Archives for December 2018

Mbi mundësitë dhe kufijtë e faljes

December 3, 2018 by dgreca

… E pabesueshmja. Disa ditë më parë, një anëtar i qeverisë aktuale, një neokomunist, me cinizëm dhe paturpësi, u kërkoi viktimave të diktaturës komuniste, t’u kërkojnë falje xhelatëve të tyre, për qëndrimin që kanë mbajtur disa figura të nacionalizmit shqiptar gjatë luftës së dytë botërore, (si Mit’hat Frashëri, Mustafa Kruja, etj), të cilët, sipas tij, kishin bashkëpunuar me fashizmin e nazizmin në dëm të interesave kombëtare. Dhe për këtë i referohet historisë së shkruar dhe manipuluar nga historianë që dolën nga laboratorët e komunizmit, periudhë ende e patrajtuar në mënyrë objektive dhe të paanshme.

Nga Alma LIÇO/

Teksa po lexoja librin “Lulja e Diellit” të Simon Vizental-it, ndjeva një shtysë të brendshme të reagoja dhe jepja opinionin tim mbi mundësitë dhe kufijtë e faljes, trajtuar aq gjërësisht në këtë episod të jetës së autorit.

Historia e vuajtjeve të tmerrshme në kampet naziste të përqëndrimit, ma solli të gjallë terrorin dhe genocidin ndaj hebrejve, gjatë asaj periudhe të shëmtuar të historisë së njerëzimit. Ngjarja e përjetuar nga autori është e shkruar mjaft bukur dhe me origjiinalitet, me një gjuhë të thjeshtë, të rrjedhshme e të kuptueshme. Simon Vizental është një nga të mbijetuarit e paktë të atij kampi. Histori të tilla kemi lexuar e njohur me qindra. Por, ajo që e bën të veçantë këtë rrëfim të dhimbshëm, është raporti dhe dilema që autori çfaq në lidhje me ndjesën e kërkuar prej tij nga një kriminel, Oficer SS-ë , që po ndërronte jetë, në ato ambiente ku mbizotëronte terrori dhe vdekja. Mes plagëve dhe fashove që kullonin gjak e qelb, SS-ë njëzet e ca vjeçar, kishte dëshmuar krimet e tij të tmerrshme dhe thellësisht i penduar, kishte kërkuar që hebreu i burgosur, ta falte atë. Nën peshën e terrorit dhe të çfarosjes në masë, autori ishte i obliguar ta dëgjonte deri në fund rrëfimin e të riut që po vdiste, dhe më pas ishte larguar në heshtje, duke refuzuar në mënyrë të pazëshme të mbante qëndrim ndaj lutjes së tij. Disa orë më pas, oficeri SS-ë kishte mbyllur sytë . Kjo ngjarje u skalit në ndërgjegjen e Simonit dhe shumë vite më pas ai kërkoi nga lexuesit e këtij episodi, si do kishin vepruar ata në të njejtat rrethana. Natyrshëm, paqartësia e autorit, dhe deri diku brerja e ndërgjegjes, ka ndezur mjaft opinione të ndryshme, të botuara së bashku me këtë libër.

Në opinionin e saj lidhur me mundësinë dhe kufijtë e faljes, Meri Gordon, profesoreshë e anglishtes në kolegjin “Barnard”, autore e katër novelave bestseller, ndër të tjera shkruan: Falja afër mendsh mund të jetë e mirë për të dy palët, por nuk mund të jetë kurrë e mirë harresa; së pari sepse ajo është një formë mohimi, dhe së dyti sepse vetëm njohja e fajit nga të dy palët mund të fillojë të pengojë përsëritjen e veprave të shëmtuara. Duke damkosur mëkatarin në mënyrë të sigurt, ritualet publike të pendesës sigurojnë që vepra të mos harrohet.

Ndërsa Hans Habe, kryeredaktor i Gazetës “Die neue Zeitung”, në Mynihun e pas luftës së dytë botërore, shkruan: Falja është çështje shpirtërore, ndëshkimi është çështje ligjore…Amnistia që i jepet një vrasësi i cili nuk ndëshkohet, është një formë bashkëpunimi në krim. Ajo nuk nxit falje, ajo e përjashton atë …nuk mund të pranoj justifikim se sistemi e çliron individin nga përgjegjësia… Të falësh pa drejtësi është një dobësi e vetkënaqësisë .

Cinthya Ozick, anëtare e Akademisë Amerikane të Arteve dhe Letërsisë , fituese e disa çmimeve për novela dhe tregime, shkruan: Shpesh na kërkohet të arsyetojmë në këtë mënyrë. Hakmarrja brutalizon, falja fisnikëron. Por mund të jetë e vërtetë dhe e kundërta. Rabinët kanë thënë: Kushdo që mëshiron një mizor, do të përfundojë si indiferent ndaj të pafajshmit. Edhe falja mund të brutalizojë…falja është e pamëshirë, ajo harron viktimën. Ajo i mohon të drejtën viktimës për jetën e vet. Ajo sfumon vuajtjen dhe vdekjen. Ajo mbyt të shkuarën. Ajo kultivon ndjeshmëri ndaj vrasësit dhe pandjeshmëri ndaj viktimës…Falja është e pamëshirshme. Fytyra e faljes është e butë, por shumë e ashpër për viktimën.

E megjithatë, ky episod i jetës së Vizental-it, nuk e pengoi atë të luftonte për dënimin e krimit nazist. Qendra e dokumentacionit e krijuar prej tij, e cila ndjek kriminelët nazistë, ka ndihmuar të çohen para drejtësisë 1100 persona që prej mbarimit të luftës së dytë botërore, kontribut për të cilin ai është nderuar nga qeveritë e disa shteteve, si SHBA, Holandë, Itali, Izrael.

…Pa pretenduar ta rendis veten ndër figurat e spikatura dhe me përvojë, që nisur nga dilema e autorit kanë dhënë opinionet e tyre rreth mundësisë së faljes, nuk mundem të mos shpreh qëndrimin tim për raportin çnjerëzor, të palëkundur të kriminelëve komunistë, me viktimat e tyre, të përjetuar nga qindra mijëra shqiptarë .

Brez pas brezi, viktimat e pafajshme kanë provuar dhe provojnë ende në kurriz barbarinë e atyre që jo vetëm nuk çfaqin shenjat më të vogla të pendesës për krimet e tyre pesë dhjetë vjeçare, por përkundrazi, e vazhdojnë atë luftë kriminale me të njejtin zell. Sigurisht, me format e reja që u mundëson koha…flakjet nga vendet e punës e hedhja në rrugë të madhe, talljet me të drejtën e të qenit të dëmshpërblyer për dënimet kriminale dhe abuzive të pësuara, sorollatjet e padenja në proçese të pafundme gjyqësore në kërkim të dëshpëruar të të drejtave të dhunuara…rigrabitjen e pronave të sekuestruara nga etërit e tyre…etj.

Në vlerësimin tim, pendesa është një proçes i gjatë i një brerjeje të ndërgjegjes së individit që ka mëkatuar apo ka kryer krime, i cili duhet të pasohet nga përpjekjet e tij për të shlyer disi dëmet e shkaktuara. Ndaj të njejtin mendim me disa nga personalitetet që kanë shprehur qëndrimet e tyre, se ndjesa nuk mund dhe nuk duhet të kërkohet. Ajo mund të jepet nga viktima, nëse vërtet e ndjen se pendesa e mëkatarit është e sinqertë dhe se ai, mëkatari, ka dhënë gjithë shpirtin dhe energjinë e tij për të minimizuar dëmet e shkaktuara. Pra, ndjesa sipas meje, nuk kërkohet, ajo meritohet. Ky hap aspak i lehtë i shërben paqtimit të shpirtit të lënduar të viktimave, si dhe një paqeje sociale aq të dëshiruar.

