NGA BESIM NDREGJONI/Francezët kan një shprehje: “Nuk ndërtohet mbi boshllëk!’’ periudha 26 vjeçare pluraliste tregoi se vendi i jonë nuk vuni themelet e shëndosha  për nji shtet shqiptar  të së drejtës , dhe nji shoqëri demokratike fuksionale. Në këto ditë të protestës dy mujore të shqiptarve ndërmend më sillet çdo ditë historia e një patrioti shqiptar Ziso Vangjeli i cili besoi në “komunizma”. Plaku Ziso Vangjeli  ishte shkolluar në Amerikë dhe  gjatë luftës kishte zbarkuar në Normandi si oficer amerikan. Historian  dhe ushtarak  punoi në Paris pastaj kthehet në një klub kulturor dhe ju dha të kthehej në Shqipëri. Sëmundja e dashurisë për atdhe. Sipas bisedimeve paraprake do të punonte si pedagog . Ja fali shtetit shqiptar  gjithë biblotekën e tijë. Por përfundon në burg. Dhe në sallën e gjygjit ai nuk do të i përgjigjiej akuzës së  prokurorit komunist por do të ligjëronte një mesazh për të ardhmen e shqiptarve:- Kur të bjerë” komunizma”, -tha se do të bjerë “patjetër”  ne do të vuajmë më pas  me dekada  prej hibridit. Komunistët janë të sofistikuar në politikën e kuadrit. Bijtë e të kuqve do të vijojne etërit. Ajo përzjerje  zelli dhe inati, here i fshehtë e here i hapur  për etërit e kuq  që spatën fuqi  dhe mend të ishin të pëjetshëm, do të i bëjnë më dinakë dhe më të liq. Nga kundërshtarë e tyre  që i urrejnë për vdekje, do të u  vjedhin idetë , projektet dhe deri sloganet e do të i propogandojnë më mizorishtë  për ti vënë  ato në jetë, gjoja si amanete.. (Shifni sloganet e  “Rilindjes” sot “Për një Shqipëri europiane” etj slogane propagandistike .)  dhe do të kërkojnë me çdo çmim zhdukjen e zotërve  të këtyre ideve. Do të kërkojnë  pushtet të pamerituar  si trashgimtarë , si zanatçinj të kuq, dhe kundërshtarët do ti durojnë sa për sfond.  Do të kërkojnë të bëhen  ata pronarë  dhe që të mbrohen  do të bëjnë atë politikë që etërit e tyre  e rroposën  ose e luftuan  gjithë jetën si bolshevikë të trashë. Kundërshtarët e të kuqve  në Shqipëri ç’kanë mbetur  pas kasaphanave  dhe të rinjtë që do të dalin , janë pa përvojë dhe kështu do të sundojnë te ne hibridi. Gjatë, mjaftë gjatë.  Hibridët janë si monstrat. E për të luftuar ato duhet qënë si ata. Do të jetë më keq ca  kohë e njerzit  do të mendojnë diktaturën si zgjidhje. Burg i detyruar . Liri e detyruar.  Kaos dhe llum. Pra pas denimit  me burg populli do të denohet me liri qorre. Liria qorre është denim. Se  ne  nuk do të dime  ç’t’i bëjmë asaj si një gjeje të tepërt.  Do ta përdhunojmë si barbarët. Unë nuk do të jem atëhere . Ju do të jeni: Mbahe mend  dhe kujtojmë. Ske ç’bën jo. Veç kujtojmë  mua plakun. Nuk jam unë njeri, kundër komunistëve, jane komunistët kundra njeriut. Kështu përfundon fjalën e mbrotjes në gjygjin komuniste Ziso Vangjeli. E këtë ligjëratë plaku i urtë  profesori, historian,  dhe ushtaraku i mire e bëri para gjysëm shekulli. Dhe që vertetohet sot,  si para 50 viteve  kur e shqiptoi në sallën e gjygjit plaku i urtë. Ky ka qënë trashëgimi që na la komunizmi në vendin tone, nga i cili do të ndërtohej Shqipëria e re  demokratike;  e plagët e hapuna nga “diktatura e proletariatit” mbeten të hapuna , dhe na ndjekin  kamba –kambës. Kjo “tragjedi e pameritueme”  u dyfishue  nga mungesa  e traditës demokratike në vendin tone… larg  nga Europa. Mbas 26  vjet “tranzicioni” që akoma vazhdon, duket sikur kemi arritë pikën ma të ulët në qeverisjen e vendit, dhe kemi ra në nji pellg imoraliteti që kërcënon me u revelue “i pashërim”. Kemi shkelë pragun pa kthesë të humbjes së besimit në “njeriun”; nuk besojmë njeri, nuk përfillim njeri, përpiqemi të varrosim tjetrin në përpjekje me ngritë veten tonë…. Ashtë krijue nji atmosferë e sëmurë në shoqëninë tonë shqiptare. “Diçka qelbet në Danimarkë”, deklaronte Hamleti. E përpara  kësaj shurdhmërie a duhet të heshtim? Sot atdheu i jonë vajton  për një udhëheqje serioze, fisnike  e thellësishtë demokratike, me rrënjë të thella  në traditat e kombit tone. Revolta e shqiptarve në këtë 64 ditësh  jep kuptimin filozofik e praktik të kuptojmë se një rend publik demokratik dhe i qëndrushëm kërkon kryesishtë :“pushtet” dhe “moralitet”. Ne shqiptarët nuk duhet të i lejojmë vetes  të fundosemi në humnerën e shprehejes :”tani është vonë”  dhe flas për ata shqiptarë që nuk e ndjejne veten fajtorë.  Cadra e lirisë, është ndenje  pafajsie  që krijon revoltën , akt guximtar  që sjell lirinë. Misioni i votës së lirë asht një përgjegjesi  e paevitueshme  për botën ku jetojmë. Këtu lind shpresa  për një nji jetë që nuk është skllavëri,. Së bashku, të gjithë ngrihemi nalt e fitojmë betejën morale: shpresën për të gjithë ata që kërkojnë lirinë, pa lejue që fitorja e përbashkët të kthehet   në tragjeditë tona individuale , si në komunizëm. Sot shqiptarët janë të djegun  për liri e demokraci.  Shqiptarët janë të sigurtë që, nëse e tashmja është  në  duar  të oligarkëve të  pseudopushtetit  në Shqipëri, e ardhmja i takon  lirisë dhe demokracisë, republikës së re për të gjithë. Kjo andërr nuk shuhet dhe do të bëhet realitet. Ejani në vete, o shqiptarë! ( Faik Konica)