• Home
  • Politics
  • Opinion
  • Culture
  • Sports
  • Economy
  • Interview
  • Reporting
  • Community
  • Vatra

Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Archives for November 2013

Koli , nuk mund te rri pa të thënë:Lamtumirë!

November 23, 2013 by dgreca

Nga Rafael Floqi/Michigan/

Koli ty mund të të them lamtumirë po kujtimeve s’u them dot.

Në botën e medias të qenit vazhdimisht në kontakt me atë që ndodh nga profesion kthehet edhe në hobi. Por kurrë ndonjëherë ndonjë lajm kronike, nuk më ka tronditur aq shumë, sa befasia e njoftimit për humbjen e jetës të mikut tim Sokol Olldashi.

Jeta është e shkurtër, ajo duhet jetuar me një qëllim. Dhe kjo ishte ajo që e karakterizonte mikun tim Sokolin për sa kohë e kam njohur unë. Por meqë, largësia të këput edhe lidhjet, janë kujtimet pozitive ato që më shume u tronditën kur mora vesh këtë humbje të madhe, për familjen, për PD-në dhe miqtë e shokët e shumtë që e kanë njohur.

Gjatë kohës që po konkurronte për kryetar të PD-së i thosha një shoku se si e njoh unë Sokolin, apo Kolin siç i thërrisnim te gjithë. Unë krenohem me të, i thashë një miku se unë i kam dhëne mësim , e kam pasur nxënës, vartës dhe koleg. Unë s’pata mundësinë ta njoh më vonë kur u ngjit në detyrë, pasi u largova në SHBA dhe distanca e koha bëjnë të vetën, por unë besoj se, ashtu siç e kujtojnë të gjithë, me atë buzëqeshjen, disi ironike, disi çamarroke nëqeshëse të rinisë, ai ishte po ai një njeri me zemër të hapur, ashtu siç e njoha në bangat e Shkollës së Mesme “Naim Frashëri”, kur unë sapo isha emëruar mësues i letërsisë dhe Sokoli ishte në maturë.

Ishte viti 90-të, ishte periudha e eksodeve dhe e shndërrimeve të mëdha politike. Shpirtin e revoltës të tij e ndjeja në orët e Letërsisë të Realizmit Socialist, ku përpiqesha që atë frymë demokracie që gëlonte t’ua induktoja edhe nxënësve, duke dhënë më shumë anën artistike se kufizimet ideore. Nuk harroj se në sytë e Sokolit dhe të nxënësve në klasë kishte një  dëshirë për diçka më shpresëdhënëse për më shumë liri. Ata të gjithë prisnin.

Si sot më kujtohet se si në atë shkollë mbi një mijë nxënës, megjithëse se një pjesë e tyre i pat marrë era e lirisë dhe eksodi i marsit, të mbledhur në hollin e brendshëm të shkollës, thërrisnin “Liri- Demokraci”, dhe më tej lanë mësimin dhe dolën dhe protestuan në rrugët e Durrësit. Sokoli ishte vetëm 18 vjeç dhe jo vetëm qe një nxënës i mirë, por kishte tipare e një lideri që në atë kohë, një lider që i bindeshin të gjithë. Si sot kam parasysh fytyrën e rreptë të drejtoreshës komuniste të shkollës, Sadete Çuçi e cila dukej si e zënë me faj përpara çiltërsisë së revoltës të një vullkani djaloshar si ai i Sokolit dhe i shokëve të tij, përpiqej t’i qetësonte dhe t’i pengonte të demonstronin jashtë shkollës.

Unë ia njihja disi fatin e familjes ku politika komuniste i kishte ndarë dy prindërit e tij, pasi me të ëmën Kozetën bënim shpesh herë rrugën Durrës- Rrogozhinë. kur unë jepja mësim aty  dhe udhëtonim me autobuzin pa xhama të Shkodrës në mëngjes herët, ku ajo zbriste diku në një fshat të Kavajës. Aty rreth viteve 88-89-të qe zbehur disi lufta e klasave e Kozeta qe pranuar në arsim. Ajo ishte pjesëtarë e zjarrtë e një grupi arsimtarësh që diskutonim diku në fund të autobusit për hapat e zbehtë demokratizues të Ramiz Alisë.

Por Kolin  e njoha më mirë në vitet 95-96, kur në vitin e fundit të studimeve për juridik, punuam së bashku në Agjencinë Telegrafike Shqiptare, në kohën kur unë qeshë drejtues i sektorit të brendshëm. Më kujtohet se vetëm një ditë mu desh t’i shpjegoja punën dhe më tej ai e çau vetë rrugën. Ishte një kohë idealesh demokratike, iluzionesh dhe deziluzionesh për demokraci. Ai ishte vetë në fund të vitit të Juridikut dhe e ndjente se duhet të bënte më shumë. I  kishte vënë vetes një qëllim.  Kishte një ideal, kishte një mision. Ai ishte rritur, edhe në ato pak vjet, ai djaloshi që njihja më parë në gjimnaz ishte pjekur. Ai kishte një pikësynim, ai e donte Shqipërinë, demokracinë, PD-në jetën, jo vetëm për veten e tij, por edhe për sakrificat që kishte për jetuar qysh në moshën dy vjeçare në fushat e Selenicës.

Një djalë i kompletuar si rrallëherë. Inteligjent dhe i pjekur ai bënte diferencën jo vetëm me moshën e tij por edhe me njohuritë e tij . Autoriteti i tij ishte i pa diskutueshëm ne shoqëri dhe në punë dhe buronte nga cilësitë e tij njerëzore dhe si gazetar. Në atë kohë nuk ishte ende një politikan i shquar, por një njeri ku kultura e tij e gjerë bashkohej me humanizmin në një shkrirje qe rrallë e gjen tek qeniet njerëzore.  Ai i kishte vënë një mision vetes.

Misionin e tij e kuptova më mirë kur të dy punuam së bashku tek gazeta “Albania” në vitet 1997-98 në vitet më të vështira kur mund të ishe opozitar. Koli ishte redaktor i politikës dhe unë i kronikës. Ishte interesant  përkushtimi i tij në ato vite të vështira. Ai ishte i vetmi gazetar nga “Albania” që mund të shkonte e të mblidhte informacion tek Partia Socialiste. Miku i gjyshit të tij Servet Pëllumbi ishte dhe mik i mirë i Kolit.  Ai ishte i lindur për politikën dhe e kuptonte atë si mision.

Gazetaria e bëri atë të qëndronte në kontakt me politikën, e bëri që të njihej dhe të afrohej edhe nga Sali Berisha më afër Partisë Demokratike, anëtar i së cilës qe qysh kur u krijua.  Sokoli nuk u akaparua në PD ai ia hapi vet rrugën e jetës së tij politike. Sokoli kishte një përkushtim për punën që nuk e hasje tek të tjerët, imagjinoni në mes të rebelimit komunist shkoi në Vlorë dhe përtej dhe intervistoi kryetarët e komiteteve të shpëtimit. E kuptoni ç ‘risk ishte për një gazetar të Albanias në ato kohë.

