Archives for October 2015

NË BOTËN E ÇUDIRAVE

October 30, 2015 by dgreca

NGA LINDITA KOMANI/
Kush beson në çudira mund të hyjë vetëm në mënyrë të çuditshme në botën e çudirave. Kështu edhe unë Lindita si besimtare në çudira plotësoja kushtet më të çuditshme për hyrjen në botën e çudirave me emrin Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Kushtet e pashkruara ishin: Ka kontribuar në projektin “Alice in a World of Wonderlands”, kurorëzuar me publikimin e librit me të njëjtin titull që paraqet për të parën herë në këto përmasa romanin “Liza në botën e çudirave” dhe mënyrën sesi ai është sjellë në 174 gjuhë dhe dialekte anembanë në botë; ka marrë ftesë nga organizatorët e konferencës; si qytetare shqiptare ka bindur Ambasadën në Tiranë që e meriton besimin e shprehur nëpërmjet një vizë për të hyrë… në botën e çudirave.
Këto nota humori më ndihmojnë të përshkruaj në mënyrën më realiste të mundshme se çfarë mendoja teksa me pasaportën në dorë po ngjitesha në linjën ajrore Vjenë – Nju Jork në datën 3 tetor 2015, një datë të cilën nëse do të kisha mundësinë me makinë e kohës siç e njohim nga filmi me titullin “Back to the future” i cili vjen pikërisht nga bota e çudirave, do e ktheja ndoshta çdo ditë në jetën time.

1- “Welcome!”… “Pay attention!”… “Yellow cabs only!”

Aeroplani po zbret pas nëntë orësh udhëtimi të mbushur me filma, gjumë, lëvizje të kontraktuara, ecejake në korridoret e ngushtë dhe kundrim nën qepallat e rëna të pasagjerëve të çoroditur nga lodhja. 603 m lartësi, 6 minuta të mbetura deri në mbërritje, 9 gradë Celsius temperatura e jashtme, ora në vendin e nisjes 19:53 dhe në vendin e mbërritjes 13:53. Nga gjendja “i thënshin gjumë” në gjendjen “gjumë në këmbë”. Një radhë e gjatë për të pritur për hyrje në qytet. Ka vetëm një qytet në botë ku thuajse të gjithë në mos të gjithë janë të barabartë në këtë pritje aeroportuale. Të paktën një qytet ku edhe europianët e bashkuar presin po aq gjatë e me lodhje sa ata që duan të marrin titullin europianë të bashkuar. Ia vlen shijimi i kësaj pritjeje duke parë e parë. Ora në dorë tregon 22:.., kur pashaportën e marr të vulosur nga një vështrim që nis si dyshues e brenda pak çastesh kthehet në mikpritës. Me këshillën me vete që t’i drejtohem vetëm njerëzve në uniformë, në dalje nga aeroporti JFK i drejtohem tre policëve që i prek në buzagazin e humorit të radhës. Lejohet të shprehem që janë afro-amerikanë? Apo është më mirë të them të zinj? Kërkimi në internet më bën me dije se cilësimi si me ngjyrë tashmë vlerësohet si ofensiv. Termat zhvillohen po aq shpejt sa edhe zhvillimet politike-sociale në një gjuhë të gjallë. “Welcome!” “Pay attention!” “Yellow cabs only!” më thonë me dashamirësi, drejtojnë gishtin për tek taksitë e miratuara si të sigurta. Një Aladin i pafjalë më shoqëron prej aty mes rrugëve të mëdha, shumë të mëdha të një qyteti, tingujt e të cilit i njoh pak a shumë nga filmat. Ata më shoqërojnë në zbritjen në një lagje të konsideruar të mirë në termat relative të tij si qyteti i rritur në kult me miksin Manhattan, Brooklyn, Bronx, Queens. Ata më shoqërojnë teksa po bie në gjumë. Ata më zgjojnë të nesërmen në mëngjesin të cilin në mendje nuk e kuptoj nëse është i tillë ose jo. Nga televizori emisioni i radhës në NBC mbytet po nga ata, tingujt. NYPD, të falenderoj për mbresat! Me sytë që po mbyllen, më bëhet se gjendem në një film aksion ku protagonistja mbyllet në një dhomë me shumë çelësa. E me sytë që po çelen, në një film nga ata me jetë qyteti, prindër me fëmijë për dore dhe bukë të ngrohtë të sapoblerë në duar, kishë për besimtarët, drekë me miq të rinj e aktivitet social në vijim. Zbres shkallët si njujorkeze në një lagje njujorkeze me ndërtesa relativisht të vjetra, tulla të kuqe dhe shkallë metalike të jashtme, pemë që rrethojnë rrugën si korridor me kurorë në të gjelbrën e fundit para rrëzimit të gjetheve.

