Archives for January 2022

MEDALIONI I PARË I GJERGJ KASTRITOIT SKENDERBEUT NGA VITI 1449 QË RUHET NË ZAGREB

January 27, 2022 by s p

Prof. Dr. Musa AHMETI

Center for Albanian Studies – Budapest

Studimet dhe hulumtimet shkencore për epokën e Skenderbeut, po japin rezultate të reja në fusha dhe lëmi të ndryshme, për të cilat më parë nuk kishte fare njohuri. Është deri diku e çuditshme që nëpër arkiva e biblioteka shtetërore e private, muzeume e koleksione të ndryshme të ruhen thesare kaq të çmuara.

Në Zagreb, në Muzeun Arkeologjik, në fondin e: “Numizmatikës Mesjetare / Srednjovjekovne numizmatike,” ruhet një medalion origjinal i Gjergj Kastritoit Skenderbeut. Ky medalion është prej bronzi me dimensione: 95 x 97 mm dhe peshon 169.96 gr. Autori është i panjohur, po kemi të dhëna të sakta se medalioni është punuar në Venedik në vitin 1449.

Në dy dokumente, gjejmë të dhëna për vitin e punimit të medalionit, po jo edhe për autorin. Dokumentet janë të pa botuara dhe ruhen në fondin: “Senato Mar. Bust. V“. Si duket ky medalion është punuar me porosinë e një familje fisnike shqiptare që jetonte në Venedik, sipas të gjitha gjasave, degës së Engjëllorëve të Drishtit, që jetonin atje që nga fundi i shek. XIV-të.

Medalioni ka formë të rrumbullakët, është i gdhendur dhe ka shënime, vetëm në njërën anë, në avers, ndërsa në revers, nuk ka ndonjë dekorim, shënim apo diçka të ngjashme. Në avers, Skenderbeu është në profil, i kthyer në të djathtë. Në kokë ka një kapele venedikase, të thyer në të dy këndet, ndërsa veshur ka një pelerinë venedikase, nga ato që mbanin bujarët vendas, venedikas, me disa dekorime të bukura, që bën për të kuptuar, se autori e kishte shikuar Skenderbeun të gjallë, e jo nga ndonjë përshkrim, me siguri gjatë qëndrimit të tij në Venedik. Mjekrën e ka të gjatë, por, jo të zbardhur.

Në medalionin e Zagrebit, Skenderbeu nuk më i madhë se, 50 vjet

Është me rëndësi të ceket se Skenderbeu në këtë medalion duket shumë i ri, gjë që e bën shumë më të vlefshëm dokumentin që ne kemi shfrytëzuar për të datuar medalionin. Vijat e fytyrës, tregojnë se nuk kishte më shumë se pesëdhjetë vjet. Hunda, nuk ka pozicionin e një “Hundë shqiponje“, po është e drejtë.

Brenda shiritit anësor, në gjërsi prej: 11 mm, është i gdhendur teksti:

GEORGIVS CASTRIOTT DE SCANDERBEG INVICTISS.

Ky tekst duhet të lexohet:

[D/OMINUS/] GEORGIUS CASTRIOTT[VS] DE SCANDERBEG INVICTISS[IMVS];

ndërsa i përthyer në gjuhën shqipe lexohet:

GJERGJ KASTRIOTI SKENDERBEU [MË] I PAMPOSHTURI.

Teksti fillon në anën e majtë, në nivelin e supit dhe mbaron në anën e djathtë, te cepi i jelekut, që dallohet nga pelerina.

Për rrugën historike të këtij medalioni, për fat të mirë ekzistojnë disa të dhëna. Në Zagreb, në fondin e numizmatikës mesjetare, ka arritur në vitin 1912, pasiqë është blerë, për një shumë jashtëzakonisht të madhe parash: 251 kruna ose 10 dukat floriri dhe një krune të argjendit, në ankandin e Frankfurtit nga Josip Brunschmid, /1858-1929/, në atë kohë drejtor i Muzeut Historik të Zagrebit. Në këtë ankand, ky medalion i Skenderbeut kishte arritur çmimin më të lartë nga gjithë eksponatet tjera që shiteshin.

Ne kemi bërë një studim të veçantë, po edhe kemi konsultuar specialistë të kësaj fushe. Dr. Ivan Mirnik, si udhëheqës i Fondit të “Numizmatikës Mesjetare” pranë Muzeut Arkeologjik të Zagrebit, na ka mundësuar të bëjmë analiza përkatëse studimore, duke na ofruar ndihmë të pakursyer profesionale dhe literaturë të shumtë; po edhe ka lejuar fotografimin dhe publikimin e këtij medalioni. Me këtë rast, e falënderojmë publikisht.

Rëndësia e veçantë histroike e këtij medalioni

Medalioni i Gjergj Kastriotit – Skenderbeut, ka një rëndësi të shumfishtë. Fakti se ai u punuan derisa ishte gjallë Skenderbeu dhe pos kësaje dhe në një moshë mjaft të re, ka një peshë të veçantë, ngase autori [mjeshtri], e kishte shikuar me sytë e tij heroin shqiptar. Të dhënat i kishte të sakta, dmth. nuk bazoheshin në gojdhëna, rrëfime apo përshkrime të të tjerëve. Tiparet dhe karakteristikat që i gjejmë në këtë medalion, bëjnë shumë të qartë fytyrën e Skenderbeun, veshjen e tij dhe moshën; gjëra këto, që kanë qenë shumë pak të njohura deri sot.

Medalioni i Zagrebit, është shumë ekskluziv, ngase është punuar në vitin 1449, pra, vetëm 11 [njëmbëdhjetë] vjet më vonë, pas medalionit të parë [nga viti 1438] që njihet në histori, të cilin e ka punuar Pisanello, me rastin e pjesmarrjes së Gjon Paleologut të VII-të, në koncilin e Ferrarës.

