Archives for March 2018

“Nata e Zjarreve” në Prekaz

March 8, 2018 by dgreca

-Kryeministri Haradinaj në “Natën e Zjarreve” në Prekaz: Liria jonë ishte e shtrenjtë!/

07 03 2018 ZKM 3 (8) 07 03 2018 ZKM 3 (1) 07 03 2018 ZKM 3 (9) 07 03 2018 ZKM 3 (11) 07 03 2018 ZKM 3 (2)

PREKAZ, 7 Mars 2018-Gazeta DIELLI/Me “Natën e Zjarreve” në Prekaz, është përmbyllur manifestimi gjithëpopullor për shënimin e 20 vjetorit të “Epopesë së UÇK-së”, në kuadër të aktivitete që janë organizuar nën patronatin e Kryeministrit Ramush Haradinaj.
Fillimisht në Kompleksin Memorial në Prekaz, janë ndezur flakadanët e lirisë, ndërsa në Sheshin “Adem Jashari” në Skenderaj, është mbajtur manifestimi përmbyllës i “Epopesë së UÇK-së”.
Para të pranishmëve të shumtë, kryeministri Haradinaj, kujtoi Komandantin Legjendar Adem Jashari, Familjen Jashari dhe gjithë të rënët për liri, duke thënë se Kosova është me fat që e ka Familjen Jashari, por edhe brezin e ri të kësaj familje të shtrenjtë.
“Baca Rifat më herët tha se nuk ka pasuri më të madhe sesa populli që di ta çmoj lirinë. Kjo u pa me prezencën tuaj të madhe në ndezjen e zjarreve dhe tani këtu në këtë manifestim. Është diçka e rrallë në krejt popujt e botës, e ne ndoshta pse e kemi në mesin tonë, ndoshta harrojmë t’i shohim krejt dimensionet e asaj se çka kemi në mesin tonë. Edhe sot e kemi në mesin tonë Ademin, Hamzën, Shabanin e ri, e kemi Bekimin, Bashkimin, Lulin, Muratin, e kemi brezin e djemve tonë, por e kemi edhe bacën Rifat që na prinë. Zoti është i madh që na e fali këtë Familje dhe sot e kemi në mesin tonë. Është e drejtë e Zotit, sepse po këta tre breza u flijuan për liri, po këta tre breza sot janë dëshmitarë të asaj se liria jonë ishte e shtrenjtë, se liria jonë ishte plotë jetë të njerëzve tanë më të dashur, më të mirë. Sot bashkohemi kështu t’i kujtojmë ata që ranë për liri, Komandantin Legjendar Adem Jashari, Familjen Jashari dhe gjithë të rënët për liri dhe njëkohësisht të dimë se jemi në tokën tonë, në atdheun tonë dhe duhet ta mbrojmë lirinë tonë”, tha kryeministri Haradinaj.
Kryeministri Haradinaj falënderoi kryetarin e Komunës së Skenderajt Bekim Jashari dhe gjithë të pranishmit për pjesëmarrje në këtë manifestim./b.j/

A është Islamizmi i pranishëm në Kosovë?

March 7, 2018 by dgreca

Is Islamism present in Kosovo?/

Nga Skënder Buçpapaj/Kjo pyetje lind nga fakti se sot 96% e popullsisë së Kosovës është me prejardhje nga familje myslimane. Shumica e tyre janë shqiptarë.Përgjigjen më të drejtë mund ta japë bashkëjetesa e traditave dhe e aktualitetit në këtë hapësirë.Prej dy mijë vitesh shqiptarët janë katolikë ose të krishterë perëndimorë.

Prej rreth një mijë vitesh, pra, nga viti 1054, kur u bë ndarja në Kishë Perëndimore dhe Kishë Lindore, një pjesë e konsiderueshme e shqiptarëve u bënë ortodoksë.

Prej katër shekujsh, një pjesë e madhe e shqiptarëve u bënë myslimanë. Kalimi në këtë praktikë fetare ndodhi kur kjo hapësirë zyrtarisht qeverisej nga Perandoria Myslimane Otomane.

Edhe gjatë kësaj periudhe tek shqiptarët vepruan më shumë ligjet lokale të quajtura kanune, ligje të hartuara nga princat katolikë. Këto ligje vazhduan t’i rregullojnë marrëdhëniet e shqiptarëve, të ruajnë gjuhën, zakonet, traditat dhe invidualitetin e tyre kombëtar pavarësisht se janë katolikë, ortodoksë, myslimanë apo ateistë.

Në Shekullin XIX Kosova u bë qendra kryesore e Lëvizjes Kombëtare Shqiptare për Pavarësi. Në Kosovë u zhvilluan betejat më të fuqishme kundër Perandorisë Otomane dhe kundër fqinjve sllavë kolonialistë.

Kjo lëvizje u udhëhoq nga idetë e Rilindjes Kombëtare Shqiptare. Motoja frymëzuese e Rilindjes Kombëtare Shqiptare ishte «Feja e shqiptarit është shqiptaria». Kështu u ruajt vëllazëria shqiptare.

Fqinjët e shqiptarëve, kryesisht ata ballkanas, e kanë përdorur përkatësinë islame të shqiptarëve si prektest për të justifikuar copëtimin e atdheut të shqiptarëve. Përkatësia islame është përdorur atëherë për t’i identifikuar shqiptarët me turqit dhe për t’i justifikuar padrejtësitë monstruoze ndaj shqiptarëve.