Ai ishte ende i ri kur e kam njohur, por jeta tregoi se ashtu të vrullshëm siç e kam ndjekur më vonë pas ardhjes sime në Amerikë, me gjithë sfidat e mëdha që iu vunë para, diti t’i përballonte si duhet. Vetë fakti që menaxhoi dikasteret me peshë dhe s’u dëgjua asnjë fjalë për korrupsion, flet për këtë

Sokolin nuk e kam njohur në detyrë pasi emigrova në Amerikë, e do të kisha dëshirë ta takoja, pasi vlera e vërtetë e njeriut tregohet thonë se ç ‘qëndrim mban me njerëzit që i ke njohur, kur i ke hipur kalit. Por besoj se nuk  kishte ndryshuar, ashtu siç nuk i kishte ndryshuar ajo buzëqeshja ironike në fytyrë, disi fëmijnore, disi shpotuese ndaj miqve edhe ndaj opozitës. Ai dinte të ruante dinjitetin e vet, ashtu dhe të kundërshtarit.  Fakti është që në mortin e tij të papritur të gjithë e nderuan miq dhe kundërshtarë,  tregon se vlerat e njerëzorë vlerësohen nga të gjithë. Ndaj dhe ky fatkob ndriçoi jetën e tij të shkurtër dhe fatbardhë.

Nuk e besoj, sesi jeta e Kolit u pre në mes në rrugën për të cilën insistoi shumë. Kur shoh arkivolin e tij në TV, më kujtohet ajo ç’më kishte thënë ai për arkivolin e torturës të gjyshit të tij, Dashnor Mamaqit. Gjatë torturave në hetuesi Dashnorin e kishin futur në arkivol të gjallë me një helmetë mbi kokë e të lidhur, një nga torturat më të çmenduara psikologjike të Sigurimit të Shtetit, që të pranonte ato që donin ata. Atij ky imazh i pat mbetur gjithnjë ne mendje siç i pat mbetur edhe balta e sertë e Selenicës , qysh nga mosha dy vjeçare. Por ai nuk qahej për këtë, shumë nga shqiptarët e morën vesh qe ai ishte i përndjekur politik i komunizmit tani, pasi ai nuk e përmendte kurrë. Ai mendonte të ndërtonte të ardhmen për të harruar, jo për t’u hakmarrë për të shkuarën. Ai e sfidoi të tashmen për të larguar të keqen e të shkuarës.  Në në këtë përqasim imazhesh të dy arkëmorteve është simboli i një jete të shkurtër të jetuar si ‘sokol’, ashtu siç e kishte emrin. Tani nga Koli mbetet imazhi i një djaloshi që u bë burrë, dhe burrë shteti, që mund ti jepte më shumë Shqipërisë dhe vendit, por iku shpejt, ashtu siç diti të ecte vetëm shpejt dhe drejt në jetë. Ai nuk i druhej vdekjes ashtu siç thoshte John Lenon “Unë nuk kam frikë nga vdekja se nuk besoj në të, është si të dalësh nga një makinë dhe të hipësh në tjetrën”, Po më mirë të mos kishte hipur në atë makinë…

 

Filed Under: Featured Tagged With: Lamtumire, Rafel Floqi, Sokoll Olldashi

Assemblyman Mark Gjonaj Sunday, November 24 at 12-5 pm Flag raising ceremony at 2pm sharp Pelham Parkway South at Holland Avenue

November 22, 2013 by dgreca

Assemblyman Mark Gjonaj Sunday, November 24 at 12-5 pm Flag raising ceremony at 2pm sharp Pelham Parkway South at Holland Avenue

 

Filed Under: Featured Tagged With: Albanian Flag Day, Mark Gjonaj

Zhvillime të reja rreth vrasjes së vëllezërve Bytyçi

November 22, 2013 by dgreca

Zyrtarë të drejtësisë në Serbi thanë se janë gjetur prova të reja mbi përgjegjësit për vrasjen e tre shtetasve amerikan në fund të luftës në Kosovë/

Prokurori serb për krime të luftës, Vladimir Vukçeviç, ka deklaruar se ka të dhëna të reja për përfshirjen e disa pjesëtarëve të policisë së Serbisë në vrasjen e tre shtetasve amerikan me prejardhje nga Kosova në vitin 1999.
Ylli, Agron dhe Mehmet Bytyçi, ishin pjesëtarë të ish Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës, përkatësisht të batalionit Atlantiku i përbërë nga shqiptarë që jetonin në Shtetet e Bashkuara e të cilët ju bashkuan luftës në Kosovë.
Në muajin korrik të vitit 1999 ata janë arrestuar në rrethana të panjohura nga forcat serbe në afërsi të vendkalimit kufitar ndërmjet Kosovës dhe Serbisë në Merdarë. Një gjykatë në qytetin e Prokuples në Serbi, i kishte dënuar me nga 15 ditë heqje lirie nën akuzat për siç është thënë, kalim të paligjshëm të kufirit të ish Jugosllavisë.
Katër ditë para skadimit të dënimit, ata janë marrë nga burgu dhe janë dërguar në Petrovo Selo ku janë vrarë nga afërsia. Trupat janë gjetur në varrezë masive me duar të lidhura me tela.
Prokurori serb u tha medieve në Beograd se “të dhënat e reja dëshmojnë se personat e përfshirë drejtpërdrejt në vrasje, kanë qenë ose janë pjesëtarë të Ministrisë së Punëve të Brendshme”.
Pohimet e tij pasuan shtimin e trysnisë amerikane ndaj autoriteteve të Beogradit për të ndriçuar rrethanat e vrasjes dhe për të vënë autorët para drejtësisë
Në fund të muajit të kaluar ligjvënësit amerikan Eliot Engel dhe Michael Grimm paraqitën në Kongres një Rezolutë me të cilën kërkohet që Beogradit të ndjekë autorët e vrasjes duke nënvizuar se Përparimi në zgjidhjen e këtij rasti, apo mungesa e tij, duhet të jetë faktor thelbësor në zhvillimin e mëtejmë të marrëdhënieve ndërmjet Shteteve të Bashkuara dhe Serbisë.
Që nga vitit 2006 ka pasur dy procese gjyqësore ndaj dy ish policëve serb, të cilët vitin e kaluar janë lënë të lirë. Zhvillimi i proceseve ishte përcjellë me shumë reagime të veprimtarëve humanitarë të cilët janë shprehur të pakënaqur me mënyrën e trajtimit të çështjes.
Familja dhe veprimtarët e Fondit Humanitar në Beograd, kanë shprehur bindjen se në këtë vrasje ishin të përfshirë edhe ish zyrtarë të lartë serb, në mesin e të cilëve ish komandanti i Njësisë së Posaçme Antiterroriste të Serbisë, Goran Radosavleviç, i njohur me nofkën Guri.