2- Në këpucët e Lizës
Si sot e mbaj mend kur në adoleshencë bleva të parat këpucë që me gjithë zemër i bleva, sepse i mendoja si pjesë e imja, e asaj që duhet të isha edhe në dukjen e jashtme. I quajta këpucët e Lizës, sepse më kujtonin këpucët e përfytyruara të Lizës në botën e çudirave, ndikuar edhe nga filmi vizatimor me të cilin fëmijët e brezit tim mbyllën fëmijërinë e parë për të hyrë në të dytën, në adoleshencë. Kishin ngjyrë të zezë, takë të ulët, vinin në formë thuajse të rrumbullakët përpara dhe me një mbërtheckë shtrëngoheshin pas këmbës. Me to mund të vrapoje, të fluturoje, të dukeshe fëmijë dhe zonjushë njëkohësisht. Prej atij çasti e deri më sot jam kujdesur që çdo sezon vjeshte e pranvere të kem të paktën një palë këpucë të Lizës tek të cilat të kthehem kur ma ka ënda apo kam nevojë. I kisha një palë të tilla me vete edhe në udhëtimin që më ktheu në Lizën që kaloi nga çudia në çudi pavarësisht se Liza as nuk ka qenë personazhi im më i preferuar. Do të ishte gënjeshtër sikur të pohoja të kundërtën. I druhesha librit dhe rrënqethesha, sikur ai të kishte frikën vetë brenda e ndoshta edhe më shumë se kaq. Me sy prej fëmije, në fëmijërinë e tretë, më bëhet se brenda librit shquaj praninë e fortë të mendjes jo të çiltër të një burri të mençur e të rritur dhe tani besoj se kjo ka qenë ajo çka pa kuptuar më shqetësonte dikur.
Liza është edhe sot objekt studimi nga shumë njohës të mirë të letërsisë e matematikës, profesorë letërsie duke nisur nga më të thinjurit e thinjurat deri tek më të rinjtë në moshë. Moskuptimi në mënyrë të plotë i librit në përmbajtje dhe gjuhë nga brezat e ndryshëm në vende të ndryshëm është një arsye më shumë pse libri vlen të përkthehet e përkthehet sërish, përkthimet të analizohen për nga cilësia e të krahasohen me njëri-tjetrin, konferenca të organizohen për të nderuar punën e të gjithëve në vite dhe për të përkujtuar si personazhin që jeton edhe sot dhe autorin legjendë të saj. “Një gjuhë nuk është e plotë nëse nuk ka përkthime të Biblës, Shekspirit dhe Lizës në botën e çudirave”, ka shkruar përkthyesja hollandeze Tiny Mulder në vitin 1962.
Përkthimet në 174 gjuhë dhe dialekte u bënë pjesë e projektit më të madh të realizuar ndonjëherë deri më sot për Lizën e ndoshta edhe për libra të tjerë të letërsisë artistike. Aq më shumë ndoshta çudit fakti që festimet më të rëndësishme të 150 vjetorit të librit “Liza në botën e çudirave” po ndodhin në SHBA dhe jo në Mbretërinë e Bashkuar. I vetmi shpjegim i arsyeshëm për mua ishte që SHBA sot është vendi i njohur e pranuar si prodhuesi dhe eksportuesi i çudirave. Britanikët ndoshta e kanë vlerësuar si të arsyeshme e te justifikuar që ta kalojnë më tej stafetën. Por fatmirësisht dëgjova përgjigje më bindëse për këtë pyetje që edhe unë ia kisha shtruar vetes. Përgjigja e parë erdhi nga drejtuesi i projektit Jon Lindseth dhe mbështetësi kryesor i tij Alan Tannenbaum. Ideja për të festuar 150-vjetorin e Lizës kishte lindur nga Lindseth, i cili i angazhuar me shoqërinë Lewis Carroll për Amerikën e Veriut dhe si një nga koleksionuesit kryesore të botimeve të para në shumë gjuhë të botës të librit, ia kishte shprehur atë kolegut të vet në një e-mail në vitin 2009. Pra gjashtë vite përpara kremtimit të paharrueshëm të realizuar me sukses deri në detaje. Përgjigja e dytë erdhi teksa bashkë me një grup adhuruesish të Lizës, të udhëhequr nga njohësi më i mirë i statujave në Central Park, G.A.Mudge, i cili i ka kushtuar atyre edhe një libër guidë, ishim ndalur në njërën prej dy statujave kushtuar personazhit të dashur. Një zotëri anglez i cili rastisi të ishte ish-kryetari i shoqërisë Lewis Carroll në Mbretërinë e Bashkuar, i pyetur nga njëri nga bashkëvizitorët, tha: ne nuk kemi gjë kundër faktit që festimet po zhvillohen kaq të mëdha në SHBA. Përkundrazi, kjo tregon që Liza tashmë është shkëputur e është nisur në udhëtim të arrijë botën, ashtu sikurse ne gjithmonë kemi dashur. Tanimë ajo i përket botës.
Edhe botës shqiptare, me drejtësinë e vënë deri diku në vend përmes përfaqësimit dinjitoz të gjuhës shqipe në këtë projekt. Nën drejtimin e Merita Bajraktari McCormack, kërkova e kërkova për të krijuar një listë sa më të plotë të Lizës që flet shqip, pa e ditur që do të gjeja një thesar të vërtetë, të lodhur e të bërë fije-fije, ruajtur me një kopje të vetme në Bibliotekën Kombëtare në Tiranë. Përkthimin e parë të Lizës, realizuar nga Hysjen Çela e Beqir Çela, e përcolla tek Merita me gëzimin për gjetjen më të çuditshme dhe Merita bëri më të mirën e mundshme prej tij. Nëse nuk mjafton asgjë tjetër për të treguar tek brezat më të rinj sesa i tmerrshëm ka qenë sistemi komunist në Shqipëri, le të mjaftojë kjo dëshmi, e Lizës së përkthyer e publikuar në vitin 1944, së cilës i hoqën të drejtën e fjalës, zërin dhe dëshirën për të qenë fëmijë, teksa dy përkthyesit e saj u dënuan nga regjimi. Kolegët tanë që dëgjuan prej nesh në bisedat e zhvilluara në Nju Jork e të gjithë që janë ndalur në faqet shqiptare të librit të publikuar, munden vetëm të trishtohen. Çudia jonë ndoshta i kalon gjithë të tjerat.

