Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Archives for October 2021

Kryeministri Kurti priti në takim Sonja Biserkon nga Komiteti i Helsinkit për të Drejtat e Njeriut në Serbi

by

Prishtinë, 26 tetor 2021- Bashkëpunimi dhe marrëdhëniet e mira fqinjësore mes shteteve të Ballkanit Perëndimor, ishin tema e takimit të Kryeministrit të Republikës së Kosovës, Albin Kurti me presidenten e Komitetit të Helsinkit për të Drejtat e Njeriut në Serbi, Sonja Biserko.Në takimin e përbashkët me drejtoreshën e Komitetit të Helsinkit për të Drejtat e Njeriut në Serbi, Izabela Kisiq dhe Mark Baskin nga Qendra për Dialog Humanitar (Centre for Humanitarian Dialogue), kryeministri Kurti theksoi se paqja e qëndrueshme dhe stabiliteti afatgjatë me shtetet e rajonit dhe më tej, është parim i politikës sonë të jashtme, dhe se Bashkimi Evropian është vlerë dhe destinim për rajonin.Ai veçoi rëndësinë e demokratizimit të rajonit, luftës kundër krimit të organizuar dhe korrupsionit, sundimit të ligjit dhe ballafaqimit me të kaluarën, si parakushte për marrëdhënie dhe bashkëpunim të mirë rajonal.Kryeministri falënderoi znj.Biserko për kontributin e jashtëzakonshëm intelektual dhe civil tash e tri dekada. U bisedua për projektet aktuale të Komitetit, që qysh nga themelimi në vitin 1994 është përpjekur të ekspozojë ideologjinë mbizotëruese të Serbisë – nacionalizmin – dhe të zbusë efektet fatale në fushën e të drejtave të njeriut, ekonominë e vendit, sundimin e ligjit dhe marrëdhëniet rajonale.

RIVALITETI MIDIS IRANIT, SHBA-VE DHE TALEBANËVE NË AFGANISTAN

by

* Dritan Demiraj, Ph.D. Ish ministër i brendshëm dhe autor i librave: “Al-Qaeda Tri Dekada Terror” (2020), “10 Komandat Strategjike të Al-Qaedës në Botë”, “Al-Qaeda në Afganistan-Pakistan” (2021), “Forcat Speciale dhe Lufta Asimetrike” (2021), “Afganistani-Një Paqe e Vështirë” (2014), “Ngritja dhe Rënia e Shtetit Islamik” (2017), “Nëpër Labirintet e Shtetit Islamik” (2015), “Al-Qaeda në Siri” (2019), “Al-Qaeda në Irak” (2019).

Ndërkohë që Kabuli ra krejtësisht nën kontrollin e Talebanëve, presidenti i vendit Ashraf Ghani u largua në Taxhikistan së bashku me zv/presidentin Amrullah Saleh dhe 30 milionë dollarë kesh, kaosi ka mbërthyer gjithë vendit, një krizë e madhe ekonomike, sigurie dhe refugjatësh duket se sapo ka filluar dhe zgjidhja duket e pamundur. Por si erdhëm në këtë situatë, kush është i interesuar për këtë situatë dhe cilat janë interesat dhe konseguencat e vendeve fqinje me Afganistanin? Qeveria afgane e përkrahur nga SHBA-të, ka qenë në pushtet në Afganistan prej pushtimit amerikan në dimrin e vitit 2001. Që nga ajo kohë, Talebanët kanë fituar kontroll të madh në disa pjesë të vendit dhe sipas marrëveshjes së nënshkruar mes SHBA-ve dhe Talebanëve në Doha në muajin shkurt 2020, të gjitha forcat e huaja duhet të largoheshin nga Afganistani deri në fund të muajit maj të vitit 2021, në këmbim të garancisë për siguri nga ana e grupit të Talebanëve. Këto negociata u urdhëruan nga ish Presidenti amerikan Donald J. Trump, i cili që në mesin e vitit 2020 kishte kërkuar që të përshpejtohej procesi i tërheqjes së trupave amerikane, duke deklaruar se dëshironte që ata të ktheheshin në shtëpi për festat e Krishtlindjeve.Ky konflikt në Afganistan gjatë dy dekadave ka krijuar rivalitet në marëdhëniet midis SHBA-ve dhe Iranit, Pakistanit, Indisë dhe Kinës. Armiqësia e Iranit ndaj SHBA-ve ka shërbyer si një katalizator për Iranin për të bërë një lojë të dyfishtë në Afganistan. Irani fillimisht mbështeti ndërhyrjen ushtarake të SHBA-ve kundër Talebanëve dhe luaji një rol të rëndësishëm në krijimin e qeverisë së parë të Afganistanit, por njëkohësisht më pas në mënyrë të fshehtë vazhdoi mbështetjen e Talebanëve afganë gjatë viteve pasuese kundër misionit të ISAF-it. Irani ndodhet në perëndim të Afganistanit, ndan me të 901 km vijë kufitare dhe ka lidhje të rëndësishme fetare, kulturore me popullin e tij. Pas rënies së regjimit të Talebanëve, qeveria e Afganistanit e ka cilësuar Iranin si: “Vëllezër dhe partnerë që na kanë ndihmuar shumë”. Të dyja vendet kanë njohur rritje të bashkëpunimit ekonomik nga fundi i vitit 2001, duke e bërë Iranin eksportuesin e dytë më të madh në vend pas Pakistanit. Por marëveshjet bilaterale për sigurinë midis Afganistanit dhe SHBA-ve janë kundërshtuar me forcë nga Irani, pasi prania e trupave amerikane dhe të NATO-s në “oborrin” e tyre konsiderohej e papranueshme. Në mënyrë të vazhdueshme Irani ka bërë thirrje për largimin e amerikanëve nga Afganistani.Pas Revolucionit Islamik të vitit 1979, e cila rrëzoi një regjim 26 vjeçar të Pahlavit shënoi përfundimin edhe marëveshja e CENTO-s, duke filluar një konflikt të gjatë midis Iranit dhe SHBA-ve, i cili vazhdon edhe sot në mesin e vitit 2021. Të dyja vendet vazhdimisht akuzojnë njëra tjetrën si eksportues të terrorizmit, ndërkohë që SHBA-të e quajnë Iranin si “Boshti i së keqes”, Irani e quan SHBA-në “Shejtani i Madh”. Revolucioni Islamik qetësoi marëdhëniet e tensionuara me Bashkimin Sovjetik, megjithëse pushtimi i Afganistanit në vitin 1979 nga ana e Bashkimit Sovjetik shikohej si një kërcënim për Iranin. Gjatë këtij konflikti, Irani nuk ishte shumë aktiv në lidhje me mbështetjen e muxhahedinëve nga SHBA-të, Arabia Saudite dhe Pakistani. Kjo për shkak edhe të përplasjeve si pasojë e pushtimit të Iranit nga Iraku gjatë konfliktit 1980-1988 dhe mbështetjes së SHBA-ve për Sadam Hysein-in. Pas tërheqjes së Sovjetikëve nga Afganistani në vitin 1989, Irani filloi të angazhohej më shumë në rajon, duke vazhduar të mbështesë me mjete financiare dhe armatime aleatët e saj të Aleancës së Veriut, të cilët kishin lidhje fetare dhe të vjetra me Iranin, duke i mbështetur fuqishëm nga vitet 1992-2001 nëpërmjet njësive të forcave speciale al-Quds nën drejtimin e gjeneralbrigade Qasim Sulejmanit. Irani e zgjeroi përfshirjen dhe mbështetjen e komunitetit Shia Hazara në Afganistan dhe të grupeve muxhahedine që përfaqësonin ata. Kur në vitin 1994 u shpall lëvizja e Talebanëve dhe shumica e vendit ra nën kontrollin e tyre, atëherë Irani filloi mbështetjen e Aleancës së Veriut që drejtohej nga gjenerali i famshën Afgan me origjinë nga Taxhikistani Ahmad Shah Masoud. Kjo do të përbënte, bërthamën më të fortë të rezistencës anti-talebane nga viti 2006-2001. Pakistani me ndihmën e parave të Arabisë Saudite dhe të Emirateve të Bashkuara Arabe ndihmoi në krijimin e Talebanëve Afganë, duke bërë që të tre këto vende të sfidonin influencën Shia të Iranit në Azinë juglindore. Në kohën kur Talebanët vranë tetë diplomatë dhe një gazetar iranian në qytetin verior të Mazar-e-Sharif-it në vitin 1998, ushtria e Iranit dislokoi rreth 120.000 trupa në kufirin me Heratin, e gatshme për një pushtim të Afganistanit. Irani e përshëndeti pushtimin e Afganistanit nga SHBA-të, pasi ky pushtim ndryshoi balancën e fuqisë në interes të Iranit. Pas rrëzimit të regjimit të Talebanëve, Irani-India-Rusia filluan të bashkëpunojnë me qëllim krijimin e një qeverie të re në Afganistan. Influenca e Iranit tek Aleanca e Veriut ishte shumë e rëndësishme për krijimin e qeverisë së Hamid Karzait. Presioni diplomatik i Iranit gjatë bisedimeve të paqes për krijimin e qeverisë i zhvilluar në Bonn të Gjermanisë, bëri që të arrihej një marëveshje për ndarjen e pushtetit në Afganistan. Qeveria e re i ofroi shumë pozicione ministrash Aleancës së Veriut dhe me këtë rast duke rritur influencën e Iranit në të ardhmen e Afganistanit. Për të forcuar ndikimin e tij, Irani përdori fuqinë e butë me qëllim ruajtjen e influencës në Afganistan, duke kundërshtuar në mënyrë të fshehtë SHBA-të dhe Talebanët gjatë gjithë kohës. Një nga mjetet e vazhdueshme që Irani ka përdorur në Afganistan, ka qënë fuqia e butë nëpërmjet përdorimit të mediave, duke harxhuar rreth 100 milionë dollarë në projekte civile, media sociale dhe ndërtimin e shkollave Shia. Në vitin 2002, Irani premtoi 570 milionë dollarë dhe rreth 100 milionë dollarë të tjera në vitin 2006 për procesin e rindërtimit të Afganistanit, shumica e të cilave u bënë realitet. Në vitin 2008, ata premtuan edhe 50 milionë dollarë të tjera dhe 300 milionë dollarë kredi për tre vitet e ardhshme (2009-2011). Gjatë viteve 2012-2013, sasia e tregtisë midis dy vendeve i kalonte 2 miliardë dollarët, duke e pozicionuar Iranin në rreth 35-40 për qind të sasisë së përgjithshme të tregtisë që Afganistani realizonte me vendet e tjera. Si Irani dhe SHBA-të ndajnë disa qëndrime të njëjta rreth Afganistanit. Të dy vendet dëshirojnë një qeveri të qëndrueshme me qëllim që të parandalojë kthimin e qeverisë së Talebanëve dhe të al-Qaedës në pushtet. Me marëveshjen e fundit të ndërmjetësuar nga SHBA-të, me sa duket kjo qasje do të ndryshojë. Marëdhëniet e tyre u përkeqësuan shumë kur presidenti Bush iu referua Iranit në vitin 2002 si “Boshti i së keqes” dhe në vitin 2003 kur u zbulua se Irani po ndërtonte fabrika për energji nukleare dhe përdorim ushtarak. Më pas, rivaliteti midis këtyre dy shteteve e vështirësoi shumë marëdhënien nga njëra anë me një shtet që ishte kundër Talebanëve dhe nga ana tjetër e një fqinji të rëndësishëm. Në kohën kur qeveria e Afganistanit firmosi një marëveshje strategjike me SHBA-të në vitin 2005, Irani kërkoi nga qeveria e Afganistanit që të firmosnin një marëveshje që SHBA-të nuk do të përdornin territorin e tyre për të realizuan operacione ushtarake kundër Iranit. Por SHBA-të i ushtruan presion Afganistanit që të mos e firmosnin një marëveshje të tillë. Në vitin 2012, Departamenti Amerikan i Thesarit i kërkoi me forcë sistemit bankar të Afganistanit dhe organizatave të biznesit që të mos bënin biznes me Iranin, pasi do të bëheshin objekt i sanksioneve të SHBA-ve. Megjithatë, Afganistani refuzoi që të ndalonte biznesin me Iranin. Një nga ngjarjet më të rëndësishme sa i përket marëdhënieve midis Iranit dhe Talebanëve është vizita e delegacionit të Talebanëve, me kërkesë së qeverisë së Iranit në Teheran në muajin qershor 2013. Pas këtij takimi, disa takime të tjera u realizuan përsëri me Iranin. Qëllimi i këtyre takimeve ishte normalizimi i marëdhënieve midis Talebanëve dhe Iranit. Gjatë këtyre takimeve, Teherani kishte shfaqur shqetësimin e tij rreth popullsisë Hazara në Afganistan, ndërkohë që Talebanët i kërkuan Iranit që të mos mbështesnin më kundërshtarët e tyre pas largimit të trupave amerikane nga Afganistani.

LAHUTA E MALËSISË”, KRYEVEPRA E GJERGJ FISHTËS

by

NIKË GASHAJ

Epopeja “Lahuta e Malësisë”(“Lahuta e Malcis”) është kryevepra e Gergj Fishtës dhe njëherësh njëra ndër veprat klasike të letërsisë shqiptare të traditës. Zotësia e Fishtës si poet i cili ka lënë emër pothuaj në të gjitha gjinitë dhe zhanret e krijimtarisë letrare, shprehet sidomos në “Lahutën e Malësisë”, në të tridhjetë këngët e së cilës poetizohet historia e popullit shqiptar nga Lidhja e Prizrenit e deri në pavarësinë e Shqipërisë më 1912. 

Tema e cila shtjellohet artistikisht në epopenë “Lahuta e Malësisë”(“Lahuta e Malcis”) është temë e rëndësishme kombëtare, është temë ekzistenciale e kombit. Me një forcë të rrallë epike, duke u mbështetur në kodin poetik popullor, në këtë vepër Fishta këndon luftën e popullit shqiptar për pavarësi të zhvilluar në dy drejtime: kundër Perandorisë Osmane në perudhën e shthurjes së saj, dhe luftën kundër coptimit të truallit etnik shqiptar nga Mali i Zi dhe nga Serbia. 

Shpirtin poetik të Fishtës e preukupon sidomos coptimi i truallit të lashtë etnik, rreziku i ri kombëtar që po i kanosej Shqipërisë dhe shqiptarëvet nga monarkitë ballkanike, aspiratat aneksioniste të të cilave gjenin mbështetje në Rusinë cariste, e cila ushtronte presion jo vetëm ndaj Perandorisë Osmane, por edhe ndaj Europës.

Poeti në Lahutë, sidomos anatemon, sidomos mallëkon Evropën, e cila në Kongresin e Berlinit i jepte të drejtë Malit të Zi dhe Serbisë t’i coptonin tokat stërgjyshore shqiptare. Rrezikun e copëtimit të truallit etnik shqiptar në poezinë tonë të traditës në mënyrë të plotë dhe në nivel të lartë artistik e ka realizuar, e ka ngritur për herë të parë në letërsinë shqiptare Gjergj Fishta. 

“Lahuta e Malësisë” është epopeja e parë në letërsinë shqiptare në kuptimin e mirëfilltë të fjalës,  në kuptimin e plotë të fjalës, të cilën kohë më parë u përpoqën ta krijojnë poetët arbëreshë si Engjëll Bazile, Gavril Dara, e sidomos Jeronim de Rada. Mirëpo, Fishta  ndryshe nga De Rada, i cili në Rapsodi më 1866 i bashkoi këngët  popullore arbëreshe në mënyrë mekanike, duke u përpjekur ta rikonstruktojë një tërësi të madhe, një poemë  që dikur kishin  pasur shqiptarët, nuk e ndjek      rrugën e tij.  Ai, përkundër konceptit mistifikues romantik të Jeronim  de Radës, epopenë “Lahuta e Malësisë” e krijoj  duke u mbështetur në poetikën e modelit epik të poezisë popullore shqiptare. Prandaj, pa e njohur mirë të gjitha format e krijimtarisë gojore epike, pa e njohur mirë strukturën artistike të eposit heroik popullor, nuk mund të kuptohet sa duhet dhe si duhet as “Lahuta e Malësisë”, sepse ajo është e ndërtuar, sepse ajo është ngritur mbi këtë traditë të këndimitm epik shqiptar. Në këtë drejtim, “Lahuta e Malësisë” nuk bën kurrëfarë përjashtimi nga epopetë e vjetra e të reja të letërsisë botërore, sepse edhe ato lidhen me traditën epike popullore.

Kështu mund të thuhet edhe për Iliadën e Homerit, edhe për Këngën e Rolandit, Këngën e Sidit, Këngën e Osianit etj. Lindja e kësaj vepre letrare në truallin ku bënin jetë aktive format më të shtjelluara të epikës gojore, siç është kënga tregimtare, nuk është e rastit. Ndërtimi i Lahutës nga materia orale e zonave të mirëfillta të epikës popullore shqiptare të veriut të cilat e ushqen me lëndë epike veprën e Fishtës,  jo më kot qenë truall i hulumtimeve të fenomenit homerik. Pikërisht në këto zona, më mirë se çdo kund gjetiu në Ballkan ishte ruajtur epika gojore. Prandaj, jo më kot homerologët e njohur amerikanë, profesorë të Universitetit të Harvardit, Milman Parry dhe Albert Lordi kishin bërë gjurmime të eposit popullor në relacion me fenomenin homerik. Këta studiues, sidomos Lordi, duke u mbështetur në morfologjinë e epikës popullore sjellin në shkencë tezën mbi origjinën orale të Iliadës së Homerit. 

Lahuta, e cila lindi në këtë ambient epik, edhe pse shumë e vonuar në krahasim me epopetë e letërsisë botërore, është një vepër që i mungonte më parë letërsisë shqiptare, është një vepër që e plotëson një hapësirë të letërsisë kombëtare shqiptare(Enver Mehmeti).

Fishta në Lahutë ka shfrytëzuar kryesisht dy forma të epikës popullore: këngën e lashtë epike ose këngën epike legjendare dhe këngën e re epike apo këngën historike. Përveç këtyre dy zhanreve të poezisë popullore, që kanë strukturë të qëndrueshme epike, sidomos kënga kreshnike, më rrallë është e pranishme edhe bota e baladave popullore legjendare, me syzhe të zhvilluar. Në këto dy forma kryesore të epikës popullore poeti gjeti në radhë të parë frymën heroike që është elementi kryesor i strukturës artistike të këtyre krijimeve foklorike. Përmes heroikës të shprehur në modelin epik folklorik në “Lahutën e Malësisë”, në të gjitha këngët e saj pasqyrohet lufta e popullit shqiptar për pavarësi nga Turqia dhe lufta kundër aneksimit të truallit kombëtar.

Në kët drejtim, burim i pashterrshëm i poetit ka qenë sidomos kënga historike e periudhës së Rilindjes Kombëtare, kurse nga bota e epikës së moçme popullore kënga kreshnike. Përmbajtja e heroikës në “Lahutën e Malësisë” është e njëjtë sidomos me atë të eposit popullor historik. Ndërkaq artistikisht të shumten kjo përmbajtje realizohet me mundësitë shprehëse letrare të këngës së vjetër epike, gjegjësisht të këngës kreshnike. Si në “Lahutën e Malësisë”, ashtu edhe në këngën historike kemi të bëjmë me një heroizëm të njohur historikisht, me një heroizëm historikisht të pëcaktuar, me një heroizëm me përmbajtje kombëtare dhe jo me heroizmin e lokalizuar, personal dhe fisnor të këngës së vjetër epike. 

Fryma kombëtare e heroikës që reflektohet edhe në veprën e Fishtës lidhet me kohën e krijimit të këngës epike historike. Kënga popullore epike e tipit historik, edhe pse daton që nga shekulli pesëmbëdhjetë, megjithatë formën e vetë stabile dhe të përkryer e ka arritur gjatë periudhës së Rilindjes Kombëtare, përkatësisht në periudhën e formimit të kombit. Prandaj, aspiratat kombëtare për pavarësi, tërësi tokësore dhe jetë të përbashkët shpirtërore etnike poeti i mori  nga modeli i epikës historike. Ndërkaq pasurinë e këngës epike me shtrat legjendar, e cila pas pushtimit osman e kishte përfunduar fazën produktive, Fishta në Lahutë e funksionalizon rishtas. Nga ky tip i këngës epike merr elemente të shumta të strukturës së saj artistike. Në mënyrë të posaçme shfrytëzon sidomos rezistencën kundër nënshtrimit mesjetar sllav, të cilën poeti e përdor të ndryshuar, e përdor në përputhje me kontekstin e ri historik të rrezikut sllav. 

Temat dhe motivet e të tridhjetë këngëve të “Lahutës së Malësisë”(“Lahuta e Malcis”) para se nga Fishta, pra janë kënduar në këngët epike popullore. Fishtës i takon merita se modelin folklorik epik, se këto tema dhe motive folklorike i sintetizoi, i shkriu, i rikrioi në një tërësi prej 16.838 vargjesh, duke na dhënë kështu një vepër madhështore epike.

Edhe përmbajtja e protagonistit të poemave  të”Lahutës së Malësisë”(“Lahuta e Malcis”) është e njëjtë me përmbajten  e protagonistit të këngëve epike popullore. Etja për famë heroike është njëra ndër veçoritë themelore të tij. Ky tipar i heroit të Lahutës edhe këngëve epike lidhet  me ndjenjën e përjetimit epik të jetës te shqiptarët. Protagonisti i veprës së Fishtës është një sintezë e  protagonistit të këngëve historike dhe kreshnike. Nga bota e këngës historike është vetëdija e tij kombëtare, lufta për ta mbrojtur qenien kombëtare në përgjithësi, sidomos atdheun i cili  si në këngët historike është Shqipëria. 

Heronjtë e Fishtës i karakterizon gatishmëria për t’u flijuar për çështjen e atdheut, element ky që njihet në këngët popullore historike dhe jo lufta për mbrojtjen e bjeshkëve e të kullotave e këngës së moçme epike. Po ashtu ata nuk i shquan fryma aventuristike që është tipar karakterogjik i heroit të epikës kreshnike. Me botën e këngëve kreshnike heroin e “Lahutës së Malësisë” e lidh legjendarizimi. Ai mbi të gjitha është një hero legjendar, portreti fizik e moral i të cilit realizohet me hipërbollën mitologjike të këngës kreshnike. 

Heronjtë e Fishtës, sikurse heronjtë e ciklit të kreshnikëve, mëkohen nga zanat e malit(Ali Pashë Gucia). Heroi i tillë i madhërishëm, me fuqi kolosale fizike dhe shpirtërore si në “Lahutën e Malësisë”, ashtu edhe në eposin heroik legjendar, ushqen ndjenja të fuqishme ideoestetike, ideoemocionale dhe psikologjike te lexuesit. Kali dhe kalorimi, tagani, duelet(mejdani), respektimi i antagonistëve(shkjevet)  po ashtu janë nga epika e lashtë popullore. Protagonistë të këtillë, të njohur historikisht, të ngjajshëm me tipin e protagonistit të modelit më arkaik të epikës popullore shqiptare në “Lahutën e Malësisë”(“Lahuta e Malcis”) janë Oso Kuka, Ali Pashë Gucia, Tringë Smajli, Marash Uci, Çun Mula e të tjerë.