Fjala medalion, në gjuhë të ndryshme ka funksion të njëjtë, psh. në latinishte: metallum; në italishte: medaglio; në anglishte: medal; në frengjishte: médaille; në gjermanishte: Medaille; në kroatishte: kolajna, etj. Medalioni mund të jetë nga: floriri [ari], argjendi, bronzi, plumbi dhe legura të tjera.

Origjina dhe zhvillimi i medalioneve gjatë historisë

Gjatë historisë kishte funksion të ndryshëm. Psh. në Greqinë antike, nuk njihej termi medalion, edhe pse në disa monedha, gjejmë elemente që janë shumë të afërta me medalionin. Në Romën antike, medalioni që punohej atëherë, i ngjan shumë, medalionit të sotëm, modern; me një ndryshim, që në Romë, mdealioni punohej vetëm me urdhër të mbretit romak dhe nuk kishte askush tjetër të drejtë, të punonte apo ndante medalione. Në Bizant, medalinoni është fare i panjohur. I panjohur është edhe në mesjetën e hershme. Për herë të parë, medalioni punohet në vitin 1438.

Medalioni ngjan shumë me monedhat, por është diçka më i madh. Dukja e jashtme dhe elementet përbërëse, janë të njëjta me ato të monedhave, por ka funksion tjetër. Është punim artistik, me karakter përkujtimor ose jubilar. Punohet në një kopje të vetme, e në raste veçanta në disa kopje, po çdoherë në numër të kufizuar. Zakonisht, në avers ka gdhendje portreti të ndonjë figure të shquar, po në raste veçanta mund të ketë edhe reliev. Ndërsa në revers, zakonisht paraqitet ndonjë reliev, gdhenjde grafemave të ndryshme, dekorime stilistike, data të caktuar, dhe gjëra të tjera të cilat përdorën në raste të tilla.

MINISTRI I SHËNDETËSISË PROF. DR. RIFAT LATIFI PRITI NË TAKIM KRYETARIN E VATRËS ELMI BERISHA

January 26, 2022 by s p

Ministri i Shëndetësisë, Dr. Rifat Latifi, u takua sot me z. Elmi Berisha, President i Federatës Panshqiptare VATRA, me seli në Shtetet e Bashkuara të Amerikës.Ministri Latifi ftoi VATRA dhe shoqatat e tjera që të punojnë së bashku në mbështetjen e Ministrisë në përpjeket për forcimin e sistemit shëndetësor në Kosovë, duke inkurajuar kthimin e profesionistëve shëndetësorë për të shërbyer në vend. Gjithashtu, Ministri Latifi inkurajoi angazhimin e mërgimtarëve për të investuar në forcimin e shërbimeve shëndetësore në Kosovë.Kryetari i VATRA, z. Berisha i konfirmoi Ministrit Latifi mbështetjen e pakusht të VATRA dhe të shqiptaro amerikanëve në projektet dhe aktivitetet me interes të Ministrisë së Shëndetësisë dhe për të promovuar idenë e kthimit të profesionistëve shëndetësorë që studiojnë e punojnë në Amerikë për të shërbyer në Kosovë.

KOMPROMISI I KOSOVËS DUHET TË MBAJË VULËN E GARANCËS AMERIKANE

January 26, 2022 by s p

Nga Mehmet PRISHTINA

Betejat politike dhe ushtarake kundër Serbisë, Kosova i zhvilloi në koordinim dhe mbështetje të plotë nga partnerët strategjik, sidomos SHBA-të. Falë kësaj mbështetjeje, Kosova sot është shtet i pavarur dhe sovran. Por edhe Ukraina është shtet i pavarur, mirëpo sovraniteti i saj është i rrezikuar seriozisht nga Rusia. Kjo efundit ka dërguar mbi 1000 trupa në kufinjt e shtetit fqinj, ndërkohë që Kievi zyrtar vazhdon të jetë në qendër të shqetësimit dhe brengosjes ndërkombëtare. Administrata e zotit Biden ka qenë mjaft eqartë në ultimatumin drejtuar Kremlinit, të cilin e ka kërcënuar me masa ndëshkuese në rast të cënimit të integritetit territorial të Ukrainës. Ky paralelizëm në mes të Kosovës dhe Ukrainës mund të duket në shikim të parë i sforcuar dhe paksa apokaliptik, mirëpo analogjia e gjërave na shtyn të mendojmë se një shtet quhet plotësisht sovran vetëm atëherë kur arrin të zmraps çfarëdo lloj agresioni nga jashtë. Po t’i pyesni ekspertët ushtarak dhe të sigurisë sigurisht që do të merrni përgjigje dekurajuese kur është në pyetje raporti i forcave në mes të Kosovës dhe Serbisë, ku ashiqare del në pah një asimetri e frikshme në favor të fqiut tonë verior. Pra, ky sovranitet që aktualisht gëzon Kosova sigurohet falë pranisë ushtarake të KFOR-it dhe mekanizmave politik e diplomatik që ushtron Washingtoni zyrtar në funksion të krijimit të një klime të sigurisë dhe stabilitetit në këtë pjesë të Ballkanit.

Mbështetja amerikane për Kosovën është e një rëndësie jetike, prandaj jo pak njerëz druajnë se një ditë amerikanët mund ta braktisin Kosovën dhe kjo situatë do ta gjejë atë të papërgatitur për t’iu përgjigjur sfidave nga jashtë. Shqetësime të tilla pati edhe me rastin e largimit të trupave amerikane nga Afganistani pas një marrëveshje me talebanët, kur skeptikët filluan të tërheqin paralele mes Afganistanit dhe Kosovës duke aluduar në skena të aeroportit të Kabullit që do të reprizohen edhe në Prishtinë. Por doli se këto shqetësime dhe aludime ishin të pavend, për arsye se amerikanët jo vetëm që nuk u tërhoqën nga Kosova, por ata po tregojnë shenja se kanë shtuar interesimin për këtë pjesë të Ballkanit, sidomos pas ndërrimit të stafit udhëheqës diplomatik në shumicën eambasadave në kryqendrat rajonale, përfshi edhe Prishtinën, ku ditë më parë Kosova mirëpriti ambasadorin e posaemëruar amerikan,Jeff Hovenier.

