Archives for October 2014

VATRA E PAS LUFTES SE DYTE BOTERORE

October 9, 2014 by dgreca

Marrëdhëniet e Federatës Pan-Shqiptare “Vatra”me Shqiperine në vitet e para të pas Luftës së Dytë Botërore 1944-1947/
Shkruan: Erjon Dervishi-Doktoran prane Qendres se Studimeve Albanologjike,Tirane/
Abstrakt:Marrëdhëniet e federatës “Vatra” më Shqipërinë kanë qënë të lidhura ngushte që në momentin e krijimit të saj si organizatë më 1912. Kjo vinte nga fakti se themeluesit e kësaj organizate në pjesën më të madhe ishin njerëz të cilët kishin jetuar në Shqipëri dhe sepse ata mund të lëviznin shpesh herë nga Shqipëria në Amerikë. Lëvizja e shpeshtë krijonte mundësi që shumë emigrantë të tërhiqnin njëri-tjetrin për në Shtetet e Bashkuara. Komuniteti shqiptar i Amerikës ishte më i madhi në numër dhe më i rëndësishmi pasi aty jetonin dhe zhvillonin veprimtarinë e tyre figura të rëndesishme të nacionalizmit shqiptar. Gjtihashtu rëndësia e tyre dhe roli që u është caktuar gjatë historisë ka qënë tepër i rëndësishëm pasi ata jetonin në një vend të madh dhe demokratik si Shtete e Bashkuara të Amerikës ku në shekullin e XX u përqëndrua e gjithë vemendja e diplomacisë botërore. Pesha e tyre është ndjerë gjithmonë edhe në vitet më të vështira të Shqipërisë, kur vihej në pikëpyetje vetë ekzistenca e kombit shqiptar. Një mori letrash, telegramesh e memorandumesh u bënë pjesë e kancelarive perëndimore nga ana e Federatës “Vatra”, në një kohë kur shteti Shqipëtar e kishte të pamundur të angazhonte figura të denja si pasojë e brishtësisë financiare që kishte. Të gjitha këto projekte diaspora dhe veçanërisht “Vatra” i realizoi pa marrë ndonjë shpërblim të madh apo përfitime politike. Por me përfundimin e Luftës së Dytë Botërore kjo marrëdhënie ndërpritet, si pasojë e vendosjes së sistemit komunist. Vatra duhet të luftojë nga njëra anë për të fituar besimin e Shqipërisë, besim i cili ishte lëkundur si pasojë e filtrimit të Vatrës me qeverine e Zogut, ç‘ka për udhëheqjen komuniste ishte e papranueshme dhe më Italinë fashiste por njëkohësisht i duhet te punojë shumë për të afruar Shqipërinë me Shtetet e Bashkuara vend tek i cili ata banonin prej shumë vitesh. Nën dritën e burimeve arkivore Vatra do ta ketë shumë të vështirë ta realizojë këtë binom historik. Qëllimi kryesor është të vërtetojë në bazë të dokumentacionit arkivor vendosmërinë e Federatës Vatra për t’u afirmuar edhe një herë si një aktor kyç në marrëdhëniet midis Shqipërisë dhe Shteteve të Bashkuara.