MËSIMDHËNËSIT E SHKOLLËS SHQIPE NË BAVARI DHE AUSTRI VIZITUAN MUZEUN E VJENËS, PËRKRENAREN E SKËNDERBEUT

by

Shkruan: Mustafë Krasniqi/

Takimi i mësimdhënësve dhe shkëmbimi i përvojave të tyre

Në takimin dyditor, më 23-24 tetor 2021, Lidhja e Arsimtarëve dhe Prindërve Shqiptarë (LAPSH) në Bavari dhe Shoqata e Mësuesve Shqiptarë „Naim Frasheri“ (SHMSH) në Austri, organizuan një takim të përbashkët pune me mësimdhënësit në Vjenë, me temën: „Njohja, shkëmbimi i përvojave, ideve dhe bashkëpunimi në mes të mësuesve të gjuhës shqipe në Bavari dhe Austri, si dhe për masivizimin e rritjes së interesimit të numrit të nxënësve, për vijimin e mësimit të gjuhës shqipe në këto dy vende“.

Të pranishëm, në këtë takim ishin edhe Ambasadori i Republikës së Shqipërisë në Vjenë, z. Roland Bimo së bashku me ambasadorin e Republikës së Kosovës, z. Lulzim Pllana, të cilit pas fjalës përshëndetëse, ata folën për kontributin e mësimdhënësve dhe i përgëzuan për punën dhe angazhimin e tyre, që bëjnë për ndërgjegjësimin e bashkëkombësit, për rëndësinë e shkollës shqipe.

Moderimin e këtij projekti e bëri Osman Ademi, kurse takimin e hapi kryetarja e SHMSH- së “Naim Frashëri” në Austri, Miradije Berisha dhe kryetari i LAPSH-it në Bavari, Milazim Ukaj. Berisha dhe Ukaj pasi i përshëndeten ambasadorët, Bimo, Pllana. Mësimdhënësit folën edhe për sfidat që po përballen mësimdhënësit, në përpjekje për ta ngritë vetëdijen e bashkëkombësve për t’i sjellë fëmijët në shkollën shqipe.

Zonja Berisha e falënderoi LAPSH-in për iniciativën e këtij projekti të nisur, ndërsa Ukaj foli për punën, suksesin dhe sfidat e LAPSh-it në Bavari, ku ndër të tjera tha: “ LAPSh-i në bashkëpunim me institucionet, konsullatat shqiptare në Munih, bashkëkombës, Këshillat e Prindërve, prindërit, shoqata dhe biznese, të cilët jetojnë dhe veprojnë në Landin e Bavarisë, janë të angazhuar që Mësimi Plotësues i Gjuhën Shqipe të jetë i pranishëm te çdo fëmijë mërgimtarë!

Ndërsa, koordinatori i LAPSh-it, z.  Mustafë Krasniqi, foli për vështirësitë që po përballen mësimdhënësit, ku ndër të tjera theksoi se ky takim i mësimdhënësve jo vetëm që ka një vlerë të shkëmbimit të përvojave dhe bisedave didaktike, në mes të kolegëve mësimdhënës, por mbi të gjitha është një porosi për prindërit:

Mos i ndalni fëmijët nga shkollën shqipe, por t’ua hapim dritaren, përmes të cilës njohja e gjuhës amtare ua ngroh zemrat fëmijëve mërgimtarë shqiptarë! Kemi edhe përgjegjësi për t’ ndërgjegjësuar prindërit shqiptarë, që t’i dërgojnë fëmijët e tyre në shkollën shqipe, njëkohësisht dhe për të mos e lënë vetëm në këtë rrugë të përpjekjes, që është fakt shqetësues, që nuk shkojnë fëmijët e tyre,  në mësimin e gjuhës amtare!

Ne, mësimdhënësi, me përvojat profesionale duhet ta luajmë një rol të rëndësishëm, duke i nxitur prindërit, për ta kuptuar se gjuha amtare është vlerë shpirtërore, përmes të cilës fëmija e ruan gjuhën, kulturën, identitetin dhe ka njohuri mbi historinë! Por, megjithatë duhet ta pranojmë një realitet të hidhur se shkolla shqipe në diasporë është në krizë, me apo padashje, pjesa më e madhe e prindërve shqiptarë nuk po i sjellin fëmijët në shkollë. Prandaj, na duhet një bashkëpunim më i thellë me ministritë përkatëse të Shqipërisë dhe të Kosovës, ambasadat e përfaqësitë diplomatike, që të bashkëpunojnë ngushtë, për ta gjetur një rrugëdalje, sa nuk është bërë shumë vonë. Po ashtu me keqardhje duhet ta pranojmë një fakt shqetësues, se diaspora shqiptare në përgjithësi nuk e ka një strategji të përbashkët të veprimit, siç e kanë komunitetet tjera joshqiptare, që pa këtë strategji nuk mund të arrijmë deri te vizioni, misioni dhe qëllimi i realizimit të aspiratave tona për shkollën shqipe, tha Krasniqi. Krasniqi, para të pranishmëve, paraqiti ditarin e punës, të punuar me profesionalizëm nga Selim Hoti.