Në funskion të këtij interesimi ishte edhe letra e Sekretarit amerikan të Shtetit, Antony Blinken, drejtuar ditë më parë kryeministrit Albin Kurti, ku theksohej se marrëdhënia mes dy shteteve është e rrënjosur në vlerat e përbashkëta demokratike dhe zotimin për Kosovë sovrane e të pavarurSa i takon dialogut Kosovë-Serbi, sekretari amerikan i shtetit në letër theksonte se në qendër të bisedimeve duhet të jetë njohja reciproke.

“Si mik dhe partner i Kosovës, Shtetet e Bashkuara presin të bashkëpunojnë me ju për ta zbatuar plotësisht agjendën e Presidentit Biden të përcaktuar për marrëdhënien tonë, përfshirë fuqizimin e sundimit të ligjit, mbrojtjen e të drejtave të minoriteteve, nxitjen e rritjes ekonomike dhe sigurimin e marrëveshjes së vonuar prej kohësh ndërmjet Kosovës dhe Serbisë, me fokus në njohjen e ndërsjellë”, ka vazhduar ai.

Blinken ka potencuar se raportet e pazgjidhura mes Kosovës dhe Serbisë mbesin pengesë për anëtarësim në institucionet evropiane dhe euroatlantike, duke shtuar se pranimi i Kosovës në to është qëllimi i përbashkët i Kosovës me SHBA-në. Blinkeni ka ofruar mbështetje për dialogun e lehtësuar nga Bashkimi Evropian.

Pra, Kosova jo vetëm që vazhdon të mbetet e mbuluar nga “reflektorët” amerikanë, por ajo paraqet një test prove për qëndrueshmërinë e paqes dhe sigurisë në këtë pjesë të Ballkanit, për faktin se marrëdhëniet me Serbinë vazhdojnë të prodhojnë krizë dhe animozitet rajonal.

“Besojmë që dialogu i ndërmjetësuar nga BE-ja mbetet forumi më i mirë për normalizimin e negociatave ndërmjet Beogradit dhe Prishtinës dhe ne koordinohemi nga afër me partnerët tanë në BE për këtë qëllim”, ka shkruar Blinken në letrën etij drejtuar Kurtit.

Nëse e lexojmë mes rreshtash këtë letër, dhe kjo vlen sidomos për këshilltarët e Kryeministrit Kurti, Kosova në një të ardhme jo shumë të latrgët duhet të përgatitet për një kompromis politik me Serbinë, ku në tavolinën e negociatave do të nxirren të gjitha çështjet e hapura. Nëse dikush ka iluzione se do të lë diçka nën tavolinë, diçka që do të mbulohet nga pluhuri i harresës, do të gabohet shumë rëndë, për arsye se kompromisi i kërkuar nga amerikanët tani nuk lë shumë hapësirë për manovra të pakufishme politike as të Prishtinës , as të Beogradit.

Kompromisi i tanishëm i kërkuar nga Administrata Biden dallon shumë nga Administrata Trump, për arsye se ky i fundit ia kishte lënë duart e lira Serbisë ngjashëm siç mund të ndodhë në një meç të pabarbartëkur një boksieri i lihen duart e lira kurse tjetrit i lidhen. Në një situatë të tillë nuk bëhej fjalë për kurrfarë kompromosi por për nënshtrim të Kosovës ndaj diktateve dhe kushteve të Serbisë, të cilat, fatkeqësisht legjitimoheshin edhe në Washington. Kosova me duar të lidhura, ku arbitër ishte Riçard Grenell, ishte e predispozuar të humbas çdo meç kundrejt Serbisë, prandaj fitorja e Zotit Biden, në Kosovë u kremtua si fitore personale e popullit të saj.

Por, çka po bën elita jonë, sidomos Qeveria, Parlamenti, opozita, intelegjencia, mediat, akademikët, që këtë fitore të z. Biden ta kthejë në favor afatgjatë për popullin e Kosovës?

Tani ndodhemi në një kthesë të rëndësishme të zhvillimeve gjeopolitike, pas përpjekjeve për të çmontuar BeH e Dejtonit, pas trazirave në Podgoricë dhe pas zhvillimeve të fundit në kufinjt e Ukrainës, ku çdo hap i gabuar mund të reprodukojë pasoja me impakt të thellë edhe për të ardhmen e Kosovës.

Letra e Sekretarit amerikan të Shtetit, Antony Blinken, duhet analizuar e rishikuar me sy kritik dhe në të nuk duhet kërkuar me çdo kusht pikat që, eventualisht, favorizojnë Kosovën, por gjithsesi edhe ato pika që e obligojnë atë të tregoj sens të lart përgjegjësie në gjetjen e një kompromisi në tejkalkimin e raporteve me Serbinë.

Blinkeni i ka thënë Kurtit se pret që lidershipi i tij ta rikthejë momentumin në dialog duke i mbështetur zotimet paraprake të Kosovës, duke nxitur transparencë e duke shmangur veprime apo retorikë që mund të rrisë tensione. Ai ka bërë thirrje për vëmendje në arritjen e marrëveshjes për energji për veriun e Kosovës dhe për avancim të çështjes së personave të pagjetur.

