Archives for March 2014

Një jetë e jetuar me pasionin për artin dhe letërsinë….

March 25, 2014 by dgreca

Intervistë me Aurora Ndreu Cakaj-vajza e shkrimtarit dhe publicistit të mirënjohur salariot, Ferhat Cakaj./

Paradokohësh u nda nga jeta Shkrimtari dhe Publicisti Ferhat Cakaj, i cili ishte dhe do të mbetet, si një nga figurat më të spikatura të letërsisë shqipe mes dy epokave;- të shekullit 20-të dhe të 21-ë. Fitues i disa cmimeve në letërsi si Mjeshtër i rrëfimit në gjininë e romanit dhe i dekoruar me “Urdhërin Naim Frashëri”, erudicioni, urtësia dhe mëncuria e Ferhat Cakaj, do të mbeten në historinë e letrave shqipe, për stilin e vecantë në përshkrimin e realitetit të dhimbshëm, sidomos i ngjarjeve të mëdha historike dhe sociale në rregjimin komunist. Sot gjithsecili nga ne, pavarësisht gjeneratës që i përkasim, kemi obligimin qytetar e intelektual, në publikimin e këtyre vlerave me prirje të forta qytetarie, intelektuale e krijuese të shoqërisë shqiptare. Në këtë intervistë me vajzën e Shkrimtarit dhe Publicistit Ferhat Cakaj, ajo na rrëfen udhën e vështirë, të bukur e të dhimbëshme, mbresëlënëse e historike, të Atit të Saj të shtrenjtë, se si nga një i lindur në jug të Shqipërisë në Salari të Tepelenës, dhe i rritur në shtëpinë e fëmijës, u bë mësonjës, përcues i dijes dhe arësimit në Kukësin verior –të cilit, realiteti jetësor dhe historik i kësaj treve, dashuria dhe mëncuria e kuksianëve, e frymëzuan për të shkruar dhjetra romane, esse dhe publicistikë, ashtu sikundër patën frymëzuar Migjenin e Madh, të shkruante në Vrakë e Pukë kryeveprat e tij. Ikja e Ferhat Cakaj ishte e heshtur dhe plot shpresë, se në shpirtin e cdo njeriu gjithmonë ka pranverë, sikundër pati gjithmonë pranverë në shpirtin e Mjeshtrit të romanit, Shkrimtarin e Publicistin Ferhat Cakaj.

“….ka një pranverë në shpirtin e njeriut. Ajo lulëzon atje, në thellësi të tij, në sytë a tij, ndjehet tek buzëqeshja e fëmijëve, tek njerzit e dashur. A beson se do të vijë ndonjëhere kjo stinë? Unë besoj. Do të vijë një kohë, kur në të gjithë Shqipërinë, njeriu për njeriun do të jetë si një yll. Bota do ti kthej sytë tek ne, ndoshta edhe në atë qytezën ku jetoj unë sot dhe do të shikoj e cuditur shpirtin e madh shqipëtar. Kjo pranverë do të vijë më duket se e shikoj….”(F.Cakaj te “Pranvera do të vijë”-roman.) Për më shumë ndiqni intervistën.

Bisedoi: Raimonda MOISIU

-Zonja Aurora, vitin që kaloi u nda nga jeta Ati tuaj i shtrenjtë shkrimtari dhe publicisti Ferit Cakaj, një personalitet i shquar intelektual dhe vlerë kombëtare e letrave shqipe. Pranoni ngushëllimet e mija, – Si ishin momentet e fundit të tij?

Në fillim duke ju falenderuar për intervistën,do doja të tregoja shkurtimisht kush ishte Ferhat Cakaj. I lindur në Salari të Tepelenës më 2 Prill 1935, në Shkodër kryen shkollën e mesme pedagogjike, kurse studimet e larta në fillim për Gjuhë -Letërsi dhe më pas Fakultetin Histori Filologji, degën gjuhë letërsi shqipe në Universitetin e Tiranës .Në fillim e emëruan mësues të letërsise në gjimnazin e Kukësit, ku u pensionua në vitin 1991.Me letërsi filloi të merrej, që kur ishte në shkollën e mesme. Ka shkruar novelat”Mësuesi i cmendur”,1967,”Kështu është”1969, përmbledhjet me tregime “Lugina e nuseve “, 1969, “Në korie mes lisash”, 1972, romanet “Njerëzit e qytezës në mal,1976, “Nesër do të jetë vonë”, 1976, “Jam bir i popullit tim”,1978, “Zemërimi” 1980, “Përmendorja”,1985, dramën “Kosovarët,1987, “Bardhyli kërkon Gjergj Elez Alinë”, refleksion eseistik “E vërteta mbi eposin Serb”, “Të gjallë e të vdekur”, duke përshkruar në një farë mënyre krijimtarinë e 50 vjet punë, lodhje, pagjumësi, nga njëra anë, por dhe gëzim i papërshkrueshëm kur i botoheshin romanet dhe merrte përgëzime nga të gjithë njerëzit, lexuesit e tij, nxënësit, ku jepte mësim, një jetë e jetuar kjo me pasion të vecantë për artin e bukur të të shkruarit, deri në momentet e fundit të jetës së tij. Isha mësuar të shkoja cdo ditë pranë tij, t’i jepja ilacet. Atë ditë kthehesha nga puna si zakonisht dhe do merrja rrugën për në Qytetin Studenti, ku jetonin prindërit e mi. zkishte më shumë se dhjetë ditë që babai doli nga spitali, ku qëndroi rreth dy muaj e gjysëm. Kam qëndruar pranë tij, gjithë kohën, duke i shërbyer deri në fund. Bie telefoni dhe për disa minuta u gjendëm në urgjencë, ishte shumë rëndë dhe mezi mbushej me frymë. Momentet e fundit ne i kaluam tek spitali Q.S.U.T “Nënë Tereza, ku pas një ataku të dytë kardiak, megjithë përpjekjet e ekipit shëndetësor të mjekëve, fatkeqësisht nuk u arrit të mbahej në jetë. Nuk më hiqet nga sytë ajo pamje, kur më mbante dorën shtrënguar, duke luftuar me vdekjen dhe u shua ngadalë para syve të mi dhe të familjarëve. Ajo mbrëmje do mbetet në memorien dhe kujtesën time sa të kem jetën.

– Çfarë mendoni se janë elementët thelbësorë që e bëjnë Atin tuaj të çmuar e të vlerësuar për kontributin e tij nga bota shqiptare? Si do ta përshkruani erudicionin krijues në fushën e shkrimtarisë, poezisë, publicistikës, dramave dhe botimeve të tij?

–Jetoi për një kohë të gjatë në Kukës, larg kryeqytetit, por do thoja a ndikoi kjo në krijimtarinë e tij. Do tju kujtoj vetëm një gjë; Migjeni i shkroi kryeveprat e tij në Shkodër, Vrakë dhe Pukë, Nekrasovi poemat e tij të mrekullueshme i shkroi në internim, Ukrahinasi Shefcenko, gjithashtu.është relative varësia e veprës nga jetesa ose jo në Tiranë. Në Kukës vërtet mungonte biblioteka kombëtare, kontaktet me inteligjencën, por këto u plotësuan nga biblioteka e tij në rusisht, në takimet e shpeshta në Degën e Lidhjes në Tiranë duke mundësuar lidhjet me shkrimtarët më të mirë, nga lidhjet e vazhdueshme me njerëzit në të gjitha trevat verilindore,dashurinë e nxënësve të tij dhe gjithë popullit të cilit i thërrisnin të gjithë “ profesor Ferhati”. Mënyra se si fliste dhe afronte cdo njeri të cdo profesioni, duke i rrahur shpatullat të impononte respekt të vecantë ,dhe të gjithë rendnin pas tij duke e adhuruar si mësuesin më të mirë të Letërsisë, shumë nga nxënësit i sillnin fletoret në shtëpi me vjersha dhe mbaj mend që i priste me buzë në gaz, si një njeri me zemër të madhe, i inkurajonte dhe shumë prej tyre sot kanë botuar veprat e tyre. Ai ishte trupshkurtër, me flokë të thinjur, që i shkonin dhe e tregonin shumë fisnik, i mbajtur mirë dhe i veshur me sqimë. Gjithmonë e mbaj mend me këmishë të bardhë me kravatë në cdo moment i rregullt, i qeshur, i mëncur dhe me sytë e tij të vegjël që shkelqenin në cdo kohë. Nuk e hiqte stilografin nga dora , gjithmonë shkruante në studion e tij i rrethuar nga libra të pafund vendosur me rregull në raftet e bibliotekës. E mbaj mend gjithmonë shkruante natën, pasi muzgu mbulonte atë qytet të vogël në veri të Shqipërisë, ku shkroi romanet e tij të para, i rrethuar mes miqsh të shumtë, kaloi pjesën më të madhe të jetës në qytetin e Kukësit. Kukësi ishte vendlindja e tij e dytë, ishte ky qytet i pranishëm në të gjashtë romanet e tij, në novelat dhe në tregimet. Kukësi i dha dashurinë e thellë njerëzore dhe padyshim dhimbje. Ai i fali atij qyteti rininë, burrërinë, aftësitë intelektuale dhe akademike, duke qenë një mësonjës sic e donte Kukësi, duke qënë shpesh këshilltar përherë në mbrojtje të qytetarëve, shkrimtar që nuk e ndante krijimtarinë nga njerëzit e atij rrethi aq të pasur dhe aq të varfër. Njerëzit, folklori popullor kuksian, larmia shumëngjyrëshe shprehëse kuksiane, historia e lavdishme dhe e re e fiseve të Kukësit, gjithshka e atij rrethi ishte e tij, ishte dhe mbeti në librat e tij. Ferhat Cakaj është autor i romaneve që kanë pasur një objekt krejt të vecantë: rolin e fisit në shoqërinë totalitare uzurpimin prej tij të administratës dhe të ndërmarrjeve. D.m.th fisin, një forcë konservatore, regresive. Prandaj romanet e tij”Njerëzit e qytezës në mal”,”Nesër do të jetë vonë”,”Përmendorja”,”Zemërimi”,”Të gjallë e të vdekur”, kanë tendenca të vecantë realiste. Ai rrëfen fuqinë e fisit në epokën komuniste pushtetin, tentakulat e të cilit shtriheshin ngado, Megjithëse romanet janë shkruar në një mënyrë positive, sipas modelit të realizmit socialist, që ishte metodë zyrtare, këmbëngulja e tij ishte, për të përshkruar me hollësi gëlimin e kudogjendshëm e të pa asgjesueshëm të klaneve në gjirin e shoqërisë shqiptare. P.sh tek romani “Pranvera do të vijë” ,tregon mundësitë dhe të papriturat ekzistenciale të individit dhe të familjes shqiptare në regjimin komunist e në kapërcyell të sistemeve politike. Jeta sjell shpesh vuajtje, zhgënjime dhe goditje të forta të fatit, por ajo meriton të jetohet me dashuri dhe shpresë. Dhe ketë ai e shpreh që në titull e deri në fund të librit, me historinë e jashtëzakonshme të Neritanit e të Virgjinës.

-Si e keni mësuar se Ati Tuaj ishte pasionant i letërsisë? Si e keni përjetuar këtë nismë e pasion të tij dhe cila është poezia apo tregimi i parë që keni lexuar prej tij?

–Ai u rrit në shtëpinë e fëmijës që nga viti 1945 në Gjirokastër pastaj po në shtëpinëe fëmijës në Tiranë e në Shkodër. Me letërsi, kish filluar të merrej, që kur ishte nxënës në shkollën e mesme dhe krijimet e para i botoi në faqen letrare të“Zërit të rinisë” etj.Është marrë me prozë për lexuesit e rritur, dramaturgji dhe me ndonjë studim letrar. Pasionin për letërsinë dhe gjuhën shqipe ja transmetoi dhe vajzave, ku dy prej tyre kanë mbaruar studimet e larta për Gjuhë –Letërsi. Në shtëpinë tonë, në studion, ku ai shkruante, kishte libra pafund, shumica e librave ishin botime të herëshme që i kish blerë që në rini të tij, që nga vitet 1950-ë dhe shumica e tyre ishin botime në rusisht. Ishte njohës shumë i mirë i gjuhës ruse, mbaj mend kur na lexonte me zë, recitonte pjesë nga poemat më të bukura ruse, duke i lexuar jo një por disa herë shumicën prej tyre. E kam adhuruar gjithmonë babin tim, për mënyrën e rrallë si sillej me librin,kujdesin që ai tregonte për to. Më pas kur u rrita, lexoja Servantesin, Heminguejin, Olldingtonin, Shollohovin, Brehtin apo Faladen, Kuperin-kryeveprat e letërsise botërore. Libri i parë që kam lexuar prej tij ka qenë “Jam bir i popullit tim”një roman për fëmijë jashtëzakonisht shumë i bukur i vitit 1978, i përkthyer më vonë dhe në greqisht në vitin 1981,gjithashtu dhe radio dramë nga Teatri Popullor me regji të Andon Qesarit. Ky roman ishte vepra e tij e parë për fëmijë, është shkruar kundër mëshirës, përbuzjes dhe neverisë, në raportin e njeriut jetim me shoqërinë. Sepse shpeshherë shoqëria e hedh tutje këtë fëmijë, Si fabul ngjarja zhvillohet në Shtëpinë e fëmijës në Shkodër, Ai roman u vlerësua me cmimin e parë të Republikës, cmim i cili ju dorëzua nga i madhi Dritero Agolli në Lidhjen e Shkrimtarëve. Ndërsa për pasionin për letërsinë, mund të them që edhe sot tregohet nga nxënësit e tij, “Kur Ferhat Cakaj shpjegonte Migjenin në orën e letërsisë nxënësit nuk pipëtinin,duke dëgjuar mënyrën e bukur dhe të vecantë, atë shpjegimin me pasion që dinte ta bente vetëm ai.”

-A ka lënë dorëshkrime ? Kush do të kujdeset për mbledhjen e botimin e tyre?

Gjithmonë e përfytyroj me stilografin e tij,i përkulur mbi makinën e tij të shkrimit,duke shkruar gjithmonë ditën dhe natën, cigarja që harrohej dhe digjej ngadalë, duke përjetuar cdo moment ngjarjet dhe personazhet, që mernin jetë nëpërmjet shkrimeve të tij. Janë shumë dorëshkrime në gjininë e tregimit, novelës, romanit, si dhe të publicistikës. Jam kujdesur për to, që kur babi ishte në jetë, dhe mendoj që është një mision jetësor i imi dhe i motrave, që me anë të botimit të shkrimeve të pabotura, të vazhdojmë dhe të mbajmë gjallë krimtarinë e babit dhe shkrimtarit Ferhat Cakaj. Do bëjmë të mundur botimin e tyre, si shkrime të papublikuara akoma, pasi janë shkruar para shumë kohësh dhe janë aktuale dhe për ditët e sotme, gjithashtu dhe shkrime të cilat janë shkruar tani vonë. Nëpërmjet shkrimeve të tij, ai do të vazhdojë të mbetet i gjallë për lexuesit e tij të dashur dhe për shumë vitet me radhë.

-Një situatë të vështirë të babait tuaj?

Do thosha fëmijëria, një familje me gjashtë fëmijë, dhe me një gjendje ekonomike shumë të dobët, Në vitin 1941 i vdes nëna, ishte vetëm 5 vjec dhe kishte një motër më të vogël. I kaloi vitet e luftës në varfëri dhe skamje dhe për më tepër pa nënën. Në vitin 1945 bashkë me tre femijë të tjerë nga fshati Salari ku u lind,u dërgua në shtepinë e fëmijës në Gjirokastër, ku vazhdoi dhe shkollën ku u cilësua si një nga nxënësit më të mirë.Një fëmijë i rritur pa prindër ka nevojë për veshje, për ushqim, për punë e mbi të gjitha ka nevojë për dashuri njerëzore. Sepse ajo i mungon. Shumë njerëz nuk kishin kushte për të jetuar dhe u grumbulluan në këto shtëpi fëmijësh, dhe tregohesh kujdes derisa dilnin në jetë.

-Një situatë mbresëlënës?

– Kurorëzimi i një pune krijuese, në mësimdhënie,”Urdhëri Naim Frashëri” i klasit te III-të si mësues dhe edukator, 1976, Urdhëri “Naim Frashëri” kl II-të si shkrimtar e romancier, viti 1982, Titulli “Mësues I Merituar” viti 1989, mund të shtoj që shpërblimi më i madh i jetës së tij ka qenë respekti dhe dashuria, gjatë 39 viteve, e popullit të Kukësit. Mund të them që ai vetë ishte mbresëlënës për të tjerët. I dashur, gojëëmbël me të gjithë, gëzonte dashurinë dhe respektin e të gjithë atyre që e kanë njohur, dhe kanë patur fatin ta takojnë qoftë dhe njëherë në jetë. Në vitin 2010, me rastin e 75 vjetorit të tij kam organizuar ditelindjen më të bukur e të vecantë të jetës së tij, duke i ftuar të gjithë shokët, miqtë, familjarë, gazetarë, studiues, shkrimtarë, shumë i gëzuar, me lot ne sy, i rrethuar nga miqtë, përjetoi me emocion të madh përshendetjet e miqve duke ë uruar suksese në krijimtari dhe në jetë.

-Kush është Aurora Ndreu-Cakaj, për lexuesit e kësaj interviste?

Vajza e dytë e Ferhatit, aktualisht ekonomiste pranë Tirana bank. Mendoj që profesioni, që kam zgjedhur, nuk ka shumë lidhje me librin, por unë trashëgoj nga babai artin e të shkruarit. Kam në dorë një libër me tregime ende të papërfunduar me tematikë sociale. Ky libër ka një pjesë të shpirtit tim human, kjo jam unë. Libri përfshin jetën në metropol, Tiranë, histori të vërteta njerëzore, ku përfshihet jeta e individit të harruar nga shoqëria, të gjymtuar në trup e në shpirt, histori me të cilat ne përballemi cdo ditë, Gjithashtu mendoj që së shpejti të hap një ekspozitë në pikture, punime të cilat janë të parat për mua, ku për të gjitha këto kam mbështetjen e madhe të familjes sime, bashkëshortit dhe dy fëmijëve. Kam qenë gjithmonë e privilegjuar, kam lindur dhe jam rritur në një familje intelektuale mësuesish, e edukuar më së miri nga prindërit e mi të shkëlqyer, të cilët më dhanë shkollimin, edukatën, më mësuan rregullin estetikën dhe cfarë është më e rendësishme edukatën e punës. Kam punuar që e vogël dhe njëkohësisht kam vazhduar shkollën dhe mendoj, që kjo ka influencuar në edukimin dhe formimin tim. Pas humbjes së babait, mendoj që e rëndësishme dhe parësore për mua e për familjen time është botimi i veprave të lëna përgjysëm nga babai, duke bërë të mos harrohet dhe të mbetet i gjallë për lexuesit e tij dhe për shumë kohë .