Edhe Millosheviçi këtë pretekst shpalli në fund të Shekullit XX.

Gjatë periudhës pas Luftës së Parë Botërore, Kosova u sundua nga autoritetet socialiste në Republikën Socialiste Federative të Jugosllavisë (RSFJ). Gjatë kësaj periudhe, shqiptarët e Kosovë u shekullarizuan vazhdimisht.

Propaganda zyrtare e asaj kohe i konsideronte fondamentalistë islamikë shqiptarët që kërkonin republikë në kuadrin e Jugosllavisë.

Fuqitë e Mëdha në Shekullin XIX dhe në fillim të Shekullit XX i kanë mbështetur fqinjtë e shqiptarëve në arritjen e qëllimeve të tyre. Në fund të Shekullit XX, Amerika, në krye të NATO-s, nuk e pranoi pretekstin e Millosheviçit. Prej gati njëzet vjetësh, Kosova është vend i çliruar. Prej dhjetë vjetësh Kosova është shtet me njohje të gjerë ndërkombëtare. Për këtë Kosova i është mirënjohëse Zotit dhe Amerikës. Bill Clinton, kur mori vendimin për të çliruar Kosovën tha se ne po marrim në mbrojtje një popull mysliman evropian.

Me islamizëm në kohën e sotme përgjithësisht kuptohet islami ekstrem. Në Kosovë praktikohet islami tradicional shqiptar, islami i moderuar. Ai dallohet për marrëdhëniet e shkëlqyera ndërfetare, një realitet shqiptar, unikal në botë. Në gjithë historinë e shqiptarëve nuk është shënuar as incidenti më i vogël ndërfetar.

Ndjenjat e shqiptarëve ndaj përkatësisë fetare të popujve të tjerë e kanë kaluar me sukses shembullor provën e tyre në qëndrimin e tyre ndaj hebrejve.

Lind pyetja: Atëherë pse një numër shqiptarësh myslimanë nga Kosova u bënë pjesë e ISIS-it?

Kosova, si shumë vende të tjera, u zu në befasi. Individë të veçuar apo grupe të vogla të rinjsh u rekrutuan dhe u dërguan në Siri dhe Irak. Rekrutuesit e tyre ishin klerikë myslimanë vahabistë. Koha tregoi se islami ekstrem nuk ka shanse në Kosovë.

Të rinjtë e sotëm të Kosovës janë fëmijët e luftës të Kosovës, të ngulitur në kujtesën e njerëzimit gjatë viteve 1998-1999. Ata janë lindur dhe rritur me filozofinë e Presidentit Ibrahim Rugova për një Kosovë të pavarur dhe sovrane, në marrëdhënie sa më të mira me fqinjët, për një Kosovë të integruar në Bashkimin Evropian dhe në NATO, si dhe në miqësi të përjetshme me Amerikën.

***

Is Islamism present in Kosovo?

This question arises from the fact that today, 96% of Kosovo’s population are from Muslim family backgrounds. Most of them are ethnic Albanians.

The most direct answer can be given by the coexistence of the traditions and the actuality in this region.

Since two thousand years, Albanians have been of Catholic or Western Christian denomination.

Since about a thousand years, then, from 1054, when it became part of the Western Church and the Eastern Church, a considerable part of the Albanians became Orthodox.

Since four centuries, a large part of Albanians became Muslims. The transition to this religious practice occurred when this region was officially governed by the Ottoman Muslim Empire.

Even during this period, Albanians acted more on local laws called canons, laws drafted by Catholic princes. These laws continued to regulate Albanian relations, preserve their national language, customs, traditions and national affiliation regardless of being Catholic, Orthodox, Muslim, or atheistic.

In the nineteenth century Kosovo became the center of the Albanian National Movement for Independence. In Kosovo, the most severel battles against the Ottoman Empire and against the colonial Slavic neighbors took place.

This movement was led by the ideas of the Albanian National Renaissance. The inspirational motto of the Albanian National Renaissance was “The Albanian religion is Albanianism.” Thus the Albanian brotherhood was preserved.

Neighbors of Albanians, mostly Balkans, have used the Islamic denomination of Albanians as pretext to justify the shattering of the homeland of the Albanians. Islamic affiliation was then used to identify Albanians with Turks and to justify monstrous injustices against Albanians.

Milosevic also proclaimed this pretext at the end of the twentieth century.

During the period after World War II, Kosovo was governed by secular socialist authorities in the Socialist Federal Republic of Yugoslavia (SFRY). During that period, Kosovars became more secularized. Official propaganda regarded as Islamic fundamentalists Albanians seeking a republic in the framework of Yugoslavia.

The Great Powers in the 19th and early 20th centuries have supported the Albanians’ neighbors in achieving their goals. At the end of the twentieth century, America, at the helm of NATO, did not accept the Milosevic pretext.

Since nearly twenty years, Kosovo is a liberated country. Since ten years, Kosovo is a state with broad international recognition. For this, Kosovo is grateful to God and America. Bill Clinton, when making the decision to liberate Kosovo, said that we are defending a Muslim European population.

Islamism at this time, is generally understood as extreme Islam.

In Kosovo traditional Albanian Islam is practiced, a form of moderate Islam. It is distinguished for excellent interfaith relations, an Albanian reality, unique in the world. There has not even been a small inter-religious incident in all history of Albanians.