“Është në interes të Kosovës që këto çështje të zgjidhen dhe të çojnë drejt një zgjidhjeje kompromisi në planin afatshkurtër, e që të mund të shërbejnë si bazë për progresin e mëtejshëm drejt normalizimit gjithëpërfshirës”, ka shkruar Blinken.

Blinken ka përsëritur kërkesën për mbështetje të vendimeve gjyqësore – në veçanti ato që lidhen me të drejtat e minoriteteve, ndërkohë që kryeministri i Kosovës, Albin Kurti, përmes një shkrimi në Twitter, e ka mirëpritur letrën dhe mbështetjen që i erdhi nga Sekretari Amerikan i Shtetit, Antony Blinken.

Kurti ka thënë se Kosova është mirënjohëse për angazhimin e SHBA-së në normalizimin e marrëdhënieve ndërmjet Kosovës dhe Serbisë përmes një marrëveshje që prodhon njohje reciproke.

“E mirëpres letrën dhe mbështetjen e sekretarit Amerikan, Antony Blinken, për prioritet dhe punët tona në punë dhe drejtësi. Kosova është mirënjohëse për angazhimin e SHBA-së në normalizimin e marrëdhënieve ndërmjet Kosovës dhe Serbisë përmes një marrëveshjeje që prodhon njohje reciproke. Mezi pres të punojmë së bashku”, ka shkruar Kurti.

Përtejt kurtoazisë së këtyre letrave që mbështillet nga velloja e gjuhës fine diplomatike, megjithatë në terren qëndron një proces ende i hapur. Kosova ende beson se do të jetë e gatshme të diktojë stil dhe dinamikë në procesin negocues me Serbinë, kurse kjo e fundit ende shpreson se do të arrijë të jetësojë në Kosovë projektin e bosnjizimit.

Kërkersat e ashtuquajtura maksimaliste nga të dyja palët do të duhej të pësojnë “hekurosje”, sidomos tani pas letrës së Antony Blinken, i cili ka adresuar disa detyra që duhet t’i kryejnë Prishtina dhe Beogradi, të përmbledhura në tri çështje kruciale: njohja reciproke, respektimi i të drejtave të minoriteteve (aludohet në statusin e serbëve), përfshi edhe ekzekutimin e vendimeve gjyqësore që kanë të bëjnë me ta (aludohet në statusin e tokës përreth Manastirit të Deçanit) si dhe çështja e të pagjeturve ( aludohet në detyrimet e autoriteteve serbe për identifikimin e vendndodhjeve të varrezave masive me shqiptarë të ekzekutuar).

Prej të gjitha këtyre çështjeve, statusi i serbëbe mbetet “thembër Akli” për politikën e Kosovës. Nga mënyra si është trajtuar deri më tani kjo çështje, sidomos në vitet e mëhershme, Kosova ka demonstruar një qëndrim defanziv, duke pranuar gjithçka që është servirur në tryezën e bisedimeve. Si rezultat i këtyre qëndrimeve është projektuar edhe narrativi i Beogradit mbi statusin e mjerueshëm të serbëve të Kosovës i cili me patjetër duhet përmirësuar, paçka se Pakoja e Ahtisarit kishte ofruar garanca shtesë për minoritetin serb në Kosovë, përfshi edhe ulëset e garantuara në Parlsment, madje edhe përtej konventave ndërkombëtare.

Tani çka i mbetet të ndërmerr Qeveria Kurti që të gjitha gjërat të biejnë në vendin e vet, pa shkaktuar ndonjë pakënaqësi te njëra palë, apo te tjetra. Me fjalë të tjera, çak duhet të bëjë Qeveria e z. Kurti që, në njërën anë, të plotësohetn disa ambicje të Serbisë por me kush që të ruhet sovraniteti i Kosovës, dhe në anën tjetër, të demonstrohet politika e vendimarrjes autonome kosovare por pa i prishur raportet me amerikanët.

Këto dhe pyetje tjera të vështira, Qeveri e Kosovës duhet t’i shqyrtojë me miqtë amerikanë, duke kërkuar nga ata garanca shtesë për dy çështje tepër të rëndësishme: që Kosova të bëjë kompromis deri në kufinjt e moscenimit të sovranitetit të saj dhe të kërkoj reciprocitet në mes të drejtave të shqiptarëve në Jug të Serbisë dhe serbëve në Kosovë.

Pas interesimit të shtuar të SHBA për të mbyllur çështjet e hapura në mes të Kosovës dhe Serbisë, qëndron një arsye shumë e fortë, më tepër e karakterit gjeopolitik, prandaj Qeveria e zotit Kurti duhet ta shfyrtëzojë këtë momentum që të demonstrojë fleksibilitet maksimal në arritjen e një kompromisi i cili do të jetë i monitoruar dhe garantuar nga Washingtoni, Brukseli dhe NATO. Vetëm në këtë mënyrë sovraniteti i Kosovës do të jetë një “mollë e ndaluar” për luftënxitësit në Beograd, por edhe një shans më shumë që edhe kjo pjesë e rajonit të përfshihet në proceset eurointgruese e auroatlantike, për të cilat Kosova ka nevojë si toka e thatë për shi.

Prishtinë, 24 dhjetor 2022

FIGURA E DR. IBRAHIM RUGOVËS, PORTRETI I NDRITUR I KOSOVËS

January 26, 2022 by s p

Dr. Sadik Elshani

Më 21 janar u ben 16 qëkur dr. Ibrahim Rugova kaloi në botën e amshuar. Është kjo një ditë për të reflektuar për jetën dhe veprën e arkitektit të pavarësisë së Kosovës. Gati të gjithë qytetarët e Kosovës dhe udhëheqësit e partive politike në Kosovë dhe në të gjitha trojet shqiptare e vlerësojnë lart figurën e dr. Rugovës, por për fat të keq ende ka individë (vetje) që ende mundohen ta njollosin këtë figurë të ndritur, jo vetëm të Kosovës, por të gjithë shqiptarisë. Në këtë shkrim do të mundohem që të flas diçka për figurën e dr. Rugovës, por edhe t’u drejtohem kritikave të pabaza të bëra nga disa individë inatçorë.

