Archives for October 2020

DËNIMI I DMITRIEVIT DHE CAQET E POLITIKËS SONË

October 19, 2020 by dgreca

Nga Giovanni Belardelli-Përktheu Eugjen Merlika /

Ka, kaluar pothuajse i pa vënë re në Vëndin tonë dënimi i fundit i rëndë me trembëdhjetë vite burg, i pësuar 29 shtatorin e shkuar nga Juri Dmitriev, historian rus dhe veprimtar i shoqatës Kujtesë. Vendimi ka shkaktuar protesta në Shtetet e Bashkuara dhe në Bashkimin Evropian, të bindur që mbas padisë së rreme të pedofilisë kundrejt të dënuarit fshihet vullneti për të goditur punën e tij në mbrojtje të kujtesës së viktimave të stalinizmit. Në vitin 1997 Dmitriev qe një prej atyre që zbuluan në Sandarmoh, në pyjet e Karelisë në kufi me Finlandën, më shumë se dyqind varreza të përbashkëta, në të cilat ishin hedhur trupat e mijëra njerëzve, të sapo pushkatuar me një plumb mbas koke. Vinin nga ishujt Solovki, i pari kamp për të burgosur politikë, i themeluar më 1923 në kohën e Leninit; më 1937 u vendos të mbyllej kampi dhe të asgjësoheshin të gjithë të burgosurit.

Në çastin kur ndodhi zbulimi i varrezave të përbashkëta autoritetet ruse dukej se mbështesnin këtë lloj kërkimi dhe bashkëndanin frymën që e përkrahte: në tetorin 1997, përvjetori i gjashtëdhjetë i vrasjes së tyre, viktimave të Sardamohut i u kushtua një ceremoni e më pas një përmendore, e paracaktuar të mbetej e para dhe e fundit e këtij lloji. Me ardhjen në fuqi të Vladimir Putinit gjëndja do të ndryshonte. Gjithënjë e më shumë e shkuara sovjetike (përfshirë edhe stalinizmi) gjykohej në mënyrë thelbësisht pozitive, mbasi përfaqësonte periudhën në të cilën Rusia ishte pohuar si një fuqi e madhe botërore. Kjo vazhdimësi e mëtuar për Rusinë e sotme dhe përvojën sovietike është aq më e fuqishme sa më shumë takon miratimin e sektorëve të gjërë të opinionit publik, prej kohësh i interesuar nga dukuria e – siç është quajtur – mallit sovjet. Beteja në mbrojtje të kujtesës së viktimave të komunizmit është bërë e vështirë (shoqata Kujtesa është quajtur “një agjente e huaj”) dhe sulmohet drejt për së drejti nga një histori zyrtare që priret të errësojë të vërtetën shtypëse e kriminale të regjimit komunist; madje është bërë e rrezikëshme dëshira për të dokumentuar vrasjet masive të ndodhura në epokën staliniane.

Në këtë kuadër rrjeshtohet e shpjegohet edhe ndodhia Dmitriev. I arrestuar në dhjetor 2016, në fillim u lirua më 2018, por në vitin e ardhshëm një tjetër proçes e dënonte me tre vjet e gjysmë burgim. Kjo duhej të thonte se, duke mbajtur para sysh periudhën e kaluar në burg, ai duhej të dilte prej tij në nëntorin e ardhshëm. Dënimi i ri i dhënë në fund të shtatorit – një “rrufe në qiell të kthjelltë” e ka përcaktuar Le Monde – i ndalon kthimin në liri të një historiani veçanërisht të zotuar në mbrojtjen e kujtesës së viktimave të Gulagut.

Mungesa n’Itali e kundërveprimeve zyrtare për çështjen Dmitriev shënon një cak të përhapur të klasës sonë politike si – edhe se mund të duket e pabesueshme tridhjetë vite mbas fundit të BRSS – përsa i përket gjykimit historik të dhënë komunizmit sovjetik, ashtu edhe qëndrimit për t’u mbajtur kundrejt Rusisë së Putinit. Sa i përket vështrimit të parë caku ka të bëjë më shumë me të majtën. Kujtoj, për shembull, se kur një vit më parë Parlamenti evropian miratoi një rezolutë dënimi si të fashizmit e të nazizmit po ashtu edhe të regjimeve komuniste, ANPI (Shoqata kombëtare e partizanëve italianë) protestoi ashpër duke kujtuar se si sovjetikët kishin qënë ”çlirimtarët” e Evropës (pohim i vërtetë, madje i afërmendshëm, por që harronte në të njëjtën kohë se brënda BRSS e kundrejt regjimeve të Lindjes, Pushteti sovjetik kishte ushtruar rolin e shtypësit e shpesh të xhelatit). Në anën tjetër, n’atë të qëndrimit të marrë kundrejt “demokraturës” putiniane, dallohen – në një aleancë të nëndheshme verdh-jeshile – si Pesëyjet ashtu edhe Lega. Pak ditë më parë, në fakt, një dokument i Parlamentit evropian që kërkonte një hulumtim ndërkombëtar mbi helmimin e Aleksej Navalnit, mori votën e kundërt të Legës, ndërsa përfaqësuesit e L5Y kanë abstenuar së bashku me ata të Fdi (Vëllezërit e Italisë). Nuk është për t’u habitur pra që, për një arsye apo për një tjetër, fati i njërit si Juri Dmitriev që lufton për të shpëtuar gjurmët e viktimave të komunizmit i intereson pak ose aspak politikës italiane, që megjithatë nuk le rast t’i kalojë për të na ftuar (ndoshta në mënyrë pak hipokrite) në detyrën e kujtesës.

SHQIPTARËT KANË NEVOJË PËR PAJTIM KOMBËTAR!….

October 19, 2020 by dgreca

-“TURPI NË RADHËT E TË PATURPSHËMVE-

-Një libër i ri në anglisht dhe reagimi i Profesor Sami Repishtit ndaj Kryeministrit Rama-

Shkruan: Frank Shkreli-

“Sa për komunizmin, ballist, unë nuk kam asnjë lidhje emocionale ose intelektuale me të, im atë po, ka qenë komunist si shumë të tjerë, dhe kanë qenë në anën e duhur të historisë…”. Kryeministri i Shqipërisë, Z. Edi Rama në parlament, 30 korrik, 2020.

“Jemi ndarë komunistë e ballistë, që në vitin 1944…” dhe shton, “Është shekulli i mendjes dhe jo i forcës, se po të ishte e tillë…”, Kryetari i Kuvendit të Shqipërisë, Z. Gramoz Ruçi, 24 Shtator, 2020.

Nga ana e tij, deputeti i Ballit Z. Adriatik Alimadhi bllokon foltoren e Kuvendit dhe shanë, Z. Gramoz Ruçin, “komunist i ndyrë”, 24 Shtator, 2020.

Kur njeriu dëgjon deklarata të tilla nga udhëheqsit më të lartë të Republikës së Shqipërisë – Kryeministrit të vendit, Kryetarit të Parlamentit dhe një interlokutori të ashtuquajturës opozitë – të një Shqipërie 30-vjet pas shembjes së komunizmit zyrtar, vend anëtar i NATO-s, aleancë ushtarake që për një gjysëm shekulli mbrojti lirinë dhe demokracinë perëndimore nga hordhitë komuniste sllavo-aziatike dhe të një Shqipërie të shekullit XXI, që të pakën me fjalë aspiron të bëhet anëtare e Bashkimit Evropian – lind pyetja: quo vadis Shqipëri? Kush janë këta njerëz dhe në cilin vend tjetër evropian do të toleroheshin deklarata të tilla në mbështetje të një ideologjie sllavo-aziatike – jo nga ndonjë pseudo-historian nostlagjik i komunizmit – por nga foltorja e parlamentit të një vendi anëtar i NATO-s?