Por opinioni im nuk ka lidhje fare me realitetin e raportit krim-viktimë , në Shqipëri. Për fatin tonë të hidhur, komunistët, e veçanërisht këta tanët, mbeten kriminelët me të pamëshirshëm në historinë e komunizmit të vendeve të Europës lindore, që masakruan brez pas brezi bashkë qytetarët e tyre. Nuk ka asnjë gjasë që ata të pendohen, aq më pak të kërkojnë ndjesë. Mungon tërësisht edhe vullneti shtetëror e ai juridik që ata të dënohen sipas ligjeve dhe të drejtës ndërkombëtare. Personat e përfshirë në krimin komunist, të cilët arritën të çfaqin një lloj pendese dhe keqardhje për viktimat e tyre, mund të numërohen me gishtat e njerës dorë , dhe për fat të keq pendesa e tyre ka ardhur pasi dhe ata vetë, në një moment të caktuar të jetës, kontributeve dhe bashkëkzistencës me terrorin e ideologjisë komuniste, kanë provuar krimin dhe ndëshkimin mizor të luftës brenda llojit. Ata u dënuan prej atyre të cilëve u kishin besuar, dhe mbështetur në drejtimin e pushtetit të përgjakur, të dalë nga lufta vëllavrasëse, si dhe kolaboracionizmi me armiqtë më të egër dhe atavistë të Shqipërisë, ruso-jugosllavët.

Madje, në Shqipërinë tonë të vogël, ende ndodh e paimagjinueshmja. E pabesueshmja. Disa ditë më parë, një anëtar i qeverisë aktuale, një neokomunist, me cinizëm dhe paturpësi, u kërkoi viktimave të diktaturës komuniste, t’u kërkojnë falje xhelatëve të tyre, për qëndrimin që kanë mbajtur disa figura të nacionalizmit shqiptar gjatë luftës së dytë botërore, (si Mit’hat Frashëri, Mustafa Kruja, etj), të cilët, sipas tij, kishin bashkëpunuar me fashizmin e nazizmin në dëm të interesave kombëtare. Dhe për këtë i referohet historisë së shkruar dhe manipuluar nga historianë që dolën nga laboratorët e komunizmit, periudhë ende e patrajtuar në mënyrë objektive dhe të paanshme.

Ndonëse në opinionet dhe qëndrimet ndaj dilemës së Simon Vizental-it u njoha me krime nga më të ndryshmet , (si Holokausti, Aparteidi, etj), askund nuk hasa absurdin e kërkesës që xhelatët u drejtojnë viktimave, sipas së cilës ata, viktimat duhet t’u kërkojnë ndjesë kriminelëve dhe torturonjësve të tyre të pesë dhjetë viteve???

Kam lexuar për “Teorinë e Pafuqisë” të elaboruar nga një shkencëtar i quajtur Martin Seligman, sipas të cilës nuk mund të bëhet asgjë për të kontrolluar apo për të përmirësuar një gjendje të caktuar nga persona që kanë pësuar e vuajtur pasojat e saj për një periudhë relativisht të gjatë. Dëshpërimisht ndjehem viktimë e lodhur e saj. Me dhimbje dhe trishtim përfundoj se ndonëse pendesa dhe falja janë proçese të mahnitshme ringjalljeje, ne, viktimat e komunizmit, kurrë nuk do mundemi t’i provojmë. Jo, në Shqipërinë e dominuar ende nga trashëgimia dhe barbaria komuniste.

DUKE KUJTUAR DR. IBRAHIM RUGOVEN

December 3, 2018 by dgreca

-Që para afër tre dekadave, Presidenti historik i Kosovës Dr. Ibrahim Rugova hapur përcaktonte pozicionin gjeopolitik kosovar dhe shpallte idenë për Kosovën shtet të pavarur/-“I vetmi kompromis për Kosovën është pavarësia, dhe ky është optimumi i gjithë shqiptarëve në rajon”, theksonte shumë prerë Ibrahim Rugova në 6 tetor 2005, në takimin e parë me Grupin Negociator/

1 ok Ibrahim-Rugova

– “Objektivi kryesor është pavarësia e Kosovës. Do të punojmë në të gjitha segmentet që të jetë një pavarësi e qëndrueshme, që do t’u përgjigjet të gjithë qytetarëve të Kosovës, në të mirë të të gjithë qytetarëve të Kosovës”, theksonte Presidenti Rugova në 23 dhjetor 2005 – në takim të fundvitit të tij të fundit, ku paralajmëronte formimin edhe të dy ministrive të reja – të Ministrisë së Mbrojtjes dhe asaj të Punëve të Jashtme/

1 Ibrahim-Rugova-e-Behlul-Jashari-ne-60-vjetorin-e-gazetes-Rilindja-interviste-shkurt 2005- (2)

SPECIALE – Gazeta DIELLI nga korrespondenti në Kosovë Behlul JASHARI/

1 Varri

PRISHTINË, 2 Dhjetor 2018/ Para 74 viteve, në 2 dhjetor 1944 në fshatin Cercë, komuna e Istogut, ka lindur Ibrahim Rugova, i cili kujtohet si Presidenti historik i Kosovës dhe arkitekti i pavarësisë.

Përfaqësues institucionalë e politikë dhe qytetarë i bëjnë homazhe Presidentit historik dhe vizitojnë familjen e tij.

Kryeministri i Republikës së Kosovës, Ramush Haradinaj, ka bërë homazhe në vigjilje të ditëlindjes së Presidentit historik.

“Kemi ardhur për ta nderuar me një simbolikë dhe në kujtim të angazhimit të madh të Presidentit Rugova, për të drejtat e shqiptarëve në ish-Jugosllavi, por edhe për Kosovën e pavarur, që e gëzojmë sot”, është shprehur kreu i qeverisë kosovare.

“Lavdi e përjetshme veprës dhe jetës së Presidentit historik!’, tha kryeministri Haradinaj

Sot, në homazhe, në emër të Kryesisë së Lidhjes Demokratike të Kosovës, nënkryetari Agim Veliu ka vlerësuar lartë figurën e Rugovës duke theksuar se ishte arkitekt i pavarësisë së Kosovës.

“Rugova ishte Presidenti i parë i Kosovës, i cili ëndrrat shekullore të popullit për liri, pavarësi e demokaci i projektoi bukur dhe i udhëheqi ato deri në realizimin e tyre”, tha ai.

Në vizitën Familjes Rugova, më emër të kryesisë së LDK-së ka folur sekretari i përgjithshëm, Ismet Beqiri, i cili ka vlerësuar lartë punën, jetën dhe veprën e Presidentit historik të Kosovës.

Në veprimtaritë përkujtimore theksohet se në lëvizjen për liri e pavarësi Rugova u bë simbol i rezistencës me përkrahjen e gjithë popullit të Kosovës, elitës intelektuale, patriotëve dhe të botës demokratike perëndimore.