 

Filed Under: Featured Tagged With: vellezerit Bytyci, zhvillime te reja

The Elegant Manners of the Unseen

November 22, 2013 by dgreca

By Ardian-Christian KYCYKU /

That noisy team of bear tamers had finally gone, after the bears, neglected by their drunken owners, had pulled the only keeper the town cemetery had ever had to pieces. He was the only living man left out, because all the towns folk, frightened by the eerie, unprecedented color of the sunset, as if they had changed their human brains for an ostrich mind, had decided to stay indoors. The keeper couldn’t see very well – people even said his sight had been absorbed, in so many years of honest service, by the bizarre luster of the tomb marble – so that he could barely move; but it seemed he had still loved life on the earth, which he saw increasingly blurred, because, a few seconds before he was caught in the bears’ avalanche, he had cried out:
“Oh, Lord, a great hunger is coming my way!”
So the dead were left without protection, and after the keeper was buried two other disasters followed: most of the wealthier tombs were stripped of their marble (which was used to erect barricades on the walls facing the direction the end of the world was expected to come from, on the names, numbers and old tear-inspiring poems were erased, so the marble could be used later as brand new), and the wheat silos caught fire. The rich got out of their houses at the same time they got out their minds, and walked around and around the staggering fires, until the smell of well-done toast turned, painfully persevering, into a smell to ashes. Our giant daily and nightly bread became flying, hot ash, and one would have thought the ghost of mandatory humbleness was hovering over the grim roofs of the town.
“It’s clear there is a curse on this town,” the priest stated.
But this was much the way it had always been: when we didn’t have a town we had the curse of the town, and the other way round. By curse, most people meant not only the curse of God pronounced somewhere at the beginning of time – and which, esoterically speaking, had done nothing else but preserve the divine hierarchy – but a curse embodied in man, in an ill-omen animal, or in a witch that even hell spits out. An inquisitorial investigation was conducted into the dreams of the town’s inhabitants to find out as much as possible if any of them had tried to time travel, to escape his own body, to resurrect dead men, to fly to the moon, to do foolish things against nature etc. Long services held by the three religions, as well as the private exorcising incantations of conjurors, astrologers, card gamblers etc, somehow chased out the sadness of the bread ashes; they were paralleled by a magician who came in from far away. It is impossible to calculate from how far, because the sadness that had nestled in the souls of the people was so deep that everybody could only feel very far away from everybody else: which is terribly abandoned, terribly lonely.
The Magician announced his presence, a few days after one of the poorest New Year’s Eves the town had known, in Seagull Square (in passing, let’s mention it had ceased to look like a square a long time before, nor did it shelter any seagulls anymore). He took a handful of ash, poured it in a glass filled with lake water – which was already grey – stirred it vigorously, chanted something under the gorged eyes of the drunks who hadn’t yet managed to figure out the bottles he made out of the ash and water and a wild rooster, then he changed the rooster into a numb seagull, which he then changed into a duck. After the duck had walked blindly through the grey sand of the square, with a single finger movement the Magician turned it into an egg, which he broke to make a gold watch out of it. He gave the gold watch to one of the drunks (who already felt he was the emperor of empty bottle land) and left.
The next day the townspeople who were in mourning and ready to grab any opportunity for fun, filled up the Ball Rooms as if they have been chased in by the plague and, under the blue-orange cloud that haloed the giant chandelier, watched, as if enchanted, all the acts staged by the Magician. Of course the town priest had to massage his larynx with three bottles of plum brandy after having cursed the Magician (alias a false prophet), until his throat got dry. The Magician was a tall, pale man, making somewhat heterosexual gestures, with a charming smile, and having one of those quasi-angelic voices that you can never say no to. He uttered something, anything, and you couldn’t say no to him, you couldn’t say he was lying or cheating. He relied heavily, and probably from the other layers of language, on the inborn need of the common spectator nor to be shamed in front of everybody else – the need not to appear idiotic, uneducated or ill-bred – as well as on that drop of almost unconscious mercy we spread around senselessly every time we have nothing better to do or when we have nothing more to do. The Magician’s words made you soft, made you melt down to an all-encompassing love; you couldn’t reject anything, anybody, suddenly being persuaded that a simple refusal would kill or defile ancestral values. All his acts began with the sentence “Once upon a time it was like hell -.” Then followed a truly super or sub-human beatitude, some kind of an identity triumph; for the first time in their lives, the geniuses, the craftsman, the losers and the most insignificant townsfolk suddenly felt equally important, invited to participate in the Genesis or Re-Genesis of the world.
The Magician would have gone on to win the souls of women, if some huge grey birds had not come over the town: their big, black eggs wiped out of the face of the earth, this plump chickens consumed all the architectural delicate treasures inherited from ancestors as well as the tombs, already without marble, of some of these ancestors. Houses and people blowing up, the dust of houses and people landing in the craters that were left of the people and the houses; and, after the hunger of the above mentioned chickens, the Magician who had healed souls disappeared, nobody knew how and where.
The bombardments lasted all week. People had to take refuge wherever they could, some even inhabiting cellars or the strong tombs of the ancestors; and the young custodian of the town museum could only hide in the cellar of the house (now with only two out of five stories left), where he had settled the year before as a quiet and respectable tenant. We must mention that the museum’s custodian went down to the cellar on Mondayimmediately after the Ball Room had begun to dance like crazy, because the Magician was not able to finish his act with the “bowels”. It had been the story of an ordinary man, somewhat good-looking and alive, whom the Magician was cutting to pieces with a shining knife, to put him later on a green glass table, to expose the bowels of the former living, good-looking man, to play those multi-colored bowels, producing an Orpheus-like harp melody, to shut up the belly of the ordinary man as if it had been a zip, then to disperse the aforementioned living, good-looking man into the air was to start with applause and charmed cries. The bombardment began by the end of the Orphic melody and the Ball Room was getting empty as the spectators were aborted out, with all the bitterness and fright of an interrupted fascination. The ordinary man somewhat good-looking and alive, seems to have remained, cut to pieces, on the green glass table of the Magician, waiting for the melody to end. The museum custodian, who had attended the show, had run blindly, like everybody else; he had stepped wherever he could, he never knew where and whom he stepped on, thinking he was only crushing yells, frightening breathings, and curses. He only came to himself after he locked the inner padlock on the ancient cellar door.
He was thinking those killer birds did not throw down eggs but destinies. The life of each person in town had stealthily entered into of those destinies, and the respective destiny now only had to encounter the earth, to break its spherical magic, and the lives of the townspeople would awake in another life. The cellar was darker than the nightmare outside, it smelled of things: insects and putrefied creatures inside the desperate boredom of the things we go to only when the devil takes us; it smelled of the sulphur that had been used to purify wine barrels.
The museum custodian couldn’t see anything: only the noisy bombs rhythmically whelped little clouds that were slightly blacker than the cellar air. Then the noise disappeared with the little clouds and the cellar air became paradoxically even more impenetrable. I could have died in a better-lit place, the museum custodian thought, in a place where it’s not the impossibility of sight that makes you feel you are nothing but soul.
He was doing it utmost to chase away his fears by way of a humor less black than the little clouds.
But I could’ve died or got out alive in a more infernal or more luminous place than this. He knew that skin threatened by death doesn’t know much morality or absurd claims.
“Welcome,” a voice said.
“God!”
The unexpected presence of another human being, the voice of a living man, this common, ordinary greeting, shook the museum custodian more than he would have been shaken by the greedy, ashen eyes of death, or by a welcome sweetly spoken by His Excellency, The End Himself.
He was astounded in a sort of flagrant intimacy, he felt joyful, disappointed, offended and blessed all at time.
But there was nothing to be afraid of. The other was a man like him, alive, frightened and lost in the web of the ancestral hurry to save himself; hidden in the cellar before the museum custodian, because, as he said with humble pride like a child or like a priest, he had expected these disasters ever since those bears pulled apart the poor cemetery guard.
“In fact, I never really like going out,’ the other confessed. “As a Kempis said: “Every time I went out into the world, I came home smaller.” Why should man come smaller and smaller? I don’t think it’s selfish not to accept disappearing, to want to be bigger and bigger: right?”
The museum custodian acquiesced. The other had a special charm, his education was overwhelming, even sweet, and he brought it out from the darkness of the cellar with special modesty. The museum custodian thought how every so often a nice stranger would show up, who, with his honey-laden words and deep wisdom, would slowly scatter all your stupidity, prejudice, indecisiveness, and deceiving phantasms. He was like an angel or a soul humbly and silently nestled in the night begotten by wars and cannibalisms, waiting there for all those marginalized by fate: to comfort them, to give them a drop of courage, describing and abolishing all true vanities that had taken root in the veins of the world to devour it from inside, this world then sinking into nightmares it had spat out. He was some kind of non-canonized saint, he didn’t even dream, he didn’t even want to be canonized, he didn’t care about evanescent glory, he didn’t want anything.