-Cfarë dëshironi të shtoni në fund të kësaj interviste?

Do dëshiroja t’ju falenderoja me gjithë shpirt për intervisten, ju zj.Raimonda që bëtë të mundur dhe më dhatë mundësine që të flas për jetën dhe veprën e babit tim të dashur dhe të paharruar shkrimtarit e publicistit -Ferhat Cakaj.

Bisedoi:Raimonda MOISIU

Shfaqet premirera “Colonel Bird”me regji të Arta Kallabës

March 25, 2014 by dgreca

NGA BEQIR SINA, New York City/

MIDTOWN NEW YORK CITY : Qindra mijra dashamirët e artit, do të mblidhen çdo fund-jave(weekend) në “zemër” të qytetit Manhattan – New York, Broadway dhe Times Square, në këto ditë pranvere, për një shëtitje apo për të parë një shfaqje artistike – Në këtë pjesë nga më të “zhrmëshmet” të qytetit të New Yorkut,- një ngjarje interesante teatrale provokoi interesin e publikut shqiptar dhe amerikan me emrin e saj origjinal – “Colonel Bird”.

Dhe atë na e solli regjizoria kosovare Arta Kallaba, e cila prezantojë për tre ditë në radhë( e premte, e shtunë e diel, 21, 22,23 Mars) nëpërmjet premierës së vënien në skenë të “Colonel Bird”, në New York, përkatësisht në teatrin ndërkombëtarë, të pronarëve shqiptarë vëllezërve Tollja në “Producers Club”.Kan qenë për tre netë dhjetra dashamirë të artit, komuniteti i artistëve shqiptarë, muzikantë , poetë , pjestarë nga grupet teatrale, këngëtarë , fotografë dhe artistëve vizuale, që u mblodhën së bashku – për t’u argëtuar dhe për të inkurajuar njëri tjetrin – për të marrë pjesë në një jetë edhe më të “gjall” kulturore artistike në komunitet, veçanërishtë në “kryeqytetin” amerikan të kulturës dhe artit në lagjen e famëshme Midtown – Broadway – New York .

Ata asistuan me këtë rast në shfaqjen interesante Colonel Bird – ku nuk munguan edhe kishin ardhur për të parë shfaqjen edhe disa nga emrat më prominet të artit, kulturës, sportit, shqiptare në Amerikë. Në mesin e tyre ishte dhe fotografi me renome në SHBA, Fadil Berisha, aktori i njohur James Biberaj, muzikani i talentuar Andis Gjoni, poetia e njohur Rita Saliu, aktorët e njohur, Ariot Myrtaj, Avni Abazi, Elza Zagreda, Anisa Dema, ish- kampioni shqiptar i Karates Besim Murati, Konsulli i Përgjithshëm i Kosovës, Ambasadori Bekim Sejdiu, e shumë aktivist e veprimtar të tjer, të komunitetit.

Edhe, pse secili aktor na dha një karakter interesant , simpatik , dhe është me të vërtet sukses, shfaqjes sipas kritikëve, nuk iu bashkuan në një tërësi të gjitha elmentet. Sidomos, kur bie fjala tek disa aktor “stonoi” gjuha angleze, e cila ka “mungesa eksenti” por dhe pauzat e errta në ndrrimin e skenave patën pak mangësi. Por, që gjithësesi nuk ia prishën në asnjë mënyrë bukurinë shfaqjes, e cila, sipas shikueseve ishte me të vërtet një sukses i veçantë e artistëve shqiptarë në New York.

Mbasi, regjizoria e talentuar Kallaba dhe trupa e saj – kan bërë një interpretim të suksesshëm dhe korrën duartrokitje nga artëdashësit, dhe kolegët e tyre, duke treguar se koha për një prodhim artistik që mund të jetë patjetër edhe më i mirë, është përpara…..tyre dhe kolegëve të tyre….!

Loja shumë e bukur e aktorëve( Luan Bexheti, Roza Kalaj, Gent Basha, Roland Uruci, Besnik Shabani, Agim Rugova e Bujan Rugova) në një skenë alegorike, shkëlqen përmes interpretimit – pavarësisht nga që kemi të bëjmë me një shfaqje e realizuar në kushte “vullnetare – dhe pasioni”.

Organizuar që të luajnë në një kishë ata i kontribuan shfaqjes me vlerat madhështore të vënjes në skenë të një komedie të rrallë, “e përbërë nga pak më shumë me një kosoto dhe pasjoa të një lufte Ballkanike” . Dhe pse ideja donkishoteske, ku të gjitha ëndrrat e mëdha të kërkojnë një shkallë të çmendurisë, ngjarja e shfaqjes është si një “këpucë në këmbët e tua e rehatshme”, në këtë kohë të konflikteve të reja.

Në skenë personazhet kan pretendimin e dyfishtë të sëmundjeve mendore dhe thekset e luftës së Bosnjes të cilat natyrisht që janë shumë të qartë dhe zbulojn kohën e nevojshme për të ruajtur një ritëm të gjallë, në skenë nëpërmjet mremories së rikthyer.

Regjisoria kosovare Arta Kallaba , me këtë sukses në zemër të New Yorkut, nëpërmjet premierës së shfaqjes “Colonel Bird”, të dramaturgut bullgar Hristo Bojçev , ka gjetur të luajë, me shtatë aktor të talentuar shqiptar : ku bie në sy loja e bukur nga aktorët Luan Bexheti, Roza Kalaj, Gent Basha, Roland Uruci, Besnik Shabani, Agim Rugova e Bujan Rugova, të vendosur në një ish- manastir , që tani përdoret si një repart psikiatrik , atje thellë në malet e Ballkanit, gjatë luftës në Bosnjë .

Aty është një mjek i ri, i cili është dërguar për të priren e të gjashtë pacientëve : një aktor , një hajdut , një ish- trupëroje , një agjente femër doganore , një njeri shumë i vogël që ka frikë kudo ku shkel në një vend që kudo vjen “era barut e luftë”, një “newsman’ me një radio të prishur , një të pafuqishëmi për të bërë seks(impotent), pra të shtatë, që janë të “dëmtuar nga truri” nga lufta , dhe kan mbetur të harruar , të mbytur pa ushqim apo pamjekim , dhe askush nuk ka dëgjuar të flasi për ata në tre vjet . Zërat e tyre dëgjohen papritmas dhe ata bëhen të “gjallë”, vetëm kur aeroplanët paqeruajtësve të OKB -së, gabimisht kan hedhur kuti humanitare – në oborrin e tyre – të manastirit dhe Koloneli me ushtarët në një komand “supreme” u bën të “ngjall” për të bërë edhe njerin prej tyre komandat , dhe ata e deklarojnë veten e tyre, si një njësi e pavarur europiane .

Koloneli Bird është vënë në skenë nga artistët shqiptaro amerikanë dhe gjuha e realizuar është vetëm anglisht

Premjera është me tekst të autorit bullgar, Hristo Bojcev, është e bazuar ngjarja është e vendosur diku në Ballkan, në një repart psikiatrik, ku janë ngujuar gjashtë pacient dhe një mjek, por ky i fundit, në të vërtetë është një ish narkoman që me diplomë false është prezantuar si mjek, me qëllim që të jetë sa më afër barërave, tha regjizoria e kësaj shfaqje, Kallaba.

Kallaba tha se ndihej të jetë mirë për faktin se autori i kësaj shfaqje ia ka dhënë të drejtën, asaj të inskenimit të këtij teksti, që tashmë u ngjit në teatrin njujorkez më 21 mars, në repertorin e teatrit “Producers Club”.

Në bisedë me gazetën tonë, ajo thotë se :“I gjithë ekipi i shfaqjes janë shqiptarë, por që jetojnë dhe veprojnë në New York. Mirëpo shfaqja prezantohet në gjuhën angleze, pasi që teatri ku do të prezantohet kjo shfaqje, është teatër ndërkombëtarë, për të tërhequr me këtë rast edhe publikun anglishtfolës”.

Më tej ajo thotë “Unë fillimisht nuk e kam menduar se do të kyçem kaq shpejt në profession, pasi që të fillosh jetën profesionale në një qendër botërore siç është New York, është sfiduese. Por, me insistimin e kolegëve të mi, ja arritëm të realizojmë këtë projekt, që po besoj se ja kemi dalë”.

