Archives for March 2022

Muç Xhepa/

Ditë me diell. Vera ka ardhur vonë, por e nxehtë. Udhëtarët, dy të rinj nga Kalifornia, kanë vënë si vendmbërritje të fundit Memorialin e Luftës së Dytë Botërore. – Ndërruam mendje! A mund ta ndryshojmë vendin e ndalimit? – pyet më i riu, që ka porositur Uberin.- Po, me kënaqësi!- Do të zbresim te Monumenti i Xhefersonit, – dhe më zgjat telefonin t’ia kontrolloj nëse e ka bërë mirë. Dielli, si një disk i ndezur flakë, është ngjitur mbi obeliskun madhështor kushtuar presidentit të parë të Shteteve të Bashkuara, Xhorxh Uashingtonit. Rrezet infra të kuqe përshkojnë Priusin e vogël dhe e mposhtin klimatizuesin që punon pa ndaluar. Parkoj te vendi i lejuar. Të rinjtë marrin nga monumenti, unë pushoj nën hijen e një bliri të madh buzë liqenit. Flladi i freskët, përzier me aromën e luleve të blirit, të krijon një tjetër gjendje – ëndrra që ke mbajtur thellë brenda vetes është bërë realitet.Pa kaluar shumë, Uberi më dërgon të marr Donatin, një milje larg, në hotelin “Uashington” në qendër, pranë Shtëpisë së Bardhë. Hotel historik me dhjetë kate, nga më të vjetrit e kryeqytetit, ku menjëherë të bie në sy fasada klasike me zbukurime të gdhendura në sfondin prej allçie ngjyrë të kuqërremtë. Hoteli frekuentohet nga njerëz të pasur dhe me influencë në jetën politike të vendit. Rruga nr.15 është me trafik të rënduar. Kohë dreke. Bie telefoni. Operatori i Uberit më lajmëron: “Udhëtari kërkon të flasë me ju”. Pranoj telefonatën. – Sa larg jeni? Kam një drekë të rëndësishme! S’dua të vonohem! – një zë i trashë, i fortë, me jehonë, buçet në anën tjetër. – Jam fare pranë, por automobilat lëvizin ngadalë. – Më telefononi kur të mbërrini te dera!- Patjetër!Përpara hotelit kanë ndaluar dy limuzina me flamuj të huaj. Punonjësi i sigurisë më bën shenjë të mos ndaloj. Ngjitem më lart. Telefonoj Donatin. – Nuk ju shoh! – zëri tingëllon i sigurt, autoritar.- Ngjituni te kryqëzimi me rrugën F! S’më lejuan përpara hotelit.- Mirë, më prisni aty! – duket sikur merr frymë me zor.Nga pasqyra shquaj një burrë mbi të gjashtëdhjetat, mbipeshë, trupmadh, me bark të varur mbi rripin e pantallonave, me flokë të qethura zero, me syze optike me skelet të trashë kauçuku, ngjyrë kafe të errët, mustaqe të dendura i bashkohen poshtë me mjekrën e prerë me sqimë. Donati ulet në sediljen e prapme. Priusi shkundet i tëri. Ngre mbajtësen e dorës, rehatohet në të gjithë hapësirën. Ndeshemi me sy në pasqyrë. – Kam një drekë pune te klubi “Capitol Hill”.Klubin Kombëtar Republikan në “Capitol Hill” e njoh mirë. Është vërtet i rëndësishëm në Uashington. Aty mblidhen ligjvënësit, zyrtarët e qeverisë, si dhe anëtarë të tjerë të elitës politike. Bëhen pazare. Jo shumë kohë më parë, ish-kongresmeni DioGuardi organizoi një drekë të tillë për parlamentarin e Iliridës, Ziadin Selën. U mblodhën shqiptaro-amerikanët, dhanë edhe ndihmesën e tyre modeste. Pati edhe një seancë dëgjimore në Kongres për keqtrajtimin e shqiptarëve. Sela u njoh me shumë njerëz të rëndësishëm, mori përkrahjen e tyre, por vetëm për pak kohë. Hordhitë sllave nuk e kursyen. Në mes të parlamentit, përpara kamerave dhe trupit diplomatik botëror e rrahën, mirë që nuk i morën jetën. Përfaqësuesit të shqiptarëve. Mikut të amerikanëve.- Nga jeni? – pyet pa hequr sytë nga pasqyra.- Shqipëria.- Motra e vogël e BRSS-së! – qesh i kënaqur.- Vetëm për pak kohë, – ngre zërin unë. Donati duket se ka probleme me dëgjimin.- Çfarë doni të thoni me fjalën pak?- Kur u prish me BRSS-në, bëri motër Kinën Popullore.Donati qesh me zë të lartë.- Prindërit e mi janë nga Moska. Kanë ardhur para revolucionit.- Mund t’ju pyes për profesionin?- Njeri i ligjit.Më lë të kuptoj se është njeri i rëndësishëm. Ngjisim avenynë “Pensilvania” dhe afrohemi te kryqëzimi me avenynë “Kushtetuta”. Në ballë, Kapitol Hilli madhështor. – Kam një pyetje për ju, si shofer Uberi, që shihni dhe dëgjoni shumë. A duhet Amerika ta armatosë Ukrainën?Donati merr pamje serioze. – Po, ne dëgjojmë shumë dhe mësojmë shumë, – i them, por nuk më lë të vazhdoj.- E ke dëgjuar, besoj, se presidenti ka vendosur t’u shesë armë!- Po! Bën shumë mirë!Tundet Priusi, Donati luan nga vendi; duket se është bërë gati të më godasë me grushtin që e ka sa të bashkosh dy të miat.- Prandaj i fitoi zgjedhjet, se ka njerëz si ju dhe jeni me shumicë.Turfullon, hap xhamin, kërkon të mbushet me ajër. Avull i nxehtë futet brenda. E mbyll menjëherë. – Çfarë dini ju për marrëdhëniet Rusi-Ukrainë? – pyet i nervozuar.- Ukrainasit kanë vuajtur shumë kur ishin bashkë.- Ku e keni mësuar këtë? Vetëm atëherë ata ishin të barabartë!Nuk më çudit qëndrimi i Donatit; ai ka lindur në Amerikë, prindërit e tij s’e kanë jetuar kohën e antinjeriut. Të njëjtën gjë kam ndeshur edhe me shqiptarët e ardhur para viteve tridhjetë. Një pjesë e fëmijëve të tyre e kishin trurin të shpëlarë nga propaganda e Neronit. – Ja, në rrugën ngjitur, – i tregoj me dorë, – është Memoriali i Holodomorit. Dhjetë milionë fshatarë vdiqën nga uria në Ukrainë.- Është zmadhim, – kundërshton me këmbëngulje.- Stalini dha urdhër. Pasi ua grabitën drithin dhe gjënë e gjallë, i rrethuan edhe me ushtri, – përpiqem të mbaj veten.- Sa më e ulët shkalla e intelektit, aq më shpejt ngjisin të pavