Poeti i dënuar i diktaturës komunsite, që bëri 20 vjet burg në Burrel dhe 5 vite në kampet e internimit, Uran Kostreci, vatran dhe mik i vatranëve, që kaloi rreth 8 vite në Vatër, tashmë i kthyer në Tiranë, ishte për një vizitë në SHBA.
Ndonëse shkaku i ardhjes ishte dasma e mbesës, vajzës së Hasanit, ai sërish ishte aktiv, duke mgritur zëri për të përndjekurit politik përmes një interviste në Zërin e Amerikës, ku u prononcua edhe për Hapjen e Dosjeve dhe mungesën e Ligjit të Lustracionit. Z. Kostreci gjatë kësaj vizite u takua dhe u cmall me miqtë dhe vizitoi Vatrën. Ai u takua me kryetarin e Vatrës dr. Gjon Bucaj, me vatranin e mocëm Zef Përndocaj, Zef Balaj, Muhamet Omari, editorin e Diellit dhe me shumë miq të tjerë vatranë.
Me këtë rast ne përzgjodhëm disa nga sonetet dhe epopenë e Karkalecave të poetit Uran Kostreci për kënaqësi të lexuesit të Diellit në online.
MEHDI FRASHËRI
Sa her’shoh historin,Mehdi e ndjej
Me,Ty, vulë e fytyrë mori shteti,
N’kufij t’Atdheut,misione të mëdhej
Imazhi i atdhetarit flaktë mbeti.
Për Paris e Gjenev’Shqipria gjeti
Avokat mbrojtës,Ty,o Mehdi bej,
Kryeminister ishe kur qe mbreti.
Kur msyu fashizmi,n’radio,ata shkërbej.
I nxive,faqe botës,vetëm Ti.
Nën Rajhun,kur pe kuqo e shkjah zuzarë
Po vrisnin shqipo e fshatrat bënin hi,
Atbot,mbi supe,e more,Ti,një barrë,
Po,medet,kuqot erdhën,o Mehdi,
E në syrgjyn u shove zëmër vrarë.
PETRO ZHEJI
Sonet nga Uran Kostreci/
Një mik e tha e un besoj, Ti… fjete
Mbas aq brilant përkthimesh, korifè!
Mes mjegulle antike,o eremit më vete,
Ti,rolin mesianik të shqipes pe!
Të gjuhës ton’ gjenezë, ndofta, gjete;
Si Zarathustra fjalën tënde e the
E do dëgjojmë, shpejt, mbase, tërmete
Për shqipen – çelsi i gjuhëve mbi dhè.
Sa shum’ ngjyrim e shpirt e fjalë ar
Ka fraza jote, sa frymzim e afsh:
Her’ si ujvarë e vrullshme ujë llagar
Dhe herë e qetë e butë si mëndafsh;
Ti, që u reke e aq ishe krenar
Për shqipen, Petro, atje, parajsën pafsh.
MONOLOGU I SOKRATIT PARA VDEKJES “Pi helmin!”
Pi helmin! – më tha gjyqi në Athinë.
Nuk pritën sat ë vdisja e po më vdesin…
Të verbër qënë, u hapa sytë e s’dinë
Që me të… ikur un’, prap’ qorra mbesin.
Zbath’ unë u enda e mantel pata thesin;
Për dije e pyesja, e nxitja rininë
Të ngjizte ide, mirpo tash “vdis”! thërresin
Ata që tallja për paditurinë.
Virtyt un’ predikova në çdo rast;
Thash’ ligji keq më mir’ se anarshia.
Kur thonë – un’ prish… të rinjtë-e bëjn’ me kast!
Veç po t’ia mbath, mohoj idetë e mia;
Ndaj helmin pi më mirë un’ këtë çast
Dhe shpëton shpirti e filozofia.
SA JE LARG
Sa je ti larg, ndjej ankth në shpirt, rrëmujë
As lule, as këngë, as qielli s’më pëlqen;
Kur nuk të shoh un’zverdh si gjeth pa ujë,
Më zbehet bota, dielli nuk shkëlqen.
Në vonon ti, e mbaj veten s’bëj bujë,
Por vuan zëmra, ngërçi… e mbërthen
Më lidhet gjuha, ofshaj, më priten gjunjë
E sa nuk brohoras kur shoh që vjen.
Me vrull un’portën çel, po shpirt çaprazi
Më shuhet kur ti heshtur hyn, ngadalë
E un’qejfprishur ndrydhem nga marazi.
Por sapo nis e flet të ëmbla fjalë
E të shkëlqejn’ si yje syt’ nga gazi,
Më qesh fytyra e zëmra ndizet valë.
AHMET ZOGU/
Kur flamuri u ngrit në Vlor’more pjesë/
E më njëzet ministër ishe Ahmet;/
Teksa fashisnje n’Mirdit një ngatrresë,/
N’Tiran’ra shteti e erdhe e ngrite vetë./
Të bënë atentat ; të bënë e grusht shtet;/
Prap’ erdhe e mes aq kurthesh të pabesë,/
Me ndalë at’kaos, vendose u shpalle mbret;/
Sakaq, Ti,rregull vure e ngjalle shpresë./
E ndonse intriga e kurthe plot përballe,
Udh’,shkolla e ura e ministri ndërtove,
Monedhën ngrite,ekonominë e ngjalle;
Dhe vizat hoqe e djem jashtë edukove.
Ti,afsh për komb,në shpirt,nxënsve u kalle.
Shtet bëre,o Zog,po sa shumë u qortove.
