Nga Rafael Floqi/Michigan/

Koli ty mund të të them lamtumirë po kujtimeve s’u them dot.

Në botën e medias të qenit vazhdimisht në kontakt me atë që ndodh nga profesion kthehet edhe në hobi. Por kurrë ndonjëherë ndonjë lajm kronike, nuk më ka tronditur aq shumë, sa befasia e njoftimit për humbjen e jetës të mikut tim Sokol Olldashi.

Jeta është e shkurtër, ajo duhet jetuar me një qëllim. Dhe kjo ishte ajo që e karakterizonte mikun tim Sokolin për sa kohë e kam njohur unë. Por meqë, largësia të këput edhe lidhjet, janë kujtimet pozitive ato që më shume u tronditën kur mora vesh këtë humbje të madhe, për familjen, për PD-në dhe miqtë e shokët e shumtë që e kanë njohur.

Gjatë kohës që po konkurronte për kryetar të PD-së i thosha një shoku se si e njoh unë Sokolin, apo Kolin siç i thërrisnim te gjithë. Unë krenohem me të, i thashë një miku se unë i kam dhëne mësim , e kam pasur nxënës, vartës dhe koleg. Unë s’pata mundësinë ta njoh më vonë kur u ngjit në detyrë, pasi u largova në SHBA dhe distanca e koha bëjnë të vetën, por unë besoj se, ashtu siç e kujtojnë të gjithë, me atë buzëqeshjen, disi ironike, disi çamarroke nëqeshëse të rinisë, ai ishte po ai një njeri me zemër të hapur, ashtu siç e njoha në bangat e Shkollës së Mesme “Naim Frashëri”, kur unë sapo isha emëruar mësues i letërsisë dhe Sokoli ishte në maturë.

Ishte viti 90-të, ishte periudha e eksodeve dhe e shndërrimeve të mëdha politike. Shpirtin e revoltës të tij e ndjeja në orët e Letërsisë të Realizmit Socialist, ku përpiqesha që atë frymë demokracie që gëlonte t’ua induktoja edhe nxënësve, duke dhënë më shumë anën artistike se kufizimet ideore. Nuk harroj se në sytë e Sokolit dhe të nxënësve në klasë kishte një  dëshirë për diçka më shpresëdhënëse për më shumë liri. Ata të gjithë prisnin.

Si sot më kujtohet se si në atë shkollë mbi një mijë nxënës, megjithëse se një pjesë e tyre i pat marrë era e lirisë dhe eksodi i marsit, të mbledhur në hollin e brendshëm të shkollës, thërrisnin “Liri- Demokraci”, dhe më tej lanë mësimin dhe dolën dhe protestuan në rrugët e Durrësit. Sokoli ishte vetëm 18 vjeç dhe jo vetëm qe një nxënës i mirë, por kishte tipare e një lideri që në atë kohë, një lider që i bindeshin të gjithë. Si sot kam parasysh fytyrën e rreptë të drejtoreshës komuniste të shkollës, Sadete Çuçi e cila dukej si e zënë me faj përpara çiltërsisë së revoltës të një vullkani djaloshar si ai i Sokolit dhe i shokëve të tij, përpiqej t’i qetësonte dhe t’i pengonte të demonstronin jashtë shkollës.

Unë ia njihja disi fatin e familjes ku politika komuniste i kishte ndarë dy prindërit e tij, pasi me të ëmën Kozetën bënim shpesh herë rrugën Durrës- Rrogozhinë. kur unë jepja mësim aty  dhe udhëtonim me autobuzin pa xhama të Shkodrës në mëngjes herët, ku ajo zbriste diku në një fshat të Kavajës. Aty rreth viteve 88-89-të qe zbehur disi lufta e klasave e Kozeta qe pranuar në arsim. Ajo ishte pjesëtarë e zjarrtë e një grupi arsimtarësh që diskutonim diku në fund të autobusit për hapat e zbehtë demokratizues të Ramiz Alisë.

Por Kolin  e njoha më mirë në vitet 95-96, kur në vitin e fundit të studimeve për juridik, punuam së bashku në Agjencinë Telegrafike Shqiptare, në kohën kur unë qeshë drejtues i sektorit të brendshëm. Më kujtohet se vetëm një ditë mu desh t’i shpjegoja punën dhe më tej ai e çau vetë rrugën. Ishte një kohë idealesh demokratike, iluzionesh dhe deziluzionesh për demokraci. Ai ishte vetë në fund të vitit të Juridikut dhe e ndjente se duhet të bënte më shumë. I  kishte vënë vetes një qëllim.  Kishte një ideal, kishte një mision. Ai ishte rritur, edhe në ato pak vjet, ai djaloshi që njihja më parë në gjimnaz ishte pjekur. Ai kishte një pikësynim, ai e donte Shqipërinë, demokracinë, PD-në jetën, jo vetëm për veten e tij, por edhe për sakrificat që kishte për jetuar qysh në moshën dy vjeçare në fushat e Selenicës.