Vatra dhe Shqipëria
Me përfundimin e Luftës së Dytë Botërore në Shqipëri vijnë komunistët. Shteti shqiptar duhej të transformohej nga e para, me një sistem të ri, te panjohur më parë nga shqiptarët, me një qeveri të re dhe me aleatë të rinjë. Natyrisht që këto ndryshime u reflektuan edhe në kolonitë shqiptare të Amerikës si Federata Pan Shqiptare “Vatra” dhe “Shqipëria e Lirë”. Historia e Federatës “Vatra” është një histori suksesi. Ajo ka dëshmuar se qëndron në pararojë të patriotizmit shqiptar sidomos në gjysmën e parë të shekullit XX. Ndërsa në fillimet e Luftës së Dytë Botërore besimi i saj si një organizatë patriotike ishte lëkundur mjaft. Ahmet Zogu dhe veçanërisht diplomati i tij në Amerikë Faik Konica e kishin kthyer këtë organizatë dhe organin e saj “Dielli” në shërbim të pushtetit dhe propagandës së tyre politike.(Çekrezi, 2013, fq, 91). Por ajo që e kompromentonte më rëndë “Vatrën” ishin elozhet që i bëheshin Benito Musolinit gjatë kohës së miqësisë së ndritur italo-shqiptare.(Gazeta,“Dielli”, fq, 2). Për këto arsye “Vatra” duhej të merrte iniciativën e para për të treguar që ishte një organizatë në mbështetje të Shqipërisë dhe tërësisë së saj territoriale. Duke marrë parsysh nevojën e Shqipërisë për të patur sa më shumë aleatë, sidomos perëndimor, “Vatra” do t’i shërbente udheheqjes shqiptare mjaft mirë për interesat e tyre imediate.
“Vatra” kishte fare pak djeni për ngjarjet që po zhvilloheshin në Shqipëri. Të vetmet informata vinin nga Londra ku BBC transmetonte një emision shumë të shkurtër në gjuhën shqipe. Në një artikull të gazetës “Dielli” të datës 8 korrik 1944, “Vatra” shprehet se “Ç’do lajm që del nga Shqipëria kalon në dy çensura: Çensura Gjermane dhe ajo Aleate” (Gazeta“Dielli“ 1944 ,fq, 2). Dhe për këtë arsye lajmin e formimit të Kongresit të Përmetit, që hodhi bazat e sistemit komunist, ata e morën me rrugë të tërthorta. Por Federata “Vatra” ishte e vetëdijshme se vepronte në Shtetet e Bashkuara të Amerikës dhe si rrjedhojë do të duhej të zhvillonte një politikë që përkonte me ato të Shteteve të Bashkuara të Amerikës. Gjatë gjithë periudhës së Luftës së Dytë Botërore “Vatra” këmbengulte që Amerika duhej të përkrahi një vend të vogël si Shqipëria. Gazeta “Dielli” shprehej me nota pozitive për kujdesin amerikan ndaj Shqipërisë. Ajo analizonte se Amerika konsiderohet nga kombet e vegjël të Evropës si shpëtimtare e tyre dhe ata e mirëpresin.(Gazeta, Dielli ,fq, 2). Për sa kohë që Shtetet e Bashkuara mbështesinin luftën antifashiste edhe “Vatra” nuk kishte arsye që të ishte kundër. Në mbledhjen e famshme të 23 qershorit 1944, të zhvilluar në Boston, në praninë e shumë atdhetarëve shqiptar dhe disa zyrtarëve amerikan Fan Noli dhe një pjesë e Federatës “Vatra” hoqën përfundimisht dorë nga Ahmet Zogu si përfaqësues i Shqipërisë pas lufte.(Çekrezi, 2013, fq, 71). Natyrisht e gjitha kjo mbledhje qe u zhvillua nën kujdesin amerikan tregon më së mëri orientimin e ri që duhej të merrte “Vatra”. Edhe pse në Shqipëri ishte forumar një qeveri komuniste, Fan Noli me një përgjigje te shpejt tha se “edhe ata djemtë tanë janë”.(Çekrezi, 2013, fq, 71). Kjo fjali e mbetur në histoirnë e Federatës “Vatra” dhe emigracionit shqiptar do të konfirmohej rreth dy vite më vonë nga vetë Fan Noli si një përgjigje për të shpëtuar Shqipërinë. Është e qartë se qeveria komuniste nuk mund të lintë pa shfrytëzuar këtë mundësi për të treguar se “Vatra” ishte një organizatë plotë ideale dhe patriotike.
Qeveria e Tiranës kishte kohë që vëzhgonte kolonitë shqiptare dhe sidomos ato amerikane, meqënëse ishte edhe më e madhja në numër. Por ata ishin të vetëdijshëm se ekzistonin shumë paqartësi për orientimin e “Vatrës” si një organizatë pro tyre. Në një raport të paraqitur nga Komiteti Qendror i Partisë Komuniste vihet re një element shumë i rëndësishëm: mungesa e njohjes së komunitetit shqiptar në Amerikë.(Arkivi Qendror Shteteror, [AQSH], 1946). “ Si reluzultat i analizës doli që: “Jashtë Shqipëria nuk njihet, ose dihet fare pak për të, që Shqipëria nuk është një faktor indipendent në politikën e jashtme, edhe kolonitë shqiptare janë të paqarta pse dijnë fare pak për Shqipërinë”(AQSH, 1946). Për këtë arsye në përfundim u vendos që për kolonitë, “Me dërgue material propagande e informata e letra nga miqtë dhe familjet e tyre, organizata antifashiste fronti, rinija e gruaja të mbajnë lidhje me ta dhe me dërgue delegacione.” (AQSH, 1946). Më pas raporti vazhdon me zhvillimin dhe forcimin e propagandës jashtë vendit. Sipas raportit të përpiluar me kujdes nevojitet që propaganda jashtë shtetit të mbështet mbi luftën dhe relaizimet e Shqipërisë. Mjetet kryesore të propagandës do të ishin: “Shtypi, të botonte ndonjë revistë e broshurë në gjuhë të huaja, të bëhen botime jashtë nga ambasadat tonë, të shkruhen për Shqipërinë në shtypin e jashtëm. Radioja të fuqizohet për me u ndegjue jashtë dhe të përgatiten emisione në gjuhë të huaja të posaçme.” (AQSH, 1946).
Pamvarësisht faktit që udheheqja shqiptare nuk kishte krijuar një profil të qartë për kolonitë, qeveria shqiptare merr iniciativën për të bashkëpunuar me “Vatren”. Kjo për faktin sepse në të ishte i pranishëm edhe Fan Noli, një figurë e fuqishme dhe mbrojtëse e ideve të majta në Shqipëri, pikërisht ai që kishte hedhur mbrapa krahëve Ahmet Zogun. Në një letër që Koço Tashko i dërgon Fan Nolit, pasi dikur kanë qënë miq të ngushtë, i shpreh mirnjohjen që kanë shqiptarët për të dhe që nuk e kanë harruar akoma. Ai i kërkon Nolit që Shqiptarët e Amerikës të japin përkrahjen e tyre në të mirë të atdheut dhe popullit. (Gazeta, Dielli, 1944, fq1). Nga ana tjeter regjimi u perpoq që me ane të një huaje te mbajë nën kontroll kolonitë e Amerikës. Sipas udhëheqjes shqiptare “shtrirja e huasë në këtë vend, përveç anës ekonomike ka edhe efektet e saj politike. Në këtë vend ndodhen afër 70.000 vetë me origjinë shqiptare të shpërndarë në mjaft qëndra të ndryshme”.(Arkivi i Ministrise se Puneve te Jashme [AMPJ], 1945). Më tej kjo fushatë synonte që të përdorej për t’u “vënë në dije shqiptarëve të emigruar përparësitë e mëdha që ka bërë vendi ynë në sajë të pushtetit të sotëm në të gjitha fushat ekonomike e të kulturës dhe perspektivat që ngrihen në të ardhmen, si rezultat do të bëhet e mundur shtimi i radhëve të bashkatdhetarëve që e aprovojnë dhe e mbrojnë pushtetin tonë të sotëm”. (AMPJ, 1945). Menjëherë “Vatra” angazhohet për t’i arrdhur në ndihmë Shqipërisë. Ndihmat e para do të ishin ne ushqime dhe në para. Më 1947 sekretari i “Vatrës” Qerim Panariti i dërgon një letër Ministrisë së Tregtisë në të cilën sqaron shumën e të hollave që po dërgohet dhe sasinë e ushqimeve. Shuma e përgjithëshme që zotëronte në ato momente “Vatra” ishite 10 mijë dollarë. Gjithashtu u mblodhën fonde të cilat do të shërbenin për të blerë ilaçet.(AQSH, 1947). Një fushatë e madhe u shtri në të gjithë Amerikën për t’u ardhur në ndihmë shqiptarëve të sapo dalë nga lufta. Shumat e mbledhura kishin arritur në gati 20,000 dollarë. (Gazeta, Dielli, 1945, fq,1).
Megjithësë ne dukje punët e “Vatrës” po ecnin mirë dhe pa pengesa në skenë del orgnizata tjetër në Amerikë, “Shqipëria e Lirë”. Kryetar i kësaj organizatë ishte Chostandine A. Chekrezi një anti-zogist i thekur. Në pamundësi për të analizuar biografinë e tij, sepse kërkon me tepër vend, është e nevojshme që të analizojmë arsyen e ngritjes së kësaj organizate e cila me kalimin e kohës do të kthehet në vasale të bindur të regjimit komunist. Në qoftë së “Vatra” u krijua nga një grup atdhetarësh dhe intelektualësh krejtësisht shqiptar, organizata “Shqipëria e Lirë” është një krijim me ndikim te theksuar amerikan.(Bland dhe Price, 1981, fq, 72). Çekrezi diti të shfrytëzonte mjaft mirë përçarjen e “Vatrës” dhe u ofrua si një kondidat i besueshëm për të krijuar bashkimin e të gjithë shqiptarëve të Amerikës. Por ndërsa “Vatra” kërkonte që bashkimi të bëhej me Zogun kryetar, këtë gjë Çekrezi nuk mund ta lejonte jo vetëm për të kaluarën e tij por edhe për faktin se fuqitë e mëdha (Amerika dhe Anglia) nuk e donin Zogun përsëri si udhëheqës. Në kujtimet e tij Çekrezi nuk e përmend mënyrën e kalimit nga kampi i Francës për në Amerikë por ndalon vetëm tek krijimi i organizatës “Shqipëria e Lirë”.(Cekrezi, 2013, 31). Duke qënë se “Shqipëria e Lirë” u krijua me ndihmën e Amerikës edhe programi i saj ishte tepër i qartë: “Bahkëpunim me aleatët dhe veçanërisht me Shtetet e Bashkuara”.(Çekrezi, 2013,fq, 13).
E rëndësishme është që të theksohet arsyeja e braktisjes nga ana e Çekrezit të këtij ideali demokratik duke u lidhur më Enver Hoxhën. Sipas tij arsyeja e largimit nga organizata “Shqipëria e Lirë” është së kjo organizatë mori pikpamje krejtësisht komuniste.(Cekrezi, 2013, 91). Kjo është pjesërisht e vërtetë. Kthesa kryesore vjen nga qëndrimi i ri amerikan kundrejt Shqipërisë. Tashmë Enver Hoxha ishte një aleat i luftës dhe nuk mund të mënjanohej kollaj nga skena politike shqiptare. Si rezultat i kësaj Çekrezi e kishte plotësisht mundësinë për t’u vetofruar si një përkrahës i palodhur i Shqipërisë. Më 8 prill 1945 Çekrezi i dërgon një letër të gjatë Enver Hoxhës nga Amerika në të cilën i shpreh përgëzimet më të thella për fitoren e pashembullt në histori. Më pas ai e njofton se “pas një sërë mosmarrëveshjesh midis pjestarëve të Komitetit Qëndror dhe Këshillit të Shqipërisë së Lirë, u vendos që organizata jonë t’i japë gjithë përkrahjen qeverisë s’uaj pa rezerva dhe pa kondita”. (AMPJ, 1945). Këtë gjë Çekrezi e bënte në emër të linçimit të tij si protagonist në jetën politike shqiptare sepse ai nuk mund ta pranonte që “Vatra” një organizatë nacionaliste të fitonte simpatinë e regjimit. Por siç do ta shohim më poshtë ngjarjet lëvizën në drejtim të kundërt me Çekrezin. Me pamundësinë për të qënë protagonist dhe me drejtimin e ri që mori organizata “Shqipëria e Lirë” më 20 maj 1945 Çekrezi largohet përfundimisht nga kjo organizatë duke e lënë rrugën e hapur që të penetronte agjentura komuniste.
Përçarjen midis “Vatrës” dhe “Shqipërisë së Lirë” e shfrytëzuan mjaft mirë komunistët shqiptarë. Megjithë besnikërinë e “Shqipërisë së Lirë” dhe “Vatrës” sigurimi komunist ishte në djeni se Çekrezi dhe disa anëtarë të “Vatrës” kishin simpatinë e Departamentit të Shtetit. Në fund të fundit ata aktivitetin e tyre e zhvillonin në Amerikë dhe për këtë sigurimi interesohej që këta të ishin krejtësisht besnik të qeverisë komuniste. Ministria e Jashtme i dërgon një letër Legatës sonë në Jugosllavi në të cilën kërkon të ruhet mirë Çekrezi dhe Fan Noli. Në këtë mënyrë do të dilte se kush ishte më besnik ndaj qeverisë së re. Sipas legates rezulton se “Komandanti ka marrë nga Qerim Panariti një letër në të cilën demaskon përpjekjet e Çekrezit për të mbledhur dhe organizuar gjithë “plehërat” kundër qeverisë s’onë. (AMPJ, 1945). Në këtë letër Çekrezi kërkon që të bindi Fan Nolin për bashkëpunim. Është tentuar që iniciativën ta mari vetë Fan Noli madje për këtë Çekrezi i është ulur edhe ne gjunjë.(AMPJ, 1945) Kjo letër është shkruar më 17 Janar 1945. Pikërisht pse dështoi kjo përpjekje Çekrezi u dëtyrua që t’i përulej Enver Hoxhës dhe të hiqte dorë përfundimisht nga “Shqipëria e Lirë”. Me tej raporti thote: “Natyrisht qëndrimi zyrtar i legatës duhet të jetë i njëjtë me atë që ka thënë komandanti, pra të aktivizohet grindja mes Fan Nolit dhe Çekrezit në mënyrë që të dalin të palarat e tyre dhe duke demaskuar politikën anglo-amerikane karshi Shqipërisë” (AMPJ, 1945).