DEDE ABAZI
Me dhunë iu gjegje dhunës,Kryegjysh,
Ja nise,në tabut,Enver tiranit
Nj’a dy klerikë të verbuar sysh:
Jezitë kuqo yshtur prej shejtanit,
Që donin-taç e grua-ata këlyshë
Për me përdhosë altarë e bektashianit,
Po,Ti,me plumba ua preve atë yrysh,
I dole zot teqesë edhe vatanit.
Kur në Shqipri sundonte një pafe,
Që vriste e s’linte asnjë me fol një fjalë,
Ti,fole….me kobure,o Dede,
E krisma e saj na ngrohu zëmrat valë.
Ti,n’dorë I gjall tiranit nuk I re,
U bëre fli,Dede,te qofsha falë.
Shpërndarësi I trakteve
(Kushtuar nacionalistit ZALO XHOMAQI)
Me laps në dorë unë isha n’tavolinë
Kur m’u faneps i veshur me savan
Një djal meit i zbet,shajni,shafran
E m’tha:-Për zogj bën vargje e për lëndinë?
“O pena ty t’u thaft,mos gjetsh derman!
“Po mua pse s’ma thure,elegjinë,
“Që trakte hodha e nxiva robërinë
“E për atë me plumb kuqot më vranë.
“Kur hymne,atbot,I thurnin mizorisë
“E komunizmit,që bënte kërdi,
“Un’vetëm fillikat,bonjak,i ri,
“Tek pashë i hapej varri Shqipërisë,
“E ngrita zërin kundra tiranisë
“E për Atdheun tim u bëra fli.”
Uran Kostreci/
E P O P E J A E K A R K A L E C Ë V E/
OSE/
(Epopeja e Komunistëve)/
Karkalecët bëjnë sikur e luftojnë okupatorin Sqifter/
U mbush dynjaja/
Me karkalecë/
Ka mall njeriu/
Përdhe të ecë/
Kërcejn’ përpjetë
Të çajn’ turinjtë
Lëvrijnë sheshit
Më keq se minjtë;
Ca bark jeshilë
Kok’ kuqalashë
Me yll në ballë
Me këmb’ si mashë
Roitën sheshit
Plot zhurnë e bujë
Duke përhapur
Panik, rëmujë
Ne karkalecët
Më nuk durojmë
Pushtuesit, vetë
Do t’i luftojmë
Kërdi e zezë
Në qiell zhvillohej
Kur karkaleci
Posht’ trimërohej:
Si krimbi fshihej
Në skuta e bira
Zvarisej e zinte
Gjoja pusira.
Dhe një sqifter
Përdhe sa piqte,
I ngordhur fare
A shpirt tek hiqte,
Gjith’ karkalecët
I jepnin dërmën
Duke çukitur
Si korbat kërmën.
Kur karkaleci
Manovrat…nisi,
Fill Druzhe Tata
I degëdisi
Për te komshiu
Dy zabërhanë:
Druzhe Milpoçin
Edhe Dushmanë
Si “delegacia”
Demek në mal
Por me detyrë
Mision special.
Bajlozët shqahë
Sa prezantuan,
Gjith’ karkalecët
I kritikuan:
Qysh bët’, në Mufkë,
Ju bashk’punim
Tok me Shqiponja?
Ç’ qe ky gabim?
Nga Druzhe Tata
Urgjent kërkohet
Që Mbledhja e Mufkës
Të anullohet.
………………………………………………..
Marshallah “lufta”
Filloi së mbari
Enhaxhuzeja
Ish kumandari.
Ky frenat ende
Në dor’ pa marë
I shpalli Shkabat
Si trathëtarë:
-Për ne-tha-shokë,
ësht’ më beteri
Armik, Shqiponja
Dhe jo Sqifteri.
Sqifterat pakëz
Do t’i nangasim
Që shkak të kemi
E goj’ të flasim
Se për ta gjasme
I ndezëm zjarret
Ama Shqiponja
Do qitur faret.
Karkalecët propagandojnë idetë e Kërmanizmit
“Zëre me Popla”
Jallan gazetë
Përhapi lajmin
Poshtë e përpjetë:
“Ne karkalecët
Kemi vendosur
Ta vazhdojm’ luftën
E armatosur
Gjer në fitoren
Përfundimtare
Pushtuesin shporrim
O ngordhim fare.
Dhe kot nuk flasim
Të gjith’ ta dinë
Ne kemi busull
Goxha doktrinë:
Bash Kërmanizmin,
Një teori
Që vjen nga…kërmë
Dhe nga mani
Që nuk njeh skamje,
Fukarallëk
Por vetëm festë
Qejf e bollëk,
Vet’ Morrkësula
Për të ka shkruar
Alamet veprash
Që jan’ botuar
Ndër to m’e madhja
Ësht’ KAPISTALLI
Që s’e mbaroi
Dot për së gjalli,
Por Englenxheja
E pat bitisur
Libër i bukur
Për t’ englendisur.
Pra, mbas mësimit
Të Englenxhesë,
Të Morrkësulës
Dhe Axhuzesë
Ejani, shokë,
Me ne në çetë
Malit të lartë
Të shkojm’ përpjetë
Dhe përmbi kërma
Pastaj të ngremë
Sokakllafizmin
Që nam të lemë,
Sokakllafizmi
Ka ca…adhap
Se thot’ bej punë
Pa të të jap
Po Morrkësula
E la me gojë,
Sokakllafizmi
Pak do vazhdojë
Shpejt Kërmanizmi
Pas tija vjen,
Aty parajsën
E tokës gjen
At’her’ mbas mundit,
Sikush punon
Dhe mer shpërblim
Sa dëshiron
Shqiponja demaskon demagogjinë e karkalecëve
Jep-mer Shqiponja
Me përgjërim
-O, karkalecë,
Jeni gabim,
Sot, Axhuzeja
Ju flet në erë,
Por nesër sytë
Ka për t’ju nxjerë.