Nga ky takim i Vjenës, doli si kërkesë e përbashkët, që së bashku me të gjitha institucionet që janë me ndikim, të bashkëpunojmë për unifikimin e diasporës, për shkollën shqipe, njëkohësisht edhe kërkesë prindërve, që t’i dërgojnë fëmijët në shkollën shqipe!

Mësimdhënësit, vizituan edhe Muzeun e Vjenës, ku patën rastin të përkulen para përkrenares dhe shpatës së kryeheroit kombëtar Gjergj Kastriotit – Skënderbeu. Ndërsa, Osman Ademi foli për jetën dhe veprën e Gjergj Kastriotit-Skënderbeut, luftën heroike të popullit shqiptar nën udhëheqjen e tij dhe për rrugëtimin e armëve të Skënderbeut deri në Muzeun e Vjenës! Pas vizitës në Muzeum, mësimdhënësit vizituan qendrën e Vjenës, Bibliotekën, Katedralen, Operën dhe bënë një shëtitje te parku i pallatit mbretëror në Schönbrunn. Kurse në orët e vona, shfrytëzuan kohën e lirë me këngë, humor, kuiz diturie dhe biseda kolegjiale.

Në përmbyllje të takimit, Osman Ademi, dhuroi për të gjithë mësimdhënësit, librin “Ja ku jam!”, botuar nga Ministria e Arsimit në Austri, për fëmijët që të mësojnë dhe përforcojnë njohuritë e tyre në gjuhës amtare, të përkthyer edhe në gjuhën shqipe! Përkthyes është edhe Ademi. Kurse një komplet të librave, autori i këtij kompleti, Mustafë Krasniqi, i dhuroi SHMSH “Naim Frashri” në Austri, kryetares Miradije Berisha.

Në fund, Ukaj falënderoi anëtarët e kryesisë dhe mësimdhënësit e LAPSh-it, Entin social të Mynihut, që mbështeti këtë projekt financiarisht, sekretarin Z. Avdi Kulukaj, Osman Ademin për moderimin, përfaqësuesin e Fondacionit „Besa“ Rexhep Nikçin dhe në fund z. Halil Jashari që u përkujdes për muzikën dhe fotografinë.

Kosova në festën iliro-shqiptare, shtrohet Darka e Lamës

by

-Darka e Lamës, festë e lashtë iliro-shqiptare, tradicionale e Kosovës, u organizua nga Presidentja e Republikës, Vjosa Osmani në bashkëpunim me prodhuesit vendorë/

-Në Kosovën e lirë – moderne, në vitin 2002,  Ditën e Falënderimit – Darkën e Lamës Presidenti historik  i Kosovës Dr. Ibrahim Rugova e shpalli festë shtetërore/

 -“Zoti e bekoftë e Kosovën dhe të mirat e saj”, përmbyllte fjalën Presidenti Rugova në Ditën e Falenderimit – Darkën e Lamës para 18 viteve – në 23 Tetor 2003/

Gazeta DIELLI nga korrespondenti në Kosovë Behlul JASHARI

PRISHTINË, 26 Tetor 2021/ Presidentja e Republikës së Kosovës, Vjosa Osmani në bashkëpunim  me prodhuesit vendorë, mbrëmë organizoi festën e moçme shqiptare, Darka e Lamës, ku ishin edhe Kreministri Albin Kurti e përfaqësues tjerë institucionalë e politikë të vendit dhe të pranisë ndërkombëtare.

“Mirë se erdhët në Darkën e Lamës, në festën e lashtë shqiptare, e cila  daton që nga shekulli i V-të dhe shënon mbarimin e verës, kohën kur ne i mbledhim frutat, të lashtat e bereqetin dhe i shprehim falënderimet tona për të mirat e sivjetme”,  u shpreh fillimisht Presidentja Osmani duke përshëndetur të pranishmit.

Ajo tha se Darka e Lamës është pjesë e një trashëgimie të pasur shpirtërore, të cilën shqiptarët e kanë trashëguar dhe e kanë ruajtur qysh nga kohët e hershme. 

“Krahas festave të tjera, Darka e Lamës u ka mbijetuar shekujve dhe është bartur deri në ditët tona, duke u bërë kështu pjesë e rëndësishme e kulturës sonë të lashtë dhe duke ndikuar në ruajtjen dhe kultivimin e shpirtit tonë solidar”, theksoi Presidentja Osmani.

Sonte, vijoi Presidentja e Kosovës, poashtu dua të shprehë mirënjohjen e thellë për kujdesin të cilin ati themeltar i shtetit tonë, Presidenti Ibrahim Rugova, e tregoi kur në vitin 2002 e riktheu traditën e mirë të gatimit dhe të shërbimit të bukës nëpërmjet festës së Darkës së Lamës. 