Vatra dhe Shtetet e Bashkuara te Amerikes
Me largimin e Çekrezit dhe me nënshtrimin e “Shqipërisë së Lirë” kundrejt qeverisë komuniste e vetmja organizatë që mund të shërbente për të afruar Shqipërinë me Amerikën ishte “Vatra”. Për këta qëllim “Vatra” angazhoi të gjitha pontecialet e saj duke filluar me memorandumet, telegramet apo edhe letrat e shumta që u dergoheshin fuqive të mëdha për të njour qeverinë shqiptare dhe për të bërë të mundur antarësimin e saj në Organizatën e Kombeve të Bashkuara. Në kushtet kur qeveria shqiptare e Enver Hoxhës nuk u lejua të merrte pjese në Konferencën e Kombeve të Bashkuara në San-Francisko, Federata Pan Shqiptare “Vatra” i doli edhe një herë për zot vendit duke dërguar njeriun që i kishte kushtuar jetën Shqipërisë, pikërisht Charles Telford Erickson.(Berisha, 2012, fq, 282). Por sado që Erickson nuk përfaqësonte popullin shqiptar dhe Shqipërinë por thjesht një organizatë në emigracion ai punoi me vullnet të fort dhe të admirueshëm duke shfrytëzuar të gjitha lidhjet që kishte me zyrtarët amerikan. Nga ana tjetër po në emër të “Vartrës” u angazhua Fan Noli duke ndërmarrë udhëtime të shumta në të gjithë Amerikën dhe duke takuar shumë nga personalitetet e shteteve të mëdha dhe të vegjël. Për çdo informacion që merrte ai njoftonte Qeverinë Shqiptare dhe Legatën tonë në Jugosllavi. Noli shfrytëzoi edhe Kishën Ortodokse Shqiptare në Amerikë si një mundësi për të njohur Shqipërinë nga fuqitë perëndimore, duke organizuar çdo te diele mesha ne mbrojtje te Shqiperise dhe kufijeve te saj te cilat rrezikoheshin nga Greqia. Në vitin 1945 Kisha Ortodoksa Autoqefale Shqiptare në Amerikë i dërgon një letër udhëheqësve kryesor të Luftës së Dytë Botërore, midis tyre edhe Presidentit Roosevelt, ku i kërkon që: “Së pari , të njihni zyrtarisht qeverinë e formuar në Berat nën lidershipin e Kolonel-Gjeneral Enver Hoxha; së dyti, të lejohet kjo qeveri të dërgojë një delegacion nëpër kryeqytetet kryesore të Kombeve të Bashkuara për të prezantuar dëshirat dhe nevojat e popullit shqiptar; së treti, të ftohet qeveria shqiptare të dërgojë përfaqësues në Konferencën e Paqes; së katërti, të ndalohet copëtimi i Shqipërisë nga fqinjët e fuqishëm dhe të garantojnë integritetin dhe pavarësinë; së fundi, të lejohet ushqimi, veshmbathjet dhe ilaçet për në Shqipëri, këtij populli të cilët kanë vuajtur nga Italia dhe agresioni Gjerman që nga prilli 1939.” (AQSH, 1945).
Në një letër që Departamenti Amerikan i Shtetit i dërgonte Nolit shprehte mirenjohjen e tyre për Shqipërinë por theksonte së “në Konferencë janë ftuar vetëm guvernat anëtare të Kombeve të Bashkuara, pra ata që e kanë firmosur, dhe duke marrë parasysh këtë situatë, Departamenti beson se nuk do të jetë e udhës të këshilloj që ky vendim të shtrohet përsëri për duskutim” (Gazeta, Dielli, 1945, fq, 1). Nëpërmjet këtyre refuzimeve që i bëheshin “Vatrës” dhe Shqipërisë po vihej re një hije dyshimi në lidhje me qëllimet e vërteta të fuqive perëndimore karshi Shqipërisë. Ajo që kishte ndodhur ishin dalja në skenë e kufizimeve të reja nga ana e Shteteve të Bashkuara të Amerikës për ta kushtëzuar Shqipërinë me zhvillimin e zgjedhjeve të reja demokratike dhe njohjen e të gjitha traktateve diplomatike të lidhura mes Shteteve të Bashkuara dhe Shqipërisë përpara vitit 1939. Duke parë këto kërkesa të reja “Vatra” e kuptoi se çështja e njohjes ose jo të regjimit shqiptar tashmë nuk ishte në dorën e saj. Këtë e ka bërë të qartë edhe një tjetër delegat i “Vatrës” për çështjen shqiptar Charles C. Hart . Në një letër që i dërgon John Nasses anëtar i organizatës “Shqipëria e Lirë” ai shpreh “keqardhjen që paratë për çështjen shqiptare po shpenzohen kot. Megjithëse nuk jam në gjendje të jap këshilla mund t’ju them se Peshkop Noli dhe bashkëpuntorët e tij nuk e njohin situatën ndërmjet qeverisë Shqiptare dhe asaj Amerikane, për rrjedhojë ata po veprojnë në terren të rrezikshëm” (AMPJ, 1946).
Nga ana tjetër është kryetari i “Vatrës” Vasil Pani i cili i dërgon një letër sekretarit të Jashtëm Britnaik për të shprehur kënaqësin e fitores së aleatëve dhe për mundësinë e njohjes shumë shpejt të qeverisë shqiptare të kryesuar nga Enver Hoxha. (Gazeta, Dielli, 1945, fq, 3). Duke parë hapat e ngadaltë që po bëheshin në drejtim të marrëdhënieve shqiptaro-amerikane, Vatra po e kuptonte që shpresat për një pranim të Shqipërisë në OKB duheshin kërkuar jo vetëm tek Departamenti i Shtetit por edhe tek udhëheqja shqiptare. Rrjedhimisht proçesi i afrimit të Shqipërisë me perëndimin kishte ngecur. Askush nuk mund të deklaronte për ngjarjet që do të pasonin më tej. Vatra ka qënë shumë këmbëngulëse pranë Departamentit të Shtetit për njohjen e qeverisë së Enver Hoxhes. Por ridimensionimi i marrëdhënieve ndërkombëtare dhe krijimi i dy blloqeve të Lindjes dhe Perëndimit nuk mund të linte pa prekur edhe Shqipërinë. Natyrisht shumë vite më vonë Enver Hoxha kishte qënë dakort që njohja e traktateve të bëhej pa probleme. Njohja e dokumentacionit arkivor vitet e fundit, sipas disa studiuesve të Luftës së Ftohtë, tregon se Enver Hoxha ishte ngurues për pikën që e bënte Shqipërinë “kombin favorizues” për Shtetet e Bashkuara, si rrjedhojë e presionit Jugosllav dhe atij Sovjetik. (Kaba, 2013, fq, 193). Këta të fundit e këshilluan qeverinë shqiptare që të mos i njihte të gjitha traktatet dhe marrëveshjet ndërmjet dy vendeve, por vetëm një pjesë të tyre, duke lënë mënjanë sidomos traktatin që i njihte SHBA si “komb të favorizuar”. (Kaba, 2013, fq, 193).
Por edhe vetë natyra e shtetit Shqiptar kishte ndryshuar. Ajo ishte bërë më e mbyllur dhe më mosbesuese dhe pasojat e saj do të ndiheshin edhe në koloninë shqiptare të Amerikës. Prania e shumë të arratisurve politik në Shtetet e Bashkuara dhe në Europë do të bënte që regjimi të ishte shumë i vëmendshëm ndaj veprimtarisë së tyre. Frika më e madhe është që asnjë ish-i arratisur të mos penetrojë në ambientet e “Vatrës” apo të “Shqipërisë së Lirë”. Nga legata jonë në Beograd vjen mesazhi se në “Amerikë kanë mbërritur dy agjent të vjetër të fashizmit, bashkëpunëtor të Ballit dhe Legalitetit dhe nën maskën e njerëzve të Frontit Demokratik të Shqipërisë përpiqen të mashtrojnë dhe spekullojnë Shqiptarët e Amerikës, si të tillë jemi të autorizuar të sqarojmë opinionin e Shqiptarëve të Amerikës se të tillë njerëz jo vetëm nuk përfaqësojnë Frontin dhe luftën tonë por kërkohen prej qeverisë për të dhënë llogari për veprtimatrinë e tyre.” (AMPJ, 1946). Në këtë mënyrë qevria shqiptare ishte e gatshme të hiqte dorë nga njohja e Amerikës dhe të mbyllej në vetvete se sa të lejonte që këto organizata të kapeshin nga të arratisurit dhe agjentet e perëndimit. Duke parë këto deklarata Fan Noli përpiqet që të fitoj terren në sytë e regjimit duke akuzuar anëtarët e organizatës “Shqipëria e Lirë” se “kjo organizatë ka qënë krijuar prej agjentësh provokatorë me famë të përbotshme dhe akoma sundohet prej tyre. Këta gangsterë duke pretenduar se janë besnik me qeverinë tuaj janë duke u korresponduar me emigrantët fashistë shqiptarë në Itali dhe Greqi.” (AMPJ, 1946).

1. Konkluzione
Si përfundim mund të themi që proçesi i njohje së Shtetit Shqiptar nga ana e Fuqive të mëdha ishte një proçes politik dhe i diktuar nga rrjedhat e kohës të cilat i diktonte Lufta e Ftohtë. Federata Pan Shqiptare “Vatra” nuk e humbi kurrë rëndësinë e saj por kishte kaluar një kohë shumë e gjatë që kur “Vatra” pati marrëdhënie të drejtpërdrejta me Shqiperinë. Në fund të fundit kjo ishte edhe synimi kryesor i regjimit, që t’i mbante sa më larg të ishte e mundur këta njerëz nga vendi i tyre dhe të përpiqej të krijonte tek ata imazhin e një Shqipërie të lumtur dhe demokratike. Në një promemorje të bërë nga Komiteti Qendror i Partisë Komuniste kjo iniciativë shfaqet qartë. Në promemorje thuhet se “E vërteta është se në kolonitë e Shtetve të Bashkuara, e cila është më e madhja e më e forta, në organet drejtonjëse egzistojnë edhe elementë armiqë, me gjithë që qëndrimi i tyre hë për hë është në favorin tonë”. (AQSH, 1949). Më tej promemorja vazhdon “ata presin sigurisht rastin e volitshëm kur me një kthesë, të tërheqin me vehte edhe masat e kolonisë”. (AQSH, 1949). Për rrjedhojë duke qënë se “Çështja e kolonive përbën një problem të rëndësishëm për shtetin t’onë pse rreth 350.000 njerëz të këtyre kolonive, përbëjnë një forcë politike të madhe si dhe një burim moral e material. Nga ana tjetër egziston edhe detyrimi për të mos e lënë këtë masë të bjerë në thonjtë e reaksionit ose të asimilohet dhe të humbasë.” (AQSH, 1949). Të gjitha sa u thanë më sipër tregojnë qartë angazhimin serioz të Qeverisë Shqiptare për të mos lejuar asnjë organizatë shqiptare në emigracion të ndërhyjë ne punët e brendshmë të Shqipërisë. Për këto qëllime u sakrufikuan shumë njerëz dhe u hoq dorë nga afrimi me perëndimin. Këto fakte me kalimin e kohës “Vatra” po i kuptonte dhe po fillonte të distancohej por “Shqipëria e Lirë” u mbajt peng për shumë vite duke paraqitur një realitet tjetër shqiptar, realitet të cilin ata vetë do ta preknin kur do të vizitojnë Shqipërinë.
Erjon Dervishi/
Doktoran prane Qendres se Studimeve Albanologjike, Tirane
09.10.2014

Të mjerët ne kujt i kemi besuar!