Sokakllafizmi
Ësht’ llaf sokaku
Dhe Kërmanizmi
Regjim bataku
E sa për luftë
Përçar’ siç jeni
Fuqi ta shporrim
Sqifterim, s’kemi
Dhe ne i biem
Por kur e gjejmë
Larg shum’ nga fshatrat
Që mos i lejmë
Pushtuesit rastin
Për t’u hakmarrë
Duke vra popull,
Duke vën’ zjarrë
Na dhimbset vëndi
E s’na ka hije
Të bëjm’ si juve
Atje n’ Borije
Vrat’një Sqifter
E vrap në prrua
Ia mbathët vetë
Po fshati u shua
Ju karkalecët
Në dëshironi,
Vërtet, pushtuesin
Që ta luftoni,
Bujrum t’i biem
Hëm ju, hëm ne
Jo përc… këtu
E përc…atje.
Do bëni luftë
Djalli ta hajë
Apo spektakël
E berihaj
Pastaj çne juve
Me Shkjahun mik
Kur hëm Sqifteri
Hëm Shkjahu, armik
Ai Druzhe Tata
Me Axhuzene
Përkundër nesh
Po ju ndësen:
Ne bjer’ Sqifterit
Bamb, dhè më dhè,
Ju tok me Druzhen
Na bini ne.
Karkalecët mashtjojnë popullin me profka
Enhaxhuzeja
Me grusht kanoset
Nxjer jargë e shkumbë
E hardalloset:
-Veç na zilia
Na kanë sharë
Po karkalecët
Kan’ për t’i parë
Ne do të bëjmë
Çka nuk ësht’ bërë
Sa do habitet
Një botë e tërë
Të gjith’ do marin
Model nga ne
Sistemi ynë
Do t’jet’ muze
Regjimi ynë
Do jet’ m’i miri
Do han’ të gjithë
Me lug’ floriri
Zengjin s’do ketë
As varfanjakë
As ti më shumë
As un’ më pak
Do sjellim qumësht
Me rubinetë,
Sa her’ të pihet
Shko e pi vetë
Sa her’ të hahet
Një gjellë e mirë
Byrek a qofte
A ëmbëlsirë,
Mos luaj vëndit,
Aty ku je,
Fët, shtyp një sustë,
Hazër e ke!
Krejt me korent
More jahu
Xherr…bjeri ziles,
Të vjen këtu
………………………………………………………………….
Premtime ditë,
Premtime natë,
Miletit mendja
Iu bë sallatë.
Ah, turmë zeza,
U çakërdise
Mbas karkalecit
U telendise….
Ca plaka trëmben,
I ha marazi
Se mos po vdesin
Më par’ nga gazi.
Thon’:-Kur do vemi?
Po qysh do hamë?
Ësht’ larg akoma?
Ja …ja…ku vamë.
Mom’ Tyryfylja
Me vithje t’ gjana
Thot’:-Karkalecët
I pastë nana,
Një sy do nxjer
Veç sa jam gjallë,
Të shof një syresh
Me yll në ballë.
U mbush dyniaja
Me karkalecë
Ka mall njeriu
Përdhe të ecë
Kërcejn’ përpjetë
Të çajn’ turinjtë
Lëvrijnë sheshit
Më keq se minjtë;
Ca bark jeshilë
Kok’ kuqalashë
Me yll në ballë
Me këmb’ si mashë
Kush u bashkua me karkalecët
Mbas karkalecit
Në mal po venë
Milet kam-kum…
Derven, dervenë
S’di qysh u poqën
Ruxhibihanë
Gjith’ malukatë,
Qen sallëhanë,
Se ndodh që Zoti
Si të nis qen,
Të kthen njeri
Po s’shëmbëllen.
Veç, ama, njerëz
Jan’ dhe ata
Se flasin, qeshin
E bëjn’ shaka
Ka midis tyre
Ca, që paratë,
Bixhoz i lanë
Pa turp, një natë;
Ca shoqëria
I pati zbuar,
Ca, në provime,
Pse qen’ rëzuar;
Një e la mikja
E malit krisi,
Se fort sevdaja
E leqendisi;
Një e pat bërë
Lanet i jati,
Se përdhunoi
Një vajzë fshati;
Dikë e zhvati
Një e përdalë
Pa lekë mbeti
Dhe… mori malë;
Një i grabiti,
Gjitonit, pelën,
Një vodhi meshë
Në kish’ të dielën.
Dhe kush bën turpe
Në vënd s’i rrihet
Ndrron shpesh banesë
Që të mos njihet.
Pat dhe fisnikë
Të varfëruar
Që asnjë ditë
S’patën punuar;
Apo tregtarë
Na trut’ lafitur
Që dolën malit
Në tym pa ditur,
Që hanin zhdëpshin
E buk’ kërkonin,
Florinj me thaës
E prapë ankonin.