Këto deklarata janë provokime të rënda ndaj një përqindjeje të madhe të shqiptarëve dhe familjeve të tyre, që për pothuaj 50-vjet kanë vuajtur dhe vuajnë gjithnjë pasojat e tmershme të komunizmit. Me të thënë të drejtën nuk kisha në plan ta prekja prap këtë subjekt, pasi jam lodhur me nostalgjikët e komunizmit në nivelet më të larta politike të Tiranës, si dhe në radhët e akademikëve, gazetarëve, opinionistëve dhe publicistëve shqiptarë, të të gjitha ngjyrave, të cilët po helmojnë brezin e ri të shqiptarëve. Por gjithnjë nuk mund të heshtë dhe detyrohem të pyes veten, në cilin vend tjetër ish-komunist të Evropës së NATO-s dhe të Bashkimit Evropian do të toleroheshin deklarata të tilla nga zyrtarët më të lartë të qeverisë e të shtetit nga tempulli i gjoja “demokracisë” shqiptare?

Kam në dorë një libër të posa botuar në anglisht këtu në Shtetet e Bashkuara, titulluar, “Shame Among the Shameless”, ose (“Turpi në Radhët e të Paturpshëmve”, nga autorja e re shqiptaro-amerikane, Monika Koleci. Në këtë libër, ajo përshkruan historinë tronditëse të zemrës së një familje me nëntë anëtarë nga fshati Fishtë në rrethin e Lezhës në Shqipëri– të familjes së saj të gjerë pra — të cilët u persekutuan ashpër pasi i rezistuan regjimit komunist në fillimet e tij. Protagonisti kryesor, Vasa, djali i madh i çiftit Toma dhe Lina, pasi mori vesh se regjimi komunist i kishte burgosur prindërit e tij, ai la ushtrinë dhe u bashkua me çetat antikomuniste që vepronin brenda vendit për të rrëxuar regjimin komunist. Veprimet e tij përshkruhen si heroike, por tepër të dëmshme për familjen e tij, veçanërisht për vëllain e tij Lukën, i cili është torturuar për disa muaj nga regjimi komunist dhe më pas kaloi disa vite në një kamp përqendrimi. Pjesa tjetër e vëllezërve dhe motrave të tij, sipas librit, u dërguan në një kamp internimi. Gjatë gjithë kësaj kohe, motra e madhe, Çilja, bëri të pamundurën për të mbajtur familjen Koleci, së bashku. Askush në familje nuk është kursyer nga vuajtjet, sipas tregimit në librin në fjalë. Etja e antarëve të kësaj familjeje për liri u ndesh me shtypje, tortura, madje edhe vdekje. Vuajtja dhe turpërimi i pamerituar me të cilin janë përballur anëtarët e familjes Koleci, pasqyrojnë vështirësitë e të gjithë shqiptarëve që në atë kohë nuk u pajtuan me atë regjim due të cilët guxuan të ndërmerrnin veprime kundër regjimit komunist shqiptar, në emër të lirisë, demokracisë dhe në mbrojtje të vlerave perëndimore.

Një prej këtyre shqiptarëve që e ka pësuar rendë mos pajtimin e tij me regjimin komunist të Enver Hoxhës është edhe miku dhe kolegu im i dashur Profesor Sami Repishti – njëri prej figurave më të njohura të botës shqiptare, brenda dhe jashtë trojeve tona si dhe në diasporën e pas Luftës së Dytë Botërore e deri më sot – i cili gjithnjë me shkrimet e tija ende nuk pushon të dëshmojë ferrin e komunizmit shqiptar, bazuar në përvojën dhe vuajtjet e tija personale në burgjet e Enver Hoxhës.

Në një shkrim të ditëve të fundit, duke reaguar ndaj deklaratës së Kryeministrit të Shqipërisë, Z. Rama në parlament, se “Komunizmi dhe komunistët ishin në anën e e duhur të historisë”, Profesor Repishti, në analizën e tij me titull: “Ju lutemi, mos lëndoni plagët tona të hapuna!”, Profesori i nderuar shqiptaro-amerikan rrjeshton disa fakte se pse komunistët dhe komunizmi, në të vërtetë, nuk kanë qenë kurrë në anën e duhur të historisë, siç pretendon Kryeministri Rama.

Në analizën e botuar në potalin e gazetës Dielli të Vatrës në Nju Jork, https://gazetadielli.com/sami-repishti-ju-lutemi-mos-lendoni-plaget-tona-te-hapuna/, Profesor Repishti shkruan se e kundërta është e vërtetë. Si viktimë e komunizmit të Enver Hoxhës, Profesor Repishti shkruan se komunistët shqiptarë kanë qenë pjesa më fatkeqe e vendit, trashëgimtarë të krimeve dhe dhunës së pashoqe në Shqipëri. Prof. Repishti përmend me data disa prej ngjarjeve dhe veprimet fatzeza të udhëhequra nga komunistët gjatë dekadave ndaj kundërshtarëve të tyre, e që sipas tij, kanë sjellë tragjedinë shoqërore dhe izolimin e Shqipërisë, pasojat e të cilës ndihen edhe sot. Dhe me të drejtë, Profesori ynë i nderuar, i kujton Kryeministrit Rama dhe të gjithë atyre që mendojnë si ai, ndryshimin thelbësor midis komunistëve që morën pushtetin me dhunë në vitin 1944 dhe ngjarjeve të vitit 1990 që sollën rrëximin e sistemit zyrtar komunist në Shqipëri: “Për fatin e madh të popullit tonë, (me 1990) rrugët e sheshet e Shqipërisë nuk u mbuluen me gjak, ashtu siç ngjau me 28 nandor 1944…Na nuk kërkuem varjen në litar të Byrosë Politike”, shkruan Profesor Sami Repishti.

Ky pra është ndryshimi midis komunizmit dhe komunistëve në Shqipëri dhe brezit të shqiptarëve, kundërshtarë të komunizmit, denjësisht të përfaqësuar sot nga Profesor Sami Repishti. Megjithë vuajtjet e tyre dhe krimet ndaj familjeve të pafajshme shqiptare, siç ishte edhe familja Koleci, vuajtjet dhe mundimet e të cilës pasqyrohen në librin e lartë përmendur, “Turpi në Radhët e të Paturpshëmve”, (Shame Among the Shameless”, të posa botuar në anglisht këtu në Shtetet e Bashkuara – ish-të-përndjekurit e regjimit enverist – megjithë humbjet e tyre të mëdha — kurrë nuk kanë kërkuar as nuk kërkojnë hakmarrje, por vetëm pajtim kanë kërkuar dhe kërkojnë për shoqërinë shqiptare, sidomos, nga udhëheqsit më të lartë të vendit. Ata presin pajtim kombëtar midis brezave të shqiptarëve –pa dallim ideologjie, feje a krahine — në radhë të parë nga përfaqsuesit e tyre politikë, pasi ata janë përgjegjës për të siguruar unitetin e popullit dhe të kombit, pa dallime.

Në shkrimin e tij, Profesor Repishti i lutet Kryeministrit Rama, por edhe të tjerëve, në emër të viktimave të regjimit komunist të Enver Hoxhës, që me deklaratat e tyre të papërgjegjshme, “të mos lëndohen plagët tona të hapuna” dhe u kërkon atyre që “Mos harroni se nji kalvar i vërtetë 45-vjeçar ashtë përjetue nga nji popullsi disamilionëshe nën tiraninë e murtajës komuniste. Mijëra të pushkatuem pa faj, të arrestuem, të torturuem, të gjykuem e të burgosun pa faj, të shpronësuem pa të drejtë, me plotësue dëshirat satanike të udhëheqësve injorantë e maniakë komunistë, ose me plotësue forcën punëtore të nevojitun për projektet e çmenduna”, i kujton ai Kryeministrit.

