Nga Cafo Boga – 30 dhjetor 2025/
Fitorja bindëse zgjedhore e Albin Kurtit dhe partisë së tij, Lëvizja Vetëvendosje, në zgjedhjet e 28 dhjetorit në Kosovë, u interpretua gjerësisht jashtë vendit si një episod tjetër i tensioneve politike mes Prishtinës dhe partnerëve të saj perëndimorë. Brenda Kosovës, megjithatë, votuesit po dërgonin një mesazh shumë më të qartë dhe thellësisht demokratik: legjitimiteti buron nga populli, jo nga miratimi i jashtëm.
Kjo nuk ishte një votë kundër Perëndimit. Kosova mbetet një nga shoqëritë më pro‑amerikane dhe pro‑evropiane në botë. Përkundrazi, ishte një votë kundër një kulture politike që për një kohë të gjatë ka barazuar diplomacinë me nënshtrim dhe sovranitetin me pengesë.
Pse Fitoi Kurti
Për vite me radhë, opozita e Kosovës ka paralajmëruar se politikat e Kurtit do ta largonin Kosovën nga Uashingtoni dhe Brukseli. Ky argument dikur kishte peshë. Sot, nuk e ka më.
Votuesit janë lodhur nga një doktrinë politike që mund të përmblidhet në një fjali: “Amerika ka të drejtë edhe kur gabon.” Ajo që shumë kosovarë sot e refuzojnë nuk është partneriteti perëndimor, por servilizmi politik — ideja se politikat e brendshme duhet të formësohen më shumë për rehati të jashtme sesa për pëlqim të brendshëm.
Forca tërheqëse e Kurtit qëndron në një dallim të thjeshtë, por të fuqishëm: partneriteti nuk kërkon bindje. Sovraniteti, në kuptimin e tij, nuk është izolim, por dinjitet. Ky mesazh gjeti jehonë tek një elektorat që është pjekur politikisht dhe që nuk e sheh më pavarësinë si simbolike, por si praktike dhe institucionale.
Po aq e rëndësishme është edhe fakti se Vetëvendosje ka përfituar nga një perceptim i përhapur — pavarësisht nëse është plotësisht i drejtë apo jo — se ajo është më pak e komprometuar nga rrjetet e korrupsionit të pasluftës, veçanërisht ato të lidhura me privatizimin. Në një shoqëri që ende jeton me pasojat e padrejtësisë ekonomike, ky perceptim ka peshë reale.
Pse HumbI Opozita
Opozita nuk humbi sepse Kurti është i pathyeshëm. Ajo humbi sepse dështoi të evoluojë.
Udhëheqja e saj mbetet kryesisht e ricikluar nga periudha e pasluftës. Fushatat e saj mbështeten më shumë në sinjale diplomatike sesa në përmbajtje politike. Dhe shumë shpesh, politika opozitare është përcaktuar jo nga një vizion për Kosovën, por nga armiqësia ndaj vetë Kurtit.
Edhe më dëmtuese është një problem i vazhdueshëm besueshmërie. Shumë figura opozitare — veçanërisht ato që kanë dalë nga strukturat e pushtetit të pasluftës të lidhura me ish-pjesëtarë të UÇK-së — perceptohen gjerësisht si përfitues të privatizimeve të padrejta ose të errëta. Ky perceptim nuk është adresuar kurrë në mënyrë të sinqertë dhe transparente.
Lufta çlirimtare mbetet e shenjtë në kujtesën kolektive të Kosovës. Por votuesit gjithnjë e më shumë bëjnë dallimin mes legjitimitetit të luftës dhe përgjegjësisë në paqe. Përdorimi i së parës për të mbrojtur mungesën e së dytës është bërë politikisht i papranueshëm.
Çështja e Privatizimit që Kosova Nuk Mund ta Shmangë Më
Procesi i privatizimit pas luftës në Kosovë mbetet një nga plagët më të pazgjidhura të shtetit. Mbikëqyrja e dobët, ndërhyrjet politike, konfliktet e interesit dhe rikuperimi minimal i pasurisë kanë lënë gjurmë të thella në besimin publik.
Sfida për qeverinë e Kurtit nuk është nëse duhet të merret me këtë trashëgimi, por si.
Fajësimi kolektiv do të ishte katastrofik. Hakmarrja politike do të ishte destabilizuese. E vetmja rrugë e qëndrueshme është ajo institucionale: auditime, rishikime ligjore, ndjekje të pavarura penale dhe rikuperim pasurie aty ku ligji e lejon. Heroizmi në luftë nuk mund të përkthehet në imunitet në paqe — por as drejtësia nuk duhet të politizohet.
Nëse trajtohet drejt, ky proces mund të rikthejë besimin në shtet. Nëse trajtohet keq, mund të polarizojë shoqërinë dhe të diskreditojë reformat.
Çfarë Duhet të Bëjë Kurti — dhe Çfarë Duhet të Shmangë
Mandati i Kurtit është i fortë, por është i kushtëzuar.
Votuesit presin rezultate: përparim real në sundimin e ligjit, përmirësim të prekshëm ekonomik dhe institucione që funksionojnë të pavarura nga presioni politik. Ata presin gjithashtu komunikim më të mirë — jo vetëm me partnerët e jashtëm, por edhe me qytetarët e Kosovës.