Po e vërteta
Ama do thënë
Se pat dhe njerëz
Mjaft për të qënë:
Të rinj të zjarrtë
E të shkolluar
Nga heroizma
Të frymëzuar,
Që lanë librat
E morën malin
Veç për të drejtën,
Për idealin,
Por kur ta shohin
Ata qyqarë
Në çfar’ bataku
Jan’ duke shkarë,
Ca vrasin veten,
Ca degëdisen,
Ca vet’ prej shok’ve
Do dyfeqisen;
Dhe ca damkosur
Si tradhëtarë
Do kalben burgjesh,
Do hiqen zvarrë!
Po dhe ata
Që në mal s’vanë
Për karkalecin
Derdhën paranë.
Insekti i hurit
E i litarit,
Të gjithve u hodhi
Trutë e gomarit!
Djem verdhacukë
Të thatë cmingo,
Tërma-tëposhtë
Ven’ varavingo…
Me bluza t’ kuqe
E me galloshe
Afishe ngjitin
Në shtylla e qoshe:
Bëjn’ sikur fshihen,
Sikur…i ndjekin
E përmbi ballë
Një grusht…përpjekin!
Ky me sa duket
Është ishareti
Se shpejt do bëhet
Në bot’…qameti!
Le po …dhe vajza
Me zhapone
A me çitjane,
Me ferexhe:
Përditë mbushin…
Brekë e poturë
Me copa buke
Sa një kobure
Dhe venë i shpien
Andej përpjetë
Te karkalecët
Në mal…në çetë!
Enhaxhuzeja triumfon mbi shqiponjat
Syrgjyn poi kin
Shkabat zhgënjyer
Tamam si Krishti
Në kryq mberthyer.
Enhaxhuzeja,
Që u mëshye,
Fitues, ai,
Nga “lufta” u kthye!
Me ca pallaska
Ky kumandar,
Nga vrima doli
Si… flamurtar!
Milet kam-kum
Me lule fshesë,
Enhaxhzenë,
Ka dal’ ta presë!
-Të lumtë . o trim,
E bëre fora!
Bërtasin, ngjiren
Turmat e gjora
Bën Axhuzeja
Parakalime,
Flet për beteja
E mban fjalime.
Kalon rivistë
Me brir’ helmetë
Tundet e shkundet
Gjall’ Marsi vetë!
Që nga tribuna
Si një aktor
Përshëndet turmën,
Ja bën me dorë.
Plas brohoria
Si fishekzjarre
Kur i flet turmës
Pa letër fare:
Fituat, shokë,
Lirinë e plotë,
Tani ju jeni
Zotër në botë!
E arthme e lumtur,
O shokë, ju prêt
Gjithçka që shihni
Juve u përket.
Hedh valle turma
Plot brohori,
Përmjer nga gazi,
Bën kakërdhi…
Karkalecët i flakin maskat
Ato shqiponja
Që s’u larguan
Nga karkalecët
Keq e pësuan
Dhe kush me shkabat
Aleat qenë,
Në gjyq i shpien
Derven-dervenë
I heqin zvarrë
Tok i burgosin
Thell’ në qelira
Lëmsh i groposin
………………………………………
Po vjeshta iku,
U fryn’ prenjtë
I zbritën tufat,
Përposh, çobenjtë.
Lart nëpër male
Dëbor’ ka zënë,
S’gjejn’ karkalacët
Më për të ngrënë
Enhaxhuzeja
Urgjent në çetë
U mblodh me trima
Si ai vetë!
Aty lëshoi
Komunikatë:
Të dorëzojnë
Ushqim të thatë
Kallaballëku
Nga jan’ nga s’janë
Se karkalecët
Duan të hanë
Mbas direktivës
Reforma nisin
Ku gjejnë depo
I boshatisin.
Me të grabitur
Mizat e dheut,
Iu kthyen bletës
E krimbit plehut
Pa t’iu vërsulën
Dhe shpëndërive
Nëpër kotece
Rrëzë çative.
Nepër plevica
Nëpër hambarë,
Katonj, koçekë,
Shtëpi, qilarë.
Turmat e gjora
Nga kjo fushatë
U baterdisën,
Mben’ më të thatë!
Nga frika fshihet
Kudo miteti.
Afroi stihia,
U bë qameti!
Të zezat turma
S’din’ ku të shkojnë
Dje, brohorisnin,
Sot, veç mallkojnë.
Nëpër pallatet
E mbetur bosh
Ku njerëzia
U qitën osh…
Tash, karkalecë
Aty bëjnë pallë,
Me nipër, mbesa,
Me teze e hallë.
Kësmeti i tyre
Flen’ mbi kariollë,
Dyshek me pupla,
Çarçaf të hollë.
Në bulevarde
E nëpër piaca:
Sheh karkalecë
Zënë “allabraca”,
Me roba vishen,
I blejn’ pa lekë,
Me borsalina,
Bastun, qostekë.
Dhe karkaleckat
Na mbajn’ myhyre,
Bëjn’ tualete,
Vën’ manikyre.
Pra, karkalecët
Civilizohen
Tamam si njerëz
Po prezantohen.
Ja, karkalecja
Prej penxheresë,
Në boulevard,
Përposh, së resë
I lëshon zë:
Lulush, më qafsh!
Më mer ndë mapo
Çorap mëndafsh.
Nusja me çantë,
Me permanent
Që flet dhe fjalën
“Eveniment”!
Që porsi stapka
I ka kërcinjtë
Dhe qeska boshe…
I varen gjinjtë,
Si karkaleckë
U drithërua,
Shpejt me allatkë
Pak u freskua,
Pastaj e nxori
Gjuhën një kut
Dhe i tha vjehrrës:
Të sjell një mut!