Që para afër tre dekadave, Rugova hapur përcaktonte pozicionin gjeopolitik kosovar dhe shpallte idenë për Kosovën shtet të pavarur. “Zgjidhja më e mirë është Kosova e pavarur e neutrale, e hapur ndaj Shqipërisë e Serbisë dhe një administrim civil ndërkobëtar si fazë kalimtare”, theksonte e ritheksonte ai.

Rugova, derisa ishte kryetar i Shoqatës së Shkrimtarëve të Kosovës, në 23 dhjetor 1989 u bë themeluesi dhe lideri i Lidhjes Demokratike të Kosovës, e cila më shumë se parti politike lindi si lëvizje gjithëpopullore për liri, pavarësi e demokraci.

Pas Deklaratës Kushtetuese të 2 Korrikut e Kushtetutës së 7 Shtatorit 1990, që shpallte Kosovën Republikë, si dhe Referendumit për Pavarësi të fundshtatorit 1991, në 24 maj 1992 Rugova në zgjedhjet e para pluraliste nacionale parlamentare e presidenciale u zgjodh Presdiednt i Republikës së Kosovës, e cila atëherë nuk u njoh ndërkombëtarisht, megjithatë ishte dhe njihej si deklarim i fuqishëm i vullnetit kombëtar, politik e demokratik.

Si gjithmonë, edhe në 4 mars 2002, duke u inauguruar në Parlamentin e Kosovës President i pas zgjedhjeve të para nacionale të pasluftës – në liri, Rugova shprehej: “Çdo ditë ne të gjithë duhet të zgjohemi me një mendim të bukur: ‘Çfarë të mire mund të bëjmë sot për Kosovën?’”.

Pavarësia e Kosovës, në të mirë të gjithë qytetarëve të saj, dhe si i vetmi kompromis, theksohej e ritheksohej vazhdimisht nga Rugova.

“I vetmi kompromis për Kosovën është pavarësia, dhe ky është optimumi i gjithë shqiptarëve në rajon”, theksonte shumë prerë Ibrahim Rugova në 6 tetor 2005, në takimin e parë me Grupin Negociator, formimi i të cilit me përfaqësim nga maxhoranca e opozita dhe shoqëria civile ishte një moment me shumë rëndësi për unitetin në vend si dhe për bisedimet për statusin e Kosovës të udhëhequra nga i dërguari i posaçëm i Sekretarit të Përgjithshëm të OKB-së, Presidenti Martti Ahtisaari, e pastaj edhe nga Treshja SHBA-BE-Rusi në angazhimet shtesë.

Me Presidentin historik të Kosovës, Dr. Ibrahim Rugova, intervistën e parë ekskluzive e kam zhvilluar për Agjencinë Telegrafike Shqiptare para më shumë se 24 viteve, derisa bisedonim gjatë ditën e enjëte të 22 shtatorit 1994, në zyrën e tij, ku sot është muzeu – Shtëpia e Pavarësisë së Kosovës. Ishte atëherë kohë e rëndë e okupimit dhe dhunës serbe kundër shqiptarëve të Kosovës. “Një represion masiv në Kosovë ka rritur tensionet politike këtu dhe në rajon, ndaj është e domosdoshme prania ndërkombëtare”, e përshkruante situatën dhe e kërkonte zgjidhjen Presidenti Rugova, në intervistën ku fliste edhe për “lidhjet konfederale apo bashkimin me Shqipërinë” të Republikës së Kosovës, si dhe për një “politikë globale që sa më parë të bjerë muri mes shqiptarëve”.

Në intervistë, Presidenti Rugova tek fliste atëherë si për ëndërra parashikonte ngjarjet që pasuan, theksonte se “kishte kërkuar një mbrojtje për Kosovën para një viti e gjysmë, një protektorat ndërkombëtar civil, një administratë civile, që do të vendosej për një kohë në Kosovë, që të normalizohet jeta dhe më pas të bisedohej me serbët për ardhmërinë e Kosovës”.
“Bisedimet shqiptaro-serbe duhet të zhvillohen në prani të një pale të tretë të autorizuar, që do të garantonte edhe dialogun edhe rezultatet e dialogut dhe që natyrisht do ta udhëhiqte atë. Kjo palë e tretë duhej të gjendej nga SHBA-të, Kombet e Bashkuara dhe Bashkimi Evropian”, theksonte Rugova.
Ai besonte se mbrojtja ndërkombëtare në Kosovë do të mbërrinte.

“Në planin ndërkombëtar ideja për mbrojtje ndërkombëtare në Kosovë shqyrtohet, do të thotë është marrë në konsiderim, dhe shikohen mundësitë si të aplikohet kjo dhe si të veprohet në këtë drejtim”, shprehej Presidenti Rugova.
Pyetjes se çfarë do të thotë politikë globale shqiptare dhe si mund të realizohet ajo në praktikë, në kushtet e ndarjes së shqiptarëve me shumë kufij, Presidenti Rugova iu përgjigj: “Kjo politikë do të shembë muret mes shqiptarëve”.

“Praktikisht mund të themi se politika globale shqiptare ka nisur të realizohet. Përkundër pengesave të shumta, që ka sidomos Kosova, sot kemi kontakte të ndryshme, bashkëpunim, qoftë në planin kulturor, në planin arsimor, në planin politik. E kam thënë disa herë, por vazhdimisht duhet të përsëriten gjërat, se për herë të parë ne shqiptarët po bashkëpunojmë në planin politik”, theksonte Presidenti historik i Kosovës.
“Në këtë politikë globale shqiptare respektohet vullneti politik i shqiptarëve të Kosovës, pastaj i shqiptarëve në Maqedoni, i shqiptarëve në Mal të Zi e në Preshevë, Bujanovc e Medvegjë. Do të thotë se kemi një vizion se ç’duhet të bëjmë në këtë drejtim. Dhe, mund të them se politika globale shqiptare përditë është prezente dhe realizohet hap pas hapi, nuk është diçka abstrakte”, shprehej ai.
Rugova vlerësonte se, “politikë globale është se sot Shqipëria më shumë se kurrë e ndihmon çështjen e Kosovës dhe çështjen shqiptare në planin ndërkombëtar”. “Po ashtu, edhe Kosova me institucionet e saj, brenda dhe jashtë, e ndihmon Shqipërinë dhe në këtë plan ka një bashkëpunim, një mirëkuptim dhe një marrëveshje, që nuk e kemi pasur më parë ne shqiptarët”, vijonte ai.

Në 11 tetor 1991, në Prishtinë, ishte miratuar Deklarata politike e Këshillit Koordinues të Partive Politike Shqiptare në Jugosllavi, kryetar i të cilit ishte kryetari i Lidhjes Demokratike të Kosovës, Ibrahim Rugova. Deklarata kishte tre opsione për zgjidhjen e çështjes shqiptare.

Presidenti Rugova në intervistën që zhvilloja vlerësonte se, “ky është një dokument mjaft i rëndësishëm, që i përfshinë të gjitha, pra edhe vizionin e një uniteti e një integrimi shqiptar” , se “opcioni i parë ishte një Kosovë e pavarur e neutrale”, dhe “që shqiptarët në Maqedoni si element i rëndësishëm i atij shteti apo asaj republike, që është në zhvillim e sipër, të jenë shtetformues, ndërsa shqiptarët në Mal të Zi dhe në Preshëvë, Bujanoc e Medvegjë të kenë një vetadministrim, një autonomi lokale”.

