Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Archives for March 2018

A po bëhën skenare të rrezikshme për Kosovën?

by

Nga Skënder MULLIQI/A po thurën  skenare  për dhe rreth Kosovës, të cilat janë  bërë të rrezikshme për  shtetin  më të ri në Evropë,  dhe janë bërë  të rrezikshme  në përgjithësi  për çështjën nacionale ? Kosova duket tashmë ashiqare së pas vdekjës së presidentit ,  Ibrahim Rugova ka mbetur pa lidership, ka mbetur në duar të një klase politike e cila haptazi i ka qitë interesat e veta para interesit të përgjthshem.Disa figura politike janë ngritur mbi shtetin dhe mbi ligjet e Kosovës.Këtu vlen për ta vequar  presidentin e vendit ,Hashim Thaçin një figurë kontraverse politike, i cili i ka marrë të gjitha kompetencat që nga viti 2007 kur PDK-ja mori primatin e partisë së parë në Kosovë, dhe partisë e cila e drejtoi  shtetin për dy mandate më koalicione .Gjatë kësaj kohe Thaçi u bë alfa dhe omega e politikës kosovare. Ai diktoi politikën sipas kutit dhe interesit të tij në mënyre  mjeshtërore, duke e margjinizuar  shumë  kuvendin si institucionin më të lartë të shtetit.Udhëhoqi bisedimet më palën serbe dhe mori  vendime   jo sa duhet transparente të cilat rezultuan më shumë në dëm të Kosovës së sa në dobi të saj .Nënshkroi marrveshje të cilët ishte dashur të bëhën më koncensenzus nacional  e nuk i bëri , si marrveshja e Demarkacionit më Mal të Zi dhe” Zajednica”.Këto marrveshje e afruan ndjeshem Serbinë kah BE-ja , kurse Kosova mbeti po thuaj  duar thatë.Lojëra e fundit politike   e Thaçit  ishte për mua  skenari  i tij më Vuqiqin për ta bërë punë të kryer  Asociacionin e Komunave më Shumicë  serbe në veri, më  kompetenca vendimarrëse, dhe për ta qitur në plan të dytë ratifikimin e Demarkacionit  ku Kosova humbi 8200 hektarë tokë me Mal te Zi.Fill pas takimit të presidentit Thaçi më Vuqiqin në Bruksel dhe takimet e tij tinzare ne Amerikë siq flitët në koluare për ndarje të Kosovës, erdhi arrestimi i Marko Gjuriqit në veri të Mitrovicës, i cili hyri ilegalisht në Kosovë.Sikur ky arrestim të ishte bërë në një kohë dhe rrethanë tjetër politike  , ka qenë gjithqka në rregull, apo do të ishte në rregull që Gjuriq më të arrestuar në veri ,të kthehet për Serbi, e jo të bëhën spektakle duke e sjelluar atë në Prishtinë, e pastaj të ekstradohet për Serbi shumë shpejt. Thaçi duket ashiqare së është bërë më shumë agresiv pas raportit  të Dick Martit, i cili raport  ngre akuza  karshi tij për krime lufte. Nga ky raport edhe u formua Gjykata Speciale për krime të luftës në Kosovë  më seli  në Hagë .Përsonat të cilët u përfolën në opinion së janë kandidatë  për tu paraqitur si të dyshuar para kësaj gjykate gjatë këtij viti, tentuan që  ta shfuqizojnë Gjykatën Speciale më një vendim të ri të kuvendit , pasi që vet e kishin pranuar punën  e gjykatës  në vitin 2015. Kjo solli një gjendje të tendosur më miqët tanë ndërkombëtar të cilët dërguan mesazhe të qarta së nuk  do  të luhet lehtë  më Marrveshje Ndërkombëtare .Presidenti i zgjedhur më vota të LDK-se, Hashim Thaçi ishte promotori i nismës për shfuqizimin e gjykatës për ta shpëtuar lekurën e vet. Ai është  ngritë mbi institucionet duke i marre kompetancat sikur të ishim shtet presidencial e jo që jemi përcaktuar për shtet parlamentar.