3- Nga mesha arbëreshe në Little Italy, tek Vatra…

… Mbi urat, pranë bregdetit e lumenjve, nga mesha arbëreshe në Little Italy, tek Vatra në Bronx, në Little Albania në qytetin e pragrevolucionit, me Zërin e Amerikës tek gjithë shqiptarët për të përqafuar Nënë Terezën dhe për t’iu lutur Zojës së Këshillit të Mirë …
Kush beson në çudira mund të hyjë vetëm në mënyrë të çuditshme në botën e çudirave. Kështu edhe unë Lindita si besimtare në çudira, me këpucët e Lizës mbathur që prej vitesh e mendjen që lufton të zbulojë të çiltrën brenda kësaj bote të çoroditur, u bëra pjesë e historisë më të bukur të udhëtimit që ndonjë shqiptar mund të ketë bërë në vetëm 10 ditë në SHBA. Le të vihen të gjithë në garë nëse nuk e besojnë këtë. Unë i besoj fjalës së Meritës. Për një vizitë për të cilën je përgatitur gjithë jetën, për një gjuhë e frymë me të cilën, pa e kuptuar as ti vetë e as prindërit e tu, je lindur e rritur në mënyrë të natyrshme, për një trashëgimi kujtese e përjetimi shpirtëror që siç e tregojnë studimet më të fundit e mendjes së njeriut, kalojnë në mënyrë të vërtetueshme nga paraardhësit tek pasaardhësit, 10 ditë janë një jetë e vërtetë. Në këtë jetë të bëhet se njerëzit që po takon, i ke njohur prej kahera e do t’i kesh me vete sa herë të duash t’i kujtosh. Dr.Gjon Buçaj dhe zonjën e tij Nikoleta në meshën arbëreshe në Church of Most Precious Blood e më pas ata bashkë me Dalip Grecën e shekullores Dielli në Vatra, At Arthur Liolinin në Katedralen e Shën Gjergjit dhe Zonjën Neka Doko në Bibliotekën e Nolit, Merita Bajraktari McCormack si zemrën e një familjeje të mrekullueshme që e frymëzon të jetë grua, nënë, bijë e një atdheu e mëmëdheu që më të mirët e vet vazhdon t’i detyrojë të gjejnë të ardhmen në vend të huaj. Rënduar nga zhvillime që më bëjnë të trishtohem e vë në dyshim të ardhmen në vendin tonë, mbyll sytë e tek i çel kujtoj veten fëmijë pranë babait tim, teksa në vjeshtën e vonë të vitit 1989 dëgjonte Zërin e Amerikës. Në radion e vjetër hyrë në shtëpinë e gjyshërve në vitet ’30. Zëri në nivel shumë të ulët. Veshi i tij shumë pranë radios. Ai dëgjonte me vëmendje dhe duke më parë, më thoshte: Mos ia thuaj njeriu këtë që po sheh e dëgjon. Po, ishte pothuajse fundi i komunizmit, por rreziku ishte ende aq i madh sa të më bënte edhe mua si fëmijë të mendoja për pasojat dhe të kuptoja se çfarë ishte gjithë kjo. 26 vite më pas, gjendur në botën për ne atëherë e ndaluar, botë e cila dashur-padashur ka qenë brenda meje në mënyrë të natyrshme, shoh si ne mund të jemi nëse duam dhe flas me Zërin e Amerikës, përqafoj dhe i lutem për mbrojtje Nënë Terezës dhe Zojës së Këshillit të mirë në Basilica of the National Shrine of the Immaculate Conception. Në Library of Congress më përshëndesin patriotizmi dhe kurajoja, teksa drita hyn përmes dritësorit dhe dëgjoj sesi tërësia më e madhe e librave shqip jashtë Shqipërisë ndodhet pikërisht aty, bashkë me disa dhjetëra milionë të tjerë renditur në një varg raftesh prej 838 miljesh. Mes tyre edhe Liza e cila në habitatin e saj të natyrshëm, në botën e çudirave, di të flasë qartë e pastër dhe në shqip.

New York-Boston-Washington DC-Tiranë, Tetor 2015
* Ky reportazh u shkrua enkas per gazeten”Dielli”(Fotografite mund t’i shihni ne Facebook(dalip Greca)

