Nga Fadil LUSHI/Tetove/
Një ditë në pazar më zunë veshët shprehjen: I ka dalë puna çatall. Jo vetëm se m’u duk interesante, por edhe më intrigoi të rrëmoj në Fjalorin e Gjuhës së Sotme Shqipe, ku për fjalën ÇATALLOHEM gjeta këto shpjegime: 1. vet. veta III. Ndahet më dysh duke iu hapur majat anash, hapet fort në të dy anët; bigëzohet. Çatallohet druri. 2. vet. veta III fig. Prishet; ngatërrohet një punë për shkak të grindjeve. U çatallua puna. 3. fig. Kapem me dikë, grindem me dikë.
Sa herë më mungon inspirimi për të “shkarravitur” për ndonjë ngjarje, aq herë më duhet të takohem me mikun tim me mendje prej aristokrati. E kërkova në mejhanen e tij të preferuar. Nuk e gjeta. Kamerieri që ishte paksa i përgjumur dhe që kishte vënë bythën pas banakut, më tha: Ka ditë që nuk duket këtejpari. E pyeta. Po me ç’sebep nuk frekuenton mejhanen! Ma ktheu, nuk i ka shlyer borxhet a faturat. Ku ta gjej, se! Hokatari i lagjes sonë më tha: Do ta gjesh te lulishtja e qytetit. E zbulova. Ishte shtrirë në cep të bahçes pranë shtëpisë së tij, ashtu njësoj si Ali Pashai duke thithur nargjilenë, ndërkaq në dorën e djathtë mbante një çetele (shkop ose copë druri e lëmuar, që dikur përdorej si mjet për të mbajtur llogaritë midis blerësit e shitësit), se pse e mbante atë çetele, nuk ma kapi fiqiri. Mu duk se sillej në mënyrë të matur. Perceptimi më doli kryekëput i pavlefshëm, thjesht i gabuar. Edhe kësaj here ishte shndërruar në tapë. Pasi u përshëndetëm, më tha: “A, përsëri erdhe, pa më thuaj, ç’dert ke!” Ia ktheva: Do më japësh idenë për shkrimin e radhës që do t’ua dedikoj lexuesve dhe miqve të mi të rregullt, të ndërgjegjshëm dhe seriozë! “Aha, ti që vepron e sillesh si plak matuf, paske miq të dashur, të kujdesshëm e të vetëdijshëm!? Hajde mendje, hajde!” Ore, do më japësh idenë, o do iki! Heshtje varri. Nuk e vazhdova, nga frika se po ma vë bishtin e dhelprës. Po, çuditërisht, lëre që mori pamje tjetër, por kësaj radhe nuk më kushtëzoi, andaj nuk kërkoi atë “lëngun e sertë prej Skrapari”. Ma ktheu: “Të lus, do më kursesh e do më lësh rehat, sepse sot nuk jam në të mirat e në terezi”. Unë këmbëngula në kërkim të përgjigjes së vonuar. Miku, si mik, fillimisht ia futi një ulërime të thekshme dhe pastaj më tha: “Do ta fal gjysmën e idesë, me kusht nëse m’i prek salltanetet e mia (eh, këto salltanete, mos vallë i ka vendburim gjipsi), ashtu njësoj si ca politikanë kamikazë që ua prekin a lëmojnë herdhet e kryeparëve politikë të tyre, të HUQUMATIT dhe të DOVLETIT!” Eh, ç’e bleva shtrenjtë belanë me paratë e mia. Thashë me vete, a ia vlen të shfrysh dertin për një ide të vjetër. Iu përgjigja: “Do t’i prek zarzavatet e tua të thata, veç ma jep idenë”. Ma ktheu: ”Pa ma thuaj parimin themelor, mbi të cilin do ta ndërtosh shkarravinën e radhës”. I tregova. Më tha: “Fillimisht do të shkruash për fukarenjtë dhe për varfërinë që i ka kapur për fyti, do të shkruash për budallain e fqinjit, tek i cili sa herë vijnë për vizitë mysafirët e nderuar, aq herë detyrohet ta mbulojë me njëqind plafe e jorganë…, do të shkruash edhe për politikanin tonë axhami, i cili kur nuk ka gjë të mençur për të thënë, sekretet e shtëpisë ia degdisë në vesh armikut apo partisë që e injoron, që e sikteris dhe së fundi që ia ngul së prapthi, do të shkruash pak edhe për mua!”