 Nuk është hera e parë që zyrtarët më të lartë   të Serbisë  të futën në Kosovë pa lejën e organeve tona .Disa herë kan hy pas luftës presidentet e shtetit serb, kryepopet dhe zyrtarë tjerë të cilët edhe kan marrë guximin të përdorin fjalor luftënxites e destabilizues karshi Kosovës. Provokimet e fundit të kreut shovenist serb ishin treni më ikonografi fashiste i cili u ndalua të hyn në Kosovë më shumë nga Amerika ,së në pyetje ishte  reputacioni i saj në arenën ndërkombetare .Provokimet Serbia nuk i ndali kurrë në veri.Më këto provokime  të inicuara nga Beogradi zyrtar edhe arriti që Kosova mos ta këtë kontrollin mbi këtë pjesë të vendit.Serbët vunë barrikada mbi lumin Iber sa herë që deshtën dhe ju hyri në funksion ajo punë .Këta kriminelë janë duke bërë që shumë kohë   rendin dhe ligjin në veri të Mitrovicës, më qëllim të ndarjës mbi baza etnike ,më bekimin deri diku edhe të Evropës. Atë që nuk arriti Millosheviqi më luftë , po i arrijnë gradualisht këto objektiva serbët  grabitqare ti realizojnë në kushte të paqës , që është  dëmi më i madh që po i bëhët Kosovës. Duhet të jemi të vetëdijshem së miqët tanë të cilët na ndihmuan ta kemi shtetin tonë pas 90 vitesh të okupimit, i kan interesat e veta strategjike edhe më shtetet tjera në rajon .Kjo gjë nuk  po kuptohet apo nuk po dëshirohet të kuptohet nga kjo elitë politike.

Ka zëra që kjo qeveri duhet të rrezohet pas largimit nga kuvendi të Listës Serbe  e dirigjuar nga Beogradi. Në këtë situatë politike duket së nuk do të ishte  dashur të ndodhë të shkojmë prap në zgjedhje shumë  të kushtueshme ,dhe të cilat nuk po sjellin ndonjë efekt pozitiv veq prodhimit të krizave  politike, ekonomike e institucionale . Ka shumë gjasa që grupin e rezervuar të Listës Serbe prej 10 deputeteve  nese nuk kthehen, e ka gjasa qe po, më kushte shtesë,ta zëvëndësojnë të ikurit nga LVV , ose ka paralajmërime së edhe LDK-e sipas deklaratave të disa  zyrtarëve të lartë të  saj , të bëhët pjesë e koalicionit qeverisës.Në zgjedhje të reja  nuk duhet të shkohet pa u bërë  edhe  reforma zgjedhore  shumë e nevojshme  për vendin , e të cilën reformë po e pengojnë strukturat në krye të  partive politike, së kjo gjë  po ju leverdisë për të mbetur sa më gjatë  në pushtet.  Ndoshta rënjën e qeverisë nga faktori politik shqiptarë e dëshiron vet partneri i koalicionit PDK-ja , e cila ka pësuar rënje të madhe në zgjedhjet  fundit nacionale e lokale , e po kërkon  mbijetesën   politike të saj   përmes  zgjedhjeve  të jashtëzakonshme të cilat  po ndodhë dy herë radhazi  të mbahen  …

SHBA: Kosova dhe Serbia, normalizim me dialog

by

-SHBA: Kosova dhe Serbia, normalizim marrëdhëniesh nëpërmjet dialogut/

1 shba

-Shtetet e Bashkuara të Amerikës janë të gatshme për të mbështetur të gjitha palët në bisedimet e Dialogut/

Gazeta DIELLI nga korrespondenti në Kosovë Behlul Jashari

PRISHTINË, 28 Mars 2018/ Kosova dhe Serbia duhen të përqëndrohen në normalizimin e marrëdhënieve nëpërmjet dialogut të udhëhequr nga BE-ja, thekson një Komunikatë për medie e Heather Nauert, Zëdhënëse e DASH -Washington, DC – të 27 mars, 2018, dërguar sot nga Ambasada e Shteteve të Bashkuara të Amerikës në Kosovë:

Komunikatë për medie

Heather Nauert

Zëdhënësja e DASH

Washington, DC

27 mars, 2018

28 mars, 2018

ARRESTIMI I I ZYRTARIT SERB NË KOSOVË

Shtetet e Bashkuara të Amerikës dënojnë fuqishëm ngjarjet e djeshme në Mitrovicë, të cilat panevojshëm ngrejnë tensione dhe kërcënojnë stabilitetin rajonal. I nxisim të gjitha palët që të shmangin përshkallëzimin e mëtejmë të situatës dhe të veprojnë me urtësi dhe të zgjidhin mospajtimet në mënyrë paqësore. Për të krijuar paqe dhe stabilitet të qëndrueshëm në Ballkan, Kosova dhe Serbia duhen të përqëndrohen në normalizimin e marrëdhënieve nëpërmjet dialogut të udhëhequr nga BE-ja. Shtetet e Bashkuara janë të gatshme për të mbështetur të gjitha palët në bisedimet e Dialogut.

Press Statement

Heather Nauert

Department Spokesperson

Washington, DC

March 27,2018

March 28, 2018

ARREST OF SERBIAN OFFICIAL IN KOSOVO

The United States strongly condemns yesterday’s events in Mitrovica, which unnecessarily heighten tensions and threaten regional stability. We urge all parties to avoid further escalation of the situation, and to act calmly and resolve disputes peacefully. To create lasting peace and stability in the Balkans, both Kosovo and Serbia need to focus on normalizing relations through the EU-led Dialogue. The United States stands ready to support all parties in Dialogue negotiations.

UDHËTIM PËR TEK “ Haxhi Bektash Veliu “

by

Hagia Sophia ne StambollShkroi : Mynyr Z.Nazifi/

Si fëmijë, gjithënjë ka pasë qenë ëndërra e ime ta vizitoja Vëndin e Shënjtë të Haxhi Bektashit në Turqí. Kësisoji, kur Dervish Eliton Pashaj ma vuri në dukje se si Kryeministri i Turqísë Binali Yildirim e kishte ftuar Teqénë tonë ta vizitonte atë Vënd të Shënjtë si edhe të merrte pjesë në kremtimin që i bëhej në Turqí Sulltan Nevruzit e gjithashtu t’ishte e praníshme përgjatë Festivalit Sufí, unë e ndjeva veten të nderuar ta zhvilloja atë shtegtim së bashku me Z.Toni Leska duke e përfaqësuar Teqénë e Parë Bektashjane në Sh.B.A. me atë rast. Ceremonia me Prajministrin Binali YildirimDuke ua pasë dhënë gjithmonë si mësim fëmijëve të mij e gjithashtu edhe fëmijëve të tyre rëndësín’e besimit tonë Bektashjan, unë vendosa ta merrja me vete nipin tim Adrianin, i cili është një skenarist filmash Holliwood-ianë, ta ndajë me mua këtë përvojë e cila nuk paraqitet dy herë në jetë ! Kurse Toni mori me vete dy bijat e tija të reja. Udhëtimi nga Detroiti derisa arritëm në Ankara të Turqísë zgjati mbi katërmbëdhjetë orë ku kjo ishte edhe ndalesa e parë se na bashkoi edhe me qindra Muslimanë Sufí nga an’e mbanë bota. Festa e Sultan Nevrous ne PrespeGjatë darkës së parë në Turqí, grupi ynë u mblodhëm së bashku të hanim një darkë tradicionale turke si edhe të takoheshim me njeritjetrin. Ndonëse shumë nga né nuk e flisnim të njejtën gjuhë, nuk e patëm aspak të vështírë t’i gjenim si terren të përbashkët dashurinë për Haxhi Bektashin si edhe mësimet e tij !