SI E NJOHA PIKTORIN SHQIPTARO-AMERIKAN NE ALBANY

October 30, 2015 by dgreca

Artisti në mërgim: Intervistë me Niko Danaj (Vlozer)/
Përgatiti per Diellin, Erjus Mezini
Niko Danaj, apo siç njihet me emrin e tij artistik Vlozer, e njoha në Ollbeni të Nju Jorkut (Albany, NY) rreth katër vjet më parë, kur isha në kërkim të një baneseje. Me rrobat e punës unë, me rrobat e punës edhe Niko nisëm të soditnim banesën ku do të vendosesha dhe zumë diskutime krejt të rëndomta të stilit sa është qiraja, cilat janë harxhimet plus, kur ishte lyer ndërtesa, etj. U strehova si përfundim aty dhe çdo pasdite vëreja Nikon që kthehej me makinën e punës dhe futej në garazh. “Do të jetë duke përgatitur veglat për ditën e nesërme”, shestoja –duke pasur në mendje faktin që shumë shqiptarë të Amerikës jetojnë vetëm për të punuar. Një pasdite m’u nevojit diçka dhe vendosa që të pyesja Niko punëtorin. Iu drejtova garazhit dhe vura re se përbri hyrjes që dukej nga dritarja ime kishte edhe një hyrje tjetër që fshihej. Në hyrjen në të majtë (ajo që shikoja unë nga dritarja) Niko punëtori kyçte makinën edhe veglat çdo pasdite, kurse hyrja e djathtë (ajo që sapo zbulova) strehonte Nikon tjetër, pra Vlozerin. I thirra në emër për t’i kërkuar një vegël dhe Vlozeri më shfaqet përpara me një kapelë me strehë të rrumbullakët dhe një pllakë druri të mbushur me bojëra. Duke buzëqeshur më ftoi në vendin e punës dhe ajo që konstatova ishte se aty nuk kishte vegla, hekurishte dhe gëlqere, siç e pandehja unë, por kishte vepra arti. Si në ëndërr, ai garazh i rëndomtë mu mbush me tablo dhe piktura të llojlojshme. I sodita të gjitha një e nga një dhe e harrova fare shkakun përse kisha kërkuar Niko punëtorin. Tani e vetmja gjë që doja ishte të mësoja diçka nga Niko artisti, Vlozeri. Folëm gjatë atë pasdite me Vlozerin: për artin, për pikturën, për poezinë, për shqiptarët, për Amerikën, për ne artistët në mërgim. Diskutimet tona nuk kishin fund, por as pikturat e Vlozerit. Ajo që më bënte përshtypje ishte se për çdo punim të tij, Vlozeri më thoshte se nuk e kishte përfunduar ende. I shikoja me vëmendje tablotë, për të gjetur ndonjë mangësi. Por asgjë nuk mungonte aty brenda. Shikoja nga Vlozeri i habitur. “Nuk ka përfunduar ende”, përgjigej bindshëm –duke më bërë që ta vrisja mendjen më shumë. Kaluan katër vite që nga ajo kohë dhe Nikon e takova rastësisht përpara disa ditësh. Tani më tregoi sesi e kishte lënë punën e ndërtimit, për t’u marrë vetëm me pikturën. Diskutimi rodhi natyralisht, për pikturën, për poezinë (Vlozeri është edhe poet), për ne artistët në mërgim. Kësaj radhe nuk desha që bisedën ta merrte era. Aty tek pinim kafenë, nxora një bllok dhe nisa të regjistroj pyetjet e mia dhe përgjigjet e Vlozerit, të cilat po i ndaj më poshtë me lexuesin…
Zoti Danaj, na flisni pak për karrierën tuaj. Kur keni nisur të merreni me pikturën?
Niko Danaj/Vlozer: Ishte 4 prill 1966. Unë isha dymbëdhjetë vjeç. Sëbashku me shokët po luanim në kodrat mbi shtëpitë tona, në qytetin e lindjes, Vlorë. Ato që më frymëzuan ishin lulet e verdha gjeshtre, me aromë dhe shumë të bukura. Këputa disa, shkova në shtëpi dhe fillova t’i vizatoja me laps. Ato lule ishin shkëndija që ngjalli talentin tim. Më vonë vazhdova kurse për pikturë. Më 20 dhjetor 1973, si njëri nga më të mirët e qytetit në pikturë, më zgjodhën delegat në konferencën e talenteve të reja që zhvillohej në qytetin e Korçës. Suksesi im i madh erdhi më 28 nëntor 1976 në Ekspozitën Kombëtare të Rinisë, ku u përfaqësova me dy piktura. Piktura e parë titullohej “Stazhieri” dhe ishte kompozim portreti i një të riu gjimnazist, mbi kanavacë me bojëra vaji dhe përmasë 75 me 55 centimetra. Piktura e dytë ishte një peizazh nga Ullishtja e Vlorës, 40 me 40 centimetra mbi kanavacë, me bojëra vaji poashtu. Pas këtij suksesi të bujshëm, kritikët e artit realsocialist me një konferencë vlerësimi të pikturave më kritikuan për surrealizëm modern dhe abstraktionizëm, paçka se unë nuk e njihja fare atë rrymë arti në atë kohë. Ishte viti 1977 ku përpara mu çua një mur betoni i zi që s’më lejonte të shikoja më të voglën hapësirë drejt ëndrrës sime. Megjithatë, mbeta i dashur dhe i respektuar nga shokët e mi dhe prej tyre mora emrin tim artistik, Vlozer.