Me Presidentin historik Dr. Ibrahim Rugova isha edhe në konferencat e shumëta për shtyp që mbante para, gjatë e pas luftës në Kosovë, ku bëja pyetje e merrja përgjigje, kam zhvilluar edhe intervista tjera ekskluzive për gazetën tradicionale të Kosovës Rilindja, jam takuar edhe në raste të tjera…

Më pak se një muaj para se të kaloi në amshim njeriu që bëri epokë, Presidenti historik Rugova – Presidenti i lëvizjes së fuqishme gjithëpopullore demokratike për lirinë dhe pavarësinë e Kosovës, në ditën e përvjetorit të themelimit të LDK-së, partisë-lëvizje, që e udhëhiqte që nga fillimi, regjistrova fjalët-mesazhin e tij, si një amanet, në Rezidencën në lagjen Velania të Prishtinës, në 23 dhjetor 2005.
“Objektivi kryesor është pavarësia e Kosovës. Do të punojmë në të gjitha segmentet që të jetë një pavarësi e qëndrueshme, që do t’u përgjigjet të gjithë qytetarëve të Kosovës, në të mirë të të gjithë qytetarëve të Kosovës”, theksonte Presidenti Rugova në atë takim të fundvitit të tij të fundit, ku paralajmëronte formimin edhe të dy ministrive të reja – të Ministrisë së Mbrojtjes dhe asaj të Punëve të Jashtme.

Ibrahim Rugova u shua në 21 janar 2006. Më shumë se gjysëm milioni njerëz u mblodhën në Prishtinë, gjithë bota nderoi në përcjelljen e fundit për Presidentin historik, i cili prehet në amshim në lagjen Velania te Bregu i Diellit, të kryeqytetit të Kosovës.

DR. IBRAHIM RUGOVA

Presidenti Historik i Kosovës

Shënime biografike: letrare dhe politike

Ibrahim Rugova lindi më 2 dhjetor 1944 në fshatin Cercë, komuna e Istogut. Më 10 janar 1945 komunistët jugosllavë ia pushkatuan të atin, Ukën dhe gjyshin Rrustë Rugova, që kishte qenë luftëtar i njohur kundër çetave çetnike që po depërtonin në Kosovë gjatë Luftës së Dytë Botërore.

Ibrahim Rugova shkollën fillore e kreu në Istog, të mesmen e kreu në Pejë, më 1967. Fakultetin Filozofik – Dega Gjuhë e Letërsi Shqipe e kreu në Prishtinë. Gjatë vitit akademik 1976-77 qëndroi në Paris, në Ecole Pratique des Hautes Etudes, nën mbikëqyrjen e Prof. Roland Barthes-it, ku ndoqi interesimet e veta shkencore në studimin e letërsisë, me përqendrim në teorinë letrare. Doktoroi në fushën e letërsisë në Universitetin e Prishtinës, më 1984. Në vitin 1996 Dr. Ibrahim Rugova u zgjodh anëtar korrespondent i Akademisë së Arteve dhe Shkencave të Kosovës. Në fillim ishte redaktor në gazetën e studentëve Bota e re dhe në revistën shkencore Dituria (1971-72), që botoheshin në Prishtinë. Një kohë punoi edhe në revistën Fjala. Mandej, për afro dy dekada, Dr. Ibrahim Rugova veprimtarinë e vet shkencore e zhvilloi në Institutin Albanologjik si hulumtues i letërsisë. Një kohë ka qenë kryeredaktor i revistës Gjurmime albanologjike të këtij Instituti. Me krijimtari letrare u mor që nga fillimi i viteve gjashtëdhjetë.

Dr. Ibrahim Rugova më 1988 u zgjodh kryetar i Shoqatës së Shkrimtarëve të Kosovës, që u bë bërthamë e fuqishme e lëvizjes shqiptare, e cila kundërshtoi sundimin komunist serb dhe jugosllav në Kosovë.

Si intelektual me nam që i jepte zë kësaj lëvizjeje intelektuale e politike Dr. Ibrahim Rugova u zgjodh, më 23 dhjetor 1989, nga themelimi kryetar i Lidhjes Demokratike të Kosovës, partisë së parë politike në Kosovë që sfidoi drejtpërdrejt regjimin komunist në fuqi. LDK, nën udhëheqjen e Dr. Ibrahim Rugovës, u bë shpejt forca politike prijëse në Kosovë, duke mbledhur shumicën e popullit rreth vetes. Në bashkëpunim me forcat e tjera politike shqiptare në Kosovë si dhe me Kuvendin e atëhershëm të Kosovës, Dr. Ibrahim Rugova dhe LDK-ja përmbyllën kornizën ligjore për institucionalizimin e pavarësisë së Kosovës. Deklarata e pavarësisë (2 korrik 1990), shpallja e Kosovës Republikë dhe miratimi i kushtetutës së saj (7 shtator 1990), referendumi popullor për pavarësinë dhe sovranitetin e Kosovës, mbajtur në fund të shtatorit 1991, qenë prelud për zgjedhjet e para shumëpartiake për Kuvendin e Kosovës, mbajtur më 24 maj 1992. Dr. Ibrahim Rugova u zgjodh President i Republikës së Kosovës. Dr. Ibrahim Rugova u rizgjodh President i Republikës së Kosovës në zgjedhjet e mbajtura në mars të vitit 1998.

Nën udhëheqjen e Dr. Ibrahim Rugovës LDK-ja fitoi shumicën e votave në zgjedhjet e para lokale të sponsorizuara ndërkombëtarisht në Kosovën e pasluftës në tetor të vitit 2000 si dhe n zgjedhjet e para nacionale në vitin 2001 dhe në zgjedhjet e dyta lokale të vitit 2002. LDK fitoi edhe zgjedhjet e fundit nacionale më 2004.

Dr. Ibrahim Rugova u zgjodh President i Kosovës në mars të vitit 2002 dhe u rizgjodh edhe më 2004.

Dr. Ibrahim Rugova vdiq më 21 kallnor 2006 në Prishtinë dhe u varros në Bregun e Diellit me nderimet më të mëdha të popullit të Kosovës.

Në përvjetorin e vdekjes së Ibrahim Rugovës, më 21 janar 2007, Presidenti i Kosovës, Dr. Fatmir Sejdiu, dekoroi Presidentin historik të Kosovës me Urdhrin “Hero i Kosovës”, titulli më i lartë në vendin tonë që u jepet figurave historike shqiptare dhe të Kosovës që kanë bërë “vepra trimërie për lirinë dhe pavarësinë e Kosovës”.

