Me rastin e vizitës të Ministri të Diasporës, z. Pandeli Majko në SHBA/

Nga Thans L. GJIKA/
Qeveria Rama i shtoi kabinetit të vet të fryrë ministrinë e njëzetë, Ministrinë e Diasporës me Ministër z. Pandeli Majko. Ky politikan dhe pushtetar njihet për bindje të verbër ndaj udhëheqësve të Partisë Socialiste dhe për mungesë guximi dhe mendimi origjinal.

Kush e njeh diasporën shqiptare e kupton se z. Rama, Kryeministri ynë i sotëm, nuk do që t’i njohë dhe t’i vlerësojë bijtë e shquar të diasporës sonë, sepse po t’i njihte dhe t’i vlerësonte duhej që këtë ministri t’ia ngarkonte njërit prej tyre.

Zoti Majko, e filloi punën së prapi. Në vend që të fillonte vizitat e tij të punës duke ardhur në SHBA, për t’u njohur me diasporën më të fuqishme, shkoi në Ukrainë për të krijuar lidhje me diasporën shqiptare të atjeshme, ku ka nja 3000 arbanasë në asimilim e sipër, prej të cilëve nuk ka se çfarë të presë Shqipëria.

Diaspora shqiptare përbëhet prej disa shtresash, së pari këtu duhen përmendur shqiptarët e larguar prej trojeve atërore gjatë Rilindjes dhe pas formimit të shtetit shqiptar dhe së dyti arbërorët e Greqisë, arbëreshët e Italisë e të Zarës dhe arbanasët e Ukrainës. Mirëpo kjo pjesa e dytë e diasporës flet dialekte të vjetra të gjuhës sonë, dialekte të arbërishtes, sepse folësit e tyre ishin larguar nga trojet tona shumë shekuj më parë. Midis tyre ka një pakicë të shkolluarish të cilët kanë bërë dhe bëjnë përpjekje të ndërgjegjshme për të ruajtur zakonet e traditat e të parëve, për të mësuar historinë tonë kombëtare dhe gjuhën e sotme letrare shqipe. Kurse masa e gjerë e tyre, sidomos ata nën moshën 60-vjeçare, ka kohë që i janë nënshtruar procesit të asimilimit të plotë. Kjo pjesë e kësaj diaspore e ka braktisur arbërishten si gjuhë komunikimi dhe në ndërgjegjen e saj kombëtare mbizotëron ndërgjegja kombëtare e vendit ku jeton, pra nuk ka ndërgjegje kombëtare shqiptare. Edhe diaspora shqiptare në Turqi, ku thuhet se ka disa milionë turq me origjinë shqiptare, ka ndërgjegje kombëtare turke dhe jo ndërgjegje kombëtare shqiptare. Deri diku shqiptarë e ndjejnë veten disa pleq e plaka analfabetë që janë pasardhës të familjeve myslimane shqiptare të Çamërisë, që u dërguan si turq nga qeveria greke në vitet 1923-1925 dhe pasardhës të familjeve myslimane shqiptare të Kosovës e Maqedonisë që u dërguan në Turqi si turq prej qeverisë jugosllave në vitet 1950-1958. Qeveritë turke kurrë nuk u kanë njohur të drejtën e shkollimit në gjuhën shqipe këtyre miljona emigrantëve shqiptarë.

Pjesa më e shëndetshme e diasporës shqiptare të sotme, pra të pas vitit 1944 e deri sot përbëhet prej emigrantëve ekonomike të larguar nga atdheu para L2B dhe sidomos prej shqiptarëve të arratisur për arsye politike gjatë viteve 1944 – 1991 dhe prej ne të larguarve për nevoja ekonomike ose me lotari që nga viti 1992 deri në ditët tona. Midis shqiptarëve emigrantë u shquan biznesmenë si Antony Athanas, Bill Johns, gazetari e shkrimtari Peter Lukas, studiuesi Prof, Peter Prifti, gazetari Qerim Panariti, etj.