October 9, 2014 by dgreca

Shitja e identitetit shqiptar nga Rexhep Qosja/
Opinion Nga Fahri Xharra/
“Qeveritë shkojnë e vijnë dhe fusin në ekuacionet e tyre të politizuara për efekt mbajtjesh interesash kujtesën historike kombëtare, duke e deformuar si plastelinë në përshtatje të modeleve politike. Qeveritë, me naivitet politik, bëjnë identifikimin e fenomeneve historike, me ndonjë figurë, pas së cilës mendojnë se do të ishte më e sigurt qëndresa në pushtet. Pra sot kemi një komercializim të historisë dhe fenomeneve apo ngjarjeve historike. Si çdo gjë, edhe historia e vendit është shitur dhe është blerë në të gjitha format e komunikimit dhe të transmetimit, prej duarve të tregtarëve-historianë, apo historianëve-politikanë.(Robert Q.)” Po pse baci Rexhep edhe ti u fute në ekuacionet e vështira matematikore te politikës?
Derisa shkruaja dhe të zgjedhja fjalët për të përshkruar ashtu si na dole , u trondita nga ky lajm : “ Edhe një i ri kosovar i moshës 22 vjeçare është vrarë në orët e mbrëmjes të ditës së hënë në Siri.Familjarë të të vrarit bëjnë të ditur për, se djali tyre 22 vjeç, Arbnor Uksmajli, u vra mbrëmë në orën e vona në Siri. Familja e të vrarit nga fshati Jezerc i Ferizajt, ishin vendosur me vendbanim në Nerodime (vend periferik i Ferizajit)”(lajm i shtypit 7,10.14 i ores 15.00). Po pse Baci Rexhep nuk e ngrite zërin dhe të dilje në mbrojtje të këtyre të rinjve që mos të shkojnë si mercenarë në luftërat e huaja , luftëra që neve na kompromitojnë ?
At ditë kur u takove dhe u duarshtëngove me Shefqet Krasniqin , pse nuk ia tha një fjalë në vesh që edhe ai të hjekë dorë nga propaganda e tij antishqiptare?
Baci Rexhep Qosja , me kujtohet , ishte viti 1978 kur e kam lëxuar librin tënd : “Dialogje me shkrimtarët” dhe sa e ndjeja në krenari në vete që jam shqipëtar ! , se ishin vitët e një drite që e kishte filluar ta ndiqon Kosovën por nuk e dija që në ty mëshifet një mohues i kombit, një mohues i identitetit kombëtar. Mos më thuaj , jo; kemi shumë prova që e vërtetojnë këte që po e them.
Baci Rexhep ,po kush mbeti mik me ty ? , një popull e demoralizove dhe i bëre që të humbin besimin në të “mëdhenjt” e kombit .
Miku im i shkrimit Robert Qafzezi na shkruan se : “ në Shqipërinë e sotme kemi një situatë të turbullt, kaotike në lidhje me kujtesën kolektive, dhe kjo nuk është e paqëllimshme. Po të vërejmë me kujdes, do ta kuptojmë absurdin e historisë së Shqipërisë, ku ngrihen në piedestal qeleshet e zeza të pelushit otoman, si shpëtimtarë të vendit. “. Po , pse vallë edhe ti futesh në këtë absurditet?
A edhe ti je në këtë grup tenorësh e sopran-es “Më e tmerrshmja është se sot po dëgjojmë “tenorë” të reaksionit më të errët të kombit tonë, të hedhin parulla që thonë se nën pushtimin e huaj Shqipëria ishte më mirë dhe se rezistencat kundër pushtimeve e kanë lënë vendin prapa. Akoma më e tmerrshme është kur e di se këta “tenorë” kanë ose kanë patur edhe funksione të larta shtetërore, ose ishin në hiearkin akademike të kombit
Ata që u shërbyen me vetëmohim osmanëve, duke marrë ofiqe dhe përfitime materiale, sot po dalin heronj të pavarësisë së Shqipërisë. Po kështu, edhe ata që bashkëpunuan me me serbin , grekun e turkun e sotëm, sot janë bërë heronj të nderuar, dhe patriotë e çlirimtarë..
Sikur ti Baci Rexhep , si qytetar i ndershëm të na obligoje të gjithëve me shkrimet e tua që ta dijmë që e kemi detyrë kombëtare ruajtjen e historisë dhe kujtesës historike të vendit dhe nuk duhet të bjere viktimë e këtyre shtrembëruesve, që për arsye politike mundohen të deformojnë historinë tonë dhe ngjarjet e saj,sa kishte me qenë mire!
Pra , te lutemi publikish tërhiquni se Boll mo! edhe ty të doli boja.
“U çjerr maska e akademik Rexhep Qosjës! ( nga Dibran Idriz Gashi)
Vërtet më nuk ka dilemë se cili eshte roli R.Qosjes, pasi ai tashmë doli i demaskuar me maskë të çjerrë tërësisht!
Rexhep Qosja mbron veprimtarinë e hoxhallarëve vehabist dhe vajton arrestimin e tyre tue e krahasuar me arrestimet dhe burgosjet e atyre shqiptarëve që burgoseshin nga sistemi komunist, e të cilët kërkon liri dhe të drejta kombëtare.
Një personalitet që mbron e mbështet fundrrinat fundamentaliste islamike në dëm të kombit të vet është gdhendësi i trungut shqiptar dhe turpi i kombit shqiptar. Ç’absurd i llojit të vet, ç’hipokrizi e tmerrshme të bësh një krahasim të tillë!…
Me këtë, ky personalitet po dëshmon shumë qartë rolin e tij kobçar ndaj kombit shqiptar tash dhe në të gjitha periudhat dhe kështu na dëshmon se ishte mashtruesi më i madh, të cilit i kemi besuar kaq shumë dhe me emrin e të cilit jemi krenuar.
Ky personalitet iluzionist antikombëtar i veshur (maskuar) me petka të babait te kombit (superpatriotit) u paska sherbyer dhe po u shërben qarqeve më të ndyra antishqiptare.
Sa e padenjë dhe frustruese t’i kemi besuar këtij njeriu në pozitën akademike, i cili paskesh qenë i përkdheluri i sistemit titist dhe tash i përkdheluri i pushtetarëve si dhe adhuruesi e përkrahësi i neootomanizmit dhe vehabistëve islamik, luftëtar të kauzës neootomaniste.”
Të mjerët ne kujt i kemi besuar!