Po aq e qartë është ajo që Kurti duhet të shmangë: centralizimin e tepruar të pushtetit, etiketimin e çdo kritike si presion i jashtëm dhe drejtësinë selektive. Votuesit e Kosovës shpërblejnë performancën, jo privilegjin — dhe e kanë treguar se janë të gatshëm të ndryshojnë drejtim kur zhgënjehen.
Serbia: Vendosmëri Pa Teatër
Marrëdhëniet me Serbinë do të mbeten sfida më e ndjeshme e Kosovës. Këtu, instinkti i Kurtit për vendosmëri gëzon mbështetje të gjerë — por kjo vendosmëri duhet të jetë strategjike, jo teatrale.
Vijat e kuqe të Kosovës janë të qarta: sovraniteti, integriteti territorial dhe rendi kushtetues nuk janë të negociueshme. Megjithatë, fleksibiliteti në proces, durimi diplomatik dhe këmbëngulja në zbatim — e jo në rinegocim të pafund — janë thelbësore.
Dialogu duhet të kalojë nga koncesioni te përmbushja e detyrimeve. Marrëveshjet pa mekanizma zbatimi e dobësojnë Kosovën më shumë sesa mungesa e marrëveshjeve. Duke e ankoruar procesin në të drejtën ndërkombëtare dhe standardet evropiane, Kosova e riformulon çështjen si problem të harmonizimit të Serbisë — jo si problem legjitimiteti të Kosovës.
Beogradi, veçanërisht nën Aleksandar Vuçiçin, lulëzon në paqartësi dhe menaxhim krizash. Avantazhi i Kosovës qëndron te parashikueshmëria, ligjshmëria dhe konsolidimi i qetë institucional, sidomos në veri.
Zgjedhja e Opozitës: Ripërtëritje Apo Pambarimësi
Demokracia e Kosovës nuk mund të funksionojë pa një opozitë të besueshme. Por besueshmëria nuk rikthehet përmes takimeve në ambasada apo riciklimit të udhëheqjes.
Partitë opozitare duhet të rilidhen me votuesit, të rinovojnë udhëheqjen, të artikulojnë politika të qarta ekonomike dhe sociale, dhe të përballen me pyetje të pakëndshme mbi qeverisjen e kaluar — veçanërisht privatizimin. Të jesh pro-perëndimor duhet të nënkuptojë partneritet, jo varësi.
Opozita që ndërtohet vetëm mbi të qenit “anti-Kurti” nuk është opozitë. Është shmangie.
Një Votë për Pjekuri Institucionale
Zgjedhjet e fundit shënojnë një pikë kthese. Votuesit nuk impresionohen më nga slogane, simbolikë apo merita historike. Ata kërkojnë sovranitet pa izolim, përgjegjësi pa hakmarrje dhe udhëheqje pa servilizëm.
Elektorati ka folur qartë. Nëse klasa politike e Kosovës do ta dëgjojë — në të dyja anët e spektrit — kjo do të përcaktojë jo vetëm suksesin e qeverisë aktuale, por edhe pjekurinë e ardhshme të republikës.
Përfundim: Nga Mandati në Pjekurinë Institucionale
Rezultati i fundit zgjedhor në Kosovë pasqyron një evoluim të qartë të pritshmërive demokratike. Votuesit kanë lënë pas simbolikën e pasluftës dhe legjitimitetin e ndërmjetësuar nga jashtë, duke kërkuar qeverisje të bazuar në performancë, besueshmëri institucionale dhe përgjegjësi politike. Mandati i ripërtërirë i Albin Kurtit duhet kuptuar jo si miratim i retorikës, por si një autorizim i kushtëzuar për të qeverisur në mënyrë efektive.
Ky mandat do të zgjasë vetëm nëse sovraniteti përkthehet në institucione të forta e jo në pushtet të centralizuar, nëse përgjegjësia ndiqet përmes sundimit të ligjit e jo përmes përplasjes politike, dhe nëse reformat zhvillohen me disiplinë, durim dhe respekt për pluralizmin demokratik. Mënyra se si qeveria do t’i trajtojë trashëgimitë e pazgjidhura të privatizimit, marrëdhëniet me Serbinë dhe pavarësinë institucionale do të jenë prova vendimtare të pjekurisë së saj qeverisëse.
Njëkohësisht, konsolidimi demokratik i Kosovës varet edhe nga cilësia e opozitës. Pa alternativa të besueshme, të mbështetura në transparencë, ripërtëritje udhëheqjeje dhe vizion të qartë politik, konkurrenca demokratike do të mbetet strukturalisht e pabalancuar — jo për shkak të detyrimit, por nga mungesa e zgjedhjes.
Në fund, stabiliteti afatgjatë i Kosovës do të varet më pak nga miratimi i jashtëm dhe më shumë nga aftësia e saj për të përvetësuar normat demokratike: institucionet mbi individët, përgjegjësinë mbi imunitetin dhe qytetarinë mbi besnikërinë fraksionare. Elektorati e ka artikuluar qartë këtë pritshmëri. Nëse klasa politike do të arrijë ta përmbushë, kjo do të përcaktojë rrugëtimin e republikës në vitet që vijnë.