Ibrahim Rugova ka botuar këto vepra:

– Prekje lirike, Rilindja, Prishtinë, 1971,
– Kah teoria, Rilindja, Prishtinë, 1978,
– Bibliografia e kritikës letrare shqiptare 1944-1974, Instituti Albanologjik, Prishtinë, 1976 (së bashku me Isak Shemën),
– Kritika letrare (nga De Rada te Migjeni), Rilindja, Prishtinë, 1979 (së bashku me Sabri Hamitin),
– Strategjia e kuptimit, Rilindja, Prishtinë, 1980
– Vepra e Bogdanit 1675-1685, Rilindja, Prishtinë, 1982,
– Kahe dhe premisa të kritikës letrare shqiptare 1504-1983, Instituti Albanologjik, Prishtinë, 1986
– Refuzimi estetik, Rilindja, Prishtinë, 1987,
– Pavarësia dhe demokracia, Fjala, Prishtinë, 1991,
– Çështja e Kosovës, Dukagjini, Pejë, 1994,
– Kompleti i veprave të Ibrahim Rugovës në tetë vëllime, Faik Konica, Prishtinë, 2005

Çmimet dhe titujt ndërkombëtarë të Ibrahim Rugovës:

– Më 1995, Dr. Ibrahim Rugovës iu dha Çmimi për paqe i Fondacionit Paul Litzer në Danimarkë.
– Më 1996, Dr. Ibrahim Rugova u shpall Doktor Nderi (Honoris Causa) i Universitetit të Parisit VIII, Sorbonë, Francë.
– Më 1998, Dr. Ibrahim Rugovës iu nda Çmimi Saharov i Parlamentit Evropian.
– Në vitin 1999, Dr. Rugova mori Çmimin për paqe të qytetit Mynster, Gjermani, ndërsa u shpall qytetar nderi i qyteteve italiane: Venedik, Milano dhe Breshia.
– Në vitin 2000, Dr. Ibrahim Rugova mori çmimin për paqe të Unionit Demokratik të Katalonisë “Manuel Carrasco i Formiguerra” në Barcelonë, Spanjë.
– Në vitin 2004 Dr. Ibrahim Rugova u nderua me Çmimin e Evropës, Senator Nderi nga Fondacioni panevropian Coudenhove-Kalergi.
– U nderua gjithashtu nga Komonuelthi i Pensilvanisë (SHBA), “Mik i Shteteve të Bashkuara të Amerikës”.

– Më 2004, Dr. Ibrahim Rugova u shpall Doktor Nderi (Honoris Causa) i Universitetit të Tiranës.

SOKOL MALUSHAGA-TALENTI ARKITEKTONIK SHQIPTAR NË NEW YORK

December 3, 2018 by dgreca

….Prej muratorit të antikuitetit e deri te krijuesit e kohërave moderne, prej Mimarit e deri te Sokoli, talenti i arkitektit Shqiptar vazhdon të pasuroj thesarin botëror./

1 a Ilir R 1 c Ilir R 1 Ilir Rizaj 1 b Rizai I

Teksti dhe Fotografija: Ilir Rizaj/

Vala e re e arkitektëve të talentuar Shqiptarë që jetojnë dhe veprojnë në vende Perendimore është duke u shtuar çdo ditë. Eshtë kjo një dukuri jo e papritur, nësë kemi parasysh se arkitektët kryesorë në Perandorine Otomane kan qenë me prejardhje nga mjedisi jonë, me Mimar Sinanin në krye, që njihet si një nga krijuesit më gjenial në këtë lami.

Arkitekti Sokol Malushaga jeton dhe vepron në New York, është bashkëpronar me Eduard Malushin në Ari Group, kompani arkitektonike-ndërtimore që është e specializuar në projekte ultra-luksoze në Manhattan.

Sokoli ka studjuar arkitekturën në Cooper Union, një nga kolegjet më të respektuar në botë. Punimi që lidhet me tezën e tij të diplomës (1997), është zgjedhur të shfaqet në Cooper Union në ekspozitën Arkiva dhe Objekti – Virtuale dhe Fizike, ekspozitë që ka për qëllim t’i bëj homazh pedagogëve të këtij institucioni, duke prezentuar projektet e studentëve të tyre të 50 vjetëve të fundit.

Prej një numri shumë të madh të studentëve, janë zgjedhur vetem 35 teza të diplomës për këtë ekspozitë. Punimi i Sokolit, që ka si subjekt koncepin e murit dhe tullës, shfaqet në mesin e projekteve nga disa prej arkitektëve dhe pedagogëve të sotëm me fame botërore, që kane studjuar në Cooper Union, si Daniel Libeskind, Diane Lewis, Elizabeth Diller e të tjerë.

Sipas Sokolit, projekti i tij është një studim i kufijve që definohen me prezencën e mureve dhe ri-ndërtimin e tyre të vazhdueshëm: kufijtë e një dhome, shtëpije, rruge dhe qyteti gjithmonë janë definuar me mur…muret jane të gjalla, kanë rrënjë, që te ngritet muri, një sacrificë është bërë.

Sokol Malushaga ia kushton këtë projekt vendlindjës së tij Pejës, duke theksuar në vazhdim se Peja është njohur si qytet i zejeve të shumta, një prej tyre edhe tullë-mbaruesve, kështu që rrjedhimisht tulla dhe muri e simbolizojnë dialogun mes të vjetrës dhe te resë, që mundesojnë struktura qe kurrë nuk kryhen.

Prej muratorit të antikuitetit e deri te krijuesit e kohërave moderne, prej Mimarit e deri te Sokoli, talenti i arkitektit Shqiptar vazhdon të pasuroj thesarin botëror.

Presidenti qё mbylli erёn e Luftёs sё ftohtё dhe udhёhoqi luftёn e parё tё Gjirit

December 3, 2018 by dgreca

bush2

GEORGE H. W. BUSH (1924 – 2018)/

Presidenti i 41-tё i Shteteve tё Bashkuara ( dhe babai i tё 43-it) vdiq nё moshёn 94 vjeç. Nё Shtёpinё e Bardhё pёr njё mandat, mbylli erёn e Luftёs sё ftohtё dhe udhёhoqi luftёn e parё tё Gjirit./

1 Familja Bush

-Bushi i vjetёr i humbi zgjedhjet e vitit 1992, i tradhёtuar nga kriza ekonomike e brёndёshme dhe nga qёndrimi i tij, i pёrceptuar nga njerёzia si shumё i ftohtё dhe aristokratik. Duke u marrё me qytetarё qё ndjeheshin tё varfёruar, i ngushёllonte me mesazhe tё shkurtёra e tё ngrira. U mund nga njё guvernator i panjohur i Arkansasit, qё dinte tё arrinte zemrёn e njerёzisё: “Ndjej vuajtjen tuaj”. Deri nё ngёrdheshjen e njohur: “It’s the economy, stupid”. Kёshtu kanguri i vogёl Klinton zuri vendin e drejtuesit tё fundit tё brezit tё luftёs botёrore./

Shkruar nga Massimo Gaggi/ Corriere Della Sera/

NEW YORK 1966: presidenti Lyndon Johnson arrin nё Houston pёr tё mbёshtetur kandidatin demokrat tё Texasit qё kёrkon t’i marrё vendin nё Kongres George H. W. Bushit, deputetit republikan nё fuqi. Bushi dёrgoi gjithё personelin e zyrёs sё tij zgjedhore pёr tё duartrokitur presidentin qё kishte ardhur t’a sulmonte. Njё anekdotё e vogёl qё thotё shumё se sa ёshtё ndryshuar nё pak dhjetёvjeçarё politika amerikane: stil e brendi. Nuk ёshtё e rastit qё njё personazh, i cili mё parё se tё fitonte presidencёn, kishte qёnё njё pronar i pasur nafte, shefi i Cia-s nё vitet qё e majta shikonte shёrbimet e fshehta me armiqёsi, dhe zёvendёs i Reagan-it tё adhuruar nga e djathta mё konservatore, nё çastin e vdekjes merr nderime mё tё ngrohta nga demokratёt se sa nga republikanёt.