Në shfaqjen “Colonel Bird”, me rolet e tyre janë të përfshirë aktorët: Luan Bexheti, Roza Kalaj, Gent Basha, Roland Uruci, Besnik Shabani, Agim Rugova e Bujan Rugova. Muzikën e kësaj shfaqje e ka bërë muzicienti Faton Macula kurse kostumet Mandeta Zeka, për më shumë lexoni intervistën e plotë që ka bërë gazetari ynë me regjizoren nga Kosova, në Nju Jork, Arta Kallaba

Arta Kallaba pse erdhët me premierën e shfaqjes “Colonel Bird”, në Neë York të Shteteve të Bashkuara të Amerikës, përkatësisht në teatrin ndërkombëtarë “Producers Club”?

Arta: z. Sina, se pari ju falendeoj që më zgjodhët mua për të bashkëbiseduar, rreth kësaj shfaqje. Unë Teatrin përpos se e kam profession atë e kam edhe pasion, dhe koha kur u vendosëm të jetojm këtu, nuk ishte e lehtë të ambientoheshim në një qendër të madhe botërore, siç është Nju Jorku, dhe ndryshimet gjithmonë janë të vështira qofshin ato me të mirat apo edhe me të keqijat e tyre. Pas takimit që pata e mikun tim Alfred Tollja, kur shkova t’a vizitoj atë në Teatër, ai më dëshiroi mirëseardhje në Nju Jork, duke më ofruar hapsirën e teatrit për të realizuar këtë shfaqje. Jo që kisha plan në atë kohë të nisja shfaqje, por kisha momente kritike se ishte ndryshim i madh për mua të nisja jetën e re në Nju Jork dhe e vetmja gjë që do të më ndihmonte ishte teatri, sepse, aty e dija se do të ndjeja rehati në shpirt.

Ju pra erdhët me këtë premier. Pse zgjodhët tekstin të autorit bullgar, Hristo Bojcev ?

Arta: Unë asnjëherë nuk e shikoj autorin nga nacionaliteti, feja apo raca, tekstin e zgedh gjithmonë nga përmbajtja që ka, dhe ky tekst më ka bërë përshtypje pikërisht për faktin se trajton fatin e disa personazheve të cilët jan mbetur me pasoja psiqike gjatë luftës në Bosnje dhe i gjith ky problem paraqitet nëpërmjet situatave komike edhe pse fati i tyre është tragjik. Kjo temë më ka provokuar shumë kur e kam lexuar ketë tekst, ndoshta për faktin se edhe ne si popull kemi patur fatin e njëjt gjatë kohës së luftës, sidomos, pas luftës ku shumë njerëz që kan mbetur me pasoja psiqike.

Çfarë u tërhoqi ose ju motivojë nga kjo ngjarje më shumë ?

Arta: Motivi kryesor ka qenë mënyra se si autori e ka trajtuar një problem psiqik, përmes disa personazheve, se si ata e shohin botën dhe jetën, duke mos menduar asnjëherë se kan problem psiqike, por vetëm se janë ndryshe nga të tjerët.

Si ndiheni për faktin se autori i kësaj shfaqje ju ka dhënë të drejtën e inskenimit të këtij teksti, që tashmë do të ngjitet në teatrin njujorkez, në skenën e teatrit “Producers Club”?

Arta; Jam e lumtur për këtë fakt. Ndjehem e rrespektuar nga ana e tij, dhe për të cilën gjë dua t’a falenderoj publikisht me këtë rast nëpërmjet gazetës suaj.

I gjithë ekipi i shfaqjes janë shqiptarë, por që jetojnë dhe veprojnë në New York. Mirëpo shfaqja do të prezantohet në gjuhën angleze, pasi që teatri ku do të prezantohet kjo shfaqje, është teatër ndërkombëtarë, Pyetja është përse me këto kombinacione, dhe a e keni pas të vështirë t’a realizoni në këtë mynyrë shfaqjen ?

Arta; Edhe pse i gjith ekipi janë shqiptar të cilët jetojn shumë vite këtu, e disa edhe kan lindur, shfaqjen vendosa t’a bëjë në gjuhën angleze, pasi që vendi ku jemi flitet kjo gjuhë, dhe nuk desha që t’a kufizoj audiencën, dhe jo audienca të jetë vetëm shqipfolëse, por të vijn edhe popujt e tjer t’a shohin e t’a kuptojn se çfarë ka ndodhur.

A është sfiduese që të fillosh jetën profesionale në art, në një qendër botërore siç është New Yorku ?

Arta: Është tejet sfiduese të kyqesh në profession sidomos kur bëhet fjalë për një vend të madh siç është Nju Jorku. Së pari është gjuha, pastaj mentaliteti tjetër, rrethanat e shumë faktorë të tjerë. As që e kam menduar se do të merrem me teatër një kohë të gjatë, sepse nuk isha psiqikisht e përgatitur të nisja shfaqjen, por fal vullnetit dhe përkrahjes së kolegeve të mij këtu, arritëm të realizojmë këtë shfaqje.

Pra, a ju kan ndihmuar kolegët nga Nju Jorku të realizoni këtë projekt ? dhe kujt i faleminderohesh me këtë rast ?

Arta; Pa dyshim se kolegët më kan ndihmuar shumë, se pa ta as që do të bëhej e mundur kjo shfaqje, por ai i pari nga aktorët që e takova ishte Luan Bexheti, dhe bisedën e parë për të nisur këtë shfaqje e bëra me të, dhe më ndihmoi pastaj në përzgjedhje edhe të aktorëve të tjerë.Por unë do t’i falenderoj të gjithë ata që janë pjesë e shfaqjes, aktorët, kompozitorin, kostumografen, fotografin dhe të gjithe ekipin në përgjithësi, e në këtë mes nuk dua ta harroj as Ardianin bashkëshortin tim – i cili, më ka përkrahur në çdo moment dhe ka qenë me mua sa herë që kam patur nevoj për ndihmën e tij, por në veçanti do t’a falenderoja Alfred Tolljen, i cili më dha hapësirën për të bërë shfaqje.

A mundet të flasësh pak për shfaqjen “Colonel Bird”, dhe rolet e tyre !

Arta: Gjithsej jan shtat personazhe, por secili prej tyre ka karakter të vaçant. Ata janë të mbyllur në një dhomë psikiatrike në një Manastir, të lënë pa ushqim, pa ngrohje si dhe pa barëra(medikamente mjekësore). 6 personazhe janë meshkuj ku rolet i luajn, Luan Bexheti, luajti rolin e doktorit, një ish narkoman i cili me diplom falco gjen mundësin të bëhet mjek vetëm për të qenë me afër barërave, që i përdor në vend të drogës të cilën nuk mund t’a gjente tani në këtë kohë lufte, Roland Uruçi, është një aktor i cili gjatë një eksplodimi në luftë humbi dëgjimin, Gent Basha një romë, që ka problem me impotencën dhe ka 6 muaj që është mbyllur në atë spital, Agim Rugova shofer që vuan nga mania se është shumë i vogël dhe mund t’a shkelë ndokush, Besnik Shabani hajn i cili nuk zgjedh se çka vjedh, Bujan Rugova, një ish Gejneral Lufte, i cili për tre vite nuk ka folur asnjë fjal dhe në një moment kur dëgjon fjalën komandat – instiktivisht i kthehet të folurit dhe e vetmja femër është Roza Kalaj, një ish doganijere,Të gjithë personazhet kan probleme psiqike të cilët vendosin të dalin nga aty e të gjejnë botën e tyre që ata besojn se egziston diku.

Muzikën e kësaj shfaqje e ka bërë muzicienti Faton Macula kurse kostumet Mandeta Zeka, apo jo!

Arta: Po, i falenderoj që të dy. Fatoni siç e dini shumica e publikut se është një muzicient profesionist që ka studiuar në Vienë të Austris dhe Mandeta Zeka është Kostumografe që ka mbaruar studimet në Tiranë por jetojn në Nju Jork..Punën e tyre e kan bërë shkëlqyeshëm çdo njeri prej tyre.

Çfarë pritët nga publiku shqiptaro amerikan dhe ai amerikan në këtë shfaqje ?

Arta: Dëshiroj që të ken mbetur të gjithë të kënaqur me atë çka ne i dhuruam për tre netë me radhë me këtë shfaqje.

Çfarë do të quaje sukses të premierës së shfaqjes “Colonel Bird”, në New York të Shteteve të Bashkuara të Amerikës, përkatësisht në teatrin ndërkombëtarë “Producers Club”?

Arta: Sukses do t’a quaja nëse shfaqja jonë arriti ashtu si duhet të komunikoj mirë me publikun.

Cili do të jetë hapi tjetër ose sfida tjetër e Arta Kallabës ?

Arta: Të ardhmen nuk e dijm asnjëherë, dhe nuk kam plane tani për të ardhmen. Një gjë mund ta them që Teatrin nuk do ta lë kurr, kudo që jetoj në botë, do ta kem me vete, nëse Zoti më jep mundësi.

Çfarë dini ju për teatrin “Producers Club” të vëllezërve dibranë në Nju Jork, Fredi dhe Nesti Tollja ?

Arta: Për këtë Teatër kam dëgjuar shumë fjalë të mira edhe para se të jetoj në Nju Jork. Di se kan punuar shumë dhe kan kontribuar në sferën e kulturës duke u dhënë mundësi artistëve jo vetëm shqiptar, por, edhe të huaj të paraqesin punën e tyre në këtë Teatër. Andaj gjejë rastin që me anë të kësaj interviste t’i përgëzoj ngrohtësisht për punën e tyre të mirë që bëjnë.(Intervistojë Beqir Sina)

THE COLONEL BIRD

Director: Arta Kallaba
Writer: Hristo Boytchev
Cast: Luan Bexheti, Roza Kalaj, Gent Basha, Roland Uruci, Besnik Shabani, Agim Rugova e Bujan Rugova.