Kurse midis shqiptarëve të arratisur deri më 1991 janë shquar shumë nacionalistë si Muharrem Bajraktari, Preng Pervizi, indipendenti Gjon Marka Gjoni, legalistë si Abaz e Nderim Kupi, Prof. Nuçi Kotta, Dr. Fuat Myftia, etj; ballistë si Mit’hat Frashëri, Prof. Stavro Skendi, Prof. Nexhat Peshkëpia, Dr. Hasan Dosti, Xhevat Kallajxhi, Xhemil Leka, Dr. Ramazan Turdiu, Baba Rexhebi i Teqesë Bektashiane, Agim Karagjozi, Ekrem Bardha, Ndoj (Tony) Prendushi, Sejfi Protopapa, Seid Demneri; intelektualë antikomunistë si Ernest Koliqi, Mustafa Merlika Kruja, Prof. Arshi Pipa, Prof. Isuf Luzaj, Prof. Martin Camaj, Prof. Sami Repishti, Bilal Xhaferi, Elez Biberaj, Idriz Lamaj, Astrit Lulushi, Esad Bilali, Zoi Shyti (piktor), Ted Papavrami (violinist e përkthyes), kleriku Don Anton Kçira, etj.

Pati midis tyre dhe disa të arratisur që u morën krahas punëve të biznesit dhe me përpjekjet për të ndihmuar çlrimin e Shqipërisë nga diktatura komuniste dhe për çlirimin e shqiptarëve të Kosovës e Maqedonisë nga zgjedha sërbe, si Sami Kulla, Sergio Bitici, Tony Sufaj, Tahir C. Kernaja, Nimet Malo, etj. Kurse midis shqiptarëve të larguar mbas shkërmoqjes së diktaturës janë shquar analistë si Shinasi Rama, Lek Pervizi, Eugjen Merlika, Jozef Radi, Fritz Radovani, Mërgim Korça, Grid Roi, Ardian Vehbiu, Ilir Lëvonja, IlirDemalia; gazetarë si Edlira dhe Skënder Buçpapaj, Dalip Greca, Ruben Avxhiu, Beqir Sina, Andon Dede, Adem Belliu, Gani Vila, Fatmir Terziu, Ajet Nuro, etj; studiues si Prof. Piro Thomo dhe djali i tij Prof. Aleks Thomo, Ilia Karanxha, Fotaq Andrea (dhe përkthyes), Ardian Ndreca, Ilir Ikonomi (dhe gazetar), Myrteza Bajraktari, Qerim Vrioni (dhe fotograf); përkthyes si Ilia Ballauri, Ani Gjika (dhe poete), Baki Ymeri (dhe poet), Mazllum Saneja (dhe poet), Dashnor Kokonozi; shkrimtarë si Pëllumb Kulla (dhe analist), Naum Prifti, Gazmend Kapllani, Dalan Luzaj, Ramiz Gjini, Gjek Marinaj, Iliriana Sulkuqi (poete), Albana Lifchin, Adnan Mehmeti, Kolec Trabohini (poet dhe kineast), etj.

Shumë pak prej këtyre emrave janë trajtuar si zëra më vete në “Fjalori Enciklopedik Shqiptar” (2008 – 2009) përgatitur e botuar nga Akademia e Shkencave e R.SH. Shumë prej këtyre atdhetarëve kanë botuar vepra të shquara që nuk janë vlerësuar nga zhuritë kur kanë dhënë çmime të ndryshme, dhe nuk u janë dhënë Pensione të veçanta të cilat i kanë meritur prej kohe.

Ia vlen të diskutojmë me z. Majko, Ministër i Diasporës i cili po na vjen për vizitë pune në fillim të shkurtit për problemet që ka diaspora jonë, për nevojën e dërgimit këtu të teksteve mësimore për mësimin e gjuhës shqipe prej të rinjve tanë, për ribotimin në shumë kopje prej Ministrisë së Kulturës, ose Ministrisë së Diasporës të disa veprave të rëndësishme letrare e shkencore të botuara në kopje të pakta prej bijve të diasporës, po ashtu për botimin prej këtyre ministrive të disa përmbledhjeve me artikuj e studime shumë të vlefshme të cilat bijtë e diasporës i kanë botuar në pak kopje për mungesa financiare, etj.