Pra, karkalecët
Qytetërohen
Me njerëzinë
Përditë afrohen
Ndërsa njeriu
Për t’zezën e vet
Si karkaleci
Tash, hopthi…nget!
Prishja me Druzhe Tatën e pastaj edhe me Car Hasharinë
“Zëre me popla”
Me llafe blozë…
E shau, sot, Druzhen
Me gjith’bajlozë
Hy… në Djall vafshin
Shkjahët me morra!
S’kemi pun’ fare
Me ata horra.
Mik tjeter kemi:
Bash Sëkëlldinë,
Ariun e Stepës,
Car Staplajthinë
Po s’vajti gjatë
Pllakosi zia
U dha mandata:
Vdiq Staplajthia!
Mehumit, vëndin
Ia zu menj’herë
Car Hasharia
Larash i ndjerë:
Shulak nga shtati,
Me goxha mullë
Dhe pak si qose
Dhe kokë tullë.
Por gojë ëmbël
E i sajdisur,
Qe flet qyfyre
Per t’u kërdisur!
Car Hasharia
Qeros dinak
Fshiu plerhat brënda
Pak e nga pak
Si ia spërndriti
Cdo cep shtepisë,
I hodhi sytë
Përtej avllisë,
Udhët e gjata,
Tha: Nuk përshkohen
Karrocës kuajt
Po t’mos i ndrrohen
Sheh, Axhuzeja,
Çarkun e ngritur,
Dhe sulmon Qosen
Si i bubitur…
E quan “klloun”,
“Deviator”
Dhe “renegat”
Dhe “tradhëtor
Qerosi mikun,
Që…i dul dore,
E shau “Judë”
Dhe…nevojtore!
Enhaxhuzeja kolektivizon fshatarët
Afroi behari
Po shkrin dëbora,
Fillojnë e dalin
Kafshët e gjora
Kullosin rrotull
Çik’ nga një çikë,
Sa ndjejnë zhurmë
Fshihen me frikë…
Po ja ku doli
Enhaxhuzeja
Prap’ me gënjeshtra
E profka t’ reja
Me ton të butë
Javash, me qokë
Llafosi ëmbël:
Të dashur shokë!
Pse kaqë shumë,
Or të bekuar,
Me karkalecin
Të zëmëruar!
Doemos lufta
Ka pas teprime,
Në vrull e sipër
U bën’ gabime
Ama, për juve
Jemi përpjekur
Mjaft karkalecë
Në luft’ kan’ vdekur
Pa pastaj neve
Një racë jemi
S’bën me shoshoqin
Inat të kemi!
Pa shih armiqtë
Si na rrethojnë
Na futin spica,
Na ngatrojnë
Pse mos punojmë
Gjith’ bashkarisht
Dhe ndajm’ fitimet
Vëllazërisht?
Do jenë depot
Plot e përplot…
Haj sa të duash
Veç a ha dot!
S’do ket’ rrezik
Për abuzime
Racion me peshë
I ndar’ me qime!
Nga muhabeti
Mjaltë e sheqer,
Ha tekun… turma
Prap’ dhe njëherë!
Ca bënë ankesa
Dhe kundërshtuan,
Por deshën, s’deshën…
U dorëzuan.
Disa rebelë
Që u tërhuzë
I zun’ me shqelma,
Ran’ hundë e buzë!
Mes ulërimash
U ngrit dollia…
U shpall me bujë
Dhe “Bashkësia”!
E ja ku dalin
Në pun’ një ditë
Kallaballëku
Vargan si dhitë.
Ca karkaleca
Na pas u shkonin,
U jepnin urdhër,
I komandonin.
Dhe kur argatët
Nga puna kthenin,
Çka kishin mbledhur
Depos ia lenin!
Vet’ karkalecët
Atyre u ndanin,
Sa “një sy mize”
Racion’ që hanin.
Po puna e rëndë
Nxori avaze
E ca argatë
Po bënin naze…
Ndaj u caktuan
Kudo kalecë
T’i detyronin
Ata mistrecë
Të ulnin kokën,
Të bënin punë
Në mos po ndryshe
T’u vinin drunë!
Se karkalecët
Jan’ shum’ të mirë,
Po duan bindje
Dhe urtësirë!
Enhaxhuzeja sundon me hafije dhe terror
Kur karkalecët,
Mirë u forcuan
Kallaballëkun
Keq e ngujuan.
Sapo llafosnin
Pësh-pësh dy veta,
Shpejt karkalecët
Me dy-tri çeta,
Si re e shiut
Mbi ta pllakosnin,
U nxirnin sytë
I handakosnin
E si me i kapur
Dyqind shejtanë,
Osh…i zvarisnin
Për në hapsanë!
Ish me agjenta
Një rrjet i tërë
Që s’linte skuta
E s’linte vërë
Pa future hundët,
Pa spiunuar
Se ç’farë ish folur,
Ç’qe biseduar…
Dhe kur hafije
Gjëkundi s’kishte,
Të bënin sytë
Se aty ishte!
U hoq besimi,
U hap paniku,
As miku njihej
Më, as armiku!
Për Axhuzenë
Ç’qen’ kundërshtarë,
Për gjuhe u varën
Nëpër litarë.
Ca i syrdisi
Për mysybet
Me gjith’ fëmijë
Oh, vajmedet!
Kur e zu gjaku
Desh Perëndia
U kthye hëngri
Dhe shok’t e tija!