The sentiments of Albanians to the religious affiliation of other peoples have successfully passed exemplary proof in their attitude towards the Jews.

The question is: Why then did a number of Muslim Albanians from Kosovo become part of ISIS?

Kosovo, like many other countries, was caught by surprise. Separated individuals or small groups of young people were recruited and sent to Syria and Iraq. Their recruits were Wahhabi Muslim clerics. Time indicated that extreme Islam has no chance in Kosovo.

Today’s young people in Kosovo are Kosovo’s war children, embedded in the memory of humanity during 1998-1999. They were born and raised with the philosophy of President Ibrahim Rugova for an independent and sovereign Kosovo, in a better relationship with its neighbors, for an integrated Kosovo in the European Union and NATO, and in everlasting friendship with America.

Dy përvjetorë, dy figura të paharruara

March 7, 2018 by dgreca

Nga Reshat Kripa*/Ne këto shkrime do të përqëndrohem në dy figura të paharruara që mua më kanë mbetur në kujtesën time të pavdekshme. Shkrimi i parë, i bërë në kuadër të 90 vjetorit te lindjes së saj, është për motrën time, Fatushe Kripa (Vlora), Tushi, siç e thërrisnim ne dhe me këtë emër do ta përshkruaj tashti e tutje. (Së bashku në foto). Ka lindur më 8 mars 1928 në Vlorë. Ishte e katërta nga motrat e mia pas Lirisë, Qamilesë dhe Dritës. Si dhe motrat e saja shkollën fillore e kreu në qytetin e Vlorës në vitet 1935– 1940. Po në vitin 1940 filloi edhe shkollën e mesme, kësaj here në Tiranë në shkollën pedagogjike femërore “ Nana Mbretëreshë “, që tashti kishte marrë emrin “ Nana Skanderbeg “, ku ishte edhe Drita. Ishte një nxënëse e nivelit të lartë. Ishte sistematike në përgatitjen e studimeve, gjë që e ruajti edhe kur doli në punë.

Kur familja jonë u dëbua për motive politike pa asnjë argument për në Vlorë, Tushi ndenji me Dritën për të përfunduar shkollën, të cilën e mbaroi në vitin 1948. Atë vit i doli bursa për shkollën e lartë në Jugosllavi, por prishja e marëdhënieve me të e bënë që të kthehej në Vlorë. Në atë kohë ishim në gjendje të vështirë ekonomike. Ishte periudha e krizës së bukës. Racioni ishte 400 gram bukë për të papunët dhe 600 gram për të punësuarit. Përveç kësaj ky racion ishte bukë misri.

Fillimisht filloi punë në Bankën e Shtetit Shqiptar. Në shtatorin e vitit 1948 u emërua mësuese e klasës së tretë në shkollën Nr. 4. Në shtator 1949 kaloi mësuese në klasën e parë të shkollës Nr. 3. Në verën e vitit 1950 bëri një kurs dy mujor për mësuese dhe u emërua mësuese e gjuhë–letërsisë në shkollën 7 vjeçare të Skelës. Në vitin 1952 emërohet në shkollën 7 vjeçare të Bishanit në buzë të lumit Vjosë. Kuptohet që një veprim i tillë u bë për motive politike.

Në periudhën 1953 – 1957 kreu me sukses fakultetin pedagogjik në degën gjuhë – letërsi me korespondencë. Në shtatorin e vitit 1955 emërohet në shkollën modelore ku qëndroi deri në vitin 1964, vit në të cilin u martua.

Vitet 1950 – 1961 ishin vitet më të vështira për familjen tonë. Unë dhe im vëlla Besniku ndodheshim në burg. Më kujtohet çasti i arrestimit tim. Tushi doli jashtë portës dhe duke më përqafuar më tha:

– Mbahu i fortë!

Këto fjalë më dhanë forcë kur qëndroja në qelitë e sigurimit, apo kur meresha në pyetje nga hetuesit. Më kujtohet edhe çasti i kthimit tim në Vlorë, kur u lirova pas pesë vitesh. Kur mbërrita në stacionin e autobuzit më priste babai. Atëherë banonim në lagjen Varosh në shtëpinë e Thoma Shytit. Nuk kishim bërë veç fare pak hapa, kur vjen Tushi dhe më përqafon duke derdhur lotët. Në atë moment edhe unë u përlota. Babai na pa dhe foli:- Mjaft tani! Lërini lotët për në shtëpi.

E njëjta skenë u përsërit edhe në dhjetorin e vitit 1961, kur u lirua Besniku. Kishim dalë për ta pritur unë, Qamilea dhe Tushi. Besua ishte dobësuar jashtë mase. Përveç kësaj ishte edhe i sëmurë. Një gjendje e tillë i preku shumë si Tushin ashtu edhe Qamilen. Të dyja filluan të lotonin dhe m’u desh mua t’u flisja për të pushuar.

Në këto vite u çfaq karakteri i vërtetë i Tushit. U çfaq vetmohimi dhe sakrifica e saj e pa treguar. Nuk na u nda në çdo vend që ishim duke filluar që nga Nizhaveci i Maliqit në Gosë të Vogël të Kavajës, nga Ura Vajgurore në Shtyllas të Fierit, nga Bulqiza në Rinas, nga Zadrima në Divjakë, nga Bubullima në Thumanë, nga burgu i Vlorës në atë të Tiranës. Në çdo gërxhe dhe shkrepa që na shpinin, ajo na ndiqte nga prapa, deri sa na kthyen shëndoshë e mirë në gjirin e familjes.