MBRETI ZOGU I, FORMUES DHE UDHËHEQËS I USHTRISË KOMBËTARE SHQIPTARE

October 9, 2014 by dgreca

“UNË BESOJ SE HISTORIA NË GJYKIMIN E SAJ TË FUNDIT,TË PAANSHËM DHE TË DREJTË,DO TA PËRMENDI ZOGU I MBRETIN E SHQIPTARËVE,SI NJË NGA UDHËHEQËSIT MË TË FAMSHËM USHTARAK DHE POLITIK TË KOHËS SË TIJ
NJË PRIJËS PATRIOT DHE TRIM,ME NJË INTELEGJENCË DHE ZGJUARSI TË JASHTËZAKONSHME ,ME TË CILAT MJUNDI TË PËRBALLOJË DHE TË ZGJIDHË PROBLEMET E KOKLAVITURATË MBAJTJES GJALLË TË POPULLIT
LIRIDASHËS DHE PATRIOT SHQIPTAR “-Hugh H. Grant 1961/
Shkruan:Eugen SHEHU/Bene-Zvicer/
Paradokse të çuditshme kanë shoqëruar kurdoherë jetën dhe veprën e shqiptarëve të mëdhenj.Për hir të konjukturave politike dhe ideologjike,luftëtarë anonim janë ngritur në piedestale të rreme lavdie ( si diktatori enver hoxha) ndërsa prijësit e vërtetë janë anatemuar.Në 5 decenie me radhë,në Shqipëri,është përmendur vetëm data 7 prill e vitit 1939,a thua se ate ditë Mbreti Zog shpalli mbretërinë dhe po ate ditë u largua nga Shqipëria.
Mandej jo vetëm kaq,personalitete të mëdha të kohës,ata që e paten njohur nga afër Ahmet Zogun,nuk muguan të shprehnin respektin për te kur edhe një pioneer nga Mati (I shtytur sigurisht nga mësuesi,dhe për propagandën e vet parties komuniste) e paska quajtur për turp që paska lindur aty,pra Ahmet Zogu.Kësisoj kur “historia” jonë e Shqipërisë dhe Shqiptarëve nuk ka lënë baltë pa hedhur mbi mbretin Ahmet Zogu,enciklopeditë evropiane e radhisnin burrin e ndershëm ndër radhët e luftëtarëve demokrat të këtij shekulli.Madje jo vetëm kaq por edhe në kontinente të tjera,fama e këtij trimi ngulitej në ndërgjegjen e gjeneratave të reja ,kështu në shtetet Arabe,në tekstet shkollore,Mbreti Zog përmendet si themeluesi i shtetit shqiptar modern.Është me vend të kujtojmë se kariera e birit të Matit nuk ka filluar si kariera ushtarake e repacakut-rebel Enver Hoxha i cili nga mësues me rezulltate të dobëta në Liceun Kombëtar të Korçës,u lidh me grupet komunisto-kovaçanas dhe me ndihmën e Mugoshës një ditë të bukur u gdhi në detyrën e komandantit të forcave nacionalçlirimtare.Ahmet Zogu,lindur e rritur në një familje nga më patriotët në Mat e Dibër,do të detyrohej që në fillim të studionte artin e madh të luftimit.Historikisht kjo ka qenë ndër kodet morale të pashkruara të familjeve të mëdha shqiptare,të cilët njëri prej bijve,natyrisht më të zgjuarin e trimin e dërgonin patjetër në shkollë ushtarake ngase kur hidheshin në luftë ata nuk mund t’i jepnin besën kujdo.Principatat e dikurshme shqiptare,anipse lidheshin me njëra-tjetrën në luftën kundra armikut të përbashkët,në luftë preferonin të mbanin pozicionet e tyre të udhëhequr prej prijësve të vet.Natyrisht,në rastin e Ahmet Zogut u ndërthurën dashuria e tij për artin si edhe vendi që ai zinte në oxhakun famëmadh të Zogollëve.Kështu,në një ditë të vitit 1903,ai u nis për në Stamboll me idenë se një ditë do të kthehej sërish në vendlindje,në ato male e lumenj duke kalëruar në krye të trimave matjan.Në Stamboll së pari futet në një lice që shërbente për të marrë njohuritë fillestare.Më pas shkon me plot dëshirë në Akademinë Ushtarake.
Ndërkohë që studionte këtu,birin e Matit do ta tërhiqnin përherë luftërat e mëparshme të zhvilluara në Evropë.Veçmas,imponuese për imagjinatën e tij do të ishin betejat që pat zhvilluar Napoleoni. Ky strateg i madh ushtarak,padyshim do të mbetej në mendjen e Ahmet Zogut për kohra të gjata. Duke parë përkushtrimin e tij në rrafsh të artit luftarak,disa shqiptarë që punonin në oborrin Perandorak kërkuan që biri i Matit të prtej në audiencë prej Sulltan Hamidit. Ky pasi e priti dhe bisedoi gjatë u bind jo vetëm për aftësitë ushtarake të djaloshit 15 vjeçar por edhe i propozoi të mbetej në pallat si agjutant i djalit të tij.“Diçka e veçantë në jetën e mbretit të ardhshëm të shqiptarëve që në moshën 14-15 vjeçare iu dha mundësia të punojë në një oborr mbretëror (siç ishte pallati i Sulltanit) por Ahmet Zogu nuk pranoi pamvarsisht se ishte një detyrë e lartë dhe mjaftë e dëshiruar për gjithkënd.Kjo i shkaktoi probleme. Sulltani dha urdhër që t’i priteshin të gjitha mundësitë e komunikimit me vendlindjen e tij,me Matin,kurse ungji i tij ia ndërpreu ndihmat finaciare”.( “Dardania” Ahmet Zogu dhe Monarkia, faqe 40 ).
Por krejt këto ngjarje do të ishin pika uji në detin e madh e të trazuar të botës së Ahmet Zogut. Karakteri i tij i pastër,morali i shëndoshë i trashëguar,si edhe vetëdija nacionale,bënë që ai t’i kalonte lehtësisht pengesat duke parë kurdoherë përpara,në horizont,bashkimin e popullit të vet dhe flakjen tutje,përgjithmonë të obskuritantizmit mesjetar turk. Ishte vetëm 17 vjeç kur firmosi në Vlorë aktin e madh të pavarsisë së Shqipërisë.Natyrisht,ishte më i riu i përfaqsuesve të popullit të ardhur aty por fjala e tij la impresione të mëdha në radhët e burrave të kombit të vet.Renditej me ta,tanimë,jeta 17 vjeçare e Ahmet Zogut duke parandjerë se nuk do të ndahej kurrë prej tyre,prej sakrificave e brengave deri në çastet e mbrame të saj.
Në janarin e vitit 1913,Serbia kish plane të qarta për të dalë në detin Adriatik.Rruga natyrish do të kalonte nëpër Mat.Ahmet Zogu,me trimat matjanë erdhën menjëherë prej Vlore dhe organizuan mbrojtjen e Matit për të mos lejuar depërtimin e forcave serbe në bregdetin shqiptar.se si u rradhitën rreth 800 burra në formacionet e 17 vjeçarit Ahmet Zogu,se si këta burra mbajtën me gjak për dy muaj trojet e tyre,se si u përballuan mijëra ushtarë serb të armatosur,kjo është detyrë e historiografisë ushtarake t’a shpjegojë.Ata që e dijnë shumë mirë se ç’bënte kopuku Enver Hoxha kur ishte 17 vjeç,le të shpjegojë së paku artin ushtarak të 17 vjeçarit Ahmet Zogu i cili i ktheu kullat e Matit në karakolle qëndrese e trimërie.Historia gjithsesi vlen t’i ketë brenda,krejt ngjyrat e ylberit.
Në turbullirat shqiptare të vitit 1916,komisari i lartë i forcave austriake në Shqipëri,August Krali, realizon një takim me Ahmet Zogun duke paraparë tek mbrojtësin e sigurtë në luftë kundra serbisë.E vërteta është se Ahmet Zogu,nuk donte të shfrytzonte ato çka kish arritur me trimat e tij,për t’u rreshtuar më pas nën urdhërat e austro-hungarezëve.Kësisoj qëndrimi i tij ishte i prerë.Pos të tjerave,Ahmet Zogu kumtoi;”Ju kini ardhur në Shqipni për të përzanun Serbinë por jo për të shtypur shqiptarët dhe bëni nji luftë,për të cilën ne nuk jemi aspak fajtorë.Nëse këtu ka koincidencë interesash për të luftuar serbët,ç’ka është e dobishme për dy palët,kjo s’do të thotë se në heqim dorë nga sovraniteti ynë teritorial.Ju kini eleminuar një padrejtësi duke përzënë serbët nga Shqipëria dhe do të bënit një vepër të merituar duke i rivendosur asaj kudo,kufijtë e vitit 1913,për t’iu kthyer vendit të gjitha tokat ku flitet gjuha jonë.Por me këtë vepër drejtësie,a mos doni të zavendësoni ish pushtuesit tanë”.(T.Dilo “Mbreti ynë “ faqe 39 ).
Pa u futur në hollësirat e Kongresit të Lushnjës,kur Ahmet Zogu u caktua ministër i mbrendshëm,mund të themi se mënyra se si ai e konceptoi organizimin e xhandarmërisë shqiptare,të le të nënkuptosh se talenti i tij,në rrafsh të manovrave luftarake ishte gati i lindur.Ngase Ahmet Zogu u tregua kompetent në ruajtjen e tërësisë territoriale shqiptare në këto vite,ai fitoi një popullaritet , besim të madh në popull.Madje jo vetëm në popull.Në rrethet intelektuale e atdhetare të kohës,emri i birit të Matit kish filluar të përcillej me respekt.Anipse i ri në moshë,kullat e tij në Burgajet,çdo natë prisnin udhëheqës të njohur të lëvizjeve atdhetare shqiptare.Në bisedat e zjerrta,brenda atyre kullave,vetëdija shqiptare jo vetëm që rikthhej,por edhe mbante të ndezur pishtarin e shqiptarizmës në turbullirat e pas Luftës së Parë Botërore.
Luhatjet politike të vitit 1924,u munduan t’i shfrytëzojnë elemente me prirje komuniste të cilët besun jo vetëm përallat e ortodoksizmit rus,por sidomos edhe fjalët e bukura të nolistëve në Shqipëri.Ahmet Zogu,asi kohe ndodhej në jugosllavi,po aspak për të bërë flirte me serbët ( siç pretendon ende sot e kësaj dite historiografia komuniste) por përkundrazi për të mobilizuar shqiptarët në luftën e tyre për bashkimin e trojeve etnike.Se kush ishin mbështetësit e Ahmet Zogut në rimarrjen e pushtetit prej tij, e sqaron pos të tjerave,edhe studiuesi Ushtelenica kur shkruan ; “Baza e tij,ishin 500 ushtarët dhe oficerët matjanë që kishin pasuar dhe 1000 shqiptarë të tjerë nga Dibra,Tetova,Gostivari e Krusheva që u bashkuan me kauzën e tij.Ata ishin armiq të jugosllavisë dhe flisnin hapur se ajo kish pushtuar trojet e tyre,visheshin me kostume kombëtare shqiptare,mbanin në njësitë e tyre flamurin kombëtar shqiptar dhe kishin bindjen se një ditë atdheu i tyre do ribashkohej”.( O.Ushtelenica, “Diplomacia e Mbretit Zog” faqe 52 ).