After about thirty little clouds, the museum custodian felt almost ecstatic because of this discussion with the other: ready to be sacrificed or to die in his place. The saint cuddled in the nightmares of the world confessed he had been an orphan and that he had become an orphan for a second time: the moment the town thought him mad. Those were overwhelming times, when shyness, meditation, common sense, material poverty, good manners and privacy sanctified by loneliness, had become “crazy” attitudes, the saint told him. “Since then, I’ve always been dreaming of shutting myself away down here to break all ties with the world and take care of my soul. But I didn’t manage to seclude myself until after the bears’ madness.”
“But what do you eat?”
“Man doesn’t live by bread alone -, There are always good people who don’t forget you, don’t you think so?”
“Sure.”
The other said that no matter what horrible weather came upon us, no matter how many catastrophes and curses struck, there was always one man left that we could trust, could depend on, until death. He assured him the curator that outside he had tried everything: beggar, carpenter, cook, hose painter, prisoner, designer, car mechanic, dish-washer, brain-washer, clothes-washer, tailor, prostitute, singer, ballet dancer, pianist, magician, soldier…he had even been promoted to warrant officer, mason, politician etc, etc.: too many crafts for a lifetime, the lifetime of a simple mortal, but this was what had been ordained for him.
In other words the saint, having been the embodiment of human destiny, having been through so much, disappointed by so many, disgusted with even more, had risen, finally, above all vanities of life, led by love for women and creatures in general, so that now hw had chosen a humble life, in thick shadow both poor and rich – that depended on fate – but the museum custodian should never forget that there was no place higher than man’s soul; each man in fact settles in God because be becomes some sort of a god. All dread, all fear, all nightmare dies. Life becomes a fallow field. Already taken over and controlled, death has no more means of frightening you, it’s nothing but a passage to the astral realm and casual worlds; how many curses, famines, wars, catastrophes and other ordeals like that have so far managed to defeat us? None! We are not only the salt and honey of the earth, but it is also meaning, its soul, its eternal essence. Right?
“I wonder why you didn’t become a leader,” the museum custodian said. “With leaders like you I think the world have got rid of its horrors.”
“I was once a leader too. I led a cult, some sort of a foundation, a pacifist association or organization, but things got out of hand; it got so bad that it was already too late when I realized my followers had been false followers. Right? And even if I had become a great leader, my statue in stone or in metal would have rusted away in your museum anyway, wouldn’t it? No my dear. It’s very good that I am what I am, here, where I am. The rest is paranoia. It’s a sin crying to heaven, but I guess with so many bombs, God forgive me, heaven is already deaf –“
“I’m extremely curious to see you,” the museum curator said. ”Can you see me sir?”
“Of course I see you. My eyes have already got used to this cellar, the way your eyes will do if the bombardments last longer, which they usually do. But you won’t find anything special in me, my dear; nothing out of the ordinary. I’ll describe myself for you, so you won’t be eaten up by the vanity of curiosity, right? I can say I’m no longer young, not very tall, but not very short either I have eyes that I think used to be green, but now I can’t see them to tell you exactly; I’m rather thin, because I often fast, what else? Oh, I have a white-grey beard, a long, Roman nose and I read very many books. This is me. Maybe you’ve seen me in town, though I don’t know you at all.”
“I’ve only been in this town for a year.”
“And I’m sure you got here right after our museum was thoroughly robbed, didn’t you?”
“You know that, too?”
“This happens about every year, my dear. Robberies come after sensational discoveries and the other way around. This is why our museum custodians change so often.:
“Do you think even now somebody is finding time to rob a museum?”
“First, don’t worry; they have nothing left to rob. Second, even if they stole something, surely that something is not as valuable as the monuments and jewels taken years ago. You must know the golden rule of museums: the more they were robbed sometime in a distant past, the more valuable they are. So don’t worry.”
“I wonder what time it is.”
“Do you have a watch?”
“Yes.”
“Let me see.”
The museum custodian, who couldn’t ever see himself, took out his watch and handed it to the other’s voice, amazed that even phosphorus on the hands vanished into the dark. It seemed that he had given to the other a piece snatched out of nothingness, not a wrist watch. He stretched out his hand just like that, without coming close to the saint’s voice. He was extremely careful, polite, even shy, so that the saint wouldn’t feel offended at all and the rules of holy solitude wouldn’t be broken. The voice took the watch and said it was 8 p.m.sharp. Time for the news bulletin from London.
The museum custodian felt increasingly fascinated with the other, after so many wise words which had succeeded in creating an evening unlike any other, beyond the fright triggered by the little clouds; “my evening of revelation,” he kept thinking.
After approximately two hundred little clouds, the other confessed sometimes he was butchered by frighteningly human longing and desires, like for instance the desire to put an evening suit, a tie, to wear shining shoes, a white silk shirt, and even shorts and socks. “These temptations that I haven’t yet been able to defeat for good,” he said, “painfully prove I’m not as lofty as you’d think. Right? But I humbly think that, as long as we have a body, we can be perfect, can’t we?
“That’s what I think, too.”
Thirty little clouds later, because their eyes were not equally sharp – a difference that stopped them for playing some funny games – they agreed to exchange clothes, to feel even better, to achieve, as the saint put it, the great union of tortured souls. Right? The museum custodian had never been a hermit, or orphan, madman, house painter, pianist, leader of a pacifist association etc., and the saint had never been a museum custodian.
When both of them put on each other’s clothes, namely when they became what they had been before that moment, the museum custodian, moved by so much comprehension, calm and love, overwhelmed by the grace of endless gratitude, begged the saint with all his heart to accept to become his godfather when he, the custodian, married his sweetheart. “Why not,” the saint said. “When it’s a marriage for love, God-fearing, and meant to purify the spirit and the body, and especially when it’s about such kind young man and such a good listener, I won’t be able to stop myself getting out of here and conducting a marriage ceremony. Don’t forget the bombs will be over one day, like famine, enmities, fights, pointless meetings, and we will no longer have to spread humaneness and love for dark cellars. We’ll also get out, won’t we?”
“God willing!”
Touched, the museum custodian thought about the rare joy the other must have experienced when he became a different human being: a contemporary, let’s say. He felt like weeping from so much spontaneity, communion and so much essentially childish weakness for this “temptation”.
“Do you mind if I ask you to give me your left shoe, too?” asked the saint.
“Mind? Oh, how can I?” the museum custodian said. “I’m very sorry I didn’t give it to you with the right one.”
The other joked that he didn’t want to become a widower: according to the pagan belief that legs with only one shoe save you for ever from the terror of the spouse. The museum custodian smiled politely; he realized he, too, had only been left with one shoe, and he hurried to hand in the spouse death shoe, saving two innocent women from death.
“Now, you can say I’m you,” the saint said. “Right?”
“Me, but with extended culture and an enviable experience,” added the museum custodian, without any envy or feeling of inferiority. “Right?”
“Culture, my dear, can be acquired,” the saint said. “After all the blunders outside, all we are left with is to be proud of our souls. You see, this is why we must get culture and stop worrying about anything. That’s why, if you ever get out of here, don’t forget to design some king of a large, empty room, with walls well painted in lime, and to call it “The soul of the town”. I’ve been thinking about the room ever since I was very little and very orphaned. Every time our museum was robbed, I tried to find a solution: something that can’t be stolen, something impossible to steal. Well, that room will tell everything about our town and at the same time it won’t tempt anybody, it won’t rouse the demon of theft.”
“That’s an idea of genius!” the museum custodian jumped.
He had forgotten the wheat turned to ashes, the mad hunger of the bears, the anathema the priests cast over the Magician, he had even forgotten the quarrel he had with his future wife, who told him he was sometimes so good and kind, even soft, that people said “even a chicken could steal rings from his hand.”
Another storm with little clouds rushed in from outside and the museum custodian, smelling with pious pleasure the scent of saint’s waxed coat, felt he was too much of a sinner and felt too cold to keep it on. He remembered wax was used to chase away lice and weasels and, heavy with all sorts of petty, but torturing thoughts, opened his mouth to say:
“Do – do you mind if we change back our clothes, I’m getting very cold –“
“I don’t mind,” the other answered. “But I wonder what you’ll do with clothes, rings, bracelets, the watch and the shoes.”
“I don’t understand.”
“You don’t understand because you also had a loaded gun, which I’ve held in my hand for a hundred little clouds.”
“What do you mean – ? You mean –“
“Do you mind if you give me your little head for a second ?”
Outside the destinies were breaking, using little clouds to count the moments of the unexpected terror, and he saw the cellar was the shape of a huge egg, in whose core his own destiny was coiled, shivering, covered in the wax-dyed robe, immune to lice and weasels, waiting to be blown to pieces by the mad-bear barbarity of a little bullet, one of those bullets which turns jokes into dead bodies and spiritual delight into cemetery silence. So this was where his bomb had fallen and, in its heart, in the holiest silence, the tears of a loved being, dropping childishly like manna, were counting the first seconds of a new unseen.