Edhe pas lirimit Tushi u bë kujdestarja e jonë, mësuesja e jonë. Kur u liruam ruanim ende mentalitetin e burgut, një mentalitet i ndryshëm nga ai që sundonte në jetën e përditëshme të njerëzve. Ishte merita e saj që na përshtati me mentalitetin e ri, që na shpëtoi nga një gabim i dytë që do të na kushtonte shumë shtrenjtë si neve ashtu edhe gjithë familjes.

Në korrik 1964 martohet me Xhevdet Vlorën, nipin e Ismail Qemal Vlorës, babait të pavarësisë së Shqipërisë. Si rezultat i martesës u lindën dy fëmijë Ada më 21 prill 1965 dhe Qemali, ose Luli siç e thërrasin të gjithë, më 6 shtator 1966.

Tushi vazhdoi punën e saj si mësuese gjuhe dhe letërsie nëpër shkolla të ndryshme të kryeqytetit si “ Kushtrimi i Lirisë “ dhe “ 1 Qershori “ ku doli edhe në pension në vitin 1978. Pjesën tjetër të jetës e kaloi duke u kujdesur që fëmijtë të mësonin sa më mirë dhe të bëheshin njerëz të devotshëm dhe ata ia shpërblyen në të njëjtën mënyrë.

Në vitin 2002 pësoi një ishemi cerebrale që e dëmtoi shumë dhe që pas pak muajsh u përsërit duke e lënë përfundimisht në shtrat. Në këtë mënyrë lëngoi për pesë vjet. Por kujdesi i fëmijve ishte i paparë. I caktuan një grua që i shërbente dhe i plotësonte çdo dëshirë që ajo kishte.. Së fundi më 16 janar 2007 mbylli sytë dhe u nis për në parajsën që i takonte. Ishte një humbje e madhe për të gjithë ne. Humbëm motrën tonë të dashur që kishte sakrifikuar gjithçka për familjen.

***

MBESA-JAROSHKAShkrimi i dytë i përket mbesës sime, në 50 vjetorin e lindjes, pikërisht 20 vjet më vonë se tezja e saj, motra e përmendur më sipër. Bëhet fjalë për Jaroshka Pelingun (Murati) që ne të gjithë e thërrisnim Oshka. Origjina e emrit të saj ka një histori të veçantë. Disa muaj më parë se të lindte ajo, prindërit e saj Hysen dhe Drita Pelingu kishin shkuar në një festival që zhvillohej në Budapest. Atje u kishte rënë në sy një vajzë e vogël që shiste gështenja të pjekura në rrugë. Ishte një vajzë shumë e bukur. E pyetën për emrin. “Jaroshka’ i ishte përgjigjur ajo. Ky emër iu mbeti në mendje dhe ia vunë vajzës së tyre.

Oshka lindi në Tiranë më 8 mars 1948. Shkollën 7 vjeçare dhe atë të mesme e kreu në Liceun Artistik “ Jordan Misja “ ku u diplomua për violinë në vitin 1966. Pikërisht atë vit ne na kishte vdekur nëna. Jaroshkën e emëruan mësuese muzike në shkollën “ Qemal Gorishova “ në Vlorë. Erdhi të banonte te ne. Shpejt me sjelljen e saj fitoi simpatinë e kolegëve të tjerë të shkollës. Ishte gëzimi i familjes tonë në ato vite kur vdekja e nënës na kishte shkaktuar një zbrazëtirë të madhe.

Në një farë mënyre mënyre ajo u bë shkak që të na hiqej sado pak hidhërimi ynë dhe veçanërisht mua dhe bashkëshortes sime, me të cilën ishin pothuajse bashkëmoshatare. U lidhëm në mënyrë të veçantë me të. Bisedonim për çështje të ndryshme nga të gjitha fushat e jetës, shkonim në kinema, teatër apo estradë. Ndonjëherë shkonim në ndonjë pistë vallzimi, ku hanim edhe ndonjë pastë apo akullore, sipas të ardhurave që kishim.

Në Vlorë Jaroshka qëndroi katër vjet, deri në verën e vitit 1970, kur mundi të transferohej pranë familjes, duke u emëruar si violiniste në orkestrën e Radio Televivizionit Shqiptar. Në këtë punë vazhdoi për shumë vjet deri sa kaloi në diskotekën e radios, ku punoi deri në ditën që doli në pension. Jaroshka mundi të mbaronte edhe Universitetin e Tiranës në degën gjuhë – letërsi me korespondencë. U martua me Ferdinand Muratin, ose Fojdin siç e thërrisnin, një redaktor në televizionin shqiptar, nga Elbasani. Fojdi ishte një djalë i mirë, i përkushtuar për familjen. Si rezultat i martesës iu lindën dy fëmijë, një djalë Erioni dhe një vajzë Orjana.