Barack Obama qan “atdhetarin dhe shёrbyesin e pёrunjur tё Shtetit, tё cilit i detyrojmё njё mirёnjohje tё pakufishme”, ndёrsa ёshtё i ngrohtё edhe lavdёrimi i Bill Clintonit (i cili e mundi nё 1992 mbas njё fushate tё ashpёr zgjedhore), ai i Al Gore-t e tё tjerё drejtuesve demokratё. Natyrisht edhe republikanёt i bёjnё nderimet presidentit tё tyre, por nё mёnyrё mё tё thatё. Donald Trump ka vendosur tё marrё pjesё nё funeralin e tij dhe ka lёshuar njё komunikatё nё tё cilёn nderon shtetarin mbasi e ka lavdёruar nё tuitet e para pёr dhuntitё e tij njerёzore dhe lidhjet e tij me familjen.

Me gjasё ёshtё njё pasqyrim i ndryshkut qё ishte ndёrmjet dy presidentёve: Trump-i i arritur nё Shtёpinё e Bardhё duke kriminalizuar drejtimin e vjetёr tё mishёruar, djathtas, pikёrisht nga familja Bush. Dhe Georgi plak qё, megjithёse nё njё stil shumё tё matur, nuk mungonte tё bёnte tё pёrbirohej pёrçmimi i tij pёr mёnyrёn e vrazhdё tё tё bёrit politikё tё Trump-it qё njё herё, duke braktisur urtёsinё tradicionale, e pёrcaktoi madje si njё mitdhёnёs.

Nё njё karrierё publike, tё zgjatur nё gati 70 vite, presidenti i 41-tё i Shteteve tё Bashkuara, i vdekur nё moshёn 94 vjeç, ka qёnё protagonist i njё Amerike tashmё tё fshirё: ajo nё tё cilёn politikanёt , tё djathtё e tё majtё, bashkёndanin tё njёjtat vlera, kishin njё etikё tё pёrbashkёt. Madje ishin t’aftё tё flijoheshin, jo vetёm me fjalё, pёr Vendin e tyre. Ishin mёsuar tё qeverisnin duke mbajtur gjithmonё nё vёmёndjen e duhur kompetencёn dhe urtёsinё.

Ishte njё kushtim qё Bushi tregoi qё nga vitet e rinisё: bir i njё senatori tё Conecticut, i rritur nё kamje e gati pёr tё hyrё nё universitetet mё tё çmuara tё Amerikёs, 18 vjeç braktisi gjithshka, mbas sulmit japonez tё Pearl Harbor-it, pёr t’u rekrutuar nё Marinё. Qe piloti i ri i US Navy. U dekorua si hero i luftёs mbasi u rrёzua me aeroplanin e tij mё 1944.

Mbas mbarimit tё luftёs u diplomua nё Yale e pastaj u shpёrngul nё Texas, ku nё moshёn 40 vjeçare ishte njё milioner i naftёs. Por politika e tёrhiqte mё shumё se sa biznesi: dy mandate nё Kongres, pastaj role diplomatikё si ambasadori i ShBA nё OKB e mё pas nё Kinё, pastaj shef i Cia-s. Mbas viteve pёrkrah Reagan-it si zёvёndёs i tij, zgjedhja president mё 1988. Nё Shtёpinё e Bardhё qёndroi vetёm pёr njё mandat, por nё vite tejet tё ngjeshura pёr politikёn e jashtёme amerikane e botёrore: sot kujtohet mbi tё gjitha pёr Luftёn e Gjirit tё vitit 1991 qё e pa protagonist absolut, por George H. W. Nё Shtёpinё e Bardhё ka mbyllur erёn e “Luftёs sё ftohtё” e ka mbarёshtuar me urtёsi stinёn e rёnies sё Murit tё Berlinit e tё shkёrmoqjes sё BRSS, deri nё ribashkimin e dy Gjermanive. Ka dhёnё njё ndihmesё tё rёndёsishme nё çarmatimin me Traktatin pёr pakёsimin e armёve strategjike mё 1991.

Mbas mёsymjes sё Kuvajtit nga ana e Irakut Bushi i vjetёr dijti tё ndёrtojё njё bashkёlidhje shumё tё gjёrё, pothuajse planetare, kundёr Sadam Hysejnit. Ajo e janarit 1991 qe njё luftё rrufe. Por mbas çlirimit tё Kuvajtit dhe shkatёrrimit tё ushtrisё irakene, presidenti amerikan e ndaloi marshimin para se t’arrinte nё Bagdad. Mos shfronёsimi i diktatorit iraken nё atё kohё ngjalli mjaft dyshime. Ai e shpjegoi me vullnetin pёr tё mos krijuar njё fuqi pushtimi tё pёrherёshme: nёse do tё kishin pushtuar kryeqytetin amerikanёve do t’u duhej tё qeverisnin Irakun. Atё e bёri 12 vjet mё vonё i biri George i riu, i 43-ti president amerikan, me pёrfundime shkatёrrimtare, qё sё mbrami, i kanё kthyer dinjitet zgjedhjeve politike tё njё presidenti, sot i konsideruar njё drejtues i madh i politikёs sё jashtёme tё ShBA.

Megjithё sukseset e tij ndёrkombёtare, Bushi i vjetёr i humbi zgjedhjet e vitit 1992, i tradhёtuar nga kriza ekonomike e brёndёshme dhe nga qёndrimi i tij, i pёrceptuar nga njerёzia si shumё i ftohtё dhe aristokratik. Duke u marrё me qytetarё qё ndjeheshin tё varfёruar, i ngushёllonte me mesazhe tё shkurtёra e tё ngrira. U mund nga njё guvernator i panjohur i Arkansasit, qё dinte tё arrinte zemrёn e njerёzisё: “Ndjej vuajtjen tuaj”. Deri nё ngёrdheshjen e njohur: “It’s the economy, stupid”. Kёshtu kanguri i vogёl Klinton zuri vendin e drejtuesit tё fundit tё brezit tё luftёs botёrore.

“Corriere della Sera”, 2 dhjetor 2018 E pёrktheu Eugjen Merlika

FIGURA VIGANE E SKENDERBEUT

December 3, 2018 by dgreca

BOTUAR 40 VJET MË PARË NË GAZETËN- DIELLI, 15 SHKURT – 16 MARS, 1978/

NGA IDRIZ LAMAJ/

Në veren e vitit 1977 u mbushen 115 vjet qekur poeti dhe shkrimtari i njohur maqedon, Grigor Perliçev, kurorëzoi veprimtarinë e tij letrare me një poemë të shkelqyer historike prej afër 3800 vargjesh. Poema mban titullin “Skenderbeu” dhe ka ngel e panjohur deri me 1950, kur dorëshkrimi i saj, origjinal në gjuhën greqisht, iu dorëzue Bibliotekës shtetërore “Vasil Kollarov” në Sofje të Bullarisë.

Edhe pas zbulimit të këtij dorëshkrimi me rëndësi të veçantë, kaloi një kohë e gjatë derisa i hyri punës serioze, shkrimtari i njohur bullgar, Hristo Konov, i cili bëri përkthimin e parë të kësaj vepre në gjuhën bullgare. Më vonë, vepra në vetvete zgjoi kureshtje për përkthim edhe te studiuesit e kritikës letrare maqedone, në republikën e Maqedonisë në Jugosllavi.

Me këte vepër të rrjedhshme poetike, e cila provon qendresën heroike dhe rritjen historike të Kombit shqiptar me Skenderbeun në krye, Grigor Perliçev mori pjesë në konkursin për poemën më të mirë në gjuhën greqisht, me 1862.