Disa sekrete të teknikës suaj. Cilat janë mjetet që përdorni, ngjyrat, materialet, tablotë, etj. Përse preferoni këto mjete dhe jo diçka tjetër?
Vlozer: Sekretet e mia artistike lindin gjatë punës dhe zhvillohen bashkë me ëndrrat e mia. Sepse lexuesi duhet ta dijë se për artistin çdo vepër është e veçantë dhe si e tillë ajo jeton me mua. Përsa u përket mjeteve që përdor, ato janë të shumta. Lapsat e ndryshëm, blloqet e vizatimit, penat grafike, pastelet, bojërat e vajit, kanavacat dhe shumë e shumë të tjera.
Me cilën rrymë piktorësh e identifikoni veten? Cilat janë motivet/subjektet e pikturës suaj?
Vlozer: Arti që më frymëzon dhe dashuroj është arti realist. Megjithatë, më ndodh nganjëherë të frymëzohem edhe nga arti modern dhe abstrakt. Motivet e mia të dashura janë protretet, peizazhet, natyra e qetë dhe skicat nga më të ndryshmet. Tek portretet ideja është që të arrij botën shpirtërore, psikologjinë, ngjashmërinë dhe jetësimin e personazhit. Tek peizazhet përdor teknikën koloristike, gjallërinë apo ndjesinë e lëvizjes. Ndërsa natyrave të qeta që pikturoj unë u jap sa më shumë harmoni.
A keni pasur influenca nga piktorët shqiptarë?
Vlozer: Një nga piktorët vlonjatë që më ka ngjallur gjithnjë interes dhe respekt është Nestor Jonuzi. Me veprat e tij ai ka shërbyer si një mentor në hapat e mia të para në pikturë.
Kohët e fundit është vënë re se piktura ka hyrë seriozisht në epokën dixhitale. Shumë artistë sot preferojnë të pikturojnë mbi tabletë, sesa mbi tablo. Si e komentoni këtë zhvillim në pikturë?
Vlozer: Sa më shumë që modernizohet jeta njerëzore, aq më shumë shkatërrohet arti realist. Merrni si shembull zenitin e artit përgjithësisht dhe të pikturës veçantisht përgjatë Rilindjes së Evropës, në shekullin e 16të. Ndërsa moderniteti i ynë është mbytës. Në një kohë si e jona është shumë e vështirë që të krijohen mendje të mëdha krijuese. Për mua arti duhet të jetë vetëm real. Këtu e kam fjalën që të ekzistojë lidhja e drejpërtdrejtë e piktorit me objektin, peizazhin dhe mjetet.
A ka piktura një funksion në shoqërinë e sotme? Nëse po, cili është funksioni i saj?
Vlozer: Po. E besoj që ka një funksion, por jo në përmasa të mëdha. Funksioni i pikturës është i përhapur kudo. Çdo piktor ka rrymën, idetë, kompozimet dhe fantazitë që dallojnë artin e tij.
Na flisni pak për jetën e artistit në mërgim. Cilat kanë qenë peripecitë që keni hasur si artist në mërgim? Është e lehtë të jesh piktor shqiptar në Amerikë?
Vlozer: Jeta e artistit në mërgim është e shuajtur gjer në masën 95 përqind. Pra nëse ai rilind, kjo do të jetë në sajë të ëndrrave të tij. Që të bëhesh artist duhet t’i kesh xhepat plot. Nuk duhet të bësh as dhe një punë tjetër, përveçse t’i dedikohesh rrugës së artit, pasionit dhe talentit që ke si artist. Në mërgim unë nuk kisha mundësinë që të vazhdoja ëndrrën time. Duke dashur të mbaja familjen dhe të edukoja fëmijët, doemos që iu nënshtrova fatit të kundërt duke punuar me orar dhe pa orar, shtatë ditët e javës. Amerika t’i jep mundësitë për t’u bërë dikushi në të gjitha fushat e jetës, u sakrifikova unë që fituan fëmijët e mi.
A do duhej dhe a do mundej shteti shqiptar që të mbështesi piktorët? Nëse po, për cilin shkak?
Vlozer: Politikanët shqiptarë nuk interesohen për artistët shqiptarë të çdo fushe, kudo që ata ndodhen nëpër botë. Nuk ka shans që artistët emigrantë të ndihmohen ose të stimulohen nga udhëheqësit shqiptarë. Çdo artist sot mundohet të gjejë vetveten.
A keni ndonjë këshillë për fillestarët e pikturës?
Vlozer: Ajo që unë mendoj për fillestarët së pari është talenti. Së dyti, mendoj të hap kurse në pikturë, arkitekturë, histori dhe mjeshtëri arti. Kurset do u ofrohen falas emigrantëve shqiptarë dhe shumë të tjerëve, disa orë në javë.(fotografite mund t’i shihni ne Facebook-dalip Greca)