. Ore qerrata, ki parasysh, gati një e treta e vështrimit më shkoi për ty. “Hajde se nuk u bë kiameti…, vazhdo të shkruash për disa vetëflijues politikëbërës të një partie politike këtejpari, shkruaj për ata politikanë kalamaj dhe axhaminj të Debar Maallo-s, gjyshërit e të cilëve dikur në kohërat e njëmendjesisë, te Ura e Gurit (Sulltan Mehmetit II) të Shkupit, shisnin fara luledielli. Do të shkruash për politikanët të cilët nuk i takojnë fisit tonë, pikërisht për ata që të shqetësojnë, do të shkruash për nacionalistët, për kleptomanët, piromanët, për makiavelistët e recidivistët e rrezikshëm të këtij HUQUMATI, mos harro të shkruash edhe për ata që në Evropë duan të shkojnë me gomarë prej Ballkani, që u ka rënë leshi, për ata politikanë që trokasin në dyer të mbyllura dhe të gabuara, shkarravit edhe për ata që veshin e majtë e kruajnë me dorën e djathtë, shkruaj edhe për ata që çorbën e përgatisin pa fruta deti, në këtë shkrim tëndin futua edhe atyre që s’kanë shpatulla politike, futua edhe atyre që mëtojnë të frekuentojnë hapësirat e kështjellës së diplomacisë evropiane…, ngulua edhe atyre që i kanë shumë merak paratë bojëjeshile, futja edhe atij KOKËMADHIT, atij shtrembëruesit të organit më të lartë ligjvënës, atij që ka marrë çehren e koqe dembelit, futua atyre që kanë probleme me diarre dhe miopi të theksuar politike, sidomos atyre që e zaptojnë me orë të tëra halenë, atyre që hiç nuk u ha palla se jashtë njerëz presin në rend për të njëjtin hall. Bëj kujdes të mos ma futësh mua!” I thashë: Mos ki dert se nuk do ta fus, a sa për të ngulmen nuk e di. Në fund të kësaj “çatallosje”, sikur donte të më thoshte: “Që kur unë isha një njeri me sjellje qytetare, që kur unë isha shehërli prej patrioti dhe aristokrati, që kur unë kisha kostum prej kadifeje, që kur unë mbaja këmishën e qëndisur, këta mbanin opingat e stërgjyshërve të tyre, këta nënkëmishën e mbanin nën brekë…, që kur unë bëja atdhetarizmin, këta sot lëre që urinojnë shtrembër, por edhe shtiren sikur bëjnë politikë leshi”. Nuk desha ta pyes se me ç’fjalor do të duhet ta shkruaj këtë shkarravinë…, e dija paraprakisht përgjigjen e tij: “Sipas një rregulli të caktuar, opinionet, vështrimet, analizat po edhe editorialet shkruhen me standardin e gjuhës, meqenëse ti nuk je i standardit, atëherë përdori të folmet krahinore edhe ato otomanizmat tuaja të fiksuara!”
Fabulistët klasikë thonë se dikur dhelprës i kishte marrë flakë bishti dhe turravrap kishte bërtitur: “Ikni se u kall dynjaja!” Ata që kishin rastisur atypari kishin thënë: “Moj, ty të është kallur bishti e jo dynjaja”. Se dhelprës a do t’i kallet bishti, unë nuk e di. Zoti e bekoftë mikun tim aristokrat dhe “dhëmbëzat e çeteles” së tij.