Në këtë rrafsh vlen të mendohet se kthimi i Ahmet Zogut në Shqipëri,nuk ka të bëjë aspak me dëshirën e sllavëve por me qëndrimin e prerë dhe të guximshëm të tij,për të mos lënë Shqipërinë,të bjerë në duart e bollshevikëve shqiptarë.Ndërkaq,ky kthim e vendos ate në krye të forcave kombëtare të vendit.Ka qenë kjo arsyeja që Ahmet Zogu,me të marrë këtë funksion,iu vu punës jo vetëm për organizimin e ushtrisë dhe xhandarmërisë shqiptare,por sidomos për modernizimin e saj.Mjaft nga fondet e huave të marra në ato kohë,kaluan për armatimin e kësaj ushtrie çka deri atëherë ishte në gjendje të vajtueshme.Fundviti 1926,do të rezervonte të reja të tjera turbulluese për republikën shqiptare.Ngase midis Shqipërisë dhe Italisë ishte firmosur më parë një traktat i gjërë bashkëpunimi,kjo bëri të reagojnë negativisht qarqet e beogradit.E ashtuquajtura revoltë e Dukagjinit,sish gjë tjetër pos një kryengritje e inicuar nga serbët,të cilët donin në të pastajmen luftën e rregullt për daljen e tyre në ujërat shqiptare të adriatikut.Rrethet ultarshovene të beogradit,shfrytëzuan në rastin e kësaj revolte,pakënaqësin e disa krerëve dukagjinas për ligjin e çarmatosjes të nxjerë nga parlamenti shqiptar.E vërteta është se me këtë ligj,Ahmet Zogu donte t’i vinte fre kanunit të Lek Dukangjinit lidhur me gjakmarjen e cila verbërisht merrte jetë të pafajshëme të malsorëve.Dokumentet arkivore bëjnë me dije se jugosllavia arriti deri edhe të furnizojë me armë të tjera krerët e kryengritjes së Dukagjinit,ashtu sikundër dihet se rolin më të madh në këto ngjarje e ka luajtur,”ministri i mbrendshëm jugosllav Boga Maksimoviç” (Arkivi Qendror i shtetit,fondi 263,dosja 3 , fleta 1 ). Edhe në këtë rast,ishin idetë dhe veprimet luftarake të Ahmet Zogut çka çuan në shtypjen e kësaj kryengritjeje.Natyrisht u kursye gjaku i shqiptarëve ngase dihej që ato për shkak të mosdorëzimit të armëve shërbyen si vegla të planeve strategjike të Serbisë. Me shpalljen e Mbretërisë dhe dekretimin e Mbretit Zog si Mbret i Shqiptarëve,Ushtria Kombëtare u ridimensionua duke iu përshtatur sa më mirë situatave dhe duke kryer normalisht funksionet e saja.Të kësaj periudhe,janë formimi i disa armëve dhe shërbimeve të veçanta aq të domosdoshme,të cilat sigurisht u kthyen nën kujdesin e drejtpërsëdrejti të mbretit Zog. U ndërtuan gazermat e para moderne, u siguruan terrenet e domosdoshme për stërvitje si edhe u konceptuan në mënyra të reja mbrojtja e kufijve politik të vendit.Kujdesi i Mbretit Zog ka qenë i madh edhe lidhur me kualifikimin e oficerëve në akademitë ushtarake.Së pari ky kualifikim,në rrafsh më të madh kryhej me bursat e shtetit shqiptar.Së dyti nuk duhet të lëmë në hije faktin se akademitë ku studionin oficerët e radhshëm shqiptarë ishin vetëm ato perëndimore.
Edhe xhandarmëria shqiptare iu nënshtrua një reformimi të plotë pas viteve 30-ta.Intuitivisht,Mbreti Zog,mundi të dallojë tendencat e fshehta italiane për ta kontrolluar xhandarmërinë shqiptare dhe më pas,për të ndihmuar në situata të tjera politike.Ka qenë kjo arsyeja që ai e shmangu kontrollin italian duke sjellë në krye të riorganizimit të kësaj arme,oficerë anglez,me ç’rast dihet se Anglia nuk mund të kishte qëllime të drejtëpërsëdrejta në Shqipëri.Anipse,në ristrukturimin e xhandarmërisë u vendosën oficerë anglez,kjo në asnjë rast nuk bëri që Mbreti Zog të mbyllte sytë e të quante gjithshka të mbaruar.Ai vetë ndërmirte rregullisht kontrolle në sferat më të larta dhe fjala e maturia e tij ka zgjidhur situata mjaft të rënda që kalonte xhandarmëria shqiptare e atyre viteve. Ngjarje tjetër që do të kalonte si bubullimë në horizontet e trazuara ballkanike,është padyshim,konferenca e Dytë Ballkanike.Delegacioni shqiptar aty,këmbënguli me vendosmëri për ndalimin e dhunës që ushtrohej në Kosovë,duke parakuptuar se pa këtë zgjidhje,rajoni nuk mund të ishte askurrë i qetë.Mirëpo qeveria jugosllave e pa më të arsyeshme të nxiste dhunën e filluar ngase ajo,kurrsesi nuk mund të pranonte prosperitet të Shqipërisë.Është kjo arsyeja që ajo filloi të kryeje reforma të mëdha me ç’rast toka u merrej shqiptarëve dhe u jepej gati falas kolonëve serb,malazez apo boshnjake. Sikur të mos mjaftonin këto,qeveria jugosllave,filloi dërgimin e trupave militare në kufijtë e Shqipërisë verilindore dhe kreu disa riorganizime të njerëzve në Tiranë.Hapur është foluar edhe në shtypin e asaj kohe të beogradit se Mbretit Zog i ka ardhur fundi.Por kjo nuk do ta trembte birin e Matit.Përkundrazi,si komandant i Mbrojtjes Kombëtare duke shfrytëzuar edhe aftësitë e patriotizmin e dhjetra oficerëve shqiptarë,brenda më pak se tri javë,Mbreti Zog arriti të organizojë krejt mbrojtjen e kufirit shqiptar.Ai jo vetëm nuk u tërhoq në zyrë e t’i bënte lëshime politikës shovene jugosllave por me dërgimin në kufijt shqiptarë të armëve të rënda u thosh atyre se ishte gati të maste forcat. Duke qenë novator në artin e luftës,me porosi të Mbretit Zog,trupat inxhiniere shqiptare kanë aritur të minojnë rrugëkalimet e mundshme të forcave jugosllave.Nëse kjo luftë nuk shpërtheu,natyrisht kjo mund të shpjegohet me zgjuarsinë dhe trimërinë e Mbretit Ahmet Zogu. Sigurisht,ajo çka historiografia komuniste,ka vënë në errësirë të plotë,është viti 1939 ku qindra akuza ( ec e gjeje bazën e tyre) janë lëshuar mbi Mbretin Zog,ashtu siç lëshohen vetëtimat në majat e maleve.Sipas një sërë tekstesh të historisë komuniste të Shqipërisë,mbase nuk paska lënë gjë pa tradhëtuar… për 20 vjet rresht,Zogu kreu më 1913,tradhëtinë më të madhe !!!?.
Një mendje e ftohtë,një hulumtim serioz mbi ngjarjet e atyre muajve,të jep shijen e ndiesive të tjera,të cilat natyrisht nuk mund të jenë të njejta tek gjithë njerëzit.Mirëpo realiteti është se me gjithë investimet e bëra,huat e dhëna si edhe agresionet e fshehta kulturore,Italia nuk arriti dot të kolonizonte Shqipërinë aq të lakmuar.Imponimi i saj,anipse i dukshëm,nuk mundi të përballojë dot me ate krenari e vetëdije kombëtare të popullit tonë.Merita e Mbretit Zog,në këtë rast,mendoj se është fakti që ai dijti ta mbaje të ndezur frymën e shqiptarizmës,dijti ta shfrytëzojë ate në momentet e duhura,jo për kapital personal por,për të treguar civilizimin dhe atdhetarinë e bashkëkombasve e vet. Natyrisht prej lidhjeve me Italinë,Mbreti Zog i dha mjaftë investime vendit të vet.Por nuk duhet të harrojmë se përballi me trimëri e diplomaci të thellë presionet e Musolinit duke mos lejuar në asnjë rast që Shqipëria të hynte në suazën e fashizmit të vendit.Kjo pos të tjerave ka qenë ndoshta edhe shkaku i sulmit italian mbi Shqipërinë.
Kështu në fund të vitit 1938,me anë të dhëndrit të tij,kontit Ciano,Musolini,ndërmerr disa veprime diplomatike duke lidhur sidomos aleanca me serbët.Oreksi italian u shtua,edhe në rastin e pushtimit të Cekosllovakaisë prej gjermanisë,ngase politikat ushtarake Romë-Berlin,parashihnin zonat e influencës.Më konkretisht,ka qenë bashkëpunimi italo-jogosllav në janarin e vitit 1939. Sipas ditarit të kontit Ciano,ky ka zhvilluar bisedime konkrete për pushtimin ushtarak të Shqipërisë,me ministrin e jashtëm jugosllav Stojadinoviç.Madje Ciano ka paraqitur edhe përparësinë që mund të kisjte jugosllavia me këtë rast të cilat ishin ; marrëveshje për ç’militarizimin e kufijve shqiptarë,korigjime të kufijve në dobi të jugosllavëve si edhe luftë të hapur forcave nacionaliste shqiptare të cilat kërkonin që Kosova t’i bashkangjitej trungut amë. Pas kësaj,është i njohur propozimi që Musolini i dërgoi Ahmet Zogut me ç’rast parashihej një kapitullim i plotë i Shqipërisë.Por Mbreti Zog kurrsesi s’mund ta nënshkruante ate.Prej kohësh,ai pat marrë masa dhe ndërsa ndërmerrte aksione diplomatike,nuk rreshti për asnjë rast të organizonte ushtrinë për çdo sulm nga deti.Kështu,për të ardhur deri në prillin e zi të vitit 1939.Shtypi shqiptar me influenca të thekshme italiane,u përpoq në ato ditë të jepte përshtypjen se “masat e gjëra popullore” donin të rrëzonin Mbretin për të pritur me lule Italinë fashiste.Radio Bari që i frynte borive pro italisë fashiste.Por në datën 2 prill,qindra të rinj të Tiranës,kanë dalur në përr rrugë duke thirrur ; Poshtë tradhëtarët e Shqipërisë ! Rroftë Mbreti ynë ! e më pas kanë filluar të këndojnë këngë patriotike. Dhe me kte rast organizimi i Ushtrisë Kombëtare Shqiptare,nuk mungoi.Por ajo ka qenë tepër e vogël,mbi 2000 ushtarë e oficerë kundër ushtrisë 8 milionëshe të Romës. Në agun e 7 prillit në bregdetin shqiptar u lëshuan forca maramendëse italiane të përbëra nga 400 aeroplanë, 8 destrojerëve,4 kryqzorëve dhe mijëra ushtarëve nga të gjitha llojet e armëve. Ndërsa formacionet e Ushtrisë Kombëtare Shqiptare,anipse të paarmatosura si duhet u bënë rezistencë të vendosur italianëve.Madje në një prej përleshjeve në Durrës,u vra nënoficeri Mujo Ulqinaku,i pari dëshmor në krye të detyrës,kundra okupatorit italian. Mbas kaq e kaq vitesh,kjo ushtri nuk pati në krye të saj,komandantin Ahmet Zogun i cili me vendim të Asamblesë Kombëtare u largua jashtë Shqipërisë.Mendoj se mendje të ftohta dhe logjike mund të spjegojnë sadopak largimin e Mbretit Zog dhe ky fakt assesi nuk mund të jetë objekt i këtij shkrimi publicistik. Gjithsesi,imazhi i Mbretit Zog,në rrafsh të organizimit të Ushtrisë sonë Kombëtare mbetet.Unë do të desha t’i mbyllja këto mendime me fjalët e Hygh Grant ish ambasadori amerikan në Shqipëri më 1933-1939 i cili në varrimin e Mbretit Zog më 1961 pat thënë ;
“Unë besoj se historia në gjykimin e saj të fundit,të paanshëm dhe të drejtë do të përmendi Zogun e I-rë,Mbretin e Shqiptarëve si një nga udhëheqësit më të famshëm ushtarak dhe politik të kohës së tij,si një prijës patriot dhe trim,me një intelegjencë dhe zgjuarsi të jashtëzakonshme,me të cilat mundi të përballojë dhe të zgjidhe problemet e koklavitura të mbajtjes gjallë të popullit liridashës dhe patriot shqiptar “.Historinë e Shqipërisë dhe Shqiptarëvet e shkruajnë Shqiptarët me veprat dhe jetët e tyre,nuk i mbetet minoritarëve gjë për të na thënë,paragjykimet si zakonisht janë qëllimkqija me tendenca antikombëtare shqiptare.Burat e mëdhenj që bënë Kombion dhe Shtetin Shqiptar, ngritët vetëdijen Nacionale të shqiptarëvet,padyshim se zënë vend në panteonin e Kombit Tonë.
Bern-Zvicër