Kurban i bëri
Me ustallëk
Nga dy-tre bashkë
Për kollajllëk!
I leu më parë
Me të pëgërr
Për qen i mbajti
I vrau për dërr
………………………………………………………………………
Enhaxhuzeja lidh miqësi me Kaf-Kuf-Cain
Sot karkaleci
Që lart në kodër
Dha sihariqin
Me dajre e lodër
“Në Filifistun
Me miq të ndritur:
Me Çin Ma Çinin
Shal’ shkalafitur,
Bëmë aleancë
Të fortë, andaj
Erdh’ prijsi i tyre,
Sot, Kaf-Kuf-Caj!”
…Ky Kaf-Kuf-Caj
Iverdh’ shafran
Mbi shal’t e holla
Si qime mban
Një trup gjilpërë
Me kok’ si rruzë
Që shtriq e shtrydh
Porsi meduzë
Dy tentakula
Si kambalec
Dhe e mer era
Ngado që ec!
Enhaxhuzeja
Rreth atij miku
Këndon e hidhet
Si top llastiku:
“Rroft’ Kaf-Kuf-Caj
Mik e baba
Që tre pashë emrin
Të-gjatë e ka!
Jo Hashari,
Por Kaf-Kuf-Caj
Të mbushet goja
Or mik vëllaj!
Por Kaf-Kuf-Caj
Me zor shqiptohet…
Për lehtësi:
Kaf-Kuf do thohet…
Kaf-Kuf! Kaf-Kuf!
I lumi unë
Për mik që zura
Në Fil’fistunë!”
Mileti vuan pasojat e kërmanizmit
Nga gazi i mikut
Bëhen reforma
Pun’ vullnetare,
Dhe ngrihen norma!
Në vënd të lekut
Mer medalione,
Flamurka yllka,
Emulacione!
Dhe karkalecët
Me përgjërime
Thon,: “Besa-besën
Keto vendime
Ësht’ masa vetë
Që i sajon…
Ajo jep urdhër,
Na komsndon…!”
Masa mbledh grushtet
Dhëmbët kërcet
Punon tër’ ditën,
Ofshan e s’flet
E fill mbas pune,
Mbas gjith’ sikletit
I bën dhe festë
Axhuze mbretit…
Me ca pankarta
Duke kuisur
Urra! Urra!
Me byth’të grisur!
T’i bësh xhelatit
Hymn, hosana,
Se të nxjer shpirtin
Më keq e ka!?
Ah,turmë e gjorë!
Të erdhën mëntë,
Tash, por ç’i do…
S’i hanë as qëntë!
Që karkaleci
Ish smundje e butë
Ta tha shqiponja
T’u thafshin trutë!
Por, ti, si Krishtin
E kryqëzove
Tash haje çorbën
Siç e gatove!
Haj fshikuj shpinës
E thaj kënetë,
E, lodrës, bjeri
Me barkun petë…!
Po thupra s’ndihet,
Se bie dajreja
Dajak e festë:
Rroft’ Axhuzeja!
Heqja e fesë nga karkalecët
Gojë më gojë
Përhapet llafi:
Do hiqët çallma
E kambillafi!
Trim karkaleci
Që mban fjalime
Nuk prêt nga turma
Të mar’ vendime
Por pyet: “Në ka
Ndonjë që thotë,
Se feja duhet
Të jet’ në botë,
Pse s’del ky gjarpër
Lubi, lugat?
Pse s’del t’ia shohim
Atë surrat?
Se me të dorën
Nuk do e ndyjë
Asnjë, por masa
Le ta pështyjë!”
Masa mbledh grushtet
Dhëmbët kërcet
Ul kokën struket,
Ofshan e s’flet!
Rrëzohen tyrbet
E minaretë,
Teqe e kishë
Me këmb’ përpjetë…
S,ka muezinë,
S’dëgjon kumbonë,
Mevlut a meshë,
Predk mbi amvonë.
Mom’ Tyryfylja
Duke u dridhur
Nga qielli ndjesë
Lyp duarlidhur:
“Zot, nxirrmi zytë!
Zot, më shurdho!
As të ndjej dua
E as të shoh…!”
Pastaj përlotur,
Me turmën shan
“Të hiqët feja,
Se feja s’ban!”
Revolucioni kulturor i karkalecëve
Sot prapë lodrës
I ra kasneci
Dhe lajmëroi
Se karkaleci
Do të thjeshtojë
Program e shkollë:
T’i bihet shkurtas,
Te pritet hollë!
“S’na duhen neve
Fillosofira,
Literaturë
Dhe historira!
Na duhen gjëra
Që hyjn’ në punë,
Në jetën tonë,
Jo ti…Jo unë…!
Për shëmbull foshnjës
I do mësuar
Qysh Axhuzeja,
Dje, ka luftuar…
Pastaj shkollari
Me pun’ të rritet…
Të hap qilizmë,
Që të stërvitet
Në ëshë i vogël…
Paçka mësohet,
Se, fundja, buka
Pa mund s’fitohet;
Do derdhur djersa
Pa e kursyer
Dhe karkalecit
I do shpërblyer,
Se, dje, në luftë,
Ka derdhur gjak
E, sot, per neve
Ka mjaft merak!
Merak se…s’dihet
A do të mundi
Revolucionit
T’i hyj’përfundi!
Emancipimi
Si do të kryhet?
Koncepti…krisi,
Por a do…thyet?
Mir’ veresie
Vazhdon aksioni,
Po pse s’po futet
Në gjak zakoni,
Që të punohet
Veç badjava,
Pun’ vullnetare,
Krejt…pa para?