Music; Faton Macula

Costumer: Mandeta Zeka,

Date: 21 March 2014 to 23 March 2014
Show Time: 20h30
Venue: The Producers Club

MALLKIMI

March 25, 2014 by dgreca

Nga Avdulla Kenaci/

-Tregim i jetuar-/

Zakonisht kur udhëtoj me avion përpiqem të mos hap biseda me bashkëudhëtarët. Qëllon që ndonjeri mund të jetë aq shumë llafazan sa nuk të lë të ulësh as qepallat. Trajektorja përmbi oqean, kur shkon apo kur vjen nga Amerika, është shumë e gjatë, tetë apo dhjetë orë. Nuk janë pak, sidomos kur udhëton natën. Zakonisht unë zgjedh anën e dritares, por pasagjeri që ulet në të djathtë apo në të majtën time, nuk varet prej meje. Këtë radhë pashë se ishte ulur një grua e re, topolake, pak bionde, fytyrë hequr, por për çudi me një qafë të gjatë që nuk kishte lidhje me tërësinë e saj, rreth gushës si pjeshkë nuk i dallohej asnjë lloj zbukurimi. Rrumbullakësia e trupit të saj bënte kontrast me fytyrën e ëmbël, sytë e ndritshëm- gështenjë dhe gishtërinjtë e gjatë të duarve. Dukej se ajo as kishte dëshirë të prezantohej, apo të niste ndonjë bisedë. Edhe unë po ashtu.Aeroplani u ngrit mbi qytetin e Torontos dhe kuadratet e ndërtesave sapo vinin e zvogëloheshin. Më në fund u zhduk edhe kulla e famëshme CN. Nga dyshemeja e avionit u dëgjua një zhurmë e fortë; gyyyp. Ata që udhëtojnë shpesh e dijnë se kjo është zhurma e rrotave që mblidhen pas barkut të avionit. Ndërkohë bashkëudhëtarja në krahun tim, pa ia ndarë vështrimin peisazhit që po tretej në një tis mjergulle, tha nëpër dhëmbë, plot mllef: “Fuck Kanada!”. Nuk u besova veshëve, pse e urrente aq shumë Kanadanë?! Mos vallë ishte nga ato emigrantet ilegale dhe policia e kishte dëbuar forcërisht?! Mirëpo nuk kujtoja të kisha parë policë shoqerimi në bordingpass. Çudi si një grua aq simpatike mund të fliste me atë lloj urrejtje dhe me atë lloj gjuhe?! Njeriu i gjallë është i tëri një labirinth, ku ta dish se çfarë e mundon, ku ta dish seçfarë arësye e shtyjnë të sillet në atë mënyrë apo në atë tjetrën?! Nga xhepi i çantës nxorra një libër bestseller për ta lexuar, mirëpo nuk mund të përqendrohesha. Më dukej sikur gruaja e bukur në krah pëshpëriste të njëjtën shprehje, me të njëjtën gjuhë, por jo. Ishte mbështetur fort pas kolltukut dhe kishte mbyllur sytë. Kështu unë munda ta vëzhgoja më me nge duke u përpjekur të marr me mend pse ishte aq e mllefosur. Në fytyrë nuk kishte asnjë gjurmë tualeti, flokët ngjyrë gruri i mbulonin gjysmën e fytyrës. Vihej re se nuk e çante kokën për pamjen; rrënjët e flokëve ishin ngjyrë gështenjë dhe ajo as kishte marrë mundimin t’i ngjyente përsëri. Sipas pamjes nuk duhet të ishte më shume se dyzet vjeç.

Po servirej ushqim dhe i vura dorën në sup për ta përmendur. Nuk më tha as faleminderit, por zgjati duart për të rrëmbyer pakot. Ishte e uritur, kuptohej nga shpejtësia se si hante. Arriti tek frutat e grira. I erdhi rrotull kutisë plastike, por nuk ia gjente dot këndin se nga mund ta hapte. Dhe unë u habita kur i foli kutisë:

-Po si hapesh, mor dreq!?- Qënka shqiptare, mendova.

-Ma jep mua ta hap!

-Uaa, uaaa, ti qënke shqiptar?! As ma priste mëndja, të mora për italian. Nga je?

-Nga Laberia…

-Uaaa, uaaa, edhe unë jam nga Vlora, po rri në Tiranë.

-Edhe unë në Tiranë….

-Ke kohë në Kanada?

-Unë? Vetëm tre muaj…

-Ke hyrë ilegalisht?

-Jo, me dokumente të rregullta, sa kam marrë lendin.

-Po si, për tre muaj e more lendin?

-Jo, kam burrin këtu, ka ardhur më parë, kemi bërë bashkim familjar. Kemi edhe dy fëmijë.

– Shpejt po kthehesh, të ka ndodhur ndonjë fatkeqësi?

-Jo, ç’është ajo fjalë, shyqyr, o zot jemi të gjithë mirë me shëndet. Po Kanadaja nuk më pëlqen fare, ama fare….Nëntë vjet pa burrë, nëntë vjet duke bërë letra e gjyqe. Arritëm të bashkohemi, por ç’e do? Lëre fare, mos ma gërvish plagën…

Ajo nuk po kuptonte që kishte ngritur zërin dhe të tjerët rrotull po e shikonin me një lloj qortimi se përse po fliste aq fort. Sigurisht që nuk dinin shqip dhe mund ta merrnin si një pakënaqësi ndaj meje. Kjo situatë më vuri në siklet. Nuk i vazhdova më pyetjet, ama isha shumë kureshtar të dija se çfarë arësye kishte që nuk dëshironte të rrinte në Kanada kur kishte nëntë vjet e ndarë nga bashkëshorti, nëntë vjet, si në legjenda. Dhe ja, tani qe ëndërra bëhet realitet, ajo ikën, lë burrin, dy fëmijët dhe nuk dëshiron të kthehet më.

Nëpër mend sillja lloj-lloj ngjarjesh e situata, por nuk isha i sigurtë për asnjerën. Çfarë i kishte ndodhur kësaj gruaje të bukur? Thua të ketë bërë ndonjë skandal? Po si mundet, për tre muaj ajo nuk ka mësuar as ku bie tregu, rrugët, rrugicat. Le më që di shumë pak anglisht, madje më pyeste mua se çfarë flitej në altoparlant. Nuk e ngacmova më, por as ajo nuk ishte kurjoze të dinte për jetën time. Ishte e tëra e përqëndruar tek vehjtja e saj. Pas katër orësh udhëtim u fikën dritat, secili nga pasagjerët mundohej të merrte nga një sy gjumë. Mbajta vesh, në të majtën time po dëgjoja një kuisje të lehtë. Gruaja e bukur po dëneste. I pëshpërita lehtë tek veshi:

-Çfarë të mundon? Të lutem, pak durim, si mund të të ndihmoj?

– Ore, nuk jam kurvë, nuk jam kurvë po të them…

– Unë nuk dyshoj aspak dhe as e thashë një gjë të tillë. Më duket se u solla shumë njerëzisht, aq më tepër që jemi edhe patriotë.

-Ja dhe ky, nuk them për ty ore, por për ata të shtëpisë sime, të gjithë më thërresin kurvë.

-Si, edhe femijët?

-Po kur më therresin ata më dhemb shpirti se sa për burrin…

-Sa janë fëmijët?

-Djali 13 vjeç dhe vajza 11…

-Si kështu?

-I ka bërë burri për vehte, m’i shkëputi fëmijët nga gjoksi..

Ajo fliste aq ngadal sa mua më duhej të përqendrohesha i tëri vetëm tek pëshpërima, dukej se ajo përpiqej të nxirrte jashtë shpirtit një mllef, një hidhërim të mbledhur lëmsh. Të vazhdoja pyetjet apo ta lija të mbytej në brengën e saj? Një mungesë takti, një pyetje imja e pamatur mund të prishte magjinë e të treguarit. Vertetë njeriu i dëshpëruar ka nevojë të shkarkohet diku, por mund të mos isha unë njeriu i duhur. Heshta. Pas pak ajo vazhdoi:

-Tre muaj sikur kisha mbi kokë atë kullën e Torontos, hynte e dilte burri nga shtëpia dhe nuk thoshte mirëdita apo si u gdhive, por gjithënjë më drejtohej; po hë, ç ’bëre moj kurvë?

-Te rrahu, të goditi ndonjëherë?

-Do ishte më mirë të më godiste se sa të më thërriste ashtu, por nuk më goditi asnjëherë. Djali që e bëra 13 vjeç as më fliste fare, kur mundohesha t’i thoshja diçka, ma kthente me tërbim: Largohu kurvë se bie erë malok. Fjalët e tij më nguleshin në mish sikur të ishin mijëra gjilpëra. Shpesh më ka shkuar mendja të hidhesha nga kati i 17-të ku ishte apartamenti, po nuk doja të më prishej fytyra, nuk doja të më shihnin të vdekur aq të përçmuar. Pastaj me sy kërkoja liqenin, doja të mbytesha aty, por mund të mos më gjenin kurrë, ose dhe po të më gjente policia, nuk do më merrte burri nga morgu, nuk e njoh do të thoshte.