Translated by Monica Voiculescu

 

Filed Under: Kulture Tagged With: Ardian Christian Kycyku, of the Unseen, The Elegant Manners

LUAN NAZËRAJ ËSHTË KRIJUES DINJITOZ JO VETËM PËR CAKRANIN

November 22, 2013 by dgreca

Nga Albert HABAZAJ*)/

 Luan Nazëraj është një emër i respektuar në shoqërinë krijuese të qytetit të Vlorës, ku shfaqet dukshëm profili serioz i mallakastriotit të zjarrtë, i cakranjotit të devotshëm, i birit të nderuar të Vreshtazit me diell e ullinj. L. Nazëraj u lind më 26 prill 1961, në fshatin Vreshtaz të Mallakastrës, në një familje patriotike. Autori ka përfunduar studimete larta në Universitetin “ Ismail Qemali” të Vlorës, ku është diplomuar në degën Gjuhë – Letërsi. Pasioni dhe dëshira për të shkruar kanë qenë të hershme dhe me një frymëzim kritik për kohën. Fillimet e tij kanë qenë poezitë e viteve ’80, të botuara në organet e shtypit të kohës, një pjesë nga të cilat, duke u pasuruar, u botuan në librin me poezi “ dhembje”, më vitin 2009 nga shtëpia botuese “ Nereida”, Tiranë. Libri “I bukur apo i pasur”, me prozë dhe rrëfenja, botuar nga “Pavarësia” në Vlorë, 2010, është sprova e dytë e autorit, në krijimtarinë e tij artistike, e cila u pasua nga libri monografik “Vreshtazi ynë”, ku mendojmë, se tashmë autori e ka gjetur fushën e duhur, se aty ndihet vërtet zot. Vlerë e padiskutueshme e kësaj monografie modeste është se do të ngelet në kujtesën sociale, si botim i parë, në llojin e vetë,  për vendlindjen. Në vijim po ravijëzoj disa tipare të krijimtarisë letrare – atdhetare të autorit L. Nazëraj, nëpërmjet revistës së nderuar “CAKRANI”:

Me një shtjellim të thjeshtë  të ndodhive jep mesazhe fisnikërie

– Dy fjalë për librin me prozë e rrëfenja “I bukur apo i pasur” të autorit Luan Nazëraj –

Libri “I bukur apo i pasur” që merr në dorë lexuesi është i dyti, që boton autori mallakastriot nga Vreshtazi, mësuesi i Gjuhë – Letërsisë, që sot punon ndërtues, njeriu i pastër dhe i sakrificave, z. Luan Nazëraj. Unë pata rastin të jem redaktor i librit “I bukur apo i pasur”. Libri i parë i tij është me poezi, mban titullin “Dhimbje” dhe është botuar nga shtëpia botuese serioze ‘Neraida” në Tiranë. Me vargje të brishta, shpreh botën e brendshme të tij, që është shumë e ndjeshme dhe  të bën të prekesh shpejt. Ai di ta jetojë jetën bukur, të mos mbytet nëpër dallgët e egra të halleve, di t’i sfidojë ato, ta mposhtë dhembjen e të ngrihet mbi dheun e vendlindjes, me dhembshurimin e nënës, me ideal për Atdhenë, me mirësi  për zjarrin e oxhakut, duke lartësuar personalitetin me vargjet që thur natyrshëm, në mënyrën e tij origjinale, pa pretenduar se është ndonjë korife( si këta që u pollën me shumicë e pa indeksim). Kënga e tij kumbon që të thotë: “Jam dhe unë e dua që në Kopshtin e Lulëzuar të Letrave të sjell aromën e freskët të lule lofatës ”. Po përmend vetëm vjershën “Truri në mërgim” të Luanit, e cila ka si fabul bisedën dertembushur të vëllait Durrës me motrën Tiranë e na fut në mendim të mirë e të qartë.

Ndërsa me këtë libër me prozë e rrëfenja autori sikur e ka gjetur veten në shtrat të tij, atje ku ndihet më lirshëm, më i çlirët, burimor siç ka natyrën. Janë disa tregime të shkurtëra për ndodhi të vërteta apo të trillit artistik apo rrëfenja më të shtrira, të shtruara  e pak më të gjata, që të bëjnë përshtypje e të ngelen në mend, nëpërmjet shtjellimit të thjeshtë dhe mesazheve fisnike që emeton ndër njerëz.