Më në fund, Profesor Repishti u kujton autoriteteve “ma të nalta që qeverisin vendin tonë”, se në vend të justifikimeve the lavdërimeve të komunizmit — e si përfundim edhe të krimeve të atij sistemi gjakatar — të pakën të ofrojnë “nji fjalë ngushëllimi, nji përkëdhelje për fëmijët pa prindë, për të vejat pa burrë, për prindët pa djalin e pa vajzën, të zhdukun në qelitë e errëta mesjetare të Sigurimit kriminel… e kampe përqendrimi”, shkruan Prof. Repishti dhe përfundon duke kujtuar kalvarin e familjes sës vet: “Mijëra të tjerë si unë kemi zemrën e thyeme pa shërim! Babai, viktimë e fashizmit italian; kushërini i parë, viktimë e terrorit nazist; nana, motra e vëllau minorenë, víktima të regjimit komunist të internuem në Berat e Tepelenë…aty ku motra ime 14-vjeçare u detyrue me tërheqë karrocën e bukës për policët në tatëpjetat e rrugës…në vend të kalit. Unë i arrestuem, i torturuem e i burgosun për dhjetë vjet të gjata sepse deklarova besnikërinë time për demokracinë liberale perëndimore; shtëpinë e zanun nga të huejt … e të tjera! Dëshiroj të veçoj nji rast: ditën e “lirimit” nga burgu, në mbramje, nana plakë, e shqetësueme, më tha: Nuk kemi të holla me ble bukën! Ishte dita e ime e parë në “liri”, përfundon shkrimin e tij Profesor Sami Repishti, në përgjigje të deklaratës së kohëve të fundit të Kryeministrit të Shqipërisë, Z. Edi Rama se, “Komunizmi dhe komunistët ishin në anën e duhur të historisë.”

Të nderuar udhëheqës të Shqipërisë. Dëgjoni të urtin Profesor Sami Repishtin i cili ka kaluar 10-vjetë në qelitë e errëta të torturës së regjimit komunist në Shqipëri due gjamën e mijëra viktimave të komunizmit në Shqipëri, para se të bëni deklarata të tilla të papërgjegjëshme dhe të pahijshme për autoritetet e një vendi anëtar të Aleancës së NATO-s. Shprehje të tilla nuk u nderojnë ju para popullit tuaj dhe Shqipërinë e shekullit XXI, jo se jo, para botës! Tri dekada pas shembjes së komunizmit zyrtar në Shqipëri, Më në fund, Kombi shqiptar ka nevojë për një ballafaqim të sinqert me të kaluarën komuniste, ka nevojë për të vërtetën historike dhe, përfundimisht, vendit i nevojitet pajtimi kombëtar midis shqiptarëve. Mjaft me deklarata që nxisin urrejtje midis shqiptarëve!

Frank Shkreli

*1. 2*.

1*Vetëm një prej librave të Profesor Sami Repishtit, me tregime nga burgu, kushtuar, “Grues shqiptare, fisnikërisë së kryqëzueme pa faj! Bashkshorteve, nanave, bijave dhe motrave tona, vuejtjet dhe përkrahja e të cilave i dhanë lëvizjes demokratike shqiptare përmasën e saj ma njerëzore”. Sami Repishti

*2. Libri I autores së re shqiptaro-amerikane, Monika Koleci, “Turpi në Radhët e të Paturpshëmve” (Shame among the Shameless”, kushtuar të parëve të saj, familjes së saj të madhe, gjyshëve, gjysheve dhe stërgjyshëve/eve, të ciclët vuajtën aq shumë nën regjimin komunist, por që sipas saj, me këtë libër, të pakën, vuajtjet e të parëve të saj nuk do të harrohen kurrrë.

EPISKOPI MITROPOLIT I BOSTONIT, AMERIKËS DHE KANADASË ILIA KETRI DHE SHOQËRIA ATDHETARE BESA- BESË, MYSAFIRË NË VATËR

October 18, 2020 by dgreca

Shkruan: Sokol PAJA – DIELLI-

Episkopi Mitropolit i Bostonit, Amerikës dhe Kanadasë, Ilia Ketri i shoqëruar nga Guri Stefani, President i Shoqërisë Atdhetare Besa-Besë, Petrit Alibeaj si zëvëndës President i Shoqërisë Atdhetare Besa-Besë dhe Epitropi i Kishës së Bostonit Aleko Dhima vizituan Vatrën dhe shprehën urimet më të ngrohta të detyrës dhe bashkëpunimit kryetarit të Vatrës z.Elmi Berisha. Në fjalën e hapjes së takimit mikpritës, kryetari i Vatrës Elmi Berisha deklaroi: “Hirësi i dashur dhe shumë i nderuar. Është kënaqësi, nder dhe privilegj që jeni sot mes nesh. Është një emocion i madh të bashkohemi në Vatrën që themeluan shqiptarët e Amerikës në Boston. Ju e ndezët këtë zjarr atdhedashurie dhe ne e përcjellim ndër breza e gjeneratat që vijnë. Për mua nuk ka nder më të madh sesa prezenca juaj sot këtu. Jemi shumë të gëzuar dhe të emocionuar ne si kryesi e Vatrës dhe si komunitet vatran që ju kemi në mesin tonë. Ky është një bekim i madh për Vatrën e gjeneratave që do vijnë. Ky është një bekim jo vetëm për Vatrën por edhe për Diellin, vatranët e gjithë komunitetin shqiptar. Vatra është në diasporë një institucion moral, politik e atdhetar. E kërkojmë bekimin e Kishës me qëllim që jo vetëm ne por të gjitha proceset kombëtare të shkojnë përpara. U jam mirënjohës për këtë vizitë në kushte të jashtëzakonshme pandemie. Kjo vizitë na lidh edhe më shumë shpirtërisht, moralisht dhe atdhetarisht.Falenderime e mirënjohje edhe shoqërisë Besa- Besë. Qofshi faqebardhë gjithmonë” përfundoi z.Berisha.

Episkopi Mitropolit i Bostonit, Amerikës dhe Kanadasë, Ilia Ketri e cilësoi këtë vizitë në Vatër si historike pasi ai vinte për herë të parë:“Lavdi Zotit që na solli në këtë ditë shumë të rëndësishme. Jam i mbushur plot me emocione që ndodhem midis jush në Vatër. Jam i emocionuar që në këtë sallë shoh fotografitë e shqiptarëve që dallohen për patriotizëm të veçantë, për punën dhe sakrificat. Çdo gjë në këtë jetë arrihet me sakrifica të mëdha.

-Zoti President i Nderit Agim Rexhaj, Zoti Kryetar i Vatrës Elmi Berisha, të nderuar bashkëatdhetarë e vatranë të dimrit e beharit, ndjehem i përulur përballë jush. Ne jemi këtu sot falë sakrificave të paraardhësve tanë. Ata krijuan këtë realitet që ne po e gëzojmë sot. Veprimtaria e Vatrës ka ndihmuar jashtëzakonisht shumë për zhvillimin e kombit shqiptar. Shqiptarët e diasporës dhe veçanarisht të Amerikës kanë ndihmuar me të dyja duart për mirëqënien dhe zhvillimin e Shqipërisë. Shqipëria mbijetoi jo vetëm me punë por edhe me lutje. Ne si Kishë Ortodokse lutemi gjithmonë për shtetin, për kombin, për shtetarët dhe qeveritë cilatdo qofshin ato. Kisha lutet për të gjithë shqiptarët. Si Kryefetar i Kishës Ortodokse Shqiptare në Amerikë dhe Kanada punojmë përditë që të bëjmë meshën në shqip, të ketë çdo kishë priftin shqiptar, të lëvrojmë gjuhën shqipe, të gjendemi pranë për të gjithë shqiptarët që vijnë nga Shqipëria apo që jetojnë këtu. Të mësojmë gjuhën e nënës, historinë dhe të ndihmojmë në zhvillimin e kombit tonë, të jemi krenar për prejardhjen tonë. Perendia më ka bekuar me prindërit që më mësuan shqip, me besim dhe me patriotizëm. Më edukuan që ti shërbej komunitetit shqiptar që në vogli që të bëhem prift e deri Episkop Mitropolit. Vatra si Federatë Panshqiptare duhet ta ketë kurdoherë parasysh që për të arritur qëllimet e saj duhet të bashkojë qëllimet e reja të njerëzve të lindur në Amerikë dhe atyre që vijnë. Duke qenë të bashkuar do arrijmë të jemi më patriot dhe do kemi një të ardhme më të ndritur dhe më të shkëlqyer për të gjithë shqiptarët në diasporë dhe në viset shqiptare. Faleminderit e mirënjohje për mikëpritjen tuaj. Jam shumë i gëzuar. Ju përgëzoj për arritjet që bëni çdo ditë. Jam tepër i emocionuar që e bëj këtë vizitë për herë të parë në Vatër, një emër i madh që nderon komunitetin e shqiptarët kudo në botë. Gëzuar nga mot e shumë bekime” përfundoi mesazhin e tij hyjnor e patriotik hirësia e tij Episkop Ilia Ketri.