-Ma bëre kokën tym, të lutem spjegohu më qartë, trego nga fillimi. Të kanë kapur me ndonjë dashnor?

-Nuk më ka kapur asnjeri, më ka denoncuar djali, ka parë që në dhomën time në Tiranë hynte një oficer policie.

-Dhe ti e pranove?

-Nuk kisha nga ia mbaja, u detyrova. Te nesërmen, sa mbrritëm në Kanada burri na mbodhi të treve dhe pyeti djalin: “Trego, bir i babit ato që më ke thënë në telefon!”. Pa m’i hedhur sytë, ai tha:

-Nuk e dua për nënë, ajo na ka fëlliqur, na ka turpëruar, çuditem si ka sy e faqe të rrijë përpara ty kur në dhomën e saj ka futur një polic. Ne e kemi parë në mëngjes herët si ai polic dilte nga dhoma e mamit. E kemi parë me motrën nga vrima e çelësit duke ecur në majë të gishtërinjëve.

-Si, të paska shtirë në dorë një polic? Dhe atë e pranoje në shtëpi?!

-Histori e gjatë, nuk është polic i thjeshtë, por shefi i qarkullimit rrugor, është oficer policie. Kanadaja më hodhi në prehër të atij polici, mor vëlla, Kanadaja që mallkuar qoftë, më prishi me burrin, më prishi me fëmijët… burri më kërkonte shumë dokumenta, ia dërgoja të gjitha çfarë donte, por tek pashaporta e tij ngeca. Paguaj, me thoshte burri, por asnjeri nuk m’i merrte lekët. “Që të lëshojmë pasaportë, duhet të jetë vetë personi prezent..”, më thoshnin. U luta, u përgjërova, futa miq, por ishte gjë që nuk bëhej. U bëra si pare e kuqe përpara komisariatit. Të ishte në Vlorë e kisha rregulluar, por në Tiranë ishte e vështirë. Ishim transferuar dhe nuk figuronim të regjistruar në gjëndjen civile të Tiranës. Mirpo burri kishte deklaruar se banonim në Tiranë, ashtu siç ishte e vërteta.

– Po si u ndodh burri yt në Kanada?

– Burri im ka qenë kolonel, ishte për trajnim në Amerikë, ishte dërguar nga komanda e tij, por dezertoi vetë i dytë, kaloi në Kanada se Amerika nuk i jepte azil nga që kishte shkuar aty me shërbim, me vizë të rregullt.

-Dhe e fitoi azilin në Kanada?

-E fitoi, por me mundim të madh. Uuu, ç ’kam hequr unë për të mbushur ato dokumente, e paraqita si kundërshtar të regjimit. Durim, grua, më thoshte vulëhumburi në telefon, është përpara jeta e fëmijëve tanë. Në krahasim me çfarë bëhet aty, është parajsë. Dhe unë e besoja se çdo muaj na dërgonte rreth njëmijë dollarë, dilnin e tepronin për tre vetë. Po unë kurseja, kurseja aq sa shleva edhe kredinë e shtëpisë.

-Çfarë pune ka bërë burri yt në Kanada?

-Në ndërtim, pllakaxhi, i jepet, i zënë duart.

-Po ti sikur më the se ka qenë kolonel…

-Ashtu ka qenë, por nuk gjeti punë më të mirë. Erdhëm, po si erdhëm? Fitore si ajo e Pirros, thuaj.

-E kishim fjalën tek polici…

-Po, ai oficeri i policisë, kur një ditë më pa që po qaja para komisariatit, më pyeti se çfarë halli kisha. Ia tregova. Mirë, me tha, eja të pijmë një kafe e më trego shtruar. I shkoqita fije për peçfarë kisha bërë e çfarë përgjigje kisha marrë.

-Nesër, më tha, në të njëjtën orë, me çertifikatat e lindjes dhe atë familjare, bashkë me nga dy copë fotografi, takohemi përsëri këtu. Unë nuk di të gënjej apo mashtroj, jam malësor, më tha. Dhe vërtetë nuk më gënjeu. Ia dhashë menjëherë. I kisha lënë numurin e telefonit, kur ai më merr pas një jave e më njofton “Ajo punë u kry..”. Qava nga gëzimi, bëra gjithe ato lutje, si ma nxorri zoti si me dorë të tij këtë njeri?! Kisha tre muaj që u telendisa me ato dokumente, tre muaj që m’u dukën si tre vjet. E lamë takimin në një kafe tjetër. Vendosa t’i jap dhuratë 300 dollarë, megjithëse ai nuk më kishte vënë asnjë kusht. Nuk doja të mbetesha në borxh. M’u duk burrë i drejtë dhe i ndershëm. E kisha bluzën pak të hapur në gjoks, por ai asnjëherë nuk m’i nguli sytë aty siç bëjnë ata meshkujt e uritur. Nuk m’i pranoi dollarët. Vetëm shpenzimet që kërkon shteti do të paguash, ja ku është fatura, më tha duke ma vënë përpara. Ishte i vendosur. Jo, i thashë, jam vlonjate, nuk e hamë thatë ne, dua të të heq një drekë së bashku me gruan. E lemë për nesër, tha ai, sot jam i veshur ushtarak. Nesër e kam pushim. Të nesërmen erdhi pa gruan, i veshur civil, se si m’u duk ashtu, më i vogël në trup, më i qeshur, i veshur me kostum të shtrenjtë. E admiroja, e shikoja si shpëtimtar, më kishte hequr një barrë të rëndë nga kurrizi. Burri fluturonte nga gëzimi, dukej nga zëri kur fliste në telefon. Jepi paratë më tha, se për atë e bëjnë. Ama që kisha pirë kafe me të, nuk i tregova dhe as që e kisha ftuar për drekë.

-Gruaja ishte pak pa qejf, më tha, në se dëshiron, mund të shkojmë së bashku në një lokal “maloku” andej nga Sauku, ditë tjetër jam shumë i zënë…

Mendova se ishte mirë të mos na shihte ndonjë vlonjat, kështu pranova kur tha “lokal maloku”. Edhe desha edhe nuk desha. Ama doja me çdo kusht t’ia shpërbleja mirësinë. Po çudi, kisha krijuar besim të madh tek ky njeri dhe ndjehesha e mbrojur. Në fund të fundit çfarë mund të ndodhë kur je me kamarierë, guzhinierë e pronar lokali nëpër këmbë? Sauku është pjesë e Tiranës.

U ulem në katin e dytë. Askush tjetër veç nesh. Pata një si ngjethësirë, por nuk e dhashë vehten. Porositëm drekën. Nuk marr vesh shumë nga restorantet, por e vura gishtin tek ato asortimentet më të shtrenjta. Unë do të marr një gotë verë, ti merr një pije çfarë të duash, më tha ai. Dhe unë mora një birrë, si më e lehtë si pije, nuk desha ta lë vetëm. Më shumë desha t’i bëja shoqëri. Fjalë pas fjale, nuk di se si ajo pije më ra në kokë. Më kishte marrë malli për mashkull. Por edhe ai se si më shihte, tjetersoj, sikur do më përpinte me sy. Pa dashur, nën tavolinë, m’u përzien këmbët e mia me të tijat. U bëra flakë nga trupi e nga turpi, por ama këmbët nuk i hoqa, sikur më qenë ngjitur me zamkë. “Të mbyllim derën!” – tha ai. U ngrit, e mbylli vetë me çelës nga brenda. Më sa e hape ti gojën që nuk ishe atje, aq e hapa unë. Lëre, dhe aty u bë e pabëra…Do ti që më hyri shumë për zemër?! Ishte e para herë që ia dridhja burrit tim. Nuk rrija dot pa të, as ai pa mua. E trashëm shumë muhabetin, se mos vetem njëherë. Femijët e kishin parë…Megjithëse i kisha thënë të mos më vinte në shtëpi, ai justifikohej: ”Jam ushtarak, nuk mund të telendisemi hoteleve e moteleve…”, më thoshte.

Pastaj gruaja e bukur heshti pak, unë nuk e ngacmova më tej. Më preku me sinqeritetin e saj, ndoshta lartësitë në qiell të bëjnë aq të çiltër. Nuk di si ta spjegoj gjithë këtë tregim. Por digjesha nga dëshira që rrëfimin e saj ta çonte deri në fund. Bëra ç’bëra dhe e ktheva bisedën në Toronto:

-Sikur the se doje të mbyteshe në Liqenin e Ontarios.

-Pikërisht këtu në Kanada kur kisha vendosur t’i jepja fund jetës, ndodhi diçka e papritur, dhe thuaj që nuk ka zot, burri solli në shtëpi një vajzë polake. Ishte më e re se sa unë. Thoshte se ishte me profesion juriste, por në Kanada nuk i njihej diploma. Punonte si kashiere, si i themi ne, arkëtare, por burri e kishte njohur më parë, kur ajo punonte në një lavanteri. U tregua dobiç burri im, e prezantoi me parë me fëmijët, u tha se me mua nuk mund të bëhej më burrë e grua, por për hatër të tyre do më lejonte të jetoja me ta. Me polaken kishte bërë një lloj kontrate që unë nuk e di se si, por ajo dinte gjithëçka për familjen tonë.