Teqeja e Durbalis ne Greqi 1

Të nesërmen që në mëngjes, grupi ynë i përbërë nga rreth katërqind përfaqësuesish Sufí zumë vënd nëpër autobúse ta përshkonim distancën e gjatë dhe të vizitonim vëndet e shënjtë. Gjatë udhëtimit tonë e ndjeva kënaqësinë të bashkëbisedoja me shumë Bektashinj nga e gjithë bota duke u folur atyre rreth Teqésë sonë Amerikane si edhe punës së madhe të palodhur të Dervish Eliton-it në shtrirje të fushëpamjes Baba Rexheb-it lidhur me shpërndarjen sa më gjerë të mësimeve të Haxhi Bektash-it !

Teqe e Katerine Greqi 2

Mbas një udhëtimi të gjatë ndalimin e par’e bëmë tek Universiteti i Haxhi Bektash-it, njëri nga institucionet edukative më të larta turke ndërtuar për ndér të Tij ! Mbasi e përshkuam qytezën universitare ku dëgjuam edhe fjalime të ndryshme të cilat diskutonin rreth Haxhi Bektashit si edhe mësimeve të tij, grupi udhëtoi edhe disa orë të tjera derisa arritëm tek Vëndi i Shënjtë bashkëkohor i Haxhi Bektash-it. Mbasi mbërrijtëm në qytetin e ndërtuar për rreth Vëndit të Shënjtë, né hymë në Zonën e Shënjtë të vizitonim Tyrbet e Haxhi Bektashit si edhe të Ballem Sulltanit, ndër të tjera. Si një Bektashí i përkushtuar ku jeta e tij kishte si misjon të shtrijë në gjerësí mësimet e Haxhi Bektash-it, kjo qé për mua njera nga përvojat më të thella si edhe më të fuqíshme të jetës sime – një përvojë e cila më bën të ndjehem vërtet i lumturúar q’e ndava atë me nipin tim Adrian, nga që nëpërmjet bijve si edhe në vazhdim edhe fëmijëve të tyre si edhe mbështetur në respektin për besimin tonë fetár që né u mësojmë atyre, (bijve si edhe

nipave e mbesave tona), se si Haxhi Bektashi si edhe mësimet e Tij vazhdojn’edhe janë të gjallë akoma.

Ditën në vazhdim, grupi ynë përfaqësuesish Sufí, u bashkua me qindra Muslimanë nga e gjithë Turqíja të merrnim pjesë në Festivalin Sufí Kryesor. Përgjatë kësaj ngjarjeje né pamë valle cerimoniale, dëgjuam bashkëbisedime karakteri fetár, si edhe dëgjuam fjalimin e Kryeministrit Turk Binali Yildirim.

Mbas Festivalit, unë me Adrianin udhëtuam për në Maqedoní ta celebronim Sulltan Nevruz-in. Mbasi Adriani, për aq ditë sa ndëjtëm atje, u përditësua relativisht mirë lidhur me Kulturën Bektashjane, ne vendosëm ta zgjasnim disí qëndrimin tonë atje duke ndërmarrë një udhëtim jo të gjatë nëpër Greqí që të vizitonim dy vendndódhje, Teqénë Durbalis si edhe atë Katerine.

Përgjatë udhëtimit të kthimit në Sh.B.A. Adriani si edhe unë i bëmë një shtyrje prej një jave duke qëndruar në Stamboll e duke e shijuar kulturën e pasur turke – një kulturë e cila ia dí shumë për ndér Haxhi Bektashit nga që siç është thënë “ Pá Haxhi Bektash Veliun, nuk do të kishte Turqí. “ Gjatë qëndrimit në Turqí, patëm fatin të vizitonim edhe Vëndin e Shënjtë të Motrave të Imamit Hysen si edhe disa Tyrbe të tjera Bektashjane.