Dr. Ibrahim Rugova, prijës guximtar e largpamës

Paraqitja e dr. Ibrahim Rugovës në skenën politike të Kosovës ishte një dukuri e paparë gjer atëherë në hapësirën shqiptare dhe atë ballkanike. Gadishulli që kishte përjetuar drama, tragjedi njerëzore, luftëra e dhunë të pandërprerë, thuaja gjatë tërë historisë së tij, nuk ishte mësuar të ndeshej me një qëndresë (rezistencë), lëvizje paqësore. Por ja që dr. Ibrahim Rugova solli diçka të re, solli nëe qasje të re, rezistencën paqësore, rezistencën këmbëngulëse burrëore – zgjodhi forcën e parimeve të larta morale mbi forcën e vrazhdë fizike. E mospërfillën pushtuesin, e refuzuan nënshtrimin dhe ngritën institucionet, shoqërinë paralele. Me këtë qasje, strategjinë, filozofinë e tij politike ai e kishte projektuar pavarësinë e Kosovës, qëllimin përfundimtar, ëndrrën e popullit të Kosovës. Pra, ky është rugovizmi: filozofia politike, strategjia e dr. Ibrahim Rugovës për të arritur pavarësinë e Kosovës. Armiku ynë, siç kishte bërë gjithmonë, zgjodhi rrugën e dhunës, rrugën e krimit, gjenocidit. Barbarizmi nuk mund ta përqafojë qytetërimin dhe vërtet është shumë e vështirë që barbarizmi të luftohet, mposhtet me mjete paqësore. Por, kohërat tani kishin ndryshuar, Europa dhe bota përparimtare ishin zgjuar nga indiferenca e tyre, sepse armiku ynë, dikur miku i tyre, e kishte mbushur kupën me krimet e tyre barbare e çnjerëzore. Dr. Rugova ishte bërë simboli, flamuri i kësaj lëvizje dhe me forcën e personalitetit, intelektualizmit të tij e bëri të ndjeshme, e ndërkombëtarizoi çështjen e Kosovës, e gëzoi përkrahjen dhe mbështetjen e demokracive, fuqive më të mëdha botërore. Por, çka është edhe më e rëndësishme, ai e gëzonte përkrahjen, dashurinë, respektin e pakufishëm të popullit të vet. Udhëheqësi i zgjedhur në mënyrë demokratike që e gëzon respektin dhe përkrahjen e popullit të vet, do ta gezojë edhe përkrahjen, mbështetjen e botës përparimtare. Qyteterimi europian e botëror që i mbështeti, që i përqafoi vlerat e larta intelektuale e njerëzore të këtij biri të Nënë Terezes, sikur u pajtua që të bënte diçka për popullin, vendin e këtij njeriu që mishëronte paqen, mirëkuptimin, harmoninë në mes të popujve dhe jo dhunën. Me përkrahjen ndërkombëtare, luftën e Natos dhe të shqiptarëve, kjo qasje e re solli diçka që nuk kishte mundur të realizohej më herët – solli pavarësinë e Kosovës. Të mos harrojmë se shqiptarët e Kosovës vazhdimisht kanë luftuar për lirinë dhe pavarësinë e tyre, Kosova ka patur burra shumë më trima e më të zotë se “komandantët” rrahagjokës: Isa Boletini, Hasan Prishtina, Bajram Curri, Azem Galica, Shaban Polluzha e shumë të tjerë, por ja që nuk munden t’i arrinin synimet e tyre. Nuk ka nevojë që të zgjatemi më tepër këtu se të tjerat i ka thënë dhe do t’i thotë historia.

Dr. Rugova nuk ishte një Shenjt, Profet, njeri i përkryer, por ishte udhëheqësi i duhur, në kohën e duhur, në çastin vendimtar, në vendin e duhur. Kishte shumë kohë që vendi ynë e priste një prijës të tillë, të mençur e guximtar. E quajtën Gandi i Ballkanit. por ai ishte edhe Moisiu i Ballkanit, Moisiu i shqiptarëve. Ai nuk i priu popullit të tij drejt tokës së premtuar, sepse ata ishin në tokën e premtuar, në tokën e tyre – ai i priu popullit drejt fitores së lirisë, heqjes së prangave të robërisë shekullore. Iishte i begatuar me tipare shumë njerëzore, kurrë nuk e ka fyer askend, nuk e ka sharë askend, nuk e ka kërcënuar askend, nuk ka folur keq për askend, edhe pse të tjerët e sulmonin vend e pa vend. Nuk ishte një udhëheqës mendjemadh e fjalëbosh, por gjithmonë i qetë, një intelektual i brumosur me ndjenjat e atdhedashurisë dhe i edukuar me një frymë liberale përendimore, i armatosur me forcën e argumentit, të vërtetës, fakteve – shembëllturë e intelektualit të angazhuar. I kishte ngarkuar vetes një qëllim, një mision të lartë e fisnik: të mos merrej me të tjerët, por vetëm me çështjet, interesat madhore të Kosovës dhe të kombit tonë. Këtë mund ta bënte vetëm një intelektual, humanist me shpirt fisnik e zemër të gjërë si dr. Rugova, njeri qe ia njeh shpirtin e popullit te vet.