-Si, ajo ishte më e mirë se sa ti?

-Më e mirë? Po si të them ajo ishte më e re, bionde bio, por e shpëlarë.

-E durove dot?

-Ia di për nder sepse e hoqa nga mendja vetëtvrasjen, uu, thashë, ky të bëjë qejf me polaken dhe unë të kalbem nën dhe?! Më marrtë të keqen. Ama zieja nga inati, përvëlohesha nga brenda kur u dëgjoja rënkimet në dhomën ngjitur…Në mëngjes më vinte t’i çirrja fytyrën me thonj. Po çfarë të beja, në vend të huaj, le që isha fajtore, e kisha menderosur unë e para. Dhe burri im më dukej ndryshe; si nuk më hoqi njëherë një pëllëmbë, fjala e, e kurvë, ishte si të qëllonte me plumb. Polakes i sillte lule, i blente parfume të shtrenjta, e puthte dhe e përkëdhelte në syrin tim, e çonte në koncerte, mua kurrë nuk m’i kishte bërë këto pekule.

-Ndryshoi sjellja e fëmijeve pas ardhjes së polakes?

– Vajza, po, më afrohej fshehurazi, shpesh ajo qante me mua, por djali jo. Polakja sillej aq mirë me fëmijët sa nuk ta merr mëndja. Ishte kodoshe. Dhe me mua shumë korrekte. Ç’është e vërteta janë më me kulturë se sa ne. Por unë vendosa të iki në Shqipëri. Aty kam prindërit. Në Kanada kam lënë pjellat e mia, si do të duroj pa i parë, pa i përkëdhelur? Ia kam frikën asaj polakes. Ndoshta fëmijët do të më kuptojnë një ditë dhe do më falin. Nuk di çfarë do bëhet më tej, jam tym, jam turbull, jam lumë e përrua…..

Ndërkohë boingu preku në pistën e Fjumiçinos. Ca mërmërima falënderimi për pilotin që e uli gjithë atë bina aq butë. Duartrokitje. Po i afroheshim Shqipërisë.

Në Romë, gjithë pasagjerët e Tiranës presin ulur në stola nja dy orë transit sa të ndërrohen bagazhet e të shkojë koha për t’u rinisur. Vlonjatja, nga sa pashë tek bileta e saj, quhej Drita, por diku më humbi nga sytë, u zhduk nëpër dyqanë. Si nuk e pyeta për emrin e burrit, por më duket se më tha se ai ishte me origjinë nga Tepelena. Kur po hapej porta për të shkuar tek aeroplani i linjës së Tiranës, e vura re që po afrohej me një hap të pasigurtë, kishte rregulluar flokët, kishte bërë grim dhe në duar mbante një këmishë të shtrenjtë burrash, të sapoblerë. I qeshnin sytë.

In memoriam-Dr. Gani DEMOLLI

March 25, 2014 by dgreca

(Unë, ne, Prishtina, Kosova pa Dr. Gani Demollin)/

Jeta është e tillë, kohë pas kohe t’i rrëmben miqët dhe dashamirët, bashkëpunëtorët më të afërt, më të çmuar dhe të dalluar duke shkaktuar huti, dhembje, pikëllim, por edhe kujtime, falënderime, krenari për ata që i patëm, për ata që shënuan kohën dhe hapësirat tona, si Presidenti historik i Kosovës Dr. Ibrahim RUGOVA, Prof. Anton ÇETTA, Prof. Jak MITA, Dr. Gani DEMOLLI e shumë të tjerë. Vdekja e pamëshirëshme, “hajni” tinzar për çdo njeri vazhdon “korrjen” e fytyrave tona të ndritshme, na varfëron nga këta “heronjë” të ditëve tona, krijon ndër ne dhe në ne zbrazëti të mëdha dhe shpesh edhe të pakompenzueshme, na vetëdijëson, udhëzon dhe drejton kah shtegtimi dhe amshimi.

Mirëpo ne që besojmë në vlera dhe virtyte, mbi të gjitha në Mirësi dhe Dashuri – në Jetë edhe pas kësaj jete, në amshim, kemi një siguri dhe ngushëllim se vdekja nuk është fjlala dhe fati i fundit i kësaj jete.

Tashmë i ndjeri Dr. Gani Demolli, ishte për mua një Vëlla, bashkëpunëtor, së bashku me Prof. Jak Mitën “shtylla dhe zemra e “Nënës Tereze”. Ai dhe shumë të tjerë, për ne, për Prishtinën, Kosovën tonë ishin “shpëtimi” në disa aspekte dhe dimensione, si mjek dhe organizator i shërbimeve shëndetësore në Kosovë, në një kohë pa kohë, njeri me vizion dhe parime të qarta, me vendime dhe përcaktimve profetike, me vullnet të fortë dhe të palëkundshëm, me zemër të madhe dhe vepruese. Ai ishte “dirigjenti” i “orkestrës” së madhe të mjekve, infermierëve, teknikve, me një fjalë, i tërë asaj që quhet dhe është “Shërbimi shëndetësor”, gjithnjë i gazshëm për veprim dhe flijim të pashoq, për ballafaqim dhe organizim të saktë dhe të përpikët, për synime dhe zbatime magjistrale.

Dr. Gani Demolli kishte shumë vlera dhe virtyte, mbi të gjitha vizion për punë dhe vperimtari, guxim për shërbim dhe flijim në të mirë dhe në dobi të jetës dhe të njeriut, shëndetit, optimist i “papërmirësueshëm” edhe atëherë kur shumçka, mos të themi asgjë, nuk ishte mirë, Njeri i cili në historinë e këtyre 20 viteve të Kosovës dhe një kontribut të pamohueshëm dhe një impuls pozitiv jo vetëm për shëndetësi, por edhe për çdo Njeri të kërcnuar dhe të rrezikuar nga çdo lloj pengese, ndalese, kufizimi, anësimi, nënçmimi.

Ishim së bashku në shumë anë dhe të kënde të Kosovës sonë të robëruar. Kudo dhe kurdo që isha me të ndihesha dhe isha mirë. Në një rast mjaft të koklavitur dhe të rrezikshëm i pata thënë kështu: “Doktor Gani, për këtë duhet të mendojmë pak më gjatë dhe më mirë, sepse, sa më duket mua, nuk është fare lehtë dhe pa rreziqe të mëdhaja…”. Ai më shiqonte me ata sy sy të vegjël, por depërtues, dhe pas pak kohe më tha: “Don Lush, unë për këtë kam menduar gjatë dhe shumë, kam matur dhe shmatur, dhe jam më se i bindur se për Njeriun e sëmurë dhe të rrezikuar ia vlen të rrezikojmë edhe ne çdo gjë, deri edhe jetën… Asgjë e madhe, e rëndësushme, me vlerë nuk arrihet lehtë dhe pa flijime dhe rrezikime… Ti më së miri e di dhe na ke mësuar strategjinë e jetës dhe të veprimeve të Nënës Tereze. Parimi i saj i mdhe dhe i shenjtë: “Kudo që jeta është në rrezik, aty do të jemi edhe ne”, është përbetimi dhe qëndrimi ynë jetësor. Ajo, pa askend dhe pa agjë, kishte filluar veprën madhe të dashurisë, me Zotin dhe me Njeriun pa asnjë mbrojte… Jam i sigurt se edhe ne do t’ia arrijmë qëllimeve dhe synimeve tona…”.

Duke parë bindjen dhe sigurinë e tij, pranova këtë sfidë dhe veprimtari, dhe sot, mund të them me plotë gojë dhe zemër, Dr. Gani Demolli, së bashku me të ndjerin Prof. Jak Mitën, ishte “motori, lokomotiva, zemra” e shumë veprimeve të Shoqatës Humanitare Bamirëse të Kosovës “Nëna Tereze” jo vetëm në shëndetësi, por edhe në shumë lëmi. Ai vite të tëri i ka siguruar popullatës sonë në Kosovë jo vetëm shërbime nëpërmjet personelit, mjekime me barna dhe paisje teknike, por mbi të gjitha e ka ushqyer shpresën, e ka ngjallur shpresën dhe e ka zbatuar dashurinë në flijim dhe në veprim për ta mbrojtur dinjitetin dhe lirinë tonë, vlerat dhe virtytett shekullore dhe aktuale, mbi të gjitha “kulturën e jetës dhe qytetërimin e dashurisë” sipas parimeve dhe veprimeve të së Lumes Nënës Tereze.

Do ta kujtoj gjithnjë qetësinë dhe sigurinë e mendimeve dhe planeve të tija, gatishmërinë për të biseduar dhe dialoguar me të gjithë, largpamësinë dhe besimin në Zotin dhe në Popullin Shqiptarë, në drejtësi dhe në liri. Në një rast në Qendrën Poliklinike “Nëna” në Kodrën e Trimave, ishte një vizitë e një delegacioni amerikan. Ishim së bashku me Dr. Gani demollin. Gjatë vizitës se maternitetit “Nëna”, personeli na tha se ishte një rast i rëndë dhe tejet i rrezikshëm për jetën e nënës dhe fëmijës. Dikush më tha: “Don Lush, binde ti këtë grua, që të shktrohet në “Klinikën shtetërore”. Provova, por pa sukses. Ajo më tha: “Kam ardhur tek Nëna Tereze, tek ju. Më leni të vdes këtu!…”.

