• Home
  • Politics
  • Opinion
  • Culture
  • Sports
  • Economy
  • Interview
  • Reporting
  • Community
  • Vatra

Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Tema e dosjeve dhe patrioti i Serbisë Esat Pashë Toptani

December 5, 2013 by dgreca

Shkruan: Skender BLAKAJ/

Kërkesa e logjikshme e Presidentit të zgjedhur të SHBA-së, zotit Barack Obama, për mendim të shërbimeve inteligjente për kandidatët për titullarë shteti a nuk na kthen te historia e qeverive tona që nga Vlora e deri në ditët e tashme, dhe te tema e dosjeve, e pëshpëritur dhe e bërtitur aq shpesh, por e ngelur në vend. Në mos nga frika e vetë krerëve të shtetit që të futen nëpër rëntgen të tillë. Ndërtimi i institucioneve shtetërore të pandikuara nga njerëz të agjenturave të huaja, është kërkesë elementare. Ose shteti bëhet si kali që e ushqejmë vetë dhe i hipin të tjerët. Shembulli më tipik në historinë tonë sigurisht që është Esat Pashë Toptani, i cilësuar gjithnjë si sinonim i tradhtarit të kombit të vet, por që aq shpesh ishte ministër, dyfish ministër e guvernator Shqipërie, i pranuar edhe nga forcat e huaja. Këto ditë lexova shkrimin e gjatë të një historiani serb për Esat Pashën, bazuar në dokumente me burim nga qeveritë serbe me të cilat ishte aq i lidhur pashai toptanas. Normalisht që shkrimi tenton ta nxjerrë pashain si njeri me vizion, i cili e ka preferuar më shumë bashkëpunimin me Serbinë, qoftë edhe duke bërë “disa” lëshime territoriale, që gjoja shteti i tij të mos ishte instrument i huaj, sidomos i Austro-Hungarisë. Komandant në Shkodër, mbas rrethimit serbo-malazez, dhe përkundër mbrojtjes heroike të banorëve dhe të garnizonit të gjeneralit turk Hasan Riza Pasha, E. P. Toptani e vret pashain turk, e dorëzon qytetin e Shkodrës dhe me ushtarët e vet tërhiqet prej aty. Kjo ishte tradhti aq e gjykuar ashpër në opinionin shqiptar, por njësoj, ky në shtator të vitit 1913, në Durrës, shpallet guvernator i Shqipërisë. Lidhjet me Serbinë i forcon edhe më shumë përmes diplomatit të saj në Durrës. Në fillim të vitit tjetër imponohet në krye të delegacionit që ia dorëzon kurorën e Shqipërisë princ Vidit në Gjermani. Në qeverinë e Vidit, figura qendrore, ministër i Ushtrisë dhe ministër i Brendshëm, bëhet pikërisht vegla e Serbisë, E.P. Toptani. Në marrëveshjen me Nikolla Pashiqin në Nish, kishte pranuar dogana, ushtri,  institucione e deri edhe union të përbashkët me Serbinë, me kusht që ushtria serbe ta mbrojë personin e tij sa herë t’i rrezikohet pozita politike në vend. E kishte marrë obligim edhe mbrojtjen e “Serbisë” së zgjeruar, nga “rebelët”  shqiptarë. Kur ndodhin lëvizjet kryengritëse antiserbe në veri të Shqipërisë, Esat Pasha shpejt e njofton qeverinë serbe se po niset me forcat e veta kundër fiseve katolike, se do ta mposhtë Shkodrën dhe se do t’i burgosë krerët e Kosovës, Isa Boletinin, Bajram Currin e Hasan Prishtinën, që të mos i bëjnë telashe Serbisë në ato vise. Gjatë luftërave ballkanike, Serbia e merr veriun dhe Shqipërinë e mesme dhe e mbron “sundimin” e Esat Pashës në Durrës e rrethinë. Plasja e Luftës së Parë Botërore e përmbys situatën. Kur Austro-Hungaria i vërsulet Serbisë, mbasi serbët vrasin Franc Ferdinandin, qeveria serbe, përfshirë edhe mbretin, tërhiqen nëpër Shqipëri drejt detit tek anijet e aleatëve. Në dimrin e 1915/16, në këtë rrugë nisen 220.000 ushtarë dhe në Korfuz arrijnë nja 139.750, kurse nga turma prej nja 200.000 të ikurish serbë para ushtrisë A/H, arrijnë vetëm nja 60.000. Çfarë kishin pësuar shqiptarët nga kjo turmë e egër dhe e uritur, vështirë të përmblidhet këtu. Autori serb thotë që humbjet do të ishin shumë më të mëdha sikur të mos i mbronte e të mos i ndihmonte gjatë rrugës E. P. Toptani me njësitë e tij. Kur ushtria serbe kalon në frontin e Selanikut edhe ky i bashkëngjitet me 1000 ushtarë dhe mbas bisedave me mbretin serb aty dhe me N. Pashiqin në Nish, merr obligimet për vete, po edhe premtimet e tyre për postin e tij pas luftës. Ndër obligimet ishte edhe përzierja e ushtarëve të tij me ushtrinë e me uniformat serbe në luftë kundër “rebelëve” shqiptarë në Kosovë. Në prag të Konferencës së Paqes në Paris, i shkruan kryetarit të SHBA-së, Vudrou Uillson se vetëm shteti jugosllav mund ta garantojë integritetin dhe pavarësinë e vendit të tij, Shqipërisë. Delegacionin e jugosllavëve në Paris e kryesonte N.Pashiqi, dhe Esati “ynë” kishte vajtur pranë padronit të vet “të mbronte” Shqipërinë si e donin serbët. Më 13 qershor të vitit 1920, studenti dhe patrioti shqiptar Avni Rrustemi e vret para hotelit “Kontinental”. Interesant është po ashtu përfundimi i këtij shkrimi: me nderimet më të larta ushtarake, Esat Pasha u varros në varrezat “Tje” afër Parisit, bashkë me ushtarët serbë.