Rrahagjokësit dhe njeriu i urtë

Ka shumë rrahagjokës që ende jane duke e kritikuar rrugën e tij paqësore, që nuk ishte nënshtruese, por sfiduese, këmbëngulëse, formoi një shoqëri të qytetëruar, ndërtoi një shtet paralel, si përmendëm më lart, dhe që u kurorëzua me fitore. Por, në hapësirën shqiptare dhe atë ballkanike gjatë gjithë historisë ka patur vetëm dhunë. Në shoqëritë ku mbizotëron kulti i ekzagjeruar i mashkullit, në shoqëritë “macho”, në shoqëritë ku njerëzit vuajnë nga sindromi i heroit, njerëzit e urtë, të mençur e të sjellshëm si dr. Rugova, quhen frikacakë, tuca. Përkundrazi, është e kundërta. Bukur e ka thëë shkrimtari libanezo – amerikan, Khalil Gibran (1883 – 1931): “Sjellja e mirë dhe të qenit njerëzor, nuk janë shenje e dobësisë dhe dëshpërimit, por manifestojnë fuqi dhe vendosmëri”. Rrahagjokesat duhet ta dinë se Kosova nuk kishte ushtri, tanke, aeroplanë – forcat tona ishin shumë të pabarabarta me ato të armikut tonë. Duhej hulumtuar, gjetur një rrugë tjetër. Ne patëm kohe për njëqind vjet që të çliroheshim, por nuk mundem vetëm me forcat tona, duhej një përkrahje, ndërhyrje ndërkombëtare.

“Mjerë ai vend ku përçmohen mendjet e lartësohen muskujt” – ka thënë shkrimtarja italiane, Sveva Casati Modignani (1938). Për fat të keq, ai vend është vendi ynë. Prandaj, nuk është aspak për t’u habitur se në një shoqëri, vend të tillë ende ka njerëz në pozita politike dhe nëpër institucionet shtetërore, kulturore e akademike që mundohen ta përdhosin veprën e dr. Ibrahim Rugovës. E kritikonin dr. Rugovën për durimin e tij, por populli ynë dhe shumë popuj të tjerë e kanë një shprehje: I duruari, i fituari.

Praktika, realiteti dhe historia i dhanë të drejtë dr. Rugovës

Kundërshtarët politik të dr. Rugovës mendojnë se Kosova e kishte një armatë të armatosur gjer në dhëmbë: radhë të pafund të tanksave, aeroplanë me motora të ndezur në pistë që vetëm prisnin urdhërin e dr. Rogovës, por ja që ai nuk po e jepte atë urdhër. Udhëheqësi i mirë kujdeset për popullin e vet dhe nuk luan bixhoz me fatin, jetën e tij. Nuk mund të bësh thirrje për luftë kur nuk je i përgatitur për luftë, pa armë e pajisje luftarake – kjo do të ishte vetëvrasje për Kosovën. Ishte një ballafaqim si ai rrëfimi biblik për Davidin dhe Goliathin. Davidi nuk e kishte forcën e Goliathit, por duhej gjetur një rrugë tjetër për mposhtjen e tij. Pra, në rastin e Kosovës, duhej që të siguroheshin përkrahje e aleanca me fuqitë botërore. Edhe dr. Rugova e ka ditur shumë mirë që Serbia nuk largohet nga Kosova pa forcë. Po ku ta gjeje atë forcë, sepse vetëm forca jonë nuk ka qenë e mjaftueshme?! Edhe atij me siguri i është vërtitur nëpër mend vargu i Migjenit: “O, si nuk kam një grusht të fortë”. Dhe e gjeti atë grusht: intervenimi ushtarak i NATO-s, pa lene anash as luftën e UÇK-së. Vetëm grushti ynë nuk ka mundur ta nokautonte Serbinë. Udhëheqësi i mirë e përcepton, e vlerëson drejt dhe me largëpamësi një situatë të caktuar. Një rast kyç për fatin e Kosovës ishte Konferenca e Rambujesë. Kosova e nënshkroi marrëveshjen, ndërsa Serbija, jo. Ky ishte një signal i qartë për ndërkombëtarët se Serbia nuk është e interesuar për zgjidhjen paqësore të problemit të Kosovës. Serbia e bënte të kundërtën, kishte grumbulluar forca të shumta ushtarake në kufirin e Kosovës. Po të mos e kishte nënshkruar këtë marrëveshje Kosova, ndërsa Serbia do ta kishte nënshkruar, atëherë përfundimi do të ishte krejt ndryshe. Dr. Rugova ishte për nënshkrimin e menjëhershëm, ndërsa z. Hashim Thaçi isht kundër, por më vonë e nënshkroi. Ndërsa Albin Kurti ishte kundër kësaj marrëveshje. Udhëheqësi i mirë gjykon me gjakftohësi dhe merr edhe vendime të vështira. Serbia po i vazhdonte masakrat, dhe ishte pikërisht masakra e Reçakut ajo nxitësja finale për intervenimin e NATO-s. Ata që e kanë kritikuar dhe ende po e kritikojnë dr. Rugovën vetëm janë duke e bërë më qëllime dashakeqe për ta zbehur figurën e tij të ndritur. E kanë të kotë se historia dhe realiteti kosovar i kanë dhënë të drejt dr. Rugovës. Nëse dikujt nuk i ka pëlqyer politika e dr. Rugovës, përse nuk i aknë themeluar partitë e tyre dhe ta linin anash dr. Rugovën e t’i prinin popullit? Populli e përkrahu dr. Rugovën dhe qasjen e tij për zgjidhjen e problemit të Kosovës. I kanë propozuar prof. Rexhep Qosjes që ta merrte drejtimin e LDK-së, por ai kishte refuzuar. Tani ai nuk ka kurrëfarë të drejte morale që ta kritikojë dr. Rugovën dhe politikën e tij të guximshme e largpamëse. Në një emision debatues, “Pressing”, të TV7, opinionisti Isuf Thaçi u shpreh se dr. Rugova e zgjodhi rrugën e poshtërimit. Nga ato që u cek më lart dhe vetë rrjedha e ngjarjeve historike, mundja e Serbisë dhe Shpallja e Pavarësisë së Kosovës, tregojnë qartë se dr. Rugova kishte të drerjtë. Në të njejtin emision edhe profesori universitar i filozofisë, Blerim Latifi, u shpreh se me rrugën e Rugovës Kosova do të gëzonte vetëm një autonomi. Dr. Rugova gjithmone, në të gjitha intervistat dhe deklaratat e tij ka ngulur këmbë vetëm për pavarësi. Kosova sot është shtet i pavarur dhe jo krahinë autonome e Serbisë, fal shumë faktorëve, por një nga faktorët kryesorë është politika e guximshme e largpamëse e dr. Rugovës. I ceka këta dy individë, por për fat të keq ka edhe shumë të tjerë që mendojnë si këta. Ka shume konflikte në botë ku po derdhet gjak, siç u shpreh dr. Latifi për Kosovën, por NATO nuk po ndërhyn ushtarakisht, ende këto zona të konfliktit nuk i kanë arritur qëllimet e tyre, sepse nuk e kanë një prijës te kalibrit të dr. Rugovës. Zotin Isuf Thaçin dhe profesor Blerim Latifin askush nuk po e ndalon që me “trimat” e tyre ta kalojnë urën e Ibrit dhe ta bashkojnë Mitrovicën dhe Veriun e Kosovës. Nëse e paskëshim patur forcën për ta çliruar pjesën dërmuese të Kosovës, pse nuk e paskemi forcën për ta futur Veriun e Kosovës nën kontrollin e qeverisë së Kosovës? T’i gjykojmë gjërat me pjekuri e jo me inate e kritika dashakeqe.