Në vështrim të përgjithshëm udhëtimi im për tek Vëndi i Shënjtë i Haxhi Bektash Veli-ut, ishte skajshëm m’i rëndësíshëm nga ç’e kisha përfytyruar si djal’i ri tek i mësoja fillimisht rregullat e fésë tonë të mrekullueshme. Duke ia ditur shumë për ndér Dervish Elitonit si edhe lidhjeve të Tija me organizatorët e Festivalit Turk, e ndjej gjithashtu veten time tamam të lumturuar q’e ndava këtë përvoje që paraqitet vetëm një herë përgjatë jetës … edhe me nipin tim më të moshuar. Duke u ballafaquar drejtpërsëdrejti edhe duke e kuptuar thellësisht se sa e vyer është kjo përvojë e vizitës së një Vëndi të tillë të Shënjtë, unë shpresoj që gjithsecili që do ta kryejë vetë këtë udhëtim, Zoti t’i bekojë e atyre t’u bëhet e mundur ta kryejnë këtë Pelegrinazh !

 

A duhet të shëmbet Teatri Kombëtar?

by

Nga lir Levonja/

Të paktën për ne shqiptarët duhet të ishte pyetja më naive. Jemi një vend që nuk ka as më shumë e as më pak se njëqind vjet kulturë institucionale, memorie, a histori. Dhe ta mendosh se vendet përreth kanë mijëvjeçarë. Edhe pse nga ana tjetër jemi një rracë më e vjetër se ata, më të vjetër se çifutët e gadishullit të palestinës. Mirëpo nga ana tjetër jemi armiqtë më të mëdhenj të vetvetes. Armiqtë më të egër të historisë. Kaq naivë jemi, sa…, sa kujtojmë se përshembull një gradaçelë, është më e vlefshme se një teatër kombëtar. Jemi mizorë. Sepse mendojnë se po ndërtojmë demokracinë, kur jemi tërësisht duke notuar në diktat’ ! Këtë ma rikujtoi një aktivist i çështjes kombëtare, një djalë Gjakove me emrin Zekeria Cana. Dhe ja përshembull shihni sot Kosovën, apo Dardaninë me histori të madhe, një tufë të dehurish që qeverisin dhe rrahin gjoksin me ca arrestime show, thua se kanë kapur majat. Një tufë legenësh në Tiranën e drogës, rryfshetit, plagjiaturës, pangopjes me pushtet e vjedhje që diskuton ato pak vlera artistike. Dhe ankohet si kurvat se nuk ka fonde të bëj një teatër të ri, diku a dikund. Me demek duke përdorur tokën e xanun tashmë, për ca kulla e teatro xhamash modernë. Pika që nuk u bie… ca çape të Kadri Roshit aty, vërdallë, në ato rrugina, a trotuare, janë më shumë se sharmi i ndonjë zoge zeshkane, a ndonjë kotele prej pambuku nga ato që mbajnë erë Gucci e flenë kolltuqeve të qeveriut. Në përgjithësi ne jemi një soj legenësh, pasi në statute e fjalime, themi shpesh, ishim me fat që jetuam kohën tënde. Me fat që të kishim mes nesh. Por nga ana tjetër një lloj soji epidemi që vdes të shfarosi gjithçka. Por e vërteta ajo është mor të mjerë, me fat ishim që i kishim e jetuam kohën e atyre burrave a mbretëreshave të skenës tonë. Ndaj ruaji si sytë e ballit ato që sot i quani vende ku bluan mola, ku të mbyt lagështira. Nuk ka ironi më të madhe për ne shqiptarët, që u alarmuam kur bëhej fjalë për prishjen e piramidës së diktatorit, historisë së mënxyrave. Dhe sot jemi susuar, solidarizuar me heshtjen dhe rrimë e bëjmë sehire kur një ikonë e kishës sonë artistike si Robert Ndrenika, shëtit rrugëve i trishtuar. Kur një palo legen si Edi Rama i heq të drejtën e fjalës. Ne masturbohemi nga qejfi, hokatarë, teserista, qylaxhinj, taksidarë…, të gjithë të ”doktoruar”.