DEKRIMINALIZIMI I SHTETIT DHE DREJTËSISË SHQIPTARE FILLON NGA KTHIMI I PRONAVE

October 30, 2015 by dgreca

ÇELËS PËR TË LUFTUAR KORRUPSIONIN E LIGJËRUAR JANË GJYKATA E STRASBURGUT, FMN, BANKA BOTËRORE DHE AMBASADORËT/
Nga Ing. Isuf BODO/*
Kthimi fizik i pronave pronarëve të vërtetë, në zonat bregdetare Vlorë Sarandë, është hapi i parë nga duhet të fillojë dekriminalizomit të Shtetit dhe drejtësisë Shqiptare.
Qeveria Shqiptare dhe kryetari i saj Z.Edi Rama, me një propagandë të intensifikuar në shkallën më të lartë, por duke e shkelur me të dy këmbët Kushtetutën, flasin se projekt-ligji i hartuar prej Ministrit të Drejtësisë z. Nasip Naço dhe Drejtoreshes së AKKP znj. Sonila Qato, sikur ai do ta zgjidhi problemin e pronave.
Hipokrizia duket që në emërtimin e ligjit të ri duke e quajtur Ligji i trajtimit të pronave. Ky ligj mohon kthimin fizik të pronës të shtetëzuar nga regjimi i kaluar dhe merr përsipër të mbrojë grabitjet dhe abuzimet e bëra nga pushtetarët me pronat në këto 25 vjet pluralizëm.
Kryeministri Z.Edi Rama në ditët fushatës elektorale për pushtet në fjalimet e tij u qau hallin pronarëve të vërtetë duke theksuar se janë sorollatur padrejtësisht për 23 vjet. Marja e maxhorancës në këto dy vjet treguan se deklaratat e tij për pronën ishin të pa sinqerta.
Drafti i Qeverisë e shkel Kushtetutën, mohon përfundimisht të drejtën e pronës, instalon sistemin e vjedhjes së pronës, duke e çuar shoqërinë shqiptare në shkatërrim të plotë. Kërkesa e qeverisë Shqiptare për pezullimin e vendimeve të Gjykatës Europiane të të Drejtave të Njeriut, ka për qëllim që problemin e pronave ta mbylli padrejtësisht. Por a do te pajtohet Strasburgu me Qeverine Shqiptare? Mendoj që jo, edhe pse per Shqipërinë Strasburgu në krahasim me vendet e tjera ish komuniste, ka ndenjur i frenuar. Kjo mund të jetë pasojë e personave shqiptarë që punojnë në ato struktura dhe që komandohen më lehtë nga politikanët e Tiranës, por kjo nuk mund të zgjasi sepse Gjykata e të Drejtave të Njeriut në Strasburg nuk është gjykatë politike, por Gjykatë e ligjeve të drejtësisë. Vendimet e Strasburgut për pronat e detyrojnë Shtetin Shqiptar të shpërblejë në para pronarët për mos kthimin e pronës; Qeverisë Shqiptare, kjo zgjidhje nuk i pëlqen. Fajtorë janë drejtuesit e Qeverive që kanë lejuar dhe vazhdojnë të lejojnë grabitjen e pronave, duke legalizuar çdo pushtim, vjedhje dhe ndërtim pa leje, duke e keqësuar situatën. Deklarata e Ministrisë se Drejtësisë se fatura që vjen nga Strasburgu është e lartë dhe mund të falimentojë shtetin, është e vërtetë, por në këto kushte Ministri i Drejtësisë Nasip Naço dhe Kryetare e AKKP znj. Sonila Qato duhet të kuptojë se çdo pronë që Qeveria Shqiptare nuk ja kthen të zotit, Gjykata e Strasburgut e kthen në faturë financiare dhe kjo faturë do të paguhet me çmimet e tregut dhe jo me çmimet e reduktuara që dëshiron AKKP. Kjo është mohim i drejtësisë. Prandaj nëse Kryeministri, nuk dëshiron falimnetimin e drejtësisë dhe të Shtetit Shqiptar duhet te çlirojnë pronat nga aktet NUL dhe pushtimet e bëra pas vitit 1991 dhe të kthejnë fizikisht pronën tek pronari , ti kthejnë atij të drejtën e posedimit të mohuar arbitrarisht nga shteti. Me ligjet aktuale çdo pronar që mund të ankohet në Strasburg për pronën e shpronësuar nga diktatura, do ta fitojë gjyqin si dhe kompensimin me vlerën reale të tregut sepse këto janë modele drejtësie dhe strasburgu nuk mund te veprojë me dy standard. Kjo duket të jetë shkaku pse Qeveria kthen përgjigje nëpërmjet kërkesës së saj se Strasburgu nuk duhet më për ne.
Eshtë fakt që pas vitit 1991Shteti u çmontua dhe u instalua korrupsioni me pronat, institucionet filluan të funksionojnë për të krijuar konflikte në popull. Konkretisht shumë objekte shtetërore ose ushtarake, ndërtuar në tokat e pronarëve në periudhenë 1945-1990 shteti i ka nxjerr në ankand duke i përjashtuar pronarët edhe pse ata kanë paraqitur kërkesat për kthimin e tyre. Kjo është realizuar nëpërmjet komisionit të kthimit të pronave dhe AKKP që i ka mbajtur peng dhe nuk ju ka kthyer përgjigje pronarit për njohjen e tokës.Më vonë pas shitjes së objektit qeveria ka shitur edhe tokën she shumë herë edhe sipërfaqe funksionale për ndërtesa që nuk mund të lishin asnjë funksion veçse për të justifikuar vjedhjen e truallit Kështu Qeveria ka stimuluar korrupsion dhe ka favorizuar njerzit e afërt me qeveritarët. Personat e tretë që kanë fituar me ato vendime janë të ndërgjegjshëm se ajo pronë nuk është e tyre dhe është marrë me akte pa bazë kushtetuese dhe një ditë do ta dorëzojnë, ashtu siç u dorëzuan pronat e përfituara nga reforma agrare e Enver Hoxhës.
Sot zgjidhja e pronës kërkon guxim, ndershmëri dhe patriotizëm nga Kryeministri dhe kryetari i opozitës, kërkon që ata të jenë të çliruar nga interesat personale dhe mbi të gjitha nga politika për të siguruar votat duke prishur strukturën ligjore dhe historike të pronës në Shqipëri. Prona dhe drejtësia duhet të të kushtëzohet dhe monitorohet nga ndërkombëtarët, por jo siç është bërë deri sot për të marrë disa million euro projekte për dekriminalizoimin dhe për të bërë një vrimë në ujë ashtu siç u bë me projektin për regjistrimin e pronave në 26 fshatra te Bregdetit, ku OSBE asgjesoi 1.5 milion Euro të BE. Me kaq ose edhe me më pak fonde, nëse shqyrtohet propozimi i shoqatave të pronarëve do të realizohet një punë e ndershme, duke e zgjidhur problemim e pronës sipas standardeve Europiane, në të gjithë Shqipërinë. Çelësi është Gjykata e Strasburgut dhe ndërkombëtarët. Vendimet që pritet të vijnë nga Strasburgu janë një kontribut që Qeveria ta kuptojë se po ecën në rrugë të gabuar për zgjidhjen e problemit të pronës. Sa më shpejt të veprojnë aq më shpejt do të zgjidhet problemi pronës në Shqipëri dhe pas saj do të vijë stabiliteti, zhvillimi dhe përparimi.

