmendje llojeve të ushqimit që hani dhe përpiquni për të përfshirë ushqime të shëndetshme në dietën tuaj. Nëse keni vështirësi, kontaktoni ata që u besoni dhe kërkoni ndihmë dhe mos vuani vetëm. Ju falendëroj përzemërsisht për vëmendjen tuaj.

FINLANDË, SHKOLLA SHQIPE DHE IDENTITETI KOMBËTAR

October 10, 2020 by dgreca

RUAJTJA E IDENTITETIT KOMBËTAR SHQIPTAR PËRMES MËSIMIT TË GJUHËS SHQIPE NË FINLANDË-

Ragip Kçyku, bashkëpunëtor i jashtëm i Këshillit Kombëtar të Arsimit në Finlandë dhe si ish mësues i gjuhës shqipe në Finlandë, rrëfen ekskluzivisht për gazetën Dielli, Organ i Federatës Panshqiptare të Amerikës VATRA, New York, ruajtjen e identitetit, kulturës dhe traditës shqiptare në Finlandë nëpërmjet mësimit të gjuhës shqipe. Me Ragip Kçykun bisedoi gazetari i “Diellit” Sokol PAJA.

SI ORGANIZOHET DHE FUNKSIONON MËSIMI I GJUHËS SHQIPE NË FINLANDË

Sikur të gjitha vendet Skandinave përveç Islandës, mësimin e gjuhëve të minoritarëve emigrantë dhe të natyralizuar në shtetas të vendit ku jetojnë, mësimin e organizon shteti. Numri i nxënësve, dallon nga komuna, bashkia në bashki. Fillon nga grupi i detyrueshëm nga 5 nxënës për dy orë mësimi në javë, deri në grupin 10 nxënës. Mësimi zhvillohet ditëve të rregullta të punës në shkollat publike. Ky është një privilegj që kanë edhe shqiptarët si të gjitha kombet e tjera, të ardhur vonë dhe romët të ardhur para 200 vitesh. Edhe mësuesit janë të mbuluar nga shteti. Ky rregull vlen për Finlandën sa i përket të drejtës së numrit të domosdoshëm të nxënësve, ndërsa shtetet e tjera kanë rregulla të tjera. Psh. Në Suedi, çdo nxënës i ka të garantuara 15 min në javë gjuhë amtare dmth, nuk mbetet as një nxënës i papërfshirë po pati vullnetin prindi.

QYTETET KU MËSOHET SHQIP, NXËNËSIT DHE KURRIKULAT MËSIMORE

Mësimi shqip zhvillohet në disa qytete, por në jug të Finlandës janë më të përqëndruar shqiptarët: Helsinki, Espoo, Vanta, Kirkonumi, Hyvinka, Porvo, dhe në veri të Finlandës Vasa, Oullu dhe Usi Karleby. Kurrikulat janë bërë nga vetë mësuesit. Sillen modele nga Këshilli Kombëtar i Arsimit. Ne u japim frymën shqipe. D.m.th. Gramatikë, histori, gjeografi, edukim qytetar, dhe artet. Çdo gjë e kontrollueshme dhe më cilësore se plan-programet shqiptare-kosovare. Një racionalitet i skajshëm dhe në thelb del më kombëtare se kombëtarja shqiptare e dhënë në nivel shumë të ulët profesional (pedagogjik, didaktik dhe metodik). Ndërsa përfshirja sillet rreth 300- 350 nxënës që vijojnë mësimin plotësues në gjuhën shqipe. Sipas përfshirjes në përqindje qëndrojmë në nivel të lakmueshëm në krahasim me vendet e tjera. Finlanda është mërgata më e re në Evropë dhe mezi kalojmë 10 000 shqiptarë nga i i gjithë gadishulli Ilirik.

GJUHA SI IDENTITET KOMBËTAR DHE SHQIPTARËT NË FINLANDË

Po, i gjithë plan programi përfshin ne të tema nga gjuha, gjeografia, historia dhe kultura shqipe. Këtu janë edhe aktivitetet për e organizuara: mësues, nxënës dhe prind, me rastin e festave të ndryshme shtetërore dhe kombëtare. Ka shqiptarë të suksesshëm sidomos në fushën e biznesit dhe të sportit. Kemi tre-katër futbollistë që luajnë për ekipin shtetëror: Shefki Kuqi për disa vitte ka qenë qendërsulmues, pastaj vijnë vëllezërit Hetemaj, Aunor Zeneli, Lum Rexhepi etj.

PROBLEMATIKA TË MËSIMIT TË GJUHËS SHQIPE NË FINLANDË

Si gjithmonë shqiptarë të ngathët. As me dashuri as me refuzim total. Dëmin më të madhin ia sollën grupet e xhihadit që i përpinë fëmijët tanë me prindër të paarsimuar. Si të tillë më parë preferojnë xhaminë sesa shkollën. Për ironi, shprehen se e dinë shqipen? Edhe lakmia për t’i bërë fëmijët të famshëm në sport, e ka dëmtuar në masë të madhe vijueshmërinë e mësimit shqip. “valla ka ushtrime djali në këtë kohë, nuk muj me prue”. Është më shumë një pretekst sa për të larguar turpin prej veti. Projektet që janë bërë: Më 1995 në bashkëpunim me Ministrinë e Arsimit Finlandë, kemi realizuar projektin për dy fjalorë lëndorë të vlefshëm për të gjitha nivelet, deri në universitet. Fjalorët finlandisht-shqip për matematikë dhe dykrahësh një fjalor për Histori, gjeografi dhe biologji në shqip-finlandisht. Projekti i dytë është “Ç’bend”, në kuptimin i bukur, i mrekullueshëm. Për shqiptarët me emrin “Qerdhja e shqiponjave”. Pesë përralla kombëtare në tri gjuhë: shqip-finlandisht-suedisht. Të lexuara shqip. 5 këngë për fëmijë të kënduara, të regjistruara në manjetofon, atëherë në “kaseta” dhe të botuara. Disa lojëra fëmijësh etj. Projejti i fundit para katër vitesh është mësimi elektronik për gjuhën shqipe. Projekti për shqiptarët quhet ditët e Dardanit. “Udhëtimi” fillon nga qendra e Tiranës, Sheshi Skënderbej. Ky është një projekt i Ministrisë së Arsimit të Finlandës. Me ilustrime dhe me lexim tekstesh të disa fushave leksikore, si leksiku urban, arsimor, gjeografik, bujqësor, i kuzhinës, i shtëpisë etj.

MESAZHI JUAJ PATRIOTIK PËR DIASPORËN NË USA

Merrni mësim nga Konica, Noli dhe klasikë të tjerë. Diaspora e re e SHBA-ve është më e dobëta nga të gjitha diasporat e botës që atje jetojnë dhe veprojnë. Është diasporë tejet e ngathët. A nuk është për turp që përveç Dioguardit nuk kemi as një Senator. Tani nuk është as Dioguardi i madh. Madje ai nuk është prodhim i gadishullit Ilirik. Është i atij Apenin, sado që është një arbëresh që nuk di as dialektin arbëresh. Ky është barometri i pagabueshëm që ne shqiptarët nuk jemi fare të zgjuar as punëtorë. Në zgjedhjet e fundit votat i fituan dy afrikanë. Madje të diasporës më të re afrikame. Shqiptarët nuk kanë kohë, si duket zënkat mes vete ua martin kohën dhe energjinë. Si gjithkund shqiptarëve iu mjafton vetvetja me debate në kafene dhe si shikues në kazanet e pista të Tv-të e gjuhës shqipe.