Erioni mbaroi shkollën e mesme. Drita me Hysenin, duke mos patur vetë djalë, u lidhën jashtë mase me të. Mund të themi pa hezitim se ishin ata që e rritën. Erioni zinte një vend të veçantë në zemrat e tyre, njëlloj si dikur babai im që u lidh me djalin tim, Tanin, pas vdekjes së nënës. Në vitin 1997 ai mori rrugën e emigracionit duke përfunduar në Francë. Atje u njoh me një franceze, Viktorian, me të cilën u martua dhe u lindi një vajzë Dea. Erjoni tani banon në Tiranë. Orjana mbaroi shkollën e mesme në Tiranë. Pastaj u rregjistrua dhe filloi studimet në Universitetin e Bukureshtit. Atje u njoh me Johanin me të cilin u martua. Por fati nuk i eci. Një sëmundje e rëndë e ndau nga jeta në një moshë fare të re, në vitin 2012.Disa muaj më pars, në të njejtin vit, u nda nga jeta edhe e ëma, Oshka, e cila vuante edhe ajo nga e njejta sëmundje me të bijën.

Këto humbje të rënda ndikuan tepër në zemrën e motrës time. Dritës, e cila i mbylli sytë dhe shkoi pranë tyre më 3 tetor 2013. Por dhimbjen më të madhe e ndjeu Ora, vajza e dyte e familjes, e cila brenda një viti humbi tre njerëzit më të dashur për të.

* “Historia e familjes Kripa”

Metodat alternative të mësimdhënies të gjuhës shqipe në diasporë

March 7, 2018 by dgreca

Nga Rafael Floqi/

Të nderuar e të respektuar, mësues, ish- mësues ( siç jam edhe vet), gëzuar, 7 Marsin ditën tuaj. Në këtë ditë ne ju nderojmë ju, për punën e kontributin tuaj të madh që keni dhënë, jepni e do të jepni për mësimin e gjuhës sonë të pastër shqipe. Të asaj gjuhe që na e lanë amanet të parët dhe detyra jonë është ta përcjellim, ashtu të pastër tek brezat e ardhshëm.Ndaj jam i mendimit se sot duhet më shumë përkushtim së bashku me të gjithë mësimdhënësit, për ruajtjen e identitetit tonë, këtu ku ndodhemi, në SHBA. Uroj dhe është shumë e nevojshme të vazhdojë, dhe të jetësohet edhe marrëveshja e nënshkruar për mësimin e gjuhës shqipe në diasporë, në mes Shqipërisë dhe Kosovës, por duhen të shtohen edhe përpjekjet e të gjithë intelektualëve të diasporës.

Disa javë më parë, gjatë takimit të ministrit të diasporës z. Pandeli Majko në Miçigan, ne e pyetëm për planet që kanë për të modernizuar mësimin e shqipes në Diasporë. Ai kishte mosdijeni të plotë. Në fakt, ka shumë paqartësi për këtë çështje dhe mungesa të rëndësishme. Megjithatë ministri u tregua dashamirës që idetë që kisha t’ia parashtroja me shkrim. Edhe pse ambasadorja Filloreta Faber, më njoftoi se nuk ka pasur kërkesa nga shkollat shqipe të Miçiganit për libra shkollore, si abetare, libra këndimi, etj . Unë e informova se me gjithë rëndësinë e këtyre teksteve nga mësueset e shkollave shqipe ( ato që janë aktive ) mësova se ato kanë gjetur mënyra të tjera duke blerë libra në Amazon si “Discovering Albanian” nga Linda Mëniku and Héctor Campos, që mund jenë më metodike e praktike për nxënësit që jetojnë në një vend të huaj, pasi metodika e mësimdhënies është e ndryshme, nga mësimi i shkrimit dhe këndimit për vogëlushët që gjenden në vendlindje.

Më poshtë po shtroj disa teza për rrugët e reja, se si të bëhet mësimdhënia e gjuhës shqipe në diasporë, në kohën e sotme, ku digjitalizimi është pjesë e jetës të fëmijëve dhe ata i zotërojnë lehtësisht, kompjuterin, tabletat, I-pad-et, apo telefonat e zgjuar, ne duhet t’u drejtohemi këtyre mjeteve për të qenë më lehtësisht me afër nxënësve, për mësimin e gjuhës. Natyrisht, nuk ka Siri apo Alexa që të zëvendësojë fjalën e mësuesit. Shkollat, apo kurset plotësuese ku zhvillohet mësim në shqip vetëm një herë në javë, ndihmojnë, sado pak, sidomos me nxënës që dinë shqip nga prindërit, familja, gjyshërit, por janë të mangëta dhe jo të efektshme, sidomos me fëmijët që flasin pak shqip.

1 . Shkollat Charter

Një lajm mjaft i bukur erdhi këto ditë nga z. Mark Gjonaj. Ai njoftoi hapjen e një “charter school” në gjuhën shqipe, sipas modelit të shkollave për latinos në NY. “Jam krenar, tha ai, që njoftoj ngritjen e shkollës së parë dygjuhëshe në Shtetet e Bashkuara. Ajo do të hapet këtë shtator, duke filluar që nga programi i kopshtit të fëmijëve,” tha Gjonaj. “Do të jetë një shkollë publike ku gjysma e mësimit do të bëhet në anglisht dhe gjysma në shqip; kjo do të vazhdojë deri në klasën e tetë. Pra, fjala është për 5 ditë në javë dhe me orar të plotë gjatë gjithë vitit shkollor. Është e vetmja mënyrë që ne të ruajmë gjuhën tonë,” njoftoi ai. Kjo është një gjë mjaft e mire pozitive. Këtë ide e kishte hedhur nja dy vjet më parë edhe një njohës i sistemit të arsimit, këtu në Miçigan, Dr. Fran Ivezaj, por pas një mbledhjeje informuese asgjë s’u bë më tej. Nuk e di ku ngeci projekti, por fakti, që në Nju Jork po realizohet, tregon se me më shumë këmbëngulje e dije, mund të arrihet, të realizohet, pasi fondet mund të gjenden, edhe pse vetë shteti amerikan investon në këto tipe shkolla dhe kuadri mësimdhënës nuk mungon.