Të ndjekim rrugën e Rilindjes sonë Kombëtare

Periudha e ndritur e Rilindjes sonë Kombëtare dhe veprimtaria e lëvizjes së dr. Rugovës janë dëshmi të qarta se, asnjë qëndresë e armatosur nuk mund të jetë e suksesshme pa patur përkrah një lëvzje të drejtë e të fortë politike, gjithëpërfshirëse dhe mbarëkombëtare, që gëzon edhe përkrahjen e gjërë ndërkombëtare. Intelektualët nuk duhet të heshtin përpara sfidave të vështira që po kalon Kosova e kohëve të fundit – nuk duhet të bëhen peng i politikës së ditës dhe të ambicieve të tyre të sëmura për pushtet, duke e përçarë popullin, madje duke nxitur edhe dhunë. Ngjarjet e viteve të fundit në Kosovë janë duke pasqyruar qart se Kosovës sot po i mungon një intelektual, një politikan i kalibrit të dr. Rugovës. Po ndihet dukshëm mungesa e prijësit emblematik të Kosovës, udhëheqësit që rrezatonte vlera kombëtare e mirësi njerëzore. Njerëzit si dr. Rugova rrallë paraqiten në jetën publike e politike të një vendi, një populli të vogël dhe kam frikë se për një kohë të gjatë nuk do të kemi një njeri të përmasave, autoritetit të tij.

Në figurën e dr. Ibrahim Rugovës politikanët shqiptarë e kanë një shembull të mirë për ta ndjekur. “Finis coronat opus” (fundi e zbukuron veprën) kanë thënë latinët e vjetër – vetëm shikone ceremoninë e varrimit të dr. Rugovës. Në kohën e dr. Rugovës Kosova ndryshe trajtohej e jo si sot, qe dita ditës është duke rënë poshtë e me poshtë përkrahja e saj ndërkombëtare.

Philadelphia. 21 – 24 janar, 2022

Sadik Elshani është doktor i shkencave dhe veprimtar i bashkësisë shqiptaro – amerikane.

Televizioni dhe mjerimi moral i shqiptarëve

January 26, 2022 by s p

Gezim Zilja/

Jeta kulturore-shpirtërore-argëtuese e shqiptarëve sot është një katastrofë. Mundësitë e ofruara janë: shtëpi-kafene-punë dhe punë-kafene-shtëpi, përjashto një numër të vogël që me paratë e prindërve bëjnë jetë nate. Në darkë shqiptari pas një vakti me kos apo një “lugë” gjellë të mbetuar nga dreka, shtrirë në divan, fillon e gëlltitë si ëmbëlsirë deri në mesnatë programet televizive. Me hir o me pahir ndjek lajmet në njëzetë kanale, që japin kronika për kriminelë e hajdutë, qeveritarë të korruptuar, aksidente rrugore, vrasje në familje, vrasje me pagesë, përleshje bandash, madje edhe numrin e të vdekurve nga përplasja e trenave në Indi, apo përmbytjet nga shirat në ishujt Bali e Mozambik. Shto mbi këto bëmat, llogjet e këshillat e neveritshme për gjithçka, madje edhe përtej Shqipërisë, të kryeministrit të gjithëditur, që është pilaf e nuk i mbyllet gryka gjithë ditën nëpër televizione e kuadri bëhet i plot.

Sikur të mos mjaftonin lajmet e pilaf-kryeministrit, pesë ditët e javës në shumicën e televizioneve do të shikosh rracën e poshtër të gazetarëve miliarderë alias opinionistëve, të një shtetit të rreckosur, mbuluar nga varfëria e krimi, që tallin rrapin e trapin nja dy orë të mira, duke gënjyer, dezinformuar, të bëjnë të bardhën të zezë e të zezën të bardhë sipas kërkesave e porosive të atyre që i paguajnë. E vetmja gjë e sigurt nga këto cirqe televizive (me ndonjë përjashtim) është që urrejtja dhe varfëria midis shqiptarëve rritet e rritet deri në pafundësi. Është një megasistem i gjithë propagande, (harrojeni rastësinë) i ngritur nga parallinjtë e politika, ku analistët miliarderë iu tredhin trutë shqiptarëve, të mos dinë ku është e keqja e të ngrihen kundër saj. Kjo lloj propagande dhe disa emisione televizive si do e shohim më poshtë, ia kanë dalë t’i shndërrojnë shumicën e shqiptarëve në pula, që kur i zë flama, nuk orientohen dot e ecin kuturu, derisa ngecin në ndonjë bodrum, gardh a shkurre e aty presin ngordhjen.