Vërjani kazmën. Jeni bijë të çnderuar të atyre që dogjën e shkatërruan kishat e xhamijat më 1967-tën. Jo pak, por mbi dymijë e ca objekte kulti. Tani hiqemi sikur bëjmë ca restaurime. kemi vrarë vetveten, kemi shkatërruar vetveten me duart tona. Aq sa është groteske kur bredhim botës dhe bëjmë foto me kishat e Romës e Athinës. Tonave u bëmë shurrën në kokë. Tani kthejuni teatrove, se, nuk keni lekë…

Dhe nuk e di, se si heshtin shumë e shumë artistë të tjerë, që sot janë gjallë. Soji i tyre. Se si heshtin kur shohin se si i varin në litar. Se si i varrosin për së gjalli ata dhe brezin që në krahasim me fushat e tjera, i dhanë atij vendi sharmin e domosdoshëm për të që në bashkëkohës me si vendet e tjera të rajonit. Me të gjithë pluset dhe minuset, krijuat një industri më të vlefshme se ajo e tekstileve, e metaleve etj…, që nuk ishin asgjë tjetër, por varkat e braktisura nga vendet e kampit komunist si BRSS-ja apo Kina e Maos. Zoti u ruajt, po është tmerr t’i vësh kazmën një portreti si Serafin Fanku përshembull. Mbajini ato zgiqe me histori të madhe, reparojeni e meremetojini se të prishësh është fare kollaj.

Nëse nuk e bëni dot si qeveri jepjani fundjavës ndryshe. Toka ku ka shkelur teto Ollga është mallkim të mbulohet.

Kthejeni në një akademi ku të rinjtë të dëgjojnë se si bubullinte përshembull Piro Mani. O mishëngrënës shqiptarë…, është një epokë që nuk përsëritet më. Por në sojin tonë ka nga ata që fjalët i nxjerrin nga gishtat, me theks të huaj, dhe nesër mbrëma ngrysen ministra e presidentë. Në fakt fjala del nga ashti i zemrës. Dhe kur del, dhëmb zemra, jo mollzat e gishtave. Dhëmbin tëmthat e kokës, jo thonjtë e ngjyer.

Këtu pranë meje, ka rënë një pemë…, është shumë e madhe. Shumë e vjetër. E rrëzoi stuhia ca muaj më parë. Ajo e tmerrshmja me emrin Irma që sot e kësaj dite ka lënë akoma pa energji e shërbime të tjera Porto Ricon. Ditë më ditë shoh rreth saj njerëz. I pastrojnë anët, rënien. Megjithatë nuk është tharë, por edhe e rrëzuar lëshoi lastarët e rinj të stinës. Dhe ata i shërbejnë, megjithëse i kanë aty sharrat dhe kosat. I shërbejnë dhe nuk mërziten pse ajo me përmasat e saj ngjason me një çadër gjigande si ajo e cirkut të Tiranës.

Kurse ne të mjerët, të pa ngopur mirë me krimet e baballarëve tanë, u jemi kthyer krimeve të reja. Nuk e di se, si ”besimtarë” të mëdhenj që jemi, a do na i fali ai, i madhi mëkatet e pashtershme.? A do na mundësoj futjen në normalitetin e një kombi të vjetër sa vetë njerëzimi.? Sinqerisht nuk e di…