Mësimi i shqipes on-line

Por si mund të bëhet, diçka me e thjeshtë dhe më me pak shpenzime? Sidomos, në sistemin amerikan për nxënës nga 10 – 18 vjeç, të Middle School ose High School. Disa nga miqtë mi mësues në shkollat amerikane, japin përkatësisht lëndët e tyre në shkollat amerikane, si kurse on-line gjatë vitit shkollor apo gjatë pushimeve të verës, kjo për lëndë që kërkohen për kredite mësimore, sipas kurikulës së këtyre shkollave. Këtu lind pyetja , a mund të bëhen përpjekje që gjuha shqipe të futet si gjuhë fakultative dhe të jepet on-line, duke pasur dhe kredite përkatëse që dhe nxënësit të jenë më të interesuar? Nuk di sa e realizueshme është kjo gjë, por këtë mënyrë lypset ta shohim si një mundësi, ndaj e shtroj dhe si pyetje.

Librat për mësimin e shqipes si gjuhë e dytë

Ministria e Arsimit dhe ajo e Diasporës thonë se sjellin libra mësimorë, por këto libra shkollore nuk janë të hartuar për mësimdhënien e shqipes si gjuhë të dytë apo mësim plotësues. Një libër mjaft interesant i hartuar nga dy profesorë të nderuar është ai i prof. Gjovalin Shkurtajt dhe prof. Enver Hysës i kushtuar studentëve dhe shqiptarëve jashtë atdheut i titulluar “Gjuha Shqipe për të huajt dhe shqiptarët jashtë atdheut” që u ribotua sërish nga shtëpia botuese “Toena” . “Prof. Shkurtaj në përshkrimin që i bën librit, sqaron se ky libër u shërben dhe u drejtohet, gjithashtu, edhe atyre që shqipen nuk e kanë gjuhë të nënës, porse dëshirojnë ta nxënë atë, që duan të jenë në gjendje të lexojnë, të flasin dhe të shkruajnë shqip. Libri mund të përdoret nga mësues të gjuhës shqipe në diasporën shqiptare dhe mund të përdoret edhe pa mësues. Ai ka të gjitha lehtësitë dhe shkallëzimin e nevojshëm e metodik të lëndës, që të mund të kuptohet e të zbatohet edhe nga ata që nuk kanë mundësi të gjejnë një mësues. Nuk po ndalem më gjatë në metodikën e tij , por shtoj atë ,se ky libër në bashkëpunim me autorët me pak investime mund të digjitalizohet si Kindle book.

Softuerët dhe aplikacionet

Një rrugë tjetër mendoj me e efektshme për nxënës nga 10 -18 vjeç do të ishte bashkëpunimi me kompani të njohura në këtë fushë, si: Roseta Stone, apo Pimsleur, apo dhe aplikacionet si Duolingo apo Memrise, që janë aplikacione për smartphone për mësimet e gjuhëve ndërkombëtare. Nëpërmjet tyre mund të bëhet mësimi i shqipes në mënyrë digjitale. Ato kushtojnë më pak sesa librat që shtypen dhe kanë vështirësi në shpërndarje. ( kujtoj pengesat që i bëjnë në kufi librave shqip në Preshevë apo Greqi). Mendoj se kërkohet pasion dhe frymë praktike për mësimin e gjuhës shqipe. Duolingo për shembull është një aplikacion pa pagesë për Android. Duhet të mos harrojmë se nga pikëpamja e biznesit të këtyre kompanive, gjuha shqipe është një gjuhë e vogël, në kuptimin që flitet nga më pak se 10 milion vetë. Ndaj duhet të sugjeroj një angazhim shtetëror, një mbështetje me pagesa për kompaninë dhe me persona të caktuar që të njohin mirë gjuhën, ashtu dhe programimin. Unë kam bërë hapat e parë, duke kontaktuar këtë kompani për ta parë, nëse ekziston një mundësi e tillë.

Rosetta Stone është një softuer për mësimin e gjuhëve të prodhuara nga Rosetta Stone, Ltd. Emri i saj është një aluzion në Gurin e Rozetës me mbishkrime në gjuhë të shumëfishta greqisht dhe në gjuhën egjiptiane me shkrime piktorike që ndihmuan arkeologët të deshifronin hieroglifet e gjuhës së lashtë egjiptiane, duke e krahasuar atë me mbishkrimet greke.
Softueri i Rosetta Stone, përdor një kombinim të imazhit, tekstit dhe zërit, që vështirësohen me rritjen e progresit të nxënies, me qëllimin e mësimit të termave të ndryshme të fjalorit dhe funksioneve gramatikore në mënyrë intuitive, pa stërvitje ose përkthime. Metoda e tyre është e vlerësuar me çmime, dhe quhet metoda Dynamic Immersion (Të zhytjes dinamike në gjuhë). Qëllimi është që nxënësit të mësojmë një gjuhë në të njëjtën mënyrën se si mësohen gjuhët e para, apo gjuha e nënës. Megjithatë ka një ndryshim psikologjik me mësimin e një gjuhe nga fëmijëria deri në moshën 10- vjeçare. P.sh. kjo shpjegohet, sesi dhe pse në një ambient të njëjtë gjuhësor p.sh. fëmijët shqiptarë në SHBA nuk kanë theks dhe, sado të përpiqen të rriturit do të kenë një farë theksi apo aksenti.