Ku e la E. P. Toptani lidhjen me Beogradin, e vazhdoi Ahmet Beg Zogu, dhe nga luksi i hoteleve të atjeshme, serbët e instaluan në pushtet në Tiranë më 1924. Nolin e ithtarët e tij Zogu i dëboi e i vrau ku i gjeti.

Pjesa më e tmerrshme e këtij rrëfimi është vazhdimi i marrëdhënieve edhe gjatë Luftës së Dytë Botërore e mbas saj, pothuajse me të njëjtin nënshtrim shqiptar e me të njëjtat kërkesa jugosllave. Beogradi ndërron taktikë, dërgon mugoshët e popoviqët që ta instruktojnë një parti e një ushtri e jo vetëm ndonjë toptan a zogoll. Partizanët e Shqipërisë, bashkë me ata të Kosovës e të Serbisë, mbi bazën e premtimeve vëllazëruese, dhe të konfederatës ballkanike, egërsisht bënë spastrimin e nacionalistëve dhe të antikomunistëve shqiptarë në Kosovë. Pastaj vazhduan sundimin e gjatë komunist, këndej e andej kufirit. Viktimat e atij sundimi ishin me mijëra. Në viset shqiptare në Jugosllavi ndodhën në kohën e miqësisë më të madhe të Tiranës me Beogradin, të Enverit me Titon. Prijës të lëvizjes antikomuniste e antiserbe, të NDSH-së sidomos, u dënuan e likuiduan barbarisht. Një numër, shpëtimin e kërkonin kryesisht nëpër Greqi. Që Shqipëria të mos bëhej leckë në prapanicën e Beogradit, e shpëtoi prishja Tito-Stalin. Shqiptarët mbetën robër të ideologjisë andej e robër të dyfishtë në Jugosllavi, me një grusht veglash qorre të Beogradit. Pas skëterrës njëqindvjeçare nën Serbinë, Kosova doli, u bë shtet dhe krerët e saj e prishen gjumin dhe duhet ta mbrojnë Kosoven shtet. Komunistët e egjër tash mund të jenë vetëm dëshmitarë të thinjur të krimeve, po dishepujt e tyre vetëm hapja e plotë e dosjeve mund t’i nxjerrë toptan si minjtë nga talla e pushtetit ku po struken.