Një djalë i kompletuar si rrallëherë. Inteligjent dhe i pjekur ai bënte diferencën jo vetëm me moshën e tij por edhe me njohuritë e tij . Autoriteti i tij ishte i pa diskutueshëm ne shoqëri dhe në punë dhe buronte nga cilësitë e tij njerëzore dhe si gazetar. Në atë kohë nuk ishte ende një politikan i shquar, por një njeri ku kultura e tij e gjerë bashkohej me humanizmin në një shkrirje qe rrallë e gjen tek qeniet njerëzore.  Ai i kishte vënë një mision vetes.

Misionin e tij e kuptova më mirë kur të dy punuam së bashku tek gazeta “Albania” në vitet 1997-98 në vitet më të vështira kur mund të ishe opozitar. Koli ishte redaktor i politikës dhe unë i kronikës. Ishte interesant  përkushtimi i tij në ato vite të vështira. Ai ishte i vetmi gazetar nga “Albania” që mund të shkonte e të mblidhte informacion tek Partia Socialiste. Miku i gjyshit të tij Servet Pëllumbi ishte dhe mik i mirë i Kolit.  Ai ishte i lindur për politikën dhe e kuptonte atë si mision.

Gazetaria e bëri atë të qëndronte në kontakt me politikën, e bëri që të njihej dhe të afrohej edhe nga Sali Berisha më afër Partisë Demokratike, anëtar i së cilës qe qysh kur u krijua.  Sokoli nuk u akaparua në PD ai ia hapi vet rrugën e jetës së tij politike. Sokoli kishte një përkushtim për punën që nuk e hasje tek të tjerët, imagjinoni në mes të rebelimit komunist shkoi në Vlorë dhe përtej dhe intervistoi kryetarët e komiteteve të shpëtimit. E kuptoni ç ‘risk ishte për një gazetar të Albanias në ato kohë.

Ai ishte ende i ri kur e kam njohur, por jeta tregoi se ashtu të vrullshëm siç e kam ndjekur më vonë pas ardhjes sime në Amerikë, me gjithë sfidat e mëdha që iu vunë para, diti t’i përballonte si duhet. Vetë fakti që menaxhoi dikasteret me peshë dhe s’u dëgjua asnjë fjalë për korrupsion, flet për këtë

Sokolin nuk e kam njohur në detyrë pasi emigrova në Amerikë, e do të kisha dëshirë ta takoja, pasi vlera e vërtetë e njeriut tregohet thonë se ç ‘qëndrim mban me njerëzit që i ke njohur, kur i ke hipur kalit. Por besoj se nuk  kishte ndryshuar, ashtu siç nuk i kishte ndryshuar ajo buzëqeshja ironike në fytyrë, disi fëmijnore, disi shpotuese ndaj miqve edhe ndaj opozitës. Ai dinte të ruante dinjitetin e vet, ashtu dhe të kundërshtarit.  Fakti është që në mortin e tij të papritur të gjithë e nderuan miq dhe kundërshtarë,  tregon se vlerat e njerëzorë vlerësohen nga të gjithë. Ndaj dhe ky fatkob ndriçoi jetën e tij të shkurtër dhe fatbardhë.

Nuk e besoj, sesi jeta e Kolit u pre në mes në rrugën për të cilën insistoi shumë. Kur shoh arkivolin e tij në TV, më kujtohet ajo ç’më kishte thënë ai për arkivolin e torturës të gjyshit të tij, Dashnor Mamaqit. Gjatë torturave në hetuesi Dashnorin e kishin futur në arkivol të gjallë me një helmetë mbi kokë e të lidhur, një nga torturat më të çmenduara psikologjike të Sigurimit të Shtetit, që të pranonte ato që donin ata. Atij ky imazh i pat mbetur gjithnjë ne mendje siç i pat mbetur edhe balta e sertë e Selenicës , qysh nga mosha dy vjeçare. Por ai nuk qahej për këtë, shumë nga shqiptarët e morën vesh qe ai ishte i përndjekur politik i komunizmit tani, pasi ai nuk e përmendte kurrë. Ai mendonte të ndërtonte të ardhmen për të harruar, jo për t’u hakmarrë për të shkuarën. Ai e sfidoi të tashmen për të larguar të keqen e të shkuarës.  Në në këtë përqasim imazhesh të dy arkëmorteve është simboli i një jete të shkurtër të jetuar si ‘sokol’, ashtu siç e kishte emrin. Tani nga Koli mbetet imazhi i një djaloshi që u bë burrë, dhe burrë shteti, që mund ti jepte më shumë Shqipërisë dhe vendit, por iku shpejt, ashtu siç diti të ecte vetëm shpejt dhe drejt në jetë. Ai nuk i druhej vdekjes ashtu siç thoshte John Lenon “Unë nuk kam frikë nga vdekja se nuk besoj në të, është si të dalësh nga një makinë dhe të hipësh në tjetrën”, Po më mirë të mos kishte hipur në atë makinë…