CNN:Kjo është Besa shqiptare në një film hebre

October 9, 2014 by dgreca

Shqiptarët që Shpëtuan Hebrejtë u shfaq në Nju Jork/
Ne Foto: Shqiptaro-amerikanet gjate Festivalit te Filmit ne New York/
Nga Beqir SINA/
CHELSEA NEW YORK: Në Festivalin e 3-të, të Filimit Shqiptarë, në kinemanë “SVA” në Nju Jork, të hënën në mbrëmje krahas filmave konkurrues, është shfaqur edhe premiera e filmit dokumentar “Besa – Premtimi”, me një shfaqje speciale, ku tregohet një histori e jashtëzakonshme dhe të papërsëritshme. Shqiptarët, renditen ndër të vetmit komb në botë, që u dolën në mbrojtje hebrejve gjatë Luftës së Dytë Botërore, duke mos dorzuar as edhe një hebre, i cili kërkojë mbrotjen në Shqipëri.
Në ceremoninë e hapjes ishin të pranishëm një numër i madh personalitetesh nga politika dhe fusha të ndryshme, duke filluar nga ambasadoria Vlora Çitaku – Konsulle e Përgjithëshme e Kosovës, përfaqësues të Misionit të Përshershëm të Shqipërisë në OKB, Rabbi Marc Schneier, Imam Ali Shamsi, David Pollock, një mbështetës i madh i vendit tonë, Paul Bernstein, Jeffrey Wiesenfeld, Councilwomen Lisa Milicaj, veprimtari i dalluar i komunitetit Harry Bajraktari, biznesmeni i suksesshem Georgio Kolaj, aktor e artistë, njerëz të shoubiznesit, politikës, lider fetar dhe studentë .
Si dhe familjarë të shqiptarëve që kanë mbrojtur hebrenjtë gjatë Luftës së Dytë Botërore, si familja Myrtaj – Arjan dhe Majlinda Myrtaj.
Ndërkaq hapjen e ceremonisë së filmit e ka bërë një mbështetës i madh i filmit dokumentar Besa – Premtimi, i cili ka marr pjes në realizimin e kësaj premiere – Laert T. Pasko, i diplomuar për regjizurë në Florida, dhe që ushtron profesionin e aktorit dhe modelit në New York.
Pasko, i cili gjithëmon mundohet të kontriboj dhe loboj për komunitetin e filmit Shqiptarë, kudo tha se “sonte, këtu në Albanian Film Festival – kemi kënaqësinë të ndjekim dokumentarin Besa -The Promise, të prodhuar me kujdes nga JWM PRODUCTION. Ngjarjet, e të cilit, shtoi ai do të përcjellin me emocion tek ju – ndodhi nga vitet e egra të së kaluarës. Pra, atë se si Shqipëtarët mbrojten me dinjitet një popull të shpallur armik nga regjimi Nazist. Se si Shqiptarët treguan vlerat e tyre njerëzore për të strehuar e mbrojtur këta njerëz. Një histori e pa thën, e pa dëgjuar nga shumë popuj në botë” u shpreh regjizori Laert Pasko.
Në skenë janë më pas Pasko ka ftuar për të përshëndetur ceremoninë e shfaqjes së premirës së filmit dokumentar “Besa -The Promise”, edhe Ambasadoren Vlora Çitaku – Konsullja e Përgjithshme të Kosoves, Rabbi David Pollock – Drejtor Ekzekutiv dhe Drejtor i Marrëdhënieve me Qeverinë dhe Sigurisë në Këshillin për Marrëdhënie të Komunitetit hebre, në SHBA, Rabbi Marc Schneier – President i Fondacionit për Mirëkuptim Etnik, Imam Shamsi Ali – I cili ishte një nga ata lider fetar musliman që ka qenë i ftuar nga ish Presidenti George W. Bush për ta shoqëruar atë në Ground Zero një ditë pas 11 Shtatorit, 2001. Paul Bernstein – Bashkë-themeluesi i Sanford C. Bernstein & Company një kompani e madhe e fokusuar ne financë, një nga donatorët kryesorë të filmit dokumentar Besa -The Promise.
Premiera e filmit dokumentar “Besa” (The Promise) me regji të Rachel Goslins, që u shfaq mbrëmë në edicionin e 3-të të Festivalit të Filmit Shqiptarë, në Nju Jork, është një projekt disavjeçar i drejtuar nga fotografi amerikan Norman Gershman, për të dokumentuar dhe bërë të njohur shpëtimin që shqiptarët iu bënë hebrejve gjatë Luftës II Botërore.
Gershman, është një nga producentët hebraik, i cili ka qenë i pari duke mbledhur fotografitë dhe ka inetrvistuar anëtarët e familjeve shqiptare, që shpëtuan hebrejët gjatë Luftës së Dytë Botërore. Ai ka çelur disa ekspozita me të njëjtin titull – më parë në SHBA, dhe më pasë në Shqipëri dhe në Bruksel. Premiera e filmit dokumentar “Besa” gjatë shfaqjes në qendrën SVA në Nju Jork, kishte të pranishëm edhe disa pjestarë të stafit të filmit.
Filmi dokumentar “Besa” (The Promise) me regji të Rachel Goslins, shifet në ditët e sotme si një film i cili sfidon klishetë ndaj myslimanëve, duke ekranizuar shqiptarët që në mënyrë heroike i mbrojtën 2,000 çifutë gjatë holokaustit.
Atëbotë, diktatori stalinist Enver Hoxha, e kishte shpallur veten shtetin e parë ateist në botë. Komunistët e Hoxhës ndaluan të gjitha format e shprehjes publike të fesë dhe dogjën librat dhe objektet e shenjta. Mijëra xhami e kisha u shkatërruan apo u shndërruan në qendra të kulturës, stalla, palestra dhe depo.
CNN : Kjo është Besa shqiptare në një film hebre
Sa njerëz do të jepnin jetën e tyre për një të huaj? Pyetja universale, përgjigjia shumë e thjeshtë: Shqiptaret do ta bënin!
Ky është boshti i një dokumentari i “Besa- The Promise”, Besa si Kod, por dhe si virtyt, ne formen e një zemre të mirë shqiptare që sakrifikohet për tjetrin.
“Besa” u shndërrua në misionin e fotografit hebreo-amerikan Norman Gershman. Fotot e mbledhura në Shqipëri, ai i përdori në librin ku mbështet filmi; “Besa, Muslimanët që shpëtuan Hebrenjtë në Luftën e Dytë Botërore”.
Filmi nisi në 2007 dhe është rrugëtimi i dy burrave, Gershmanit dhe Rexhep Hoxhës, një muslimani shqiptar. Rexhepi, me ndihmën e Normanit çon deri në fund besën që i dha i ati familjes hebreje, të cilën e shpëtoi gjatë Holokaustit; t’i kthejë asaj librat e shenjtë të lutjeve të lëna në shtëpinë e tyre. Nga Bullgaria mbërrijnë në Izrael. Megjithëse i besimit musliman, Rexhep Hoxha ndjehej pjesë e kësaj familje hebreje.
Gershman bisedoi edhe me Leka Zogun e Parë, për vendimin e mbreti të vetëm musliman në Europë, siç shkruan ai, për t’i hapur kufijtë hebrenjve në vitin 1938, kur kjo mund të ndizte zemëratën e nazistëve kundër Shqipërisë.
Leka Zogu i Pare ishte përgjigjur; sepse e ndjente që nuk ishte njerëzore ajo që bënë gjermanët dhe e ndjeu t’i hapte një rrugë. Sipas Yad Vashem, muzeut izraelit, apo siç njihet ndryshe arkiva më e madhe e Holokaustit në botë, nuk ka asnjë rast të vetëm të shqiptarëve, që i tradhëtuan familjet hebreje për t’ia dorëzuar nazistëve.
Johana Neuman e mbijetuar e Holokaustit, një prej personazheve të filmit, tregon për CNN se mbërriti në Shqipëri nga Gjermania, bashkë me familjen dhe asokohe ishte vetëm 8 vjeç.
“Unë dua të nënvizoj faktin se çdo shqiptar, apo çdokush që ndiqej nga gjermanët nëse fshihte një hebre, jeta e tij dhe ajo e familjes së tij ishte në rrezik. Ata e bënë dhe ishte e pabesueshme. Nuk mund të theksohet mjaftueshëm se çfarë bënë shqiptarët. Besa ishte pa dyshim pjesë e kulturës që vjen nga Kanuni, udhërrëfyesi i tyre moral”, thotë Johanna Neumann.
Misioni i tanishëm i fotografit, Norman Gershman është t’ua rrëfejë të rinjve amerikanë në shkollat e mesme konceptin e besës. “Besa është një mesazh për botën, thotë ai, për vëllazëri dhe dhembshuri për të gjithë ata njerëz në nevoje dhe që u përket vetëm shqiptarëve”.