Kur do të shkulet
Paragjykimi
Për të shijuar
Një çast gëzimi:
Bajram e pashkë
E plot ngatresa,
Gosti e saze
Nëpër martesa?
Kur to të ngulet
Koncepti i ri
Se angaria
Ësht’ nder, lavdi?
Kur, pra, shkollari
Do të mësoje
Për karkalecin
Veç të punojë?
Urdhër: Gra, plaka,
Qorra, sakatë,
Memecë, shurdhë
Hëm dit’, hëm natë
Kanal të çelin
Të bëjnë drithë
Të ven’ në punë,
Në pun’ të gjithë!!!”
Enhaxhuzeja bën “ligje”
Enhaxhuzeja
Gjith’ tru e mënd…
Për të bër’ ligje,
Thëret kuvënd!
Me karkaleca
Mbush plot një sallë
E mbi tribunë
Vet’ rri në ballë,
Sa po ta shihni.
Ky-do të thoni
Ësht’ ja Likurgu,
Ja Napoloni,
I kapardisur
Me do gjyslykë.
Mes dy antarve
Ulur si pykë…
Bash vetë i tretë
Si perusti:
Aj ligjëvënës,
Ata zhuri!
Ky zhgan juristësh
Kuvënd Sovran,
Kur u flet prijsi,
Veç iso mban…
Fill mbas çdo neni,
Amin! thërret,
Asnjë klauzolë
Gabim s’e qet!
Enhaxhuzeja prishet edhe me Kaf-Kuf-Cajin
Enhaxhuzeja
Me gjith’ suitë,
Kudo, fjalime
Mban dit’ për ditë.
E në çdo rast
Punë e pa punë,
Ai mbur mikun
Në Filfistunë:
Ësht’ miku im
Trim Kaf-Kuf-Caj
Le të më ngasë,
Kush, po t’ia mbajë!
Si Çin Ma Çini
Nuk gjen gjëkundi,
S’ka perëndi,
Atë, ta mundi!
Po a ra m’ sysh
A ogradisi
Me Çin Ma Çin
Miq’sia…krisi!
Enhaxhuzeja
Gjuh’ lapërdhar,
Tha: Çin Ma Çini
Qënka zuzar!
Na përmor Tata,
Na dhjeu Qerosi,
Tash, Kaf-Kuf-Caj
Na menderosi!
Ku vamë u mpleksëm
Djalli ta hajë
Në Filfistun
Me Kaf-Kuf-Caj,
Që pa sheqer
Pi çaj në vapë
Dhe llap orizin
E ha me stap!
Hy…def u bëftë,
Në Filfistun,
Shafran millet
Surrat majmun!
Tash, ters u kthye
E fatit rrota,
Se karkalecët
Filloi gjith’ bota
Në loj’ t’i vërë,
T’i telendisë,
Me turli fjalësh
T,i gomarisë!
Dhe Axhuzeja
Nis duke sharë…
Soj sorollop
Gjith’ botën mbarë
Nga themelia
Gjer maj’ çatisë
Ç’i mbante brënda
Pragu shtëpisë!
Dhe në duel
Gjith’ botën ftoi
Por kjo, siduket,
U trëmb…s’pranoi!
Enhaxhuzeja, ngelur fillikat, vendos ta shpallë veten fillosof
Sot, ra daullja,
A ça zurnaja,
Shungulloi ajri,
U shkul… dyniaja!
Ky karkaleci
Prap’ do jet’ mpeksur
Me miq-than’-njerzit
Dhe pa u feksur,
Sikush, për mikun,
Urim t’i japë,
Nxiton sa prishur,
Me të, s’ësht’ prapë!
Kollaballëku,
Në rrugë, shtohet…
Shoshoqin pyesin,
Nuk u durohet:
Ky është i vjetër,
Mik, a i vonë?
Ku djall e gjeti?
Emrin ç’ia thonë?
Tash, prap’ do lehur…
Do shfaqur gazi,
Firomë s’kemi…
Na dhëmb gurmazi!
Le…po na duhet
Frym’ për të sharë
Mikun, që patëm
Një jav’ më parë!
Po zhurma shuhet
Se maj’ ballkoni
Kërceu e hipi
Te mikrofoni
Një karkalec
Trup shapulitur,
Jeshil e buzësh
I jargavitur…
Mileti e priti
Me brohori:
Rroftë Axhuzeja
Dhe miku i ri!
Po karkaleci
Me zë të mprehtë,
S’na duhen miqtë,
Tha, jemi vetë!
Nuk na zë malli
Për rockodanë,
Nevojë s’kemi
Ne, ata kanë!
Ne kemi prijës
Enhaxhuzenë,
Një fillosof,
Që ndriti…dhenë!
Jehona e fjalës
Nuk qe fashitur
Kur turma klithi
Si e bubitur:
O lum e lum,
Të lumit ne
Për fillosofin
Enhaxhuze!
Mileti gajaset me taksiratin që e gjeti
Trim karkaleci.
Lart, ne ballkoni,
Sa mer fund zhurma
Dhe ovacioni,
Tha: Me tjer’ libra
Hiç mos ropati,
Se dija e botës
Këtu…ësht’ gati
E fësht…e nxjer
Nga ndënë sqetull,
Alamet libri
Si…koqe petull!
Me ngjyr’ të kuqe
Veshur kapaku,
Per qejf I lidhur…
Të zë meraku!