Por, “…plot nëntdhjetë vjet mbeti i panjohur fati i kësaj poeme, e plotë një shekull brendësia e sajë…”, shkruen paraqitësi dhe përkthyesi i poemës në bullgarishtë, Hristo Konov.

Një shkrimtar tjetër bullgar, kritiku dhe letrari i njohur Aleksander Milev, njohës i thellë i jetës dhe veprave të Perliçevit, në një koment që i bëri poemës “O Armatollos”, e cila fitoi çmimin e parë në një konkurs letrar me 1860, lenë për të kuptur se poema “Skenderbeu” nuk e fitoi çmimin në konkursin e vitit 1962 për arsye politike. Poema “O Armatollos”, njëra prej veperave poetike më të përsosura letrare të Perliçevit, bënë fjalë për Serdarin e njohur maqedonas, Kapidanin Kuzman, të cilin e vranë kaçakët e Gegëris.

Dy kritik dhe përkthyes të njohur maqedon, Gregori Stalev dhe Mihail Petrusevski (ky i fundit thonë se ka bë një përkthim dinjitoz të poemës “Skanderbeu” në gjuhën maqedone), shkojnë edhe më larg.

Të dytë mendojnë se poemen “Skenderbeu”, poeti e paraqiti në konkurs në një kohë jo të favorshme, sepse në atë kohë, kleri shovenist i Kishës greke “…bënte propagandën e deshprimit për helenizimin e të gjithë Ballkanit…”. Prandej, një vepër e tillë si kjo (është fjala për poemen “Skenderbeu”, IL.), jo që ishte e pamundur të fitonte çmimin e merituar, por “ishte e pamundur të shihte dritën e botimit”. (Shih: Greogri Stalev, Grigor Perliçev “Serdarot”, Misla, Skopje 1973, kapitujtë, “Perliçev vo svoeto vreme” , dhe “Makedonija vo vremeto na Perliçev”).

Sidoqoftë, zbërthimi i kësaj çështje kërkon një studim të veçantë shkencor. Sepse, bullgaro-maqedonët që janë marrë me komentimin e kësaj vepre kanë bërë edhe “punën” e tyre politike. Asnjëri nuk na thotë: Çfarë e shtyri Perliçevin të merret me botën shqiptare? Në çfarë rrethanash është shkruar poema “Skenderbeu”? Si dhe nga e njofti Perliçevi popullin shqiptar dhe pse kishte aq dashuri e respekt për Skenderbeun?

Fundi i fundit, kjo dihet nga të gjithë: Grigor Perliçev lindi me 1831, u rritë, jetoi dhe vdiq (me 1893) në qytetin e Ohrit të Shqipërisë Etnike, ku masa dërmuese e atij qyteti ishin shqiptar.

Tani, le të shohim në vija të përmbledhta përmbajtjen madhështore të poemës në fjalë. Që në fillim, ashtu si këngtarët në këngët tona popullore kreshnike, poeti i tërhjek vrejtjen lexuesit, të përcjell me vemendje secilen lëvizje të ngjarjeve, të cilat zhdërvillen si vargoj, njëra pas tjetrës.

Ky poet gjeni, i paisur me mësimet e poetëve mjeshtër të klasicizmit bizantin, nuk e len lexuesin pezull, përkundrazi, në vargun e dytë, në fillim të poemës e cila është afër 3800 vargjesh thotë:

“Po bëhem gadi t’iu kendoj për t’famshmin Skenderbeg”.

Dhe, kështu e fillon këngën e tij me një hyrje të gjatë. Kjo hyrje e gjatë, e gjall dhe e gërzhitshme, pasohet me këngën e parë e cila përputhet historikisht me jetën dhe gjendjen e heroit tonë – me levizjet energjike të Skenderbeut, me vendosmerinë e shqiptarve –“zmiata luta” – shlliga të idhta, dhe me trimrin e kapidanëve, aleat të Krytrimit të Krujës.

Nga një herë, ndjenjatë shpirtërore të poetit dhe relacioni i njohjes së tij me realitetin historik, duket se zbutin e vargun poetik:

“Filloje ti këngën e muzës gojëmbel, virgjiresh”,

por papritmbas, aty përaty e urdhëron muzën nevrikisht:

“Këndoj ata trima që tashi kanë me u përlesh”.

Me elemente homerike, me vargje të rrjedhshme 15 rrokshe, pa i dhënë rëndësi rimës, poeti na sjell në ball të 20 mijë ushtarëve turq Ballaban Pashën, para mureve vigane të Kështjellës së Krujës.

Por, sa arrinë ushtria turke, akoma pa u vendosur nëpër çadratë plisverdha, komandanti i tyre, satrapi renegat Ballaban Pasha, e nis korierin e tij, Eminin, për në Kështjell të Krujës, me i dërgue Skenderbeut dhuratat dhe me marrë hetime mbi pozitën strategjike të fortifikatës legjendare të Krujës.

Mbrenda mureve të Kështjellës, Emini pritetë bujarishtë nga sherbyesitë. Ai mbetet i mahnitur nga pritja e shqiptarëve në një lloj ceremonie fetare ku ishte edhe Skenderbeu me shokët dhe miqët e tij. Pas ceremonisë, Prijsi Shqiptar (kryeheroi i poemës), me anën e Dimkos i dërgon Ballaban Pashës “dhuratat” e veta: Drapnin, kazmën dhe umin e parmendës jetike, që t’i sjell në mend rrjedhen e gjakut të tij.

Nga qendrimi i Skenderbeut, Ballaban Pasha tërbohet prej inatit. Në mënyrën më mizore, duke e ngulur në hu, e mbyt Dimkon e shkret, megjithëse këshilltari plak i Ballabanit u përpoq t’ia mbronte jetën duke i thënë: “Është turp dhe falimentim politik me e vra të dërguarin e Skenderbeut në besë”. Këtë krim të pandërgjegjshëm e mbështeti edhe Jakubi, krahu i djathtë i tij. Ai me fjalë fyese hidhet kundër këshilltarit të mençur osmanli. Në atë ndërkohë ia beh në kamp të ushtrisë turke perç-gjati Sinan, i cili përngjet në një gogol të llahtarshëm. Atë e kishte dërguar Sulltani si pararoje kundër Krujës. Sinani i tregon Ballabanit për masakrimin e tmerrshëm të ushtrisë së tij, në ndeshjen e përgjakshme me shqiptarët, ku kishte pësuar disfatën e plotë. Sinanit në fushën e betejës i kishte mbet edhe i vëllai.

Me një fines prej poeti mjeshtër, Përliçevi përshkruen fatkeqsinë e ushtrisë turke, tronditjen dramatike të shpirtit të Sinanit dhe zemrimin e pakufi e të çmendur të Ballabanit. Ballabani vendos qysh në agim të sulmoj me të gjitha forcat e veta Krujen e Skenderbeut.

Sipas poemës, muzgu i mbrëmjes bjenë përtokë, ushtria turke është në dieni të plotë që të nesërmen porsa të shkrep dielli, të gjithë si një trup i vetëm do të hidhen mbi muret e trasha të Kryeqytetit të Arbëris. Megjithëse duket një farë shqetësimi në fytyratë e tyre të zbehta si gëlqere, shihet edhe një lloj optimizmi për “fitoren e sigurtë”. Numëri i madh i ushtrisë dhe oficerët trima me Ballabanin në krye i japinë zemër dhe shpresë edhe ushtarit më frikacak.