Ing. Isuf BODO
*Pronar nga fshati Dukat Rrethi Vlorë
Tiranë, 30.10.2015

Adresa : Rr. Perlat Rexhepi, Pallati Jeshil Nr.6, Kati 10-të, ap.48.
Cel. 069 40 17 174

Bugajski: Bllokimi i institucioneve dëmton stabilitetin e Kosovës

October 30, 2015 by dgreca

Analisti i Ballkanit, Janusz Bugajski, thotë se bllokimi i institucioneve nga opozita në Kosovë, vë në rrezik stabilitetin e vendit. Por zoti Bugajski, studiues në Qendrën për Analiza të Politikave Evropiane, fajëson edhe qeverinë që nuk ka diskutuar dhe shpjeguar hapur hollësitë e marrëveshjeve. Në një intervistë për Zërin e Amerikës, zoti Bugajski thotë se gjendja e krijuar në Kosovë u jep argumente atyre që thonë se ajo është një shtet i dështuar. Në bisedën me kolegen Keida Kostreci, analisti Bugajski analizon edhe situatën e përgjithshme në rajon dhe ndikimin që po përpiqet të ushtrojë Rusia.
Zëri i Amerikës: Zoti Bugajski, Kosova sapo ka nënshkruar Marrëveshjen për Stabilizim Asociim me Bashkimin Evropian që në të ardhmen afatgjatë do të sjellë përfitime për vendin dhe qytetarët e tij. Por çfarë tregon fakti që kjo arritje u la në hije nga tensionet politike mes opozitës dhe qeverisë dhe përplasjeve në parlament?
Janusz Bugajski: Mendoj se tregon nivelin e lartë të zhgënjimit si në shoqërinë e Kosovës por edhe përçarjet e thella politike që po ndodhin në Kosovë. Është pothuajse e njëjta gjendje që kam parë në Shqipëri gjatë viteve: polarizim, dyshime, mosbesim. Dhe për fat të keq opozita në Kosovë po bën një lojë që do të thoja se në të ardhmen afatgjatë e dëmton stabilitetin e vendit dhe e kam fjalën për bllokimin e institucioneve, madje jo vetëm bllokim por sabotim të institucioneve, që në një farë mënyre i diskrediton këto institucione, diskrediton çdo parti politike në sytë e publikut dhe kjo është më e keqja që mund të bësh. Institucionet duhet të funksionojnë pavarësisht nga kundërshtimet ndaj politikave të qeverisë dhe debate duhet të bëhen brenda strukturës së institucioneve, pra në parlament. Do të thoja që në një kohë kur Kosova po shënon përparim drejt Bashkimit Evropian, bllokimi i parlamentit, e frenon, e dëmton dhe e vonon atë proces.
Zëri i Amerikës: Le ta zbërthejmë këtë që po thoni ju: ju po flisni për mënyrat se si opozita po e shpreh kundërshtimin ndaj qeverisë. Në fillim le të diskutojmë për metodat që do të sugjeronit ju për t’i shprehur këto kundërshtime dhe më pas për argumentet që ata kanë…
Janusz Bugajski: Debati për marrëveshjen me Serbinë duhet të bëhet i hapur në parlament sado që të zgjasë, të bëhet në arenën publike. Nuk e ka fajin vetëm opozita. Unë mendoj se qeveria ka faj që nuk ia ka shpjeguar publikut, parlamentit, hollësitë e këtyre marrëveshjeve dhe se çfarë do të sjellin ato. Kjo krijon dyshime, akuza se qeveria po fsheh diçka, se ky mund të jetë hapi parë drejt ndarjes, ose një strukturë e ngjashme me atë të Bosnje-Hercegovinës. Kjo lejon shumë hapësirë për spekullim. Unë do të doja të shihja një debat të hapur dhe publik në parlament, por edhe në media.
Zëri i Amerikës: Shkaku i krizës është kërkesa e opozitës për t’u tërhequr nga këto marrëveshje me Serbinë dhe Malin e Zi. A mendoni se këto kërkesa janë të arsyeshme?
Janusz Bugajski: Të kesh një mendim të tillë për marrëveshjet, është diçka e arsyeshme. Nëse Kosova nuk përfiton prej tyre, sigurisht qeveria duhet t’i ndryshojë, t’u rikthehet atyre. Por ne nuk e dimë nëse Kosova do të përfitojë prej tyre, nëse ato nuk diskutohen dhe shpjegohen hapur. Opozita duhet të shpjegojë se pse është kinder chattier marrëveshjeve në arenën publike. Nuk mund thjesht të bllokojë një institucion ku mund të diskutohen këto çështje. Problemi që kam unë është se nëse bllokohet institucioni, bllokohet edhe debati dhe si rezultat nuk ka përparim. Përveç kësaj bllokohen edhe ligje të tjera siç janë hapat e rëndësishme për MSA-në. Parlamenti duhet të funksionojë që të mund të miratojë ligje të ndryshme që të bëjë përparim në rrugën drejt Bashkimit Evropian.
Zëri i Amerikës: Por këto marrëveshje janë arritur pas një procesi me Bashkimin Evropian dhe Serbinë, ka pasur negociata delikate, shumë takime. Nëse hap këtë debat, mund të krijohet përshtypja se mund të ketë ndonjë shteg për ndryshim, por ndoshta kjo mundësi nuk ekziston sepse Bashkimi Evropian mund të thotë jo. A është ky një skinnier realist?
Janusz Bugajski: Opozita pretendon se marrëveshja nuk është diskutuar kurrë në parlament dhe sipas Kushtetutës, sipas procedurave, duhet të diskutohet në parlament, para se të nënshkruhet çfarëdo lloj marrëveshjeje. Ky është problemi që kam unë me qeverinë. Problemi që kam me opozitën është se si mund të kesh një diskutim kur bllokon pikërisht institucionin ku duhet të bëhet diskutimi. Me siguri që ka një mënyrë për të dalë nga kjo gjendje dhe unë shpresoj që me nismën e presidentes Jahjaga, ata të arrijnë në një marrëveshje që të glen dhe ta bisedojnë këtë çështje hapur dhe në mënyrë të arsyeshme. Dhe mendoj që duhet të angazhohen edhe Bashkimi Evropian dhe Shtetet e Bashkuara. Mendoj se Shtetet e Bashkuara duhet të luajnë një rol më të madh për t’u shpjeguar kosovarëve se pse nëse kjo është e vërtetë, pse kjo marrëveshje është pozitive për Kosovën, pse do ta çojë vendin përpara. Është e qartë që ne, që administrata amerikane nuk e sheh këtë marrëveshje si ndarje të Kosovës, përkundrazi do të kontribuojë për legjitimitetin e Kosovës në arenën ndërkombëtare. Por kjo duhet të shpjegohet. Në këtë moment jemi në fazën e sloganeve, në vend të thelbit.
Zëri i Amerikës: Ju e përmendët që ekziston frika e ndarjes dhe kthimit në një Bosnje të dytë, por nga perspektiva juaj a përbën kjo marrëveshje ndonjë rrezik, a e njihni ju përmbajtjen e saj? E kam fjalën për stabilitetin.