Rrëfenja e parë, e titulluar “I bukur apo i pasur”  është një tregim mbi një ndodhi të vërtetë,  e përjetuar qysh nga vitet 1860, e cila na vjen si legjendë, sepse autori me gjuhë të pastër e të pasur di ta shkruajë atë në një trajtë që të shkaktojë mbresa e emocione të fuqishme tek lexuesi, ta fus në atmosferën konkrete natyrshëm, duke e bërë lexuesin pjesëtar pa pjesë të atij mjedisi familjar, të zakoneve e traditave të trevave anë Vjosës, të psikologjisë e temperamentit të shtresëzimeve njerëzore atje, të virtyteve, veseve dhe mbartësve të tyre. Është një melodramë flladitëse me personazhe të gjetur (edhe pse të skicuar), që të ngelen në mendje, sepse Luan Nazëraj i ka gdhendur me vërtetësi e kjo ndoshta dhe për faktin se autori ka patur fatin të jetojë shumë kohë në vendlindjen e tij, në Vreshtaz të Mallakastrës dhe i ka bërë pronë të penës së tij tiparet dalluese të njerëzve, veçoritë e personalitetit të tyre, të sjelljes se si veprojnë; ka njohur mirë zhargonin tradicional dhe të tëra këto i ka ngritur në art me hapësirat që i lejon kjo gjini letërsie dhe formimi i tij letrar. Melodrama rrjedh këndshëm në shtratin e vetë dhe personazhet janë të besueshëm që nga Demo Agai, Esmaja,  Hasan beu-Çalamani, Kamberi, Fatimeja, Begua, Hamitja e deri te Isai i Vogël. Edhe pse kjo panoramë romantike, e ngjyruar jetësisht, ka një kulm të hidhur me tragjedinë që solli fatkeqësia e papritur e vjekjes së Begos idealist, ëndërrimtar, burrë i pjekur para kohe në gjykim dhe shpresë fisnike e kulturore për përmirësimin e jetesës- nuk na dëshpëron, sepse JETA VAZHDON.

Na bën përshtypje në këtë rrëfenjë shfrytëzimi që i bën autori burimit popullor të të folmes dialektore në funksion të misionit jo vetëm letrar që Nazëraj i ka vënë vetes. Frazeologjinë e trevës ai e përdor ku dhe kur duhet, si stoli të rëndë, jo si mjakiznak. Patjetër që plotësimi i tij arsimor në universitetin e Vlorës “Ismail Qemali” për mësues gjuhe dhe letërsie, përveç talentit natyror, i ka dhënë refleksionet e veta.

Nuk mund të mos lënë mbresa tek lexuesi, fjala vjen, portreti i dajos, që me një skicim të thjeshtë, autori e vizaton si burrë i moçëm i legjendave të kohës; nuk mund të harrohet një figurë origjinale nga fjalët popullore të trevës, ku autori Hamiten e bukur e cilëson mollë për të sëmurë; apo kur thotë për Esmanë që hahej me ngyrat e ylberit për nga bukuria, sikur e kishte bërë Perëndia me porosi!… E veçantë dhe origjinale similituda, kur cilëson intuitën dhe trimërinë e qenëve të Demos, sikur të ishin  asqerë turq. Melodia e zileve të stanit ishte një orkestër muzikore vetëm te njerëz fisnikë, të lindur nga rrënja e tokës si Demua, që me djersë e me nder, ruajti patriakalicitetin, doli mbi të dhe u bë emër në krahinë. Çobanëve, ysmeqarëve që i shërbenin, atyre që punonin për të u fliste  njerëzisht, prindërisht e fisnikërisht: Djemtë e punës. Ky fakt i rrit vlerat edukative, etike dhe morale rrëfenjës, duke na i prurë të freskëta mesazhet dhe ekzotikën e viseve nga vjen: me natyrën, kulturën, traditat e zakonet përkatëse.

Me shkrimin “Ngjarje e vitit 1997”, që është botuar dhe në revistën “Cakrani”, autori nderon punonjësin e policisë, njeriun e tij, njeriun tonë Demir Jakup Nazëraj, i cili humbi jetën denjësisht, por padrejtësisht nga hordhitë e territ dhe tronditi gjithë zonën, e cila e lau me lotët e dhembjes dhe do ta kujtojë me mall e respekt.

Shumë interesante dhe e guximshme shfaqet pena e autorit te proza e shkurtër “Tregimi i një ushtari”, me personazhe realë, me dialogë të bërë drejtpërdrejt, ku rrëfimi i Hakiut vlerësohet, sepse vjen nga burimi. Këtu del edhe zemra e madhe dhe e pastër e autorit si  një mallakastriot i vërtetë. Ndërsa në tregimin” I pushtuar nga veset” jepet një mjedis fshataresk, si i prerë me thikë nga realiteti i kohës së kooperativave.  Viktimën Tanë e sidomos Meten autori e ka realizuar mirë si personazh, aq sa ne na duket se e njohim, aq sa edhe ne e urrejmë atë palo burrë e pusht të pangopur që shkëlqeu nga lavdia farsë, i pushtuar nga imoraliteti, sa që përfundoi në incest dhe… kur ngordhi u katandis 20 kg gjallesë e u hodh në arqe si plehrat.

Te rrëfimi “ Tre të marta – tre fishekë”, më shumë se zhvillimi i ngjarjeve, ku vërej dhe një farë turbullire strukturore, me gjithë efektet simbolike që paraqet, më tërhoqi dhe më pëlqeu mesazhi fisnikërsisht njerëzor që përcjell autori L. Nazëraj te lexuesi: Bujqit  myzeqarë, të tronditur nga gjëma, atje ku vëllai i beut vrau të mjerin Hito realizuan një përkujtimore të veçantë e kuptimplote. Në një gur të varrit të Hitos u gdhend një parmendë. Po kështu, ecuria e Tanit, përmbushja e amanetit dhe qëndrimi i tij përbëjnë vërtet një sjellje të bukur që e zbukuron atë djalë si njeri e fiton respekt. Këtu autori shpalos dhe botën e tij të pasur dhe tendencën për t’u përmirësuar në jetë.

Te “Dinua” kultura letrare, që autori asimiloi gjatë studimeve universitare, bëhet më e shfaqshme dhe, duke u njësuar me përvojën jetësore e kulturën popullore të kultivuar në vendlindje, materiali i paraqitur na vjen i besueshëm, emocionues deri në tronditje. Shpirti i pastër i Dinos së varfër qeshte si vesë prilli e mbushej me frymëzime, sepse në tabelë të nderit e ngriti sakrifica, zotësia dhe vendosmëria e tij. Por jo, s’qe e thënë; ai s’kishte krahë të fitonte atë që meritonte. Moti i pranverës me sythe u prish; ngryset shpirti i Dinos, erret, nxihet deri në urrejtje. Shfrytëzimi i fjalëve të urta nga miniera e pasur popullore e trevës e ka ndihmuar autorin për ta bërë më tërheqës materialin, deri në atë shkallë sa që atij, natyrshëm, vetvetiu t’i lindin edhe shprehje proverbiale të tijat.