Presidenti i Nderit të Vatrës Agim Rexhaj u shpreh në këtë takim se: “Hirësia juaj mirë se erdhët në Vatër. Jemi të nderuar me praninë tuaj dhe të bashkëvëllezërve tuaj që ju shoqëruan në Vatër. Zoti ju dhëntë shëndet e mirësi. Na lumturon shumë kjo vizitë e vëllezërve tanë nga Bostoni në New York. Që fëmijë e kam dashur Bostonin. Vatra ishte në Boston dhe Kisha e Shën Marisë dhe kujtohen në vendlindjen tonë me shumë respekt. Është nder i madh kjo vizitë e sotmja. Zoti ju bekoftë juve dhe të gjithë shqiptarët kudo që janë. Kjo vizitë ka një domethënie shumë të madhe. Qofshi të bekuar e të nderuar gjithmonë” citoi z.Rexhaj.

Sekretarja e Vatrës Nazo Veliu u shpreh në këtë takim: “Hirësi, fjalët tuaja të bekuara sot na bëjnë mirë të gjithëve. Tek fjalët tuaja sot ne gjejmë atë që kemi nevojë. Ju folët shqip edhe pse keni lindur në USA, ky është një mësim i mirë edhe për shqiptarët që kanë ardhur e lindur në Amerikë. Nënat duhet tu mësojnë shqip fëmijëve të tyre. Fjala juaj që të mos harrojmë gjuhën e nënës duhet të jetë melhem për plagët tona. Shqiptarët janë të përkëdhelurit e botës përsa i përket harmonisë fetare. Kjo është një krenari për çdo shqiptar. Ju falenderoj për bekimin që na bëtë sot. Të bekosh Vatrën në gjuhën e nënës, është një gjë madhështore. Vatra u përket të gjithëve. Duhet t’ua lëmë trashëgim të gjithëve. Nga zemra mirënjohje e falenderim për bekimet dhe vizitën tuaj” përfundoi ajo.

Guri Stefani, President i Shoqërisë Atdhetare Besa-Besë u shpreh për vizitën në Vatër: “Në emër të shoqërisë Besa- Besë ju përshëndes nga zemra të gjithëve. Zoti kryetar Elmi Berisha ju uroj për vlerësimin Honoris Causa të dhënë në Tiranë nga Universiteti Luarasi. U gëzova dhe u emocionova shumë për ju. Vatra që ju drejtoni dhe shoqëria Besa- Besë do të bashkëpunojnë në të ardhmen. Të gjithëve ju uroj shëndet e jetë të gjatë. Lumturi në familjet tuaja. Ardhjen për vizitë në Vatër e pritëm me lumturi shumë të madhe dhe gëzim të veçantë. Ju jemi shumë mirënjohës për këtë pritje dhe respektin që na bëtë” citoi ai.

Petrit Alibeaj zv. President i Shoqërisë Atdhetare Besa-Besë deklaroi se: “Ndjehem shumë i emocionuar që jam sot mes jush. Sa herë vij në këtë derë kam emocione të forta. Qëllimi i ardhjes sonë në Vatër sot është të urojmë për detyrën kryetarin e Vatrës zotin Elmi Berisha këtu në shtëpinë e tij. Kemi ardhur me besimin që Vatrën do ta çojmë edhe më lart. Kemi ardhur me besimin për një bashkëpunim të shkëlqyer në të ardhmën. Bostoni kërkon degën e Vatrës. Kam besim të plotë se me ardhjen tuaj në Vatër edhe në Boston do ringrihemi si Vatër e si komunitet shqiptar. Vatra është një emër i madh. Sot më shumë se kurrë kërkohet unitet dhe bashkëpunim. Pandemia për ne tani e tutje nuk do të ekzitojë pasi ne sot erdhëm dhe morëm ilaçin e Vatrës. Do shërohemi me këtë ilaç. Ju faleminderit që na pritet. Qëllimi i përbashkët dhe vizioni i përbashkët është që të bashkojmë kokat, mendjet e trojet shqiptare” uroi ai.

Epitropi i Kishës së Bostonit Aleko Dhima u shpreh: “Përfitoj nga rasti për herë të parë që vizitoj Vatrën si Federatë që ka bashkuar vëllezërit e motrat tona. Vatra ka si qëllim unitetin ndërmjet shqiptarëve. Të na cilësojnë ne shqiptarëve për harmoninë fetare, na bën krenar të gjithëve. Kjo tolerancë na bën të veçantë. Falenderoj nga zemra dhe përshëndes Elmi Berishën si kryetar të Vatrës dhe për unitetin e vëllezërve e motrave tona në USA, këtë vend të bekuar e të dashur për të gjithë ne. Zoti e bekoftë Amerikën, Shqipërinë dhe Vatrën” përfundoi ai.

Zef Balaj, Anëtar i Kryesisë së Vatrës u uroi mirëseardhjen miqve nga Bostoni dhe Hirësisë së tij Ilia Ketri duke u thënë: “Mirë se u pruni Zoti në Vatër, në vatrën tuaj. Është kënaqësi që ju kemi në mesin tonë. Me bekimet tuaja Hirësi, ne do të shkojmë më përpara dhe Shqipëria do shkojë përpara. Këto bekime do na çojnë më tej, më të fortë e më të bekuar. Zoti ju bekoftë e Zoti ju ndihmoftë. Ndjehemi shumë të respektuar prej jush sot, për ardhjen në Vatër si vend të bekuar. Me bekimin tuaj Hirësi, ditë më të mira do kemi në të ardhmen. Zoti ju rrittë pushtetin e shumë faleminderit për ardhjen tuaj mes nesh. Zoti na bekoi me ardhjen tuaj në mesin tone” citoi z.Balaj.

Arkëtari i Vatrës Marjan Cubi u shpreh: “Hirësia juaj faleminderit shumë që keni ardhur. Jemi shumë të gëzuar që keni gjetur kohë për ne. Jam krenar që jam në Vatër tash 41 vjet. Jam shumë i gëzuar e krenar që ju jeni në Vatrën e gjithë shqiptarëve. Rroftë Amerika, rroftë Vatra, rroftë Kombi Shqiptar. Anton Raja, Anëtar i Kryesisë së Vatrës u shpreh: “Mirë se erdhët në shtëpinë tuaj. Është shumë kënaqësi t’ju kemi këtu sot. Zoti ua priftë mbarë ju dhe të gjithë shqiptarëve. Në gëzime u takofshim gjithmonë”.

Nënkryetari i Vatrës Besim Malota u kujtoi miqve Nolin në Boston: “I nderuar dhe i respektuar Hirësi. Faleminderit që keni ardhur në mesin tonë në Vatër. Bekimi nga ju Hirësi është shumë domethënës për të gjithë ne. Kur Noli erdhi për herë të parë në Amerikë takoi shqiptarët në Boston dhe i pyeti se nga ishin dhe ata të tërë ishin nga Korça, kur ata e pyetën Nolin nga ishte edhe ai u tha se ishte atë ditë nga Korça. Ndaj edhe ne sot jemi të gjithë nga Bostoni aty ku Vatra u themelua. Ardhja juaj na nderon. Besa-Besë ishte themeli i Vatrës. Faleminderit edhe një herë për ardhjen tuaj.

Mark Mrnaçaj, Anëtar i Kryesisë së Vatrës u shpreh: “Faleminderit Zotit Hirësi që na u dha mundësia të takohemi me ju. Faleminderit Zotit që ju ua dha mundësinë të jeni mes nesh. Shëndet e punë të mbarë. Bekime për ju. Zoti ju rrittë pushtetin” përfundoi Mrnaçaj.