“Ai e quajti atë Festë e Falënderimeve, të ngjashme me Festën e Falënderimeve në Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Ne i jemi mirënjohës për këtë thesar trashëgimie, të cilin ai e riktheu në këtë truall. 

Sikur e dini, Presidenti Rugova gjithnjë festonte me miq, punonte me miq dhe i falënderonte ata edhe për mirëqenien tonë. Ne do ta kultivojmë përherë ketë traditeë të vyer të popullit shqiptar, sepse vlerësojmë, njësoj sikur presidenti Rugova, se kultivimi i traditës së mirë e mbanë të gjallë shpirtin e një kombi”, theksoi Presidentja e Republikës së Kosovës, Vjosa Osmani.

Festa e Darkës së Lamës është shumë e vjetër, ndërsa autorët antikë e kanë shënuar që nga shekulli V para Krishtit. Në Kosovën e lirë – moderne Dita e Falënderimit – Darka e Lamës e rimori peshën që i takonte, madje jo vetëm si akt i trashëgimisë shpirtërore e kulturore. Në vitin 2002, Presidenti historik i Kosovës Dr. Ibrahim Rugova e shpalli Festën e Ditës së Falënderimit – Darkën e Lamës festë tradicionale shtetërore të Republikës së Kosovës.

Darka e Lamës, festë e lashtë iliro-shqiptare, e falënderimit Zotit për frytet e punës dhe të korrat e vitit,  e cila  është bërë traditë në Kosovë, fillimisht organizohej vetëm në kryeqytet-Prishtinë, ndërsa nga viti 2014 edhe në qytete tjera, në Sheshin “Lama e Drithit” në Gjakovë e pastaj në Pejë…

Në vitin 2013 Darka e Lamës u festua në Sheshin me emrin e shtatoren e Presidentit historik Rugova, në Prishtinë – kryeqytetin e Kosovës.

 Në Prishtinë, në 23 Tetor 2003, në mjediset e një hoteli,  kur ishte një nga festimet e Darkës së Lamës, organizuar nën patronatin e Presidentit të Kosovës Ibrahim Rugova, Presidenti theksonte se Festa e Ditës së Falënderimit – Darka e Lamës është një festë tradicionale popullore dhe familjare e Kosovës dhe në viset e tjera shqiptare.

Duke folur për traditën e festës së Darkës së Lamës, Presidenti Rugova theksonte se ajo është shumë e vjetër. Madje edhe autorët antikë e kanë shënuar që nga shekulli V para Krishtit si festë e vitit tek ilirët, të parët e shqiptarëve që është festuar rreth 23 Tetorit. Autorëve antikë ia ka tërhequr vëmendjen kjo festë e rëndësishme e kulturës shqiptare, shtonte ai.

Presidenti Rugova theksonte se kjo festë nëpër shekuj është ruajtur deri në ditët tona. “Populli ynë ka shumë festa të vitit, që lidhen me solsticin, si shumë popuj të tjerë, që përmbyllen me Darkën e Lamës, që është më e njohura në Kosovë”, theksonte ai, duke shtuar se vitin e kaluar (në vitin 2002) e ka shpallur festë tradicionale shtetërore të Kosovës, e cila do të festohet në çdo familje në Kosovë.

“Në këtë ditë kemi menduar si të parët tanë, t’i bëjmë falenderim Zotit për të mirat që na i ka falur brenda një viti dhe t’i lutemi Atij që në vitin tjetër, në motin tjetër të na falë, të na dhurojë më shumë të mira”, shprehej Presidenti Rugova dhe shtonte se “kjo Ditë Falënderimi na obligon dhe na përkujton se duhet t’i shtojmë prodhimet tona të tokës”.

“Po ashtu na obligon që prodhimet e tokës së Kosovës t’i përpunojmë, t’i bëjmë më cilësore për të gjithë qytetarët tanë dhe për eksport për kombet e tjera. Dhe në këtë ditë ne i lutemi Zotit për këtë”, vijonte Rugova.

Njëherit paralajmëronte se që nga viti i ardhshëm për ditën e kësaj feste nuk do të punohet dhe do të jetë ditë që i kushtohet falenderimit.

“Shpresoj se kjo festë do të pasurohet me forma të ndryshme të manifestimit në të ardhmen”, theksonte Presidenti Rugova, duke i ftuar të pranishmit që të kënaqen me tryezën e shtruar e me prodhime kosovare tradicionale.

“Zoti e bekoftë e Kosovën dhe të mirat e saj”, përmbyllte fjalën Presidenti historik i Kosovës Ibrahim Rugova, duke folur në Ditën e Falenderimit – Darkën e Lamës para 18 viteve – në 23 Tetor 2003.