Por si është organizuar një njësi mësimore në Rosetta Stone?

Ka kohë që besohet se fëmijët janë më të aftë të mësojnë një gjuhë të dytë. Në të vërtetë, nuk është se fëmijët mësojnë gjuhën më mirë se të rriturit, por se të rriturit dhe fëmijët mësojnë gjuhën ndryshe. Duke kuptuar këto dallime dhe duke bërë rregullime në procesin e të mësuarit, të gjithë njerëzit mund të fitojnë një gjuhë të dytë, pa marrë parasysh moshën e tyre. Por megjithatë ka dallime të dukshme në mënyrën se si truri i rritur përpunon një gjuhë të huaj kur krahasohet me trurin e një fëmije.

Metodat për fëmijët dhe adoleshentët

Dr. Paul Thompson nga UCLA përdorte imazhe të MRI dhe teknologji animacioni për të parë se cilat pjesë e trurit përdorin të rriturit dhe fëmijët, kur mësojnë një gjuhë të dytë. Ajo që u zbulua ishte se fëmijët përdorin një pjesë të trurit të tyre të quajtur “zona e thellë motorike”. “Zona e thellë motorike” e trurit është përgjegjëse për proceset e pa vetëdijshme, si pastrimi i dhëmbëve ose veshja. Për fëmijët, përpunimi i një gjuhe të re është natyrë e dytë. Të rriturit e procedojnë gjuhën në një pjesë më aktive të trurit, që do të thotë se ata mendojnë me më shumë me ndërgjegje për gjuhën, në vend që të jenë intuitivë. Kjo është arsyeja që duket se fëmijët fitojnë një gjuhë të dytë më shpejt sesa të rriturit, për shkak të standardeve të ndryshme të aftësisë midis të rriturve dhe fëmijëve. Fëmijët kanë një fjalor më të vogël dhe është e lehtë për të mësuar mjaftueshëm një gjuhë të dytë për të komunikuar për nevojat e tyre. Të rriturit kanë një fjalor shumë më të gjerë dhe mendojnë dhe komunikojnë në mënyra më komplekse sesa fëmijët. Kjo do të thotë se atyre u merr më gjatë për të fituar aftësinë për të komunikuar në mënyrë efektive në një gjuhë të dytë. Megjithëse duket se fëmijët e mësojnë gjuhën më shpejt se të rriturit dhe adoleshentët. Një arsye tjetër e mitit që fëmijët mësojnë gjuhët e dyta më lehtë sesa të rriturit është për shkak të aftësisë së fëmijës për të përshtatur shqiptimin e duhur të një gjuhe. Është e vërtetë, që sa më i vogël të jetë fëmija, kur fillon të mësojë një gjuhë të dytë, aq më mirë është shqiptimi i gjuhës që mësohet. Të rriturve u duhet një kohë dhe me e vështirë për adaptimin e shqiptimit të një gjuhe të huaj dhe janë më pak të aftë se sa një fëmijë që ka aftësinë të flasë një gjuhë të dytë me theksin e duhur. Prandaj për shkak se fëmijët dhe të rriturit mësojnë ndryshe dhe përdorin pjesë të ndryshme të trurit për të përpunuar gjuhën, dhe mënyra se si mësohet një gjuhë të dytë duhet të ndryshojnë gjithashtu. Kështu p.sh. metoda e Rosetta Stone përbëhet nga dhjetë grupe prej katër imazhesh, secili me një fjalë ose fjali shoqëruese të shkruar dhe folur me zë nga një folës i gjuhës amtare. Në çdo leksion ekzistojnë, gjithashtu, grupe ushtrimesh që testojnë dëgjimin, leximin dhe të folurin (për të cilat kompjuteri duhet të ketë edhe një mikrofon). Për gjuhët që përdorin alfabetin latin, ka edhe ushtrime me shkrim. Në të gjitha njësitë mësimore, mësimi i fundit është një rishikim i gjithë mësimeve të mëparshme. Çdo mësim paraardhës përfaqësohet nga një grup imazhesh. Nuk ka udhëzime për gramatikë ose udhëzime të përfshira me softuerin. I vetmi dokumentacion është një manual me versione me shkrim të frazave dhe një indeks fjalësh.

Tani ka shumë ankesa anekdotike dhe marketingu për efektivitetin e metodave të ndryshme të mësimit të gjuhëve, por zakonisht, ka shumë pak prova shkencore për të mbështetur pretendimet e tyre. Për këtë, kështu në një studim për të gjetur, se sa kohë duhet për të mësuar një gjuhë krahasuar me ekuivalentin e mësimit një semestri në kolegj, me aplikacionin Duolingo, për shembull duhet mesatarisht, rreth 34 orë. Kjo sugjeron që Duolingo është më efektiv, sesa një kurs kolegji. Studimi është bërë nga një ekip kërkimor që vlerësoi më parë efektivitetin e metodave të tjera të tilla si Rosetta Stone. Duhet të theksohet se u deshën 55 orë studim me Rosetta Stone për të arritur ekuivalentin e një semestri mësimi të një gjuhe në kolegj. Kështu pra, Duolingo, jo vetëm që është pa pagesë, ndërsa Rosetta Stone, është me pagesë, por ky studim sugjeron se ajo është metodë më e shpejtë, por sidoqoftë ka edhe dallime në mes këtyre metodave.