Ilir Cubi, Anëtar i Këshillit të Vatrës u shpreh: “Mirë se erdhet në Vatrën tonë dhe tuajën. Që 2 vjeç më ka zier gjaku për Vatrën. Mbaj mend çdo zhvillim dhe shndërrim të Vatrës sidomos që kur ndihmoja Arshi Pipën e deri sot që jemi së bashku. Nderime dhe respekte për këtë vizitë”.

Sokol Paja, Anëtar i Këshillit të Vatrës dhe gazetar i Diellit u shpreh: “Jemi të bekuar që ju kemi mes nesh Hirësi. Bekimet tuaja shenjtërojnë Vatrën, qëllimin, punën dhe kombin tonë. Në këto kohë të vështira këto bekime do të thonë shumë. Ju jemi mirënjohës për vizitën dhe bekimet e shenjta. Së bashku do të bëjmë më të mirën për interes te komunitetit dhe të kombit tonë. Bashkë jemi më të fortë, më të bashkuar dhe më të bekuar. Zoti ju rrittë pushtetin Hirësi. Bekime e nderime për ju”.

Editori i Diellit Dalip Greca mirëpriti miqtë nga Bostoni duke u shprehur se: “Është një ditë e veçantë, është një ditë historike për Vatrën, jo se nuk kanë ardhur klerikë të tjerë para jush; kanë ardhur klerikë nga të gjitha skajet. Edhe me rastin e 100 vjetorit Vatra arriti që t’i bashkojë të gjitha trojet kombëtare edhe në kuptimin fetar, të gjithë klerikët e të gjitha besimeve u mblodhën me 28 dhe 29 Prill 2012 në New York në 100 vjetorin e Vatrës. Por sot vërtetë ndjej diçka të veçantë, ka një lloj hije ardhja e numrit një të Kishës Ortodokse Shqiptare në Shtetet e Bashkuara të Amerikës dhe Kanada. Vatra siç e ka thënë edhe Imzot Noli, pa kishën nuk do të kishte bërë dot hije. Vatra e ndezi zjarrin e vet pasi e ndezi Besa-Besë(1907), “Kombi” para saj që më 1906, pastaj shqiptarët patriot ngritën Kishën. Vatrën me Besa –Besë, ashtu si edhe me kishën, i bashkon Imzot Noli. Ai ishte krijuesi i Besa-Besës, në janar 1907, si edhe krijues dhe pagëzues i gazetës Dielli me emrin e bukur” Dielli”, dhe pastaj Vatra, por ne gazetarët e historianët, do të vazhdojmë të “grindemi” ca kohë nëse emrin “Vatër” e gjeti Konica apo Noli. Përse? Sepse nga fansat e Nolit, kumbar i Vatrës ishte Imzoti, por Konica shkroi në Diellin e 31 Marsit 1922 se:”Për emrin, formën federale, Kanunoren, rregulloren, dhe shpirtën e parë të VATRES , jam responsiblë unë…Po e drejta Eshtë që VATRA, të cilën un’ e lashë cilimi shtatë muajsh, u rrit, u madhua, u bë një force nga Fan S. Noli dhe Vatranët e Amerikës më 1915-1919, dhe n’atë zhvillim unë s’kam patur pjesë.”…

Faik Konica në ditëthemelimin e Federatë u shpreh: Eshtë shprehur se tani që organizatat e vogla, soqatat e katundeve u bashkuan në Vatër, çështja shqiptare është në rrugë të mbarë. Dhe në fakt në këtë apel të tërthortë që mos tu mbetet qejfi organizatave të tjera, është e mira që t’ua themi në kuptimin e butë, ato duhet të federohen në Vatër, duke ruajtur individualitetin e tyre. Ardhja e Besa-Besës sot këtu ka një kuptim simbolik.Unë besoj se ata nuk erdhën thjeshtë për të na dhënë “Besën” se do të bashkëpunojnë me Vatrën, por ata erdhën për të risjellë në kujtesë të shkuarën jo shumë të largët para 100 vitesh, kur Besa-Besë ishte në themelet e Vatrës. Nuk është fare logjike që pas shpërnguljes së qendrës së Vatrës nga Bostoni në Nju Jork, në vendlindjen e Vatrës të mos ketë degë?! Fjala e ngrohtë dhe e pushtetshme e Kryepeshkopit, e Hirësisë do ti hapë rrugën Vatrës për tu rikthyer atje ku lindi. Faleminderit që ishit me ne, ishte shumë kënaqësi” përfundoi fjalën e tij editori i Diellit Dalip Greca.

Presidenti i shoqatës Besa-Besë z. Guri Stefani dhe zëvendësi i tij, Petrit Alibej, u anëtarësuan në Vatër dhe u zotuan për një bashkëpunim të ngushtë me Federatën Panshqiptare të Amerikës VATRA.

Episkopi Mitropolit i Bostonit, Amerikës dhe Kanadasë, Ilia Ketri i dhuroi kryetarit t Episkopi Mitropolit i Bostonit, Amerikës dhe Kanadasë, Ilia Ketri Vatr Episkopi Mitropolit i Bostonit, Amerikës dhe Kanadasë, Ilia Katre,idhuroi kryetarit t Episkopi Mitropolit i Bostonit, Amerikës dhe Kanadasë, Ilia Ketri Vatrës librin “Shën Kolli 2012”.

Mysafirët shprehën vlerësime për Vatrën dhe mbresat për vizitën në librin e vizitorëve në Vatër.

Vizita historike në Vatër e Episkopit Mitropolit Ilia Ketri dhe Shoqërisë Atdhetare Besa-Besë u përfundua me një drekë bujare në Vatër dhe u shoqërua me anëtarësimin në Vatër të Guri Stefanit, President i Shoqërisë Atdhetare Besa-Besë dhe Petrit Alibeaj zëvëndës President i Shoqërisë Atdhetare Besa- Besë.

Armatimi i Serbisë është kërcënim për Ballkanin

October 17, 2020 by dgreca

Nga Akri Çipa-

Në 2 tetor, u mbajt në Tiranë mbledhja e përbashkët e qeverisë së Shqipërisë dhe Kosovës në vijim të një tradite të filluar në vitin 2014. Gati një javë më vonë, Serbia mobilizoi automjete të rënda, avionë luftarakë dhe mbi 2,800 trupa për një manovër stërvitore ushtarake në rrafshnaltën e Peshterit. Këto dy ngjarje nuk janë në pamje të parë të ndërlidhura me njëra-tjetrën, por vlejnë për të evidentuar ndryshimin thelbësor në reagimet e tre vendeve.

Serbia thirri ambasadorin shqiptar në Beograd për t’i dorëzuar një notë proteste për takimin dhe deklaratat e mbajtura në Tiranë. Për më tepër, u aktivizuan kanalet me Rusinë dhe kjo e fundit i quajti “alarmuese” mesazhet e takimit të Tiranës. Kjo reflekton një politikë të hershme të Beogradit në rolin e zhurmuesit për çfarëdo lloj iniciative që Prishtina dhe Tirana ndërmarrin në marrëdhëniet bilaterale – madje dhe në çështjet e brendshme të tyre. Nga ana tjetër, dy kryeqytetet shqiptare vazhdojnë të jenë heshtanake përpara zhvillimit më substancial dhe më të rrezikshëm për stabilitetin e Ballkanit: shfaqjet ushtarake dhe procesi i armatimit të Serbisë.

Sikurse ndodh shpeshherë, në radarin e diskutimeve publike në trojet shqiptare nuk gjetën vend për analizë manovrat stërvitore të ushtrisë serbe. Nën vrojtimin e Presidentit Vuçiç dhe zyrtarëve të tjerë të lartë, trajnimi shërbeu për të demonstruar armatimet më të fundit që vinin prej Rusisë dhe Kinës. Por, teksa politikëbërësit në dy shtetet shqiptare janë të ngërthyer në beteja me vetveten, armatimi i Serbisë është kërcënim serioz për sigurinë dhe paqen rajonale.