Duke stigmatizuar veset e disa kapedanëve të kohës, që nxinin për turp moralin të tyre, autori , me penën e tij rrëfen në këto fillesa prozaike ndodhi reale dhe mëshon me forcë shëndetin e bukur moral të njerëzve të thjeshtë, të të mirit popull. “Të rrojë xha Meçua, se u dogja!”dhe “Ëndrra e Vjosës” sidomos mbetet një prozë mbresëlënëse, që, penën e tij autori e ngjyen në kulturën popullore të trevave anës Vjosës dhe na shpalos faqe tëra sa të vërteta, aq trishtuese e mallëngjyese, me mesazhin e qartë se dashurinë e pastër të Dinos me Oltën, nuk ka bir nëne që ta tronditë e ta lëkundë. Jo një kapedan, po 100 derra si ai, apo 100 dhelpra fustanshqyera si ajo kryetarka, s’e infektojnë dot atë ndjenjë aq të kthjellët si ujët e kulluar të Mallakastrës e Tepelenës, sepse bejka e bardhë dhe dreri i Mallakastrës  gjetën tek njëri-tjetri bërthamën e dashurisë, nga ku do të çelte sythet familja e shëndetshme. Është vërtetë e çuditshme ndodhia e fundit tek tregimi “Engjëlli i Mandit”, por s’ke ç’të bësh. Ajo ka ndodhur. Autori zbukuron ndonjë element, në funksion të trajtimit artistik të materialit, por nuk gënjen. Një realitet i përshtirë, që ende nuk po shkulet nga mentaliteti dhe praktika e njerërzve, nga të cilët ne presim drejtësinë, po e katandis shoqërinë tonë të lëngojë keq nga sëmundja e korrupsionit. Prindin e shkretë e shpie halli i  fëmijve të tij, si thotë populli, edhe në dorë të të ligut, edhe në derë të hasmit. Edhe mbas gjithë asaj odiseje, edhe mbas gjithë atyre zhgënjimeve, përsëri Mania nuk tërhiqet, derisa më në fund Ina fiton pafajësinë. Ndoshta ishte dhe ëngjëlli i vogëlushit që i dha krahë! Nuk mundi metastaza e marifeteve të poshtra të Pallatit të Drejtësisë ta infektonte të drejtën e nuses së re, të familjes së re, që ndërtohet e rron me ndershmëri e me djersën e ballit. Dhe dufi i Manes arrin kulmin, kur i mallkon ata qafirë që tallen e sorollaten me njerëzit, të cilët kërkojnë të drejtën e tyre jetësore me dinjitet.

Ky libër është një sprovë e guximshme e autorit Luan Nazëraj në gjininë e prozës. Këtu ai ka gjetur veten si një kopështar i mirë në kopshtin e tij,  ku ka mbjellë pemë nga treva e begatë e  Anësvjosës, të cilin do ta pasurojë e lulëzojë me botime të tjera.

Urimet më të mira për historikun e vërtetë që po shkruani për vendlinjden tuaj me diell, o miku im i mirë, Luan Nazëraj!

Si recensues më duhet të bëj vlerësimin kritik të monografisë “Vreshtazi ynë”, që autori Luan Nazëraj po i paraqet lexuesit, pas një përvoje tashmë të shtruar mirë me librin poetik “Dhimbje”, botuar në Tiranë më vitin 2009 nga shtëpia botuese “Neraida”, si dhe me librin “I bukur apo i pasur”  prozë e rrëfenja , shtypur nga “Pavarësia”, Vlorë, 2010. Duke njohur e dhënë përmbajtjen e librit, duke vënë në dukje anët e mira dhe të metat apo pamundësitë e realizimit sipëror të këtij punimi, së pari dua të shkruaj për punëtorin serioz dhe të përkushtuar të fjalës Luan Nazëraj ato mendime që në mënyrë lakonike ia kam shprehur gojarisht autorit dhe miqve të tjerë, kur ka rënë rasti: Urimet më të mira për historikun e vërtetë që po shkruani, zotëri, për vendlindjen tuaj me diell!

Të qenit poet, të qenit ndërtues, plus  arsimimi i lartë dhe pikërisht për gjuhë-letërsi  përbëjnë platformën (rastis numri fatik 3?!)  ku autori guxoi  e lëroi në tokën e vështrirë të prozës dhe rrëfenjës. Në atë lëmë prodhimi letrar, korri se pat’ mbjellë (siç thonë edhe të tjerë njerëz të vlerësimit dhe kritikës apo edhe lexues të thjeshtë, që e kërkojnë dhe e lexojnë me kërshëri  librin “I bukur apo i pasur”). Një fjalë e urtë thotë: “Koha është e guximtarëve”. I mbushur me përvojën e jetës së vetë mëse gjysmë shekullore, duke e njohur të vërtetën në sy e në vijimësi të pandërprerë lineare, i ngarkuar me thesaret që prindërit trashëguan nga të parët e tyre dhe ia lanë djalit, ballafaquar me të tjerët  se ç’bënin e ç’ bëjnë për vendlindjet apo vendorigjinën e tyre, i detyruar dhe i nderuar nga dashuria për atë pëllëmbë vend ku i bëri koka “dënk”, Luan Nazëraj evidentohet si autori i parë i të parit historik për Vreshtazin e Mallakastrës, vendlindjen e tij të dashur, që meriton më shumë nga të tjerët për kontributin, për emrin që u ka dhënë kur iu është dashur. Vetëm me kaq për autorin Nazëraj  vlen të thuhen fjalë të mira nga komuniteti, të cilit i përket, të cilit i shërben, të cilin e do shumë me shpirt, me penë, me të vërtetë. Ndërkohë  Luani ka bërë goxha punë të lavdërueshme me këtë historik që paraqet për lexuesin  dhe konkretisht:

Luan  Nazëraj me durim, qetësi, përkushtim, pa përtuar për grumbullimin e materialit të duhur ka bërë punë të vyer, sepse  fshati Vreshtaz  ka një origjinë të lashtë, por nuk kemi të dhëna të  bollshme, të sakta nëpër muzeume. Pikëshisht ishte këmbëngulja e autorit , dashuria konkrete për vendlindjen ajo që i dha impuls shpirtit të vërtetë atdhetar të  Luanit për të plotësuar ,aqsa maksimalisht, sipas mundësisë ,mungesën arkivale me dëshmi, dokumente tekst dhe materiale. Krenarinë për vendlindjen autori e ka shprehur me shembullin  e tij të duhur të merituar, duke plotësuar një detyrim fisnik me barrën e rëndë që mori mbi supet e ndërgjegjes dhe të intelektit sociohistorik të komunitetit, të cilit i përket. Dëshira për të bërë diçka për vendlindjen, studimi, kultura, realizimi i ravijëzimit të trungut të pemës së jetës së Vreshtazit është platforma e punës kërkimore-studimore e autorit L. Nazëraj. Ai diti të vjelë përvojën njerëzore, sa filozofike, aq me mesazhe të qarta nderimi për rrënjën e dashurinë për gjakun, jo thjesht si koncept kulturor, por për prejardhjen e përbashkët të njerëzve nga një emër i parë simbolik për të pasmit, që nuk mund të mohohet, se nuk mund të zhduken lidhjet e përafërta. Ky libër është një punim modest, por i vërtetë, sepse mbështetet mbi dëshmi të gjalla të atyre 12 burrave të vjetër, të 12 pleqve të urtë të Vreshtazit, të cilët për fatin e së vërtetës dëshmitare autori ka ditë fisnikërisht t’i vjelë dhe tua dhurojë sot bashkëfshatarëve të tij, miqve e dashamirësve të shumtë të historisë , aq më tepër të asaj historie që ka ndodhur, por s’ka lënë gjurmë të shkruara. Të dymbëdhjetë ata lisa të moçëm të Vreshtazit, që natyrshëm po i rrëzon e do t’i rrëzojë koha, patën mundësinë t’i japin autorit informacion origjinal, burimor, që, edhe nëpërmjet metodës krahasimtare, nuk kanë përplasje, por rezonim të dhënash. E ,ja, pikërisht kjo përpjekje e Luanit është kryepuna e tij, sot për sot, sepse ato dëshmi, me shkrimin e tyre origjinal, me firmën e njomë të secilit janë përgjegjësi për vërtetësinë e ngjarjeve, dukurive që  kanë ndodhur dhe të pjesëmarrësve një këto ngjarje- pjesë e jetës së gjallë të Vreshtazit. Ato dëshmi të pleqve kanë gati  vlerën e një arkivi. Ato të dhëna janë dokument muzeal, që brezat nesër do t’i vlerësojnë e do t’i thonë Luan Nazërajt: “Faleminderit që na e përcolle këtë stafetë të kujtesës historike të Vreshtazit tonë!”