DY ITALITЁ DHE SFIDA QЁ DO TЁ VIJЁ

by

Shkruajtur nga Angelo Panebianco/

Pёrktheu pёr Diellin:Eugjen MERLIKA/

Nё politikё simbolet vlejnё aq sa dhe interesat. E ndonjёherё mё shumё. Ndёrmjet hamёndjeve qё bёhen pёr qeverinё ka ndonjё qё ёshtё simbolikisht e paanёshme (pёr shembull njё “qeveri e presidentit”, e mbёshtetur nga jo mosbesimi i fuqive parlamentare) dhe ndonjё tjetёr me njё pёrmbajtje tё lartё simbolike. Tё shqyrtojmё dy skenarё tё ndёrsjelltё : njё qeveri e Pesё Yjeve e mbёshtetur nga Pd dhe njё qeveri 5Yje – Lega. Ndryshimet nuk do tё ishin vetёm programatike. Sepse nё rastin e parё (qeveri 5 Yje – Pd), pёr shumё njerёz do tё ruhej iluzioni i njё farё vazhdimёsie me tё shkuarёn, me traditat politike tё Vendit. Ndёrsa nё rastin e dytё e shkuara do tё arkivohej mizorisht dhe mё tё shumtit do tё gjindeshin pёrballё asaj qё do t’a quanin njё “pёrbindёsh”, njё shkёputje rrёnjёsore nga skema mendore tё sprovuara, do t’u duhej tё pёrballonin tё panjohurёn, pa zotёruar mjetet intelektuale pёr t’a zbёrthyer e pёr t’a kuptuar atё.

Paolo Mieli (Corriere della Sera, 15 mars)  ka dokumentuar se sa i gjёrё ёshtё balli i atyre – qё njё kohё quheshin “intelektualё tё sё majtёs” – qё trysnojnё Pd pёr t’a shtyrё tё merret vesh me 5 Yjet. Me qё jo tё gjithё kёta janё tё papёrgatitur e tё paaftё pёr tё kuptuar se sa dёm do t’i sillte njё qeveri e kёtillё Vendit, mund tё arrihet nё pёrfundimin se pёr tё shpjeguar kёta qёndrime nuk ёshtё politika por psikologjia.

Tё propozohet njё qeveri 5 Yje – Pd ёshtё njё mёnyrё  pёr tё mbajtur besnikё (ose tё besohet se mbahen besnikё) tё sё shkuarёs sё tyre “burra e gra tё sё majtёs”. Njё qeveri 5 Yje – Pd – mendojnё ata – mund tё ishte, sё paku nё teori, e drejtuar ndёrmjet shinash tё sprovuara, tё ndёrpretuar nё dritёn e kategorive tё sё shkuarёs : do tё ishte – simbas tyre – njё “qeveri e sё majtёs” (e kundёrta, sidoqoftё,  e njё qeverie tё qendrёs sё djathtё e mbёshtetur nga Pd. Duhet vёnё nё dukje se ky ndёrpretim sigurues i njё qeverie 5Yje – Pd nuk do tё qarkullonte vetёm nё mjediset e t’ashtuquajturit opinion publik i sё majtёs. Votuesit e sё djathtёs do t’a quanin nё tё njёjtёn mёnyrё, pra si njё qeveri tё sё majtёs. Me njё fjalё, skenari 5Yje – Pd ёshtё mё qetёsuesi pёr tё gjithё : do tё bёhej fjalё pёr njё pёrvojё qё çon – me ndonjё mundim – nё botёn tradicionale simbolike me vetёm njё pёrmasё : atё e djathtё – e majtё.

Krejt ndryshe do t’ishte njё qeveri 5 Yje – Lega. Lindja e saj do tё pёrmbyste atё botё simbolike, do t’i nxirrte jashtё loje kategoritё tradicionale ndёrpretuese. Prandaj bёhet fjalё pёr njё hamёndje simbolikisht rrёnuese. Njё qeveri 5 Yje – Lega do t’i detyronte tё gjithё tё kuptonin se krisja politike themelore, jo vetёm n’Itali, nuk ёshtё mё ajo e majtё – e djathtё (socialistё-konservatorё) e kohёve tё bukura  nё tё cilat bota perёndimore ishte mjaft e qёndrueshme dhe e rregullt, aq sa t’i lejonte politikёs tё ndahej ndёrmjet mёdyshjeve mё shumё Shtet apo mё pak Shtet, mё shumё apo mё pak shtet shoqёror e tё tjera.

E çara themelore tani ёshtё ndёrmjet forcave qё kundёrshtojnё shoqёrinё e hapur dhe atyre qё e mbrojnё atё. E me qё shoqёria e hapur, e themeluar mbi demokracinё pёrfaqёsuese dhe ekonominё e tregut ёshtё njё prurje e pёrkatёsisё sonё botёs perёndimore, kush e kundёrshton  duhet tё kundёrshtojё edhe atё pёrkatёsi, duhet tё dobёsojё lidhjet me Evropёn dhe Shtetet e Bashkuara, duhet t’a zhvendosё hap mbas hapi Vendin drejt njё aleance me Rusinё (nёnkuptohet me shoqёritё e mbyllura).