E hapin, njerzit,
Siç i ka hije,
Por sa lëxojnë,
Zalia u bie!
Më dysh…palosen,
Qeshin, gajasen…
E me sho-shoqin
Si qorr përplasen!
Ky paska rrjedhur..
Pa shih se ç’thotë…
Si ne nuk paska
Më mir’ në botë!
Qyqja, kërthisa!
Gajas një grua,
Vërtet e thotë
A qesh me mua?
-Ndër ne, veç, paska,
Thot’, barazi!
Lëxon…e shkrihet
Një djalë i ri.
Ca kukurisen
E gojën hapin…
Si peshk pa ujë,
Shpirt, mënt po japin!
Me ujë i ngjallën…
Nj’ a dy të mekur…
Por sa pan’ librin,
Top…ran’ të vdekur!
Një u ngjir gazit,
Thotë: Ujë, amani!
Sa bën të qeshë,
Leh…si qen stani!
Gajaset tjetri
E lemza e nget…
Klluq! kukuriset
Klluq! si gjeldet.
Një qeshte e barkun
Mbante me dorë…
Dha…dha… hoq bollkat,
Se u përmor…
Lart, oratori,
Jeshil, vramuz…
Vazhdon fjalimin
E gjat’ tërkuzë:
Ky vep’r e madhe
Ka si qëllim
Revolucionin,
Në bot’, zbatim!
-Hi! hi! qesh turma-
Ho! ho! ha! ha!
Ky dashka e botën
T’a bëj’ si na!
E libri i madh,
Që dheu…s’e nxë,
Shkon…fletë-fletë
Drejt…në ËC!
Burg Burrel 1971-1981
Populli e qan me…qurre Enaxhuzenë
Midis praverës
Tet’dhjetë e pesë,
Iu ndal firoma,
Enhaxhuzesë!
Medet! na vdiq
Axhuze-mbreti-
Dre, ç’far’ mynxyre!
Ku-ku, ç’na gjeti!
Qysh u vithis
U shëmb e ra
Gjithë ai div…
Si katana…!
Në arkivol,
Sot, xhenaze
Je shtrirë e dergjesh,
O Axhuze!
Sa gjatë e gjërë
Je bër’teslim,
Me shami lidhur
Buzët o trim!
Symbyllë, i verdhë,
Meit, shafran,
Me kostum veshur
E me kaftan
E sipër: lule,
Që qef i kishe
Kur t’i dhuronin
I gjall’ sa ishe!
Rreth teje, shokët,
Tuj’ angullirë
Kur vjen mileti
Jep lamtumirë.
Sokëllin salla,
Po dridhen…mure,
Kur disa gra
Të qajn’ me qurre…
U bie zalia,
I kap siniri
Për ty që ishe
Bandill m’i miri!
Qajnë e ca vajza
Me lotët…lumë
Që për së gjalli
I deshe shumë!
Tash, kujt t’ia hedhin
Çupat e shkreta,
Lart, në tribunë,
Ato buqeta?
Kush, paskëtaj,
Do t’i qafojë,
T’i jargavisë…
Pllaq-plluq! në gojë?
Me ato buzë
Mëlçi të trasha,
Kush do t’i puthë,
Tash, ato vasha?
Për cilin, turma,
Tash, do punojë,
Do hedhë valle,
Parakalojë?
Kush, në ballkone,
Podiume, piaca
A mes fshatarve,
Lart, në taraca,
Do ta trajtojë
Problemin, thellë,
Se ësht’ patatja
Hëm buk’, hëm gjellë?
Kush do iu thotë
Se bima, dheu
Kan’ dobi shumë
Nga glasa e plehu?
Kush do iu flasë
Për krunde e hime,
Për kokodashin
Bër’ me therrime?
Kush , në aksione,
Tani, rininë
Ka për ta nisur
Si bagëtinë
Të çel’ tarraca,
Të thaj’ batak
Me shami quresh
Në qaf’ si lak?
Sa i desh njerzit
Merhumi i gjorë…
I piqej buza
Për punëtorë!
I mblidhshin lotët…
Lëmsh…psherëtinte
Kur për fshatarin
Dollinë e ngrinte!
Me fund…e kthente!
I dhimbsej masa!
Sa i kish hije…
Kur thoshte: kllasa!
Qan karkaleci:
Të zeztë ne,
Qysh do të rrojmë
Pa Axhuze!
O kuje e zezë,
Ku-ku! ç’na gjeti!
Mbas berihajt
Qan dhe mileti;
Qan dhe mileti
Veshur me thes,
Që luste Zotin
Kur ..po na vdes!
Tash, që satrapi
E hodhi shtupën…
Qan njerëzia
Na kalli krupën!
Një pyeti mikun:
-Po, ti, pse qan
Sa ish ai gjallë
S’gjeje derman?
-S’mar vesh-tha tjetri-
Nuk di se si…
Por m’u përzjenë
Zorrë e mëlçi…
Ay merhum
Seç kish….diçka!
Ta mbushte… synë,
Qe shum’ kaba!
Pastaj mirë unë,
Po as më thua,
Ti, pse po qan
Me lotët…krua?
-E sheh tabutin-
Tha miku i mirë-
Sa ka si ky,
Si kjo…coftirë!
E po të ngordhin
Një e nga një
S’mbarohen kurrë,
O kokë gdhë!
Qaj …pse njëherësh
Nuk po gremisen!-
E të dy miqtë
Me lot…kërdisen.
F u n d
Shkruar ne Internim, Kurtaj (Peqin) 1986