Etëhem Haxhiademi – klasicisti i letërsisë shqipe (1902-1965)

October 9, 2014 by dgreca

Një profil letrar/
Nga Anton Çefa/
Etëhëm Haxhiademi është përfaqësuesi i rrymës letrare të klasicizmit në letërsinë shqipe. Në vitet ’30 të shekullit të kaluar, ai botoi tragjeditë “Uliksi”, “Akili”, “Aleksandri”, “Pirrua”, “Skënderbeu”, “Diomedi” dhe “Abeli”. Penës së tij i takojnë edhe një përmbledhje poezish me titullin “Lyra” (1939), dhe përkthimi i “Bukolikeve” të Virgjilit (1932).
Kushtet politike dhe shoqërore të vendit tonë janë bërë gjithnjë pengesë që jehona e zhvillimeve letrare të Evropës të dëgjohet në kohën e vet. Kështu ndodhi edhe me klasicizmin. Ardhja e kësaj rryme letrare në letrat shqippe përmes penës së Haxhiademit qe tejet e vonuar. Kjo rrymë letrare që lindi, u zhvillua dhe lulëzoi në Evropë, fillimisht dhe kryesisht në Francë, në shekujt XVII-XVIII, tek ne lindi , u zhvillua, lulëzoi dhe përfundoi në dekadën e katërt të shekullit të kaluar, me veprat që përmendëm.
Nëse romantizmin në letërsinë tonë e përfaqësojnë De Rada e Naimi, e themi me plotgojë që klasicizmin e përfaqëson Haxhiademi. Nëse Naimi është “pjellë e vonë e romantizmit”, siç e ka cilësuar Çabej, Haxhiademi është pjellë tepër e vonë e klasicizmit.
Ashtu si përfaqësuesit e mëdhenj të klasicizmit evropian, Rasini, Kornej, Bualo, La Fonteni, Molieri, etj., i lidhen veprat e tyre me problemet e kohës, edhe Haxhiademi, duke i marrë subjektet nga antikiteti grek, bibla ose nga historia jonë e hershme dhe mesjetare, trajtoi probleme aktuale shoqërore e morale të shoqërisë shqiptare. Kështu që veprat e tij kanë karakter të theksuar edukativ dhe didaktik.
Edhe në pikëpamje të formës, veprat e tij i kanë qëndruar me besnikëri tragjedisë klasike; ato janë shkruar në poezi, në vargje 12-rrokëshe.
Në vitet ’30 të shek. të kaluar, kur u botuan dhe u shfaqen në skenë, tragjeditë e Haxhiademit patën jehonë në mendimin kritik letrar, pozitiv e negativ, ndër gazetat e revistat e kohës si në gazetat “Arbënia” dhe “Drita”, në revistat “Minerva”, “Perpjekja shqiptare”, etj. U prit jashtëzakonisht mirë dhe u shoqërua me një entuziazëm të papërshkruar popullor drama “Skënderbeu”, që u shfaq në Tiranë, Korçë, Elbasan, Gjirokastër, Delvinë, Sarandë, etj.
Më vjen mbarë të bie këtu një vlerësim të njërit prej yjeve më të shkëlqyer të gazetarisë sonë të viteve ’30, Branko Merxhanit, për këtë vepër: “Libri i fundit dhe ma i bukur i dramaturgut t’onë Etem Haxhiademit asht “Skënderbeu”, tragjedi me pesë akte, Tiranë, 1935. Fëtyra e çuditçme e fatozit t’onë legjendar, symbolizon typin e njeriut tragjik, të cilit nuk i mungon elementi demonik për të frymëzuar tragedinë ma të goditur, jo vetëm të jetës së tij private, por edhe të mjerimeve historike të së gjithë jetës së populit shqiptar. Vepra e Haxhiademit, që zë një vend të posaçem nëpër botime letrare të vitit të kaluar, asht prova e parë guximtare për të krijuar një Typologi të shpirtit rreth epokës karakteristike të Skënderbeut. Fatozi i ynë kombëtar, ky burrë i math me origjinën e tij shqiptare, me edukatën bizantino-islamike dhe me shpirtin e shqiptarit të kulluar dhe ‘par excenllence’, produkt gjigand i mythit primitiv të Malsisë s’onë, është Titani që ngreh lart grushtin e vet kundrejt dënimit të fatit, që tyranizoi qysh prej shekujve Gjenin t’onë dhe që ka mbyllur, me zemrim dhe me keqdashje, udhën e madhështisë s’onë mun në pragun e historisë. Njerz që rrojnë jetën si nji tragjedi, kanë vdekjen e nji heroit . . .”
Në vitet e diktaturës, veprat e Haxhiademit u hoqën nga qarkullimi dhe shkrimtari atdhetar që vuante në burgun e Burrelit si “armik i popullit” u mohua plotësisht. As studentët që kryen fakultetin e letërsisë shqipe gjatë atyre 50 viteve të çmendura nuk mësuan se letërsia shqipe ka pasur edhe rrymë klasiciste dhe një përfaqësues të saj. Në tekstet e historisë së letërsisë sonë u kritikuan ashpër shkrimtarë si Fishta, Konica, Vinçenc Prenushi, Anton Harapi, Bernardin Palaj, gazetarët e shquar të viteve ’30 si Branko Merxhani, Vangjel Koça, Tajar Zavalani, etj., po emri i tij nuk u përmend asnjëherë.
Haxhiademi fatkeqësisht vdiq në burgun e Burrelit. Ish – të burgosur kanë folur edhe për dy vepra të shkruara në burg: “Jeta e njeriut” (roman) dhe “Koha e premtueme” (dramë), të cilat nuk i njohim.
Mbetet detyrë e dorës së parë po aq letrare sa edhe patriotike, që historia e letërsisë dhe kritika letrare të pasqyrojnë e të analizojnë veprimtarinë letrare të shkrimtarit Etëhem Haxhiademi, që ky të jetojë në letërsinë dhe në kujtesën e popullit tonë për të cilin punoi dhe vdiq.