Në gusht, Serbia konfirmoi se ishte pranë blerjes së sistemit kundër-ajror FK-3 nga Kina, çka solli dhe reagim zyrtar nga ambasada amerikane në Beograd. Ky nuk është rast i veçuar. Në fakt, në shkurt Serbia bleu sistemin Pantsir S1 nga Rusia. Në pamje të parë, vështirë të qortohen blerjet e sistemeve mbrojtëse. Shpeshherë, Presidenti Vuçiç është fshehur pikërisht prapa këtij justifikimi. Për fat të keq, jo të gjitha prokurimet përfshihen në këtë kategori.

Serbia u bë vendi i parë europian që mori në dorëzim dronë CH-92A nga Kina si dhe arriti marrëveshjen me Partinë Komuniste të Kinës për transfertën e teknologjisë së nevojshme për mundësimin e prodhimit lokal nga Serbia të dronëve luftarakë. Në këtë aspekt, Beogradi nuk e ka fshehur synimin për të zgjeruar arsenalin ushtarak me dronë dhe për t’u bërë operatori kryesor i dronëve në rajon.

Këto pasojnë dërgesa të përsëritura ushtarake ruse që kanë përfshirë automjete të blinduara, tanke, helikopterë dhe avionë luftarakë.

Përgjatë pranisë së tij në konferencën vjetore të AIPAC në Uashington, në mars të këtij viti, presidenti serb shprehu dëshirën për të blerë armë nga Izraeli. Së fundmi, ai shfaqi interesin për të blerë drone luftarakë nga Turqia.

Në krahasim me një vit më parë, në vitin 2019 Serbia rriti me 326 milionë dollarë ose gati 43 përqind buxhetin ushtarak, për një shumë totale 1.14 miliardë dollarë. Ky është një trend shqetësues.

Arsyetimet zyrtare të Beogradit për këto investime në sektorin ushtarak kanë në thelb premisën e dekurajimit të çfarëdo rreziku ose kërcënimi. Por, në parim, këto shpenzime ushtarake mbeten të pajustifikuara. Nën petkun e ndërtimit të marrëdhënieve të mira me fqinjët dhe të lënies pas të së shkuarës së dhimbshme, Serbia duhet të ishte vendi më i interesuar për të demilitarizuar Ballkanin dhe për të investuar në stabilitetin e rajonit. Mbi të gjitha, kjo do ishte dhe pasojë logjike e politikës së saj të neutralitetit ushtarak, duke u nisur nga predispozita e mungesës së rreziqeve konkrete.

Një arsye e dytë, e pranuar heshturazi, është ajo e nevojës së Beogradit për marrëdhënie transaksionale me Moskën dhe Pekinin – më rishtazi me Izraelin dhe Turqinë – për të konsoliduar raportet me to. Gjithsesi, në këtë rast, fare mirë mund të përzgjidheshin sektorë të tjerë bashkëpunimi, shumë më pak kontraversë dhe kërcënues, për të thelluar këto marrëdhënie bilaterale.

Përkundër të gjitha këtyre arsyetimeve jobindëse, armatimi serb i shërben politikës agresive dhe imponuese serbe në rajon. Serbia ka ravijëzuar tashmë një politikë afatgjatë për të dominuar zhvillimet rajonale duke u shndërruar në një kontrollor ekonomik dhe diplomatik. Kjo kalon pashmangshmërisht nëpërmjet një hegjemonie rajonale dhe intimidimit të fqinjëve. Retorika e ngarkuar dhe patetizmi nacionalist që vazhdojnë të dominojnë skenën mediatike dhe politike serbe janë zgjatim i këtij synimi.

Kjo nuk do të thotë se ka nevojë për alarmizëm të tepruar, por kjo qasje thërret për syçeltësi. Vetë elita politike serbe është e interesuar për të ushqyer tensione rajonale nëpërmjet të cilave pozicionohet si faktor kyç dhe roje e stabilitetit rajonal. Kjo politikë me dy korsi ka dhënë deri më sot frute, si në forcimin dhe kapjen e pushtetit të brendshëm nga klasa aktuale politike, ashtu edhe në ripozicionimin e vendit në skakierën ndërkombëtare.

Shqipëria dhe Kosova deri më sot e kanë sakrifikuar reagimin ndaj këtyre zhvillimeve -respektivisht nën preludin e rritjes së bashkëpunimit rajonal dhe të një marrëveshjeje iluzive më Beogradin. Qeveritë shqiptare në të dy shtetet bëjnë mirë që investohen në çtensionimin e situatës dhe predikojnë bashkëpunim rajonal dhe dialog. Megjithatë, faktori shqiptar nuk mund të jetë thjesht një vëzhgues.

Historia e rishtë ka treguar se nuk ka kërcënim më të madh për stabilitetin dhe sigurinë e Ballkanit se sa militarizmi serb i mbështetur nga faktorë jo-perëndimorë.

Tirana dhe Prishtina e kanë të domosdoshme reagimin. Të dyja shtetet nuk kanë kapacitete financiare për të garuar me Serbinë në armatime dhe, mbi të gjitha, kjo është e padëshirueshme. Megjithatë, ka hapa konkretë që duhet të ndërmerren për t’iu kundërpërgjigjur premisave të këtij fenomeni.

Shqipëria, si vend anëtar i NATO-s, duhet ta bëjë kazus këtë armatim të pajustifikuar të Serbisë, duke theksuar mungesën e rreziqeve serioze që mund ta legjitimojnë atë. Retiçenca e derimësotme e aleancës për këtë kërcënim të drejtpërdrejtë për stabilitetin e rajonit është problematike. Përkundër këtij armatimi që duhet të krijonte shqetësim në hallkat drejtuese, NATO ka rritur bashkëpunimin me Serbinë. Padyshim që dialogu, bashkëpunimi dhe ndërveprimi me Serbinë, si një vend me rëndësi në zemër të Ballkanit, është i nevojshëm. Por, kjo nuk duhet të vijë në kurriz të presionit ndaj veprimeve destabilizuese të Serbisë.

Përballë memecërisë shqiptare, ishte Kongresmeni Elliot Engel që ngriti zërin. Në janar të këtij viti, Kryetari i Komitetit për Çështjet e Jashtme në Dhomën e Përfaqësuesve, reagoi dhe tërhoqi vëmendjen e admiralit James Foggo, komandant i Forcave Detare Amerikane në Europë si dhe drejtues i komandës ushtarake të NATO-s në Napoli. Ky i fundit, lavdëroi në një intervistë bashkëpunimin e Serbisë me aleancën dhe shprehu dëshirën për ta parë në të ardhmen anëtare të saj. Ligjvënësi amerikan shprehu shqetësim për faktin që admirali Foggo anashkaloi thellimin e bashkëpunimit të Serbisë me Rusinë dhe rreziqet që burojnë prej këtij bashkëpunimi.

Përtej reagimit të strukturave ndërkombëtare të sigurisë, ka dhe vende të tjera të Ballkanit të cilat duhet t’i shikojnë me vëmendje prokurimet dhe demonstrimet ushtarake të Serbisë. Në këtë kategori hyjnë Kroacia dhe Bullgaria. Shqipëria dhe Kosova duhet të shfrytëzojnë këtë shqetësim të përbashkët për të intensifikuar marrëdhëniet me këto dy vende – por edhe me vende të tjera ballkanike – për të koordinuar ose bashkërenduar një përgjigje të përbashkët.

Së treti, një hap i domosdoshëm është një qasje më aktive ndaj Shteteve të Bashkuara, që mbeten ende garanti kryesor i sigurisë së Ballkanit. Pasqyrimi i situatës në Uashington dhe informimi i vendimmarrësve të lartë amerikanë për shqetësimet që paraqesin veprimet e Serbisë është i domosdoshëm.

Është bërë e qartë se Serbia ka rritur efektivitetin e lobimit në Shtetet e Bashkuara dhe përafrimi i Beogradit me Uashingtonin është shqetësues. Overturat serbe kanë dhënë rezultate konkrete që përfshijnë jo vetëm freskimin e imazhit, por edhe, në disa qarqe, mbështetje për politika thelbësisht problematike për stabilitetin e rajonit.