Në tjetrën anë, mbrenda Kështjellës të Krujës të rrethuar me mure dhe hendek, mbretëron qetësia, nuk shihet asnjë shqetësim. Skenderbeu ka shtruar një darkë madhështore, me mish të pjekur në hell dhe verë të kuqe, për aleatet e vet. Në darkë është i pranishëm edhe Emini i cili përpiqet me i mbush mendjen Skenderbeut dhe kapidanëve të tjerë për vendosmërinë dhe suprioritetin e ushtrisë turke.

Sipas versionit të poetit, ende pa mbaruar darka, njëri prej besnikëve të Skenderbeut, tregon publikisht për vrasjen e shemtuar të Dimkos nga Ballabani. Eminit i dridhet zemra, i zgurdullohen sytë dhe i zbehet fytyra e i bëhet myk. Ai frikohet prej hakmarrjes, por Skenderbeut as që i shkon në mend një gjë e till. Përliçevi, poeti i Ohrit, tamam si të ishte vet arbëror, i drejtohet Eminit të frikësuar për vdekje:

“Çlirohu dhe uli t’rrahurat e zemrës Emin i pahshëm,

Dhe qetësohu lirisht si t’ishe në shtëpinë tënde.

Se ti je në tryezë dhe n’bukë të shqiptarëve të ndershëm,

Të cilët për besë e nderë s’largohen kurrë prej vdekje”.

Domethënë, hakmarrja nuk vjenë në vështrim. Eminit i bënë përshtypje të thellë shpirtmadhësia e shqiptarëve, gjakftohësia e komandantit të tyre dhe maturia e çdo bisede. Ai vendos të mbetet bashk me shqiptarët në Kështjell të Krujës por iu lutet që mos t’a detyrojnë të lyejnë duert e tij me gjakun e vëllzërve të vet.

Egërsohet nata nga të ftohtit, përveç stuhisë gjëmojnë malet e larta të Krujës kreshnike. Ballabanin, që ishte shtri për një sy gjum, e mbulon një djerës e ftohët, e kaplon një ankth i çuditëshëm, një ënderr e keqe i paralajmëron ndeshjen e afërtë dhe kobin e zi. Gëdhin mengjezi i bardh, rrezet e diellit fillojn me përbi lagështirën e natës, Ballaban Pasha përgaditet për sulm. Ushtria e tij e veshur me çelik është regjimentuar, burizanët e ushtrisë lajmërojnë gadishmërinë.

Ndërkaq, Skenderbeu me shpatë ngjesh dhe pelerinë krahëve, pasi përshendet të shoqen dhe të birin; shaluar mbi gjog të mejdanit, si një shkëmb i gjall, vëhet në ball të ushtrisë shqiptare. Për të dy anët e krahëve të tij janë rreshtuar trimat në zë si Andre Topia, Lek dhe Pal Dukagjini, Tanushi, plaku – Komnen Arianit dhe tok me ‘ta Despoti i Malit të Zi, Cernojeviqi, tmerri i turqëve, i cili kishte lidhur fatin e Principatës të vet me të famëshmin Skenderbe.

Të dy ushtritë qendrojnë ball përball me njëra-tjetrën. Ushtria shqiptare numerikisht më e vogël, ec me hapa të matur dhe të ngadalshëm drejtë armikut. Ushtria e madhe turke nxiton hapat drejtë kundërshtarit. Të dy palët zbatojnë përpikërishtë urdhërat e gjeneralëve të tyre.

Por, sa afrohen në një afërsi që dallon trimi – trimin, del Jakubi nga turma e ushtrisë turke, dhe me një zë të çjerr i kërkon mejdan Skenderbeut.

Të shpejtë si dy rrufe prej qielli, Tanushi shqiptar dhe Crnojeviqi malazez, i çveshin shpatat për t’i dal në mejdan Jakubit, por Skenderbeu, më i shpejt se rrufeja, goditë me thember të hekurtë gjogun e mejdanit, vërsulet si shigjeta, dhe brënda një afati të shkurtë i qeron hesapet me Jakubin; me një të rën shpate, Ai e hedh për tokë krahun dhe kokën e trimit anadollak – krahun dhe kokën e Jakubit.

Fillon përleshja e përgjakshme. Ball përball, gjokës përgjokës, çelik për çelik ndeshen burratë. Ballabani i tërbuar për vrasjen e Jakubit, hiqet me dal në dyluftim me Skenderbeun por nuk e lejon këshilltari plak, sepse vrasja eventuale e tij do të demoralizonte ushtrinë turke. Nga të dy palët vritën një mori trimash, fusha e mejdanit mbushet me kufoma të këltitura në gjak. Fati luftarak kalon nga njëra anë në tjetrën. Skenderbeu pasi shtrin përdhe edhe Halilin si herkul, duke pre koka armiqësh për të dy anët, si tigër i tërbuar hynë në zemër të ushtrisë të armikut.

Ballabani që ruhet prej Skenderbeut, një çast gjëndet para tij. Duke shpresuar se mund t’i shpetonte nga tehu i shpatës, ai nis me ikë, por Skenderbeu me shpjetësi vetëtime kap një gur të madh dhe e qellon. Kështu, i turpruar, aspak trimërisht, humb jetën satrapi mizor Balllaban Pasha.

Me vrasjen e tij vendoset fitorja e shqiptarëve. Ushtria turke shpartallohet keq, merret nëpër këmbë të ushtrisë shqiptare dhe korret literalisht nga shpatatë e tyre. Përleshjen e hatashme dhe disfaten fatale të turqëve, poeti e përshkruan hollësishtë në disa faqe të librit. Ai e përfundon poemën duke iu lutë Zotit që të mëshirojë ndaj fatit të robëve të luftës dhe i nderpren luftimet.

Në këtë mënyrë përfundojnë edhe vepratë pavdekshme të Homerit e të Virgjilit. Në veprën e Perliçevit, figura e Skenderbeut ngritet në olimpin e heronjëve më të mëdhenjë. Heroi i jonë vëhet në ball të njerëzve më të virtytshëm dhe më të drejtë, njëkohësisht edhe në vargun e trimave më të njohur në ç’do kohë.

Duke lexuar “Skenderbeun” e Përliçevt, lexuesit i kujtohen heronjët e Iliadës të Homerit dhe të Këngëve të Rolandit. Ai harron se është duke lexuar për ndeshjen e përgjakshme te Bedemet e Krujës, dhe i fluturon mendja te ndeshjet e tmershme fyt-përfyt rreth mureve të Trojës dhe të Saragosës; apo, te ndeshjet vigane të Lekës Madh me Darin e Persisë.

Epokën e Skenderbeut, të mbushur me lufta të shumta heroike, e nderoi çdo shekull me vepra historike dhe letrare.

Në qoftë se krahasojmë, si është lartësuar figura e Skenderbeut nga autorë të ndryshëm, duhet shfletuar e komentuar edhe poema e Grigor Perliçevit. Kur të bëjmë krahasimin, padyshim vijmë në përfundim se vepra e tij radhitet në vargun e veprave më të njohura poetike që u janë kushtuar figurave të shquera legjendare Europiane.

Kjo vepër iu bën jehonë ngjarjeve historike të asaj kohe, dhe për më tepër, vesh famën e Skenderbeut, siç thotë kritiku letrar bullgar – Konov, me petkun e simbolit të ethnicitetit arbëror.