Filed Under: Analiza Tagged With: Esat toptani, patrioti i Serbise, Skender Blakaj, tema e dosjeve

Artikujt e fundit

  • DIELLI ME SHQIPTARËT E ITALISË / SHKOLLA SHQIPE “DORA E PAJTIMIT”, GJUHA DHE IDENTITETI KOMBËTAR TE SHQIPTARËT NË ITALI
  • 2023 A Consequential Year for Cybersecurity – Albania, Example of What Can Happen
  • Kryeministri Kurti përkujtoi dëshmorët në Rogovë të Hasit, Vraniq, Bishtazhin e Gadish
  • Karadaku, Bir i Kosovës dhe i Labërisë që luftoi heroikisht në Grykën famëmadhe të Mezhgoranit të Tepelenës
  • Kosova në mes të betejave morale dhe pragmatike
  • SA PËR RIKUJTIM!
  • FUQIZIMI I SHQIPTARËVE NË SERBI DO TË DOBËSONTE SYNIMET NACIONALISTE SERBOMËDHA NË KOSOVË
  • THIKË MU NË ZEMËR TË MARRËDHËNIEVE SHQIPTARO-AMERIKANE!
  • PSE KJO PO NDODH VETËM TEK NE? KU ËSHTË PROBLEMI?
  • VATRA DHE SHOQATA E SHKRIMTARËVE SHQIPTARO-AMERIKANË PROMOVUAN 4 VEPRA TË PROF. BESIM MUHADRIT
  • AT SHTJEFËN GJEÇOVI DHE DR. REXHEP KRASNIQI, APOSTUJ TË IDESË PËR BASHKIM KOMBËTAR
  • Marjan Cubi, për kombin, fenë dhe vendlindjen
  • Akademik Shaban Sinani: Dy popuj me fat të ngjashëm në histori
  • THE CHICAGO TRIBUNE (1922) / WOODROW WILSON : “NËSE MË JEPET MUNDËSIA NË TË ARDHMEN, DO T’I NDIHMOJ SËRISH SHQIPTARËT…”
  • SHQIPËRIA EUROPIANE MBRON HEBRENJTË NË FUNKSION TË LIRISË

Kategoritë

Arkiv

Tags

alfons Grishaj Anton Cefa arben llalla asllan Bushati Astrit Lulushi Aurenc Bebja Behlul Jashari Beqir Sina dalip greca Elida Buçpapaj Elmi Berisha Enver Bytyci Ermira Babamusta Eugjen Merlika Fahri Xharra Frank shkreli Fritz radovani Gezim Llojdia Hazir Mehmeti Ilir Levonja Interviste Keze Kozeta Zylo Kolec Traboini kosova Kosove Marjana Bulku Murat Gecaj nderroi jete ne Kosove Nene Tereza presidenti Nishani Rafaela Prifti Rafael Floqi Raimonda Moisiu Ramiz Lushaj reshat kripa Sadik Elshani SHBA Shefqet Kercelli shqiperia shqiptaret Sokol Paja Thaci Vatra Visar Zhiti

Log in

This website uses cookies to improve your experience. We'll assume you're ok with this, but you can opt-out if you wish. Cookie settingsACCEPT
Privacy & Cookies Policy

Privacy Overview

This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these cookies, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may have an effect on your browsing experience.
Necessary
Always Enabled
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. This category only includes cookies that ensures basic functionalities and security features of the website. These cookies do not store any personal information.
Non-necessary
Any cookies that may not be particularly necessary for the website to function and is used specifically to collect user personal data via analytics, ads, other embedded contents are termed as non-necessary cookies. It is mandatory to procure user consent prior to running these cookies on your website.
SAVE & ACCEPT