Deri më sot, ka pasur mungesë të veprimeve konkrete nga Uashingtoni për të frenuar ose konfrontuar ambiciet ushtarake të Serbisë. Blerja e armatimeve ruse duhet të ishte shkak për sanksionimin e Serbisë nga Shtetet e Bashkuara si shkelje flagrante e sanksioneve amerikane ndaj Rusisë për ndërhyrjen e saj në Ukrainë. Përfaqësuesit zyrtarë të dy shteteve shqiptare duhet të nisin një ofensivë në Uashington për të kërkuar një kundërvënie më të madhe amerikane ndaj këtyre zhvillimeve të cilat, në disa raste, shkelin dhe vetë ligjet amerikane.

Arkitektura ndërkombëtare dhe angazhimi i partnerëve perëndimorë deri më sot ka mbajtur larg fantazmat e rikthimit të konflikteve të dhunshme. Megjithatë, është momenti që vetë faktorët lokalë të shfaqin një qasje më të kujdesshmë dhe aktive. Ngrirja e reagimeve, qoftë edhe të brendshme, në Shqipëri dhe Kosovë kundrejt armatimit serb është një tregues atrofizimi dhe mungese largpamësie strategjike. Formati aktual i ndërveprimit nuk mund të vazhdojë më në kushtet e një shteti serb që forcon imazhin dhe rolin në Ballkan dhe ndërkohë vazhdon me retorikë agresive dhe veprime destabilizuese.

Publikuar fillimisht në Sbunker.

Mbi artin poetik të Faslli Halitit …

October 17, 2020 by dgreca

Nga Ilir LEVONJA-

Për shkak të mos përgatitjes së tekstit, duke patur parasysh se në atë kohë (1996-’97) kishte një mungesë të theksuar syresh, në provimin e komentit letrar u paraqita me vjershën Mehmetit tim të poetit turk Nazim Hikmet, shkruajta në mënyrën time dhe çuditërisht pedagogu me vlerësoi me notë maksimale. Këtë ia tregova si kurozitet Faslliut kur po pinim kafen e mëngjesit tek bredhi i Buçit dhe ai më tha midis të tjerave se, kisha fituar nga që pata folur me çiltërsi. Ashtu duhet bërë komenti, të flasim për atë që shohim atë që dëgjojmë dhe atë që prekim, tha ai. Ndofta nga ajo kohë këshilla për komentin u kthye në një lloj makthi, pasi në versionet pedagogjike struktura, ritmi, kadenca, përfshi edhe figurat stilistike, duket sikur e ngarkojnë teorinë e letërsisë. Qëllimi nuk është të mohojmë komponentët përbërës, por të rrëfejmë në një mënyrë ndryshe, pra si me thënë të ndërtojmë një koment me prioritet ndjesinë e përftuar nga konstatimi lirik i Oktavio Paz-it (Octavio Paz) kur thotë se, Unë shoh me mollzat e gishtërinjëve/ atë që prekin sytë e mi.

Faslli Haliti, portret nga i biri, Helidoni….

Sistemi figurativ dhe boshtet strukturore le të mbeten thjesht element funksional, të cilët doemos do të na ndihmojnë të ullukuzojmë afshin e ndjenjave, në mënyrë të atillë që të jemi gjakftohtë dhe jo të përciptë në interpretimin e poezisë.

Faslli Haliti-Portret nga mjeshtri Skender Kamberi…

Në këtë aspekt Faslli Haliti na jep mundësinë e madhe për shkak të individualizmit të tij, jo vetëm në formën strukturore por edhe në përmbajtje; mënyra se ai shprehet, afeksioni poetik merr paraqitjen arkitektonike të ndjenjës, si me thënë se frymon edhe guri, betoni, abstrakja, etj., përshembull …

Dheu

Ha gjithçka.

Dhëmbët, që hanë s’i

Ha.

Unë e di mirë dhe besoj se të mendosh e gjykosh me zemër të madhe, për fatet e njerëzve të tu, me përpjekjen e tyre që afrojnë dritën, siç thotë Pol Eluar-i,(Paul Eluard’) do të thotë ta radhitësh veten në një front me ndryshimin. Kjo është normale për artistin dhe anormale për njeriun e thjeshtë, artisti e mban pezull atë tërësi vlerash që ka trashëgimia qytetare në të gjitha drejtimet, Faslliu provincën e ktheu në vëmendje dhe punën me kulturën në një akademi.

Pas luftës së dytë botërore krahas hoveve shumplanëshe që pati treva e Myzeqesë, risia kulturore qe një bum në aspektin e arritjeve, emra të tillë si Vaçe Zela, Ilia Shyti, Margarita Xhepa, Vath Korreshi, Pavlina Mani etj., shënuan fillimin e një epoke të shkëlqyer për historinë kulturore të qytetit të Lushnjes. Nga ajo kohë tashmë mes gjithsecilit ka mbetur në mes vetëm pesha e mallit, se rrugicat e kalldrëmta, qiparisët, pjergullat, avllitë, nuk ekzistojnë më. Rendi ushtarak i krijoi një tjeter fytyrë qytetit. Pas gati tridhjetë e kusur vitesh piktori Zoi Shyti, do të vizitonte Lushnjen për tu nderuar. Ai deklaroi me keqardhje atë që vërejti, Po kjo nuk është Lushnja ime. Liceisti Faslli Haliti jeton me tempin e kohës, madje nisur nga vështrimi i tij intilektual e poetik, mpreh lapsin dhe vizaton vesin, pikturon huqin, flet për priviligjenin, për meritën që bëhet antimeritë, degradimin për të drejtën antiuniversale të luftës së klasave nën diktaturën e proletariatit. Dhe kur, atëhere kur poetit i duhej në fakt të përshtatej me atë detyrë që i kishin caktuar, siç shkruan R. Elsie në Historia e Letërsisë Shqipe, fq. 417. Frymëzimi i Faslliut kthehet në shmangie nga deviza e mësipërme partiake, për shkak të trajtëzimit, shpërbërjes së tij me talentin, pra të njeriut me krijuesin. Po sipas R. Elsit nga Historia e Letërsisë Shqipe, fq. 417., dy radhë më sipër nga paragrafi që cituam, vetvetiu, nga natyra, poezia mbetet individuale dhe shpesh është e vështirë të përputhet me shoqërinë e planifikuar.

Ai që e njeh Faslliun nga afër nuk e ka vështirë të kuptoj thelbin e kësaj, pasi Faslliun nuk e ndan dot nga poezia. Ai dhe poezia janë një lloj njëjtëzimi prej kohe dhe uji, vesi i tyre është keqardhja, po edhe poezia e tij (përshtypja ime kjo), është e gjitha një keqardhje. Dhe kjo zakonisht ndodh me krijuesin e frymëzuar. Një keqardhje që tingëllon fine deri në çeljen e ngjyrave të natyrës, emocioneve njerëzore.

E kam të vështirë të jap një gjykim përmbledhës për poezinë e tij, ku edhe qënia ime është lëndë poetike, po deri këtë diell dite këtu në Florida, në tokën e Oskeolës dhe të Seminollëve, gjykoj se keqardhja poetike e këtij trajtëzimi ka sjell një individualist model në Letërsinë Shqipe. Në konteks me këtë, sintetizimi i lirikës shqipe në aspektin universal tek Faslliu merr vërtetësi, formë dhe ekzistencë. Pse? Sepse ka një gërshetim të përsosur të tingullit, trajtës, vesit, dhe absurdit. Pra le ta quajmë lirikë unikale e sensit social, sintezë të identitetit; gjithsesi me prirjen që të ndihmojë njerëzimin, përpjekjen për të lartuar shpirtin. Ndofta nga kjo na krijohet përshtypja se poezia e tij si flutura prek gjërat në mënyrë rrethanore, sa lirika me tipare sociale shpallet si fryt i dashurisë me tokën. Është një lloj lirizmi enumerativ i tipit Faslli, shkallëzues fët e fët, i ngjyrtë, i akuarelt, me aromë Myzeqeje, plisi e kallami.

*Fëshfëritja si habi në vend të klithmës së munguar.

Nëna

Si më the ashtu në çastet e fundit

-Mbylle lesën, mbylle lesën…

Derën e apartamentit mbylla unë

Më çove në fëmijëri,

Më çove në ato vite,

Kur më thoshe në muzg

”Shko mbylle lesën Çaçi!”