Duke studjuar materialin, vërejmë emancipimin qytetar të autorit, sepse jep edhe profilin e femrave patriote, që kontribun nëpër udhët e luftës për jetë krahas  vëllezërve, burrave e baballarëve të tyre. Kjo  është pozitive, aq më tepër kur bëhet fjalë për zona të tilla tradicionale, që vijnë nga një shoqëri patriakale, ku dhe  familja ishte patrilineare patriakale. Autori, që shtjellon një prejardhje lineare, përdor prejardhjen e demonstruar, ku anëtarët mund të thonë emrat e paraardhësve të tyre në çdo gjeneratë, që nga stërgjyshi apikal ,që mbahet mend deri tek të sotmit. Nëpërmjet toponimisë vendëse  lexuesi njihet  me vertikalitetin gjenealogjik dhe pse jo edhe me popullsinë e komunitetit të Vreshtazit, që siç del nga ky botim, vetëm duke llogaritur emrat e njerëzve që na sjell onomastika e qëmtuar nga L. Nazëraj në këtë libër, duhet të ketë qenë një vendbanim jo i vogël, por i njohur dhe i populluar. Relievi, ulliri, vreshtat, dielli etj. janë dokumenta të patundshme, të pamohueshme e të palëvishme jo vetëm për një popullsi të konsiderueshme, por edhe për një origjinë të lashtë ilirike. Në të ardhmen autori do të qëmtojë më ngulmueshëm dhe me një përvojë kërkimore – studimore më të kualifikuar , duke ditur që ilirët, paraardhësit e shqiptarëve dhe patjetër, si pjesëz e së tërës, edhe të vreshtasakëve përdornin për të pirë  verën, thonë edhe si ushqim  me bukë, duke e bërë përshesh. Dhe në këtë konteks, rrushi, vreshtat e Vreshtazit janë në linjë të drejtpërdrejtë kuptimore  dhe komunikimi brezor.

Autori dëshiron e guxon të futet në analet e vëllazërisë, të  fisit, të mëhallës, të fshatit të tij Vreshtaz mbi baza hipotetike deri sa merr saktësisht stafetën e memores një deri në dy shekullore nëpërmjet  kujtesës sociale të lisave të moçëm e të  rëndë Namik Haxhiaj,Tajar Hoxhaj, Kujtim Muçaj, Xhelal Merkaj, Neim Nazëraj, Hajdër Nazëraj, Jakup Nazëraj, Faik Nazëraj, Sefer Merkaj, Ahmet Ahmetaj, Vebi Vreshtazi dhe padiskutim bashkëbisedimi me Tasho Petovën. Edhe një herë, urimet më të mira për këtë kontribut me vlera që po i dhuron historiografisë lokale punëtori serioz i  fjalës së vërtetë historike, që me ndërgjegjen kombëtare që ka është një ogur i mirë se si duhet shkruar ajo që mungon, se e vërteta duhet të shkruhet ashtu siç ka ndodhur e ashtu siç është, pa shtuar e pa retushuar, sepse nga punëtor i dobishëm i penës shndërrohesh fatalisht në një person që bën dëm dhe e fut jo vetëm lexuesin, por sidomos historinë nëpër qorrsokakër.

 

*) Master Shkencor për Etnologji dhe Folklor,

 Qendra e Studimeve Albanologjike, Tiranë.

Drejtor i Bibliotekës Qendrore “Nermin Vlora Falaschi”,

Universiteti “Ismail Qemali”, Vlorë, Albania.

Sekretar i Shoqatës Atdhetare – Kulturore ‘Labëria” për Vlorën.

 

 

 

 

Filed Under: Featured Tagged With: Albert Habazaj, Luan Nazeraj

  • « Previous Page
  • 1
  • …
  • 16
  • 17
  • 18
  • 19
  • 20
  • …
  • 68
  • Next Page »

Artikujt e fundit

  • Kontributi shumëdimensional i Klerit Katolik dhe i Elitave Shqiptare në Pavarësinë e Shqipërisë 
  • Takimi i përvitshëm i Malësorëve të New Yorkut – Mbrëmje fondmbledhëse për Shoqatën “Malësia e Madhe”
  • Edi Rama, Belinda Balluku, SPAK, kur drejtësia troket, pushteti zbulohet!
  • “Strategjia Trump, ShBA më e fortë, Interesat Amerikane mbi gjithçka”
  • Pse leku shqiptar duket i fortë ndërsa ekonomia ndihet e dobët
  • IMAM ISA HOXHA (1918–2001), NJË JETË NË SHËRBIM TË FESË, DIJES, KULTURËS DHE ÇËSHTJES KOMBËTARE SHQIPTARE
  • UGSH ndan çmimet vjetore për gazetarët shqiptarë dhe për fituesit e konkursit “Vangjush Gambeta”
  • Fjala përshëndetëse e kryetarit të Federatës Vatra Dr. Elmi Berisha për Akademinë e Shkencave të Shqipërisë në Seancën Akademike kushtuar 100 vjetorit të lindjes së Peter Priftit
  • Shqipëria u bë pjesë e Lidhjes së Kombeve (17 dhjetor 1920)
  • NJЁ SURPRIZЁ XHENTЁLMENЁSH E GJON MILIT   
  • Format jo standarde të pullave në Filatelinë Shqiptare
  • Avokati i kujt?
  • MËSIMI I GJUHËS SHQIPE SI MJET PËR FORMIMIN E VETEDIJES KOMBËTARE TE SHQIPTARËT  
  • MES KULTURES DHE HIJEVE TE ANTIKULTURES
  • Historia dhe braktisja e Kullës së Elez Murrës – Një apel për të shpëtuar trashëgiminë historike

Kategoritë

Arkiv

Tags

albano kolonjari alfons Grishaj Anton Cefa arben llalla asllan Bushati Astrit Lulushi Aurenc Bebja Behlul Jashari Beqir Sina dalip greca Elida Buçpapaj Elmi Berisha Enver Bytyci Ermira Babamusta Eugjen Merlika Fahri Xharra Frank shkreli Fritz radovani Gezim Llojdia Ilir Levonja Interviste Keze Kozeta Zylo Kolec Traboini kosova Kosove Marjana Bulku Murat Gecaj nderroi jete ne Kosove Nene Tereza presidenti Nishani Rafaela Prifti Rafael Floqi Raimonda Moisiu Ramiz Lushaj reshat kripa Sadik Elshani SHBA Shefqet Kercelli shqiperia shqiptaret Sokol Paja Thaci Vatra Visar Zhiti

Log in

This website uses cookies to improve your experience. We'll assume you're ok with this, but you can opt-out if you wish. Cookie settingsACCEPT
Privacy & Cookies Policy

Privacy Overview

This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these cookies, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may have an effect on your browsing experience.
Necessary
Always Enabled
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. This category only includes cookies that ensures basic functionalities and security features of the website. These cookies do not store any personal information.
Non-necessary
Any cookies that may not be particularly necessary for the website to function and is used specifically to collect user personal data via analytics, ads, other embedded contents are termed as non-necessary cookies. It is mandatory to procure user consent prior to running these cookies on your website.
SAVE & ACCEPT