Pastaj vijnë ato emisione të papërshtatshme, në çdo orë të ditës e të mbrëmjes, që pa hezitim do t’i emërtoja fëlliqësira, lapërdhira e kurvërira. Ato japin modelin më të zi të arritjes së suksesit, famës e të jetës prrallore. Për këtë mjafton një trup i bukur dhe nxjerrja në shesh e të gjitha hireve, të mbuluara shpesh me gjethe ulliri dhe më tej si një automat, të kryesh veprime dhe të flasësh ato fjalë që t’i kanë mësuar më parë ustallarët e emisionit. Si mundet tridhjetë apo dyzetë femra njëherësh të dashurohen në një çast me një njeri që e shohin për herë të parë, t’i qepen, e ta bëjnë “telef” Princin (i pari tuaf, i sotmi pelivan) e të shpikin mijëra marifete, nga “krevati” te “dollapi” që ta bëjnë për vete? Në këtë emision zgjidhen vajza e djem me bukuri fizike të admirueshme. Shumë prej tyre kur fillojnë e flasin janë aq budallanjë e të papërgjegjshëm sa vërtetë ndjen keqardhje e mëshirë. E vetmja vlerë mbetet bukuria fizike, e nxjerrë hapur në shitje, që sigurisht nuk mjafton për tu marrë si model i jetës për të rinjtë.

Emisioni “Përputhen” është një tjetër gallatë. Qëllimi aty është të gjesh dashurinë, dmth njeriun me të cilin do të kalosh jetën. Dashuria midis mashkullit e femrës është diçka hyjnore, është si të vdesësh e të ngjallesh sërish, të prekësh ferrin e të jetosh parajsën, është bekim nga Zoti. Kur kjo ndodh aty flet zemra dhe shpërthen lumturia. Njerëzit nuk llapin e zihen por këndojnë, nuk ecin e zvarriten por fluturojnë. Në praninë e ekranit, të një dyzine njerëzish e mijëra të tjerëve që të ndjekin vështirë, që këto të ndodhin. Në “Përputhen” mund të shikosh modelin më të shëmtuar të femrës teleshmëne, llafazane me një fjalor rruge të papranueshëm për një emison televiziv. Një dyzinë djemsh bukuranë, duke pritur të thirren në takim, shndërrohen nga sektori i femrave në lolo e gaztorë, ( njëra madje do vetëm fëmijë nga një mashkull i bukur dhe aq.) rrotullojnë sytë në orbita rrethore nga akuzat e ofendimet, që u adresohen, duke zhvilluar dialogë kilometrikë me një shqipe për të vajtuar e që nuk kanë lidhje me dashurinë. Aty mund të shohësh gjithçka, po dashuri të rinjsh jo. Ka thjesht shfaqje teatrale, zënka banale, pazare të shumllojshme miushësh e miushesh.

Është dhe emisioni i “Fratellos” i motivuar gjithsesi, se fiton 100.000 euro. Mund të dalësh me brekë po edhe pa to, mund të bësh seks në vaskë për hir të spektaklit, (të fitosh mijëra ndjekës, që diskutojnë e bënë vërtetë apo me gjasme) të fërkohesh me partneren e re në çdo cep të mundshëm, të bërtasësh si dikur në rradhën e vajgurit, të llomotitësh e mjaullish gjithë ditën e perëndisë si maçokët e macet majë çatisë. Shpesh, në këto emisione televizive më qyqarët, e më të leqendisurit paraqiten të ashtuquajturit opinionistë gra e burra, që nuk janë të gjithë rrota djathi apo karroce. Këta të dhimbsen, sepse për hir të pagesës që marrin, duhet t’i japin vlerë e justifikojnë emisionin dhe shumë djem e vajza jashtë standardit e moralit shoqëror. Në dreq të venë ato para, nëse kanë pak sedër, kur e kuptojnë, që aty luhet keq e shpifur, ndërsa dëmi, që i sjellin këto emisione shoqërisë shqiptare, veçanërisht rinisë i kalon kufijtë e të pakorrigjueshmes. Veç propagandës për të paraqitur një Shqipëri ndryshe nga e vërteta mjerane, në këto emisione televizive shuma e parave të hedhura e harxhuara është marramendëse.

PS. Pjesa dërrmuese e rinisë shkollore e studentore, me politikat arsimore qeveritare të ndjekura deri sot, e kalojnë ditën në kafene, duke parë celular ose ëndërruar sesi do të gjejnë një mënyrë për t’ia mbathur nga Shqipëria. Sikur paratë e “Përputhen,” “Princit” dhe “Fratellos” që nuk deklarohen kurrë ( janë miliarda lekë) të shkonin në pasurimin e bibliotekave të shkollave e universiteteve, në organizimin e festivaleve të ansambleve artistikë, të teatrove, të kampionateve sportive të ndryshme, në konkurse historie, letërsie e gjeografie, pse jo dhe bukurie, midis shkollave apo universiteteve, në vend të këtyre emisioneve pocaqi, do të kishim mijëra të rinj e të reja të aktivizuara në veprimtari sportive e kulturore gjithëvjetore, plot dëshira dhe të shëndetshëm. Me pak kujdes, e dashuri për njerëzit e të ardhmen e Shqipëris kjo realizohet. Eksperiencë për këtë ka.