Pse vargu është ndjesor dhe jo deklamativ…, sepse ka brenda habinë njerëzore të drejtpërdrejtë në efektin intim të keqardhjehabisë. Si më the ashtu…., nën një drithërim personal me muzikalitet të përftuar nga konstatimi. Nëse poeti do të shprehej se, Ti, në çastet e fundit më the…., tërësia e përcaktimit të mësipërm do humbte trajtën, për faktin se në rastin e dytë kemi deklamim, diçka që thuhet pa praninë tëndë. Po le të kthehemi në komentin e variantizuar mësipër, pra të flasim për atë që shikojmë, të themi atë që që konsiderohet idiomë e ndjesisë përfytyruese të tipit Paz-it (Octavio Paz) kur thotë: unë shoh me mollzat e gishtave/ atë që prekin sytë e mi.

Vargjet Më çove në ato vite/ Kur më thoshe:/ Shko mbylle lesën Çaçi!., bëjmë digmën ku afërmendja flatron me sy ëndërrimtar kopshtijet fëminore. Aty bredh nje djal, i cili për sytë e kalimtarin po kryen thjesht një veprim, po mbyll lesën e oborrit. Në Myzeqe lesë quhet porta e thurur, një lloj porte që ka më tepër funksion detaji sesa fortifikimi, lesa me rakita është një e tillë. lesë thuprash.

Vrapoja une në muzg;

Lesën e oborrit mbyllja me vrap,

Lesën e madhe thurur me rakita,

Dhe kthehesha rrugicës duke parë prapa,

Dhe futesha në prehrin tënd nga frika.

Përveç vargut metonimik Vrapoja unë muzg vargjet e tjera janë krejt të zhveshura nga figurat, po tablloja e paraqitur përmes tyre është mirëfilli një kompozim ku bredh ndjenja, ankthi, trembja. Djali që kthehet me kokën prapa, të mugtit që mvaret nëpër gjethnaja, rrugica gardhesh.

*Inversi si metodë por jo si qëllim.

Dheu

Ha gjithçka.

Dhëmbët, që hanë s’i

Ha.

Çfarë shohim…, fytyrën e vërtetë të ironisë ku pa gajle mund ta vizatojmë edhe ne, gjithsejcili prej nesh, padiskutim, mjafton të mbyllim sytë dhe masiviteti i dheut me fytyrën e Shrekut, përpinë gjithçka. E bluan, e nxjerr, jashtëqitje, produkt, quajeni si të doni, vetëm të jeni mëse të sigurtë që në fund ka kocka, ka eshtra, ka dhëmbë. Pse?! Po…, Dheu/ Ha gjithçka/ Dhëmbët, që hanë s’i ha.

*Dinjiteti si ndjesi, jo strategji…, performancë e kumtit njerëzor ku bën pjesë Njerëzimi i madh, pra përcaktori alla Nazim Hikmet.

Vdiq babai.

Bota s’i uli flamurët,

Dhe ne qefi s’na mbeti

(Nuk kishte përse,

Bota të ulte flamuret).

Ne keq nuk erdhi aspak

Që bota babanë nuk e qau,

Por mirë na erdhi sa s’ka

Që babanë se shau.

Përfytyrimi njerëzor rrok një tablo allasoj, ku paralelizma midis Njerëzimit të madh dhe individit të madh, në rastin e tragjedisës njerëzore, fatkeqësisë, sjell nuancat e keqardhjes. Pra paralelizma e klithmës vdiq babai me vargun parabolik bota s’i uli flamurët, nxjerr një mllef mbi mospërfilljen. Pastaj kthjelltësinë, qetësinë…, atë qetësinë që përfton përroi kur shtrohet në fushë, e cila në vetvete trajtëzohet ose trupëzohet, në natyrën e vërtetë të Njerëzimit të madh. Ka edhe dhimbje po edhe habi, ironi, preteks, mbrojtje ose një farë spjegimi sepse çështja e të të përsosurit është e përjetshme. Po fondamentale për poetin është aftësia, ndjeshmëria pa të cilat ne s’mund ta përfytyrojmë Njerëzimin e madh. Tek strofa e dytë, metonimë e vargut të parë e zgjidh shkakorja e vargut të dytë, dhe atë të të tretit e zgjidh ajo e të katërtit. Pra…ne keq nuk na erdhi aspak/ që bota babanë nuk e qau, por mirë na erdhi sa s’ka/ që babanë se shau.

*Struktura tekstore ………., si risi, një prurje më vete… (Shumë krijues tentojnë, eksperimentojnë, në këtë aspekt Faslliu vetoi qysh në krye).

Zhurmë

Futu në turmë

Bërtit me të madhe,

Bëj

Zhurmë!

Ç’pret më?

Sot kërkohet zhurmë

S’ka nevojë për zë!

Nëse leximi do të ishte rrafshor, horizontal, përftesa ishte një fjali e thjeshtë urdhërore; futu në turmë, bërtit me të madhe. Bëj zhurmë, ç’pret më? Sot kërkohet zhurmë, s’ka nevojë për zë! Po, shkallëzimi strukturor i jep një tjetër pamje verbit, që i gjithi, është një parabolë. Përfytyroni, ti ecën mes gjindjes, je brënda poteres, afshit, rrëmujës. Paradoksi, ironia, pasi sipas poetit, sot kërkohet zhurmë/ s’ka nevojë për zë!.*Aforizma në shkallëzim …, si pjesë e origjinalitetit të mësipërm.

Ligji

Eshtë se qeni,

S’e ha të zotin.

Qentë po hanë popullin.

Në fakt bëhet fjalë për një ligj moral atë që populli e përmbledh në krijimtarinë e vete kolosale në atë që, qeni s’e ha të zotin…, po pse duhet të hanë popullin?!. Inversi poetik, zhvendosja kuptimore, sipas tonalitetit përshkallëzues poetik, ngre një pikëpyetje të madhe. Në të njëjtën kohë, shohim një konstatim. Kurse ritmi sjell shfrym, pakëz inat, apo ironi.

*Enumeracioni në përshkallëzim…., kollajllëku lëviz volumin.

Mosmirënjohje

Gjithë

Peshat e rënda

Peshat vigane

Peshat sa një mal Tomorri

Sa një mal Korabi

Me levën time i ke ngrirë

Me levën time vazhdoni t’i ngrini.

Çudia është se poezia ka në strukturën e saj përsëritje, peshat tri herë, mal dy herë, togjet me levën time dy herë dhe nuk krijon bezdi aspak. Përfytyrimi na jep një botë të pa imagjinueshme emocionesh si lëvizja e maleve, zhvendosja, kollajllëku. Pavarsisht se Arkimedi nuk përmendet, poeti na ka dhënë shancin të të jemi ne Ai, Arkimedi. Dhe…, nën përemrin e munguar vetorin Ti, le të ndihet kush nuk përfytyron dot, ai që nuk kupton se edhe sendi e ka një ëndërr.

*Epilogu.

(Disa radhë për Faslliun, një vizatim, a, portret, në akuarel, në përfytyrim). I shkurtër në shtat (kujtoni poezinë e tij në formën e gërmës N me diagonalen e mezit të këputur në krye, mes Fatbardhit dhe Visarit), kur ecën duket sikur i tërheq këmbët zvarrë, vishet bukur dhe gjithë kohën është i pastër. Ka flokë të grinjtë, dendës, disi të gjatë, buzëqesh. Mban syza optike të cilat i shkojnë aq shumë sa të duket sikur ka lindur me to. Nuk mund të kuptohet xhepi i këmishës së tij pa një stilolaps, ashtu siç nuk mund të kuptohet dora e tij pa ndonjë gazetë a dorëshkrim. Kur ecën në profil ngjan me një pinguin, me vështrimin lart, sikur kërkon t’i gjejë të tjerët përmes syve. Ai që e shikon për herë të parë nuk e ka të vështirë të zbulojë tek personi i tij, poetin, piktorin, mësuesin dhe intelektualin…., tituj që i gëzon edhe shkresërisht.

Lushnje, pranverë 2000