Janusz Bugajski: E njoh mirë marrëveshjen. Nuk shoh ndonjë mundësi në këtë moment se mund të kthehet në një Bosnje tjetër. Në Kosovë ka një balancë krejt të ndryshme të popullsisë. Popullsia shqiptare e Kosovës është një shumicë dërrmuese. Popullsia serbe është pakicë, diçka nën tetë për qind. Në Bosnjë bëhet fjalë për tre kombe që e konsiderojnë veten shtetformuese. Në Kosovo nuk ka një kombësi që është shtetformuese, por nuk ka një ndarje si në Bosnje qoftë administrative ose përsa i taken identitetit. Pakicat kanë të drejta, sipas plant Ahtisaari, sipas Kushtetutës. Çështja është nëse Asociacioni i Komunave serbe mund të kthehet në ndonjë strukturë administrative që mund të bllokojë qeverinë qendrore, që mund të bllokojë Kosovën si shtet integral. Një gjë e tillë duhet të parandalohet shprehimisht: që çfarëdolloj asociacioni të jetë, nuk mund të kthehet në një njësi të veçantë apo rajon autonom brenda Kosovës. Kjo duhet të bëhet absolutisht e qartë.
Zëri i Amerikës: Mosmarrëveshjet janë thelluar sidomos nga aktet e dhunës në parlament, gazi lotsjellës …
Janusz Bugajski: Sigurisht që kjo e ka polarizuar atmosferën. Unë isha atje (në Kosovë) së fundmi dhe pa dyshim është një atmosferë e polarizuar. Edhe thjesht të përpiqesh t’i bësh njerëzit të debatojnë për çështje të thjeshta, sheh një pasion, një zemërim të madh. Dhe kjo nuk krijon një përshtypje të mirë për Kosovën në shkallë ndërkombëtare. Do të thoja madje, që kjo u jep material atyre që thonë se Kosova nuk është një shtet i vërtetë, është një shtet i dështuar. Dhe këtë e dëgjoj gjithnjë e më shpesh në rajon: Ndoshta ky shtet nuk funksionon siç duhet po nuk pati mbështetjen e ndërkombëtarëve. Dhe kështu u jep argumenta nacionalistëve serbë dhe imperialistëve rusë.
Zëri i Amerikës: Opozita thotë që nëse qeveria nuk tërhiqet nga marrëveshjet, zgjidhja e vetme do të ishin zgjedhje të parakohëshme. A mendoni se kjo do të ishte zgjidhja e duhur, zgjidhje e mundshme?
Janusz Bugajski: Zgjidhja më e mirë do të ishte kthimi në parlament, të ndiqet kushtetuta, të debatohen çështje të rëndësishme si kjo marrëveshje dhe t’i kthehen punës. Unë nuk besoj tek bojkotimi i institucioneve demokratike. Zgjedhje të parakohëshme, nëse të gjithë bien dakord, në rregull, por ndonjëherë zgjedhjet janë një mënyrë për t’i zvarritur gjërat, pa zgjidhur asgjë. Herët a vonë, shumica duhet të formojë një qeveri koalicioni, duhet të ulesh në parlament, të diskutosh dhe miratosh ligje, politika dhe të ecësh përpara. Kjo nuk po ndodh dhe është shumë negative për Kosovën.
Zëri i Amerikës: Le t’i hedhim tani një vështrim rajonit, vendeve fqinjë. Në Mal të Zi ka pasur protesta të opozitës dhe siç e dini, kriza politike në Maqedoni është thelluar. A shihni këtu ndonjë lidhje me atë që po ndodh në Kosovo, më shumë në kuptimin e kontekstit rajonal?
Janusz Bugajski: Nuk më duket se ka ndonjë dorë konspirative prapa gjithë këtyre protestave, siç po përpiqen ta paraqesin disa. Por shikoj disa elementë të përbashkët në secilin vend të cilët nuk mund të injorohen. Dhe këto janë: Korrupsion i gjerë, gjendje e vështirë dhe stanjacion ekonomik ( mjaft të shohësh sesa shqiptarë nga Shqipëria app Kosova po përpiqen të line vendin me valën e fundit të emigracionit ), mungesë besimi tek institucionet politike (dhe kjo nuk ka ndihmuar në Kosovë), në disa rate, edhe abuzime nga ana e qeverisë, siç kemi parë në Maqedoni, bazuar tek akuzat e opozitës. Të gjithë kata faktorë së bashku ndërkohë që rajoni nuk po livid me shpejtësinë e duhur drejt integrimit në Bashkimin Evropian dhe njerëzit po vuajnë ekonomikisht, krijojnë një situatë ndezëse që mund të përdoret, shfrytëzohet nga pal të ndryshme, si nga faktorë radikalë të brendshëm por edhe nga disa fuqi të huaja dhe këtu hyn në lojë Rusia. Siç e dini, kryeministri Gjukanoviç ka deklaruar – dhe unë mendoj se ka të drejtë – se ka një element rus në disa nga këto protesta, domethënë për Rusinë, Mali i Zi është pothuajse si një vijë e kuqe. Mali i Zi është i angazhuar të hyjë në NATO dhe ndoshta në takimin e lartë të Varshavës vitin që vjen, do ta marry ftesën. Një gjë e tillë, do të ishte e papëlqyer për Rusinë. Russia e ka kritikuar Gjukanoviçin dhe Potgoricën ashpër. Dhe siç është shprehur ai (Gjukanoviç) ka lëvizje, palë të shumëllojshme që po përpiqen të destabilizojnë qeverinë. Ka edhe faktorë të tjerë, si për shembull në Bosnje-Hercegovinë ekziston rreziku i referenedumin për ndarje, për pavarësi nga Republic Serbe që jo vetëm do të destabilizonte Bosnjën, por mund të tërhiqte edhe Serbinë dhe Kroacinë në konflikt. Mendoj se Bosnja dhe Maqedonia janë pikat më të debut të radiant. Besoj se Kosova, nëse zgjidh situatën politike, është një shtet mjaft homogjen, ka mbështetje të madhe ndërkombëtare. Në Macedonia, kombinimi i korrupsionit, abuzimi i politikës dhe intensifikimi i tensioned etnike krijon një situatë jashtëzakonisht të ndezur. Siç e dini, popullsia shqiptare po bëhet gjithnjë e më e pakënaqur me ngecjen në Macedonia, për shkak të mosmarrëveshjes me Greqinë për emrin që do të thotë mosmarrëveshje për anëtarësim në organizatat ndërkombëtare.(VOA)

Kosovë-Betohen 170 ushtarë të FSK

October 30, 2015 by dgreca

PRISHTINË, 30 Tetor 2015/ Forcës së Sigurisë së Kosovës iu shtuan sot edhe 170 ushtarë të rinj, të cilët u betuan pas certifikimit me rastin e përfundimin me sukses të trajnimit bazik. Ceremonia e betimit dhe certifikimit u zhvillua në kazermën “Skënderbeu” të Komandës së Doktrinës dhe Stërvitjes së FSK-së, në Ferizaj. Rekrutët e rinj, të brezit të dytë 2015, do të shërbejnë në kuadër të gjitha njësiteve të FSK-së në Kosovë./b.j/