Me qё jetojmё n’epokёn e Donald Trump-it, fatkeqёsisht, njё projekt i tillё , edhe se mund tё kёrkojё njё farё kohe pёr t’u sendёrtuar, nuk ёshtё diçka e pamundur, nuk ёshtё i parealizueshёm. Por çmimi qё Vendi do tё paguante do tё ishte tejet i lartё. Me qё jo gjithshka e keqe vjen pёr keq, vetё fakti qё flitet ose qё mundёsia e njё qeverie 5 Yje-Lega nuk quhet krejtёsisht e ngritur nё ajёr, mund t’i lejojё tё shumtёve qё ende nuk e kanё vёnё ujin nё zjarr, tё kuptojnё se cili ёshtё nё tё vёrtetё problemi italian. Problemi i vёrtetё italian ёshtё se, pёrballё njё fitoreje tё idhtarёve tё njё shoqёrie tё mbyllur, qё ka marrё, nёpёrmjet 5 Yjeve e Legёs, gjysmёn e miratimeve tё shprehura nga trupi zgjedhor, ka nga ana tjetёr njё pёrqindje tepёr tё lartё zgjedhёsish qё nuk janё nё atё mёndje, qё nuk synojnё tё ndjekin atё rrugё. Ёshtё njё pjesё mjaft e madhe e trupit zgjedhor, por qё ёshtё e ndarё, e shpёrndarё, e coptuar, pra nё kёtё çast tepёr e dobёt. Bёhet fjalё pёr njё rreshtim nё kёrkim tё pёrfaqёsisё. Ёshtё pjesa e Vendit qё nuk ka sot njё udhёheqёs nё tё cilin tё njihet. Do t’i duhej njё Renzi i ditёve tё tij mё tё mira ose njё Berlisconi me tridhjetё vite mё pak. Ndoshta ky rreshtim, edhe nё sajё tё njё sistemi proporcional qё copton pёrfaqёsinё, do tё mbetet i dobёt e i shpёrndarё. E, nёse do tё jetё kёshtu, ai do tё dalё i mundur nё pёrballim/ndeshjen qё ёshtё nё proçes.

Por nёse miqve tё shoqёrisё sё hapur i lipset sot njё udhёheqёs nё tё cilin tё njihet e nga i cili tё bёjё tё pёrfaqёsohet e tё organizohet, ёshtё e sigurtё se ai udhёheqёs nuk mund “tё fabrikohet” nga askush, nuk mund tё ngrihet nёpёrmjet asnjё forme emёrimi. Duhet tё bёhet i njohur vetёm me forcat e veta. Duhet tё jetё njё ujk, njё shpend grabitёs, i mёsuar me ashpёrsitё e luftёs politike, por edhe nё gjendje t’i propozojё Vendit njё vizion tё ndryshёm tё s’ardhmes nga ai qё mbёshtesin armiqtё e shoqёrisё sё hapur. Duhet tё jetё i aftё tё hartojё njё propozim qё tё mund tё mbledhё rreth vetes gjymtyrёt e shpёrndarё tё njё trupi zgjedhor qё sot mbetet ende i ndarё mes grupimesh qё çojnё nё çarjen tradicionale e djathtё e majtё. Pak a shumё ёshtё  veprimi qё ka sendёrtuar Macroni nё Francё. Natyrisht, ёshtё e vёrtetё se ai ka mundur tё pёrdorё nё dobi tё tij institucionet politike tё Vendit tё tij. N’Itali nuk ka institucione tё kёtilla dhe gjithshka ёshtё gjithmonё m’e vёshtirё.

Marrё nga “Corriere della Sea”, 21 mars 2018

E pёrktheu Eugjen Merlika