Për fëmijët më të vegjël ekspozimi i tyre në një gjuhë të dytë në shtëpi, si dhe në shkollë është thelbësore për mësimin e gjuhës. Këndimi i këngëve, leximi i librave dhe përsëritja e fjalëve të huaja janë të gjitha mjetet e dobishme për të ndihmuar një fëmijë të mësojë një gjuhë të re. Nxënësit më të moshuar, mund të kenë vështirësi të mësojnë në një mjedis tradicional të klasës. Nga kjo del konkluzioni se gjuha shqipe duhet mësuar me një metodë të zhytjes në gjuhën shqipe tek fëmijët e moshave të reja, ndërsa zbatimi i metodave klasike që i drejtohen një moshe më të madhe. Si rrjedhojë një metodë si Roseta Stone është më e afërt dhe më e lehtë për fëmijët e vegjël.

P.sh një përdorues i rritur i të dyja metodave thoshte se ai kishte shqiptim më të saktë dhe pothuajse të përsosur me Roseta Stone, kështu, shton ai, unë isha në gjendje të kuptoja se çfarë po thosha dhe unë po të ndieja se kisha mësuar diçka. Por ajo çka ajo që Rosetta Stone në të vërtetë po më mësonte ishte vetëm se si të “imitoja” një drejtues të gjuhës, me fraza të shprehura me fjali që nuk i kuptoja gjithmonë kur i thosha. Një pjesë e problemit është se Rosetta Stone nuk ju jep ndonjë ndihmë me pjesë të fjalës, as nuk të jep ndonjë ide, në se a keni bërë ndonjë gabim apo jo me një përkthim korrektues. Vendosja e një ‘X’ në foto nuk më tregon se e ke shkuar keq, por nuk tregon sepse. Ndërsa Duolingo, edhe pse , ka fjali dhe fotografi, por ka edhe përkthime të secilës fjalë ose fjali. Kjo besoj se është e rëndësishme, sepse duke pasur formulimin e saktë si në gjuhën tuaj amtare dhe në gjuhën tuaj të mësimit, ju tregon pikërisht se ku keni bere gabim – dhe mund ta korrigjoni atë. Duolingo tërheq vëmendjen tuaj në pjesë të fjalës si dhe në funksionin e secilës fjalë, duke krijuar menjëherë një fjali, që është paksa ndryshe, çdo herë që mëson, duke përforcuar kështu të kuptuarit e një fjale dhe si mund, dhe nuk duhet të përdoret ajo në një fjali e vetme, ose në kombinim me një numër fjalish”. Një nxënës mund të mësojë vetëm, nëse mund të zbulojë gabimet dhe të gjejë mënyrat për t’i korrigjuar ato, pasi kur ia ke vënë në dukje ndihmon nxënësin të kuptojë se çfarë është e gabuar dhe çfarë s’duhet të bëjë me gabimin. Pra, duket se DuoLingo ka përparësitë e saj j dhe duhet kërkuar bashkëpunim për të futur edhe mësimin e shqipes, pasi krijon kështu mundësi edhe për vetmësim.

6 Televizioni dhe mediat audiovizive

TV i Shqiptarëve të Amerikës prej disa vitesh po përpiqet të japë një kontribut me përrallat multiplikative në dy gjuhë. Por ky është vetëm një hap. Ne kemi plane për krijimin e një cikli videosh në Youtube që do të ndihmonte më thellë në mësimin e gjuhës shqipe. Nga sa kemi vënë re disa cikle me DVD si të “Luajmë shkollash “të prodhuar nga Ministria e Arsimit u drejtohen fëmijëve që dinë mirë shqipen, dhe i mungon pedagogjia e mësimdhënies për nxënësit e diasporës.

Këto ishin disa ide, që desha t’i ndaja me ju para se t’ia sugjeroja një auditori më të gjerë, me synimin për të gjetur metodologji dhe praktika moderne për mësimin e gjuhës shqipe në diasporë pasi një komb ngrihet midis kombeve të tjera përmes vlerave të larta të tij. Kombi ynë nuk do t’i kishte këto vlera, nëse njerëzit e tij të shquar do ta braktisnin identitetin e vet.

8 MARS 2018, ARTISTËT SHQIPTARO-AMERIKANË EKSPOZOJNË NË STAMFORD

March 7, 2018 by dgreca

8 MARS 2018, ARTISTËT SHQIPTARO-AMERIKANË EKSPOZOJNË NË STAMFORD/

Të Enjten me 8 Mars , në orën 6 e 30 deri në 9 .00 pm,hapete në Stamford ekspozita e artistëve shqiptaro-amerikanë. Kjo ekspozite hapet në perkujtimin e vepres madheshtore te Heroit tone Kombetar Skenderbeu.

Grupi i artistëve pjesmarrës përbëhet nga : Adriatik Balilaj, Alkan Nallbani, Astrit Tota, Bashkim Ahmeti, Dashamir Gurabardhi, Gazmend Bakalli, George Pali, Ilene Africk, Ilir Hasku, Nazmi Hoxha, Vasil Rakaj, Zef Qersaqi.

ADRESA:

GR Art GALLERY: 1086 Long Ridge Rd. Stamford, CT 06903

Tel- 203-2747497