S’pata më fjalë, u dorëzova. Pas pak kohe, na thirri prapë personeli ynë. Ishim ende në bisedime. Mendova në më të keqen, në vdekjen e saj dhe të fëmiut ende të palindur, Por jo, ndodhi, besfasia, mos të them mrekullia. Nëna kishte lindur një djalë dhe të dy ishin shëndoshë dhe mirë, Shkuam për ta vizituar dhe për t’ia uruar lindjen e djalit. Ajo më tha prap një fjalë të madhe dhe shenjte që s’do ta harroj kurrë: “Don Lush, së paku ti beson dhe e di se edhe për ne ka Zot! Unë nga zemra u falënderoj që s’më keni larguar. Jeta vazhdon…”.

Dr. Gani Demolli është disi “ati” i më se 12.000 fëmijëve të lindur në këtë Qendër, i mijëra jetave të shpëtuara dhe të shëruara, Njeriu që jetonte për t’ua mundësuar të tjerëve jetën, vepronte për t’i ndikuar dhe frymëzuar të tjerët për jetë dhe punë, fliste, shkruante, udhëtonte me një qëllim të madh dhe të shenjtë: që të tjerët, Populli Shqiptar në Kosovë të jetë gjithnjë më i lirë dhe më i mirë.

Jeta dhe vepra e Dr. Gani Demollit është një kapitull i veçantë në historiografinë e SHHB “Nëna Tereze”, në Kosovën e viteve 1990 e këndej, e shëndetësisë sonë, e humanizmit dhe bashkëpunimit ndërvëllazëror për të mirën e përbashkët, ku është dëshmuar bindshëm fuqia e vëllazërisë dhe bashkëpunimit, arti i dashurisë dhe flijimit, mençuria dhe provania e Zotit dhe përkrahja e gjithmbarshme e Popullit..

Deshti Zoti, rethanat, rasti që mos të isha në Kosvë për vdekjen dhe varrimin e Dr. Gani Demollit, gjë kjo që e rëndon edhe më shumë dhembjen dhe pikëllimin tim: Ky fakt shton bindjen se jeta dhe vepra e tij është monument mirësie dhe humanizmi që gjatë do të jetojë në mendjen dhe zemrën time, në jetën dhe veprimet tonë. Ai ishte dhe mbetet shembull i mirë dhe bujar i altruizmit flijues dhe dhurue, humanizmit pa kufi, veprimit me dashuri dhe për dashuri, me jetë dhe për jetë, që na ngushëllon të gjithëve.

Dr. Gani Demolli ka dy aspekte të pavdeksisë, jetën dhe veprën me të tjerët dhe për të tjerët, si dhe idealizmin, fenë në Zotin dhe në Njeriun, që ishin “krahët” bartës të këtij personaliteti kaq të rralë dhe të dashur.

Dr. Gani Demolli s’pati “kohë” për pushim, sepse sëmundja dhe vdekja e “rrembeu” atë fizikisht nga rrethi familjar dhe shoqëror. Ai tashmë “pushon” në Zotin, jeton në mendjet dhe zemrat tona, na ndihmon, përkrah dhe frymëzon nga Amshimi i lumtur.

Familjes, miqve dhe dashamirëve të shumtë të Dr. Gani Demollit, ngushëllime vëllazërore, që më tepër i përngjajnë urimit: TË LUMTË JU – NE QË E PATËM DR. GANI DEMOLLIN! PUSHOFTË NË PAQE!

Prishtinë, 25 mars 2014 Don Lush GJERGJI

ÇMIMI I LIRISË – JETA DHE DASHURIA

March 25, 2014 by dgreca

In memoriam-Bajram, Kastriot dhe Kushtrim KELMENDI – 15 vjetori i vrasjes/

Shkruan: Don Lush GJERGJI/

Dikush tha: Jeta s’ka çmim. Tjetri e përplotësoi: Çmimi i jetës është liria. I treti ndërhyri duke thënë kështu: Çmimi i jetës dhe lirisë është Dashuri…/

Kështu ndodhi edhe në historinë e familjes së Bajram Kelmendit, ku janë gërshetuar këto tri elemente: Jeta, Liria dhe Dashuria, flijimi, martirizimi për lirinë, të tashmen dhe të ardhmen e popullit tonë në Kosovë dhe më gjerë, me vrasjen e Bajram Kelemndit së bashku me dy bijtë e tij, Kastriotit dhe Kushtrim Kelemendit më 25 mars 1999.

Trilogjia e jetës dhe vdekjes, lirisë dhe robërisë, dashurisë dhe urrejtjes, e cila shkruhet me gjak, vuloset me dashuri për liri dhe për jetë, dëshmohet dhe jetësohet me ndjenja të thella të nderimit dhe të falënderimit.

Pesmbëdhjetë vite nga fillimi i bombardimeve të NATO-s, nga zanafillja e Lirisë së Kosovës, nga vrasja makabre e këtyre tre heronjve të ditëve tona, nga tmerri dhe ferri që kishte përfshirë popullin shqiptar në Kosovë, nga ankthi, friga, trishtimi, shpresa, pritja dhe siguria që e Mirja, e Drejta dhe e Vërteta së fundi do të ngadhënjente.

Me Bajram Kelmendin kam pasur shumë njohuri, miqësi, vëllazëri, bashkëpunim dhe udhëtime. Sot do ta përkujtoj udhëtimin tonë të përbashkët në Kopenhagen, për ta paraqitur çështjen e shqiptarëve në Kosovë, që tashmë shtrembërohej dhe falsifikohej nga Jugosllavia – Serbia e atëhershme. Ishin ditët 18-22 qershor 1990 me këtë përbërje: Bajram KELMENDI, Fazli BALAJ, Jusuf HAKAJ, Gazmend PULA, Luljeta PULA, Avni SPAHIU dhe Don Lush GJERGJI. Paraqitja jonë zyrtare para delegacioneve të Evropës ishte me 19 qershor, kurse Pajtimi i parë i Gjakut në diasporë ndodhi më 21 qershor të vitit 1990.

Gjatë qëndrimit dhe paraqitjeve tona të përbashkëta bisedonim doemos për gjendjen tonë tejet të rrezikshme dhe me shumë paqartësi, mjegullime, errësira. Në një bisedë miqësore dhe vëllazërore, ndër të tjera i thashë kështu: “Bajram i dashur, a je i vetëdijshëm se je në “luftë” të hapur me ushtrinë jugosllave në rastin e ndriçimit të tragjedisë së Paraqinit? Ti e di se ata janë të gatshëm për çdo gjë, deri te shfarosja jote dhe e familjes tënde…”.

Më tha: “Të falënderoj për sinqeritet të fjalës dhe ngrohtësi të zemrës. Këto ditë jemi kënaqur së bashku, si avokatë të çështjes së popullit tonë të pambrojtur dhe të robëruar. Me ty ndihem mirë gjithkund dhe gjithnjë, në Pajtimet e Gjaqeve, në forume tona dhe ndërkombëtare… E di plotësisht rrezikun që më kanoset mua dhe familjes time, por unë jam AVOKATI I POPULLIT TIM, I TË DREJTËS SË TIJ NË JETË, NË LIRI DHE NË DEMOKRACI… PËR KËTË JAM I GATSHËM JO NJË HERË POR NJËQIND HERË TË VDES…”.

Pas këtyre fjalëve aq bindëse, e përqafuam njëri-tjetrin në heshtje, pa asnjë fjalë, me shumë nderim, falënderim, dashuri. Pas pak kohe i thashë: “Bajram, të lutëm, më falë nëse të kam lënduar!”. “Jo, jo, e di se ti flet me gojë, me mendje dhe me zemër, përse më do!”, përfundoi ai.

Heshtja dhe bashkëndarja e dhembjes, pikëllimit, humbjes, por edhe e ngushëllimit, krenarisë, vetëdijes së liria nuk dhurohet pa çmim të jetës, të dashurisë, ishte motivi bazë i takimeve dhe bisedimeve të shpeshta dhe vëllazërore edhe me të ndjeren Nekibe Kelmendi. Ajo shpesh më thoshte: “Don Lush, s’ke nevojë të më thuash asgjë, sepse e di se edhe ti vuan së bashku me ne… Për këtë dhe shumçka tjetër të falënderoj!…”.

Heshtja është më e fortë se fjala, jeta është me e madhe se vdekja, liria është më e fuqishme se robëria, dashuria është fituese ndaj urrejtjes. Historia e Bajram, Kastriot dhe Kushtrim Kelmendit këtë e kanë vërtetuar. Jeta, flijimi, gjaku i tyre gjithnjë u kujtoftë dhe kurrë mos u harroftë! Ata tashmë jetojnë në Zotin në amshimin e lumtur, ndërsa neve na mbetet që nga kjo Histori të mësojmë shumë për kultivimin e nderimit dhe të falënderimit, për bashkëpunim dhe vëllazëri, për të jetuar dhe qenë të mirë dhe të lirë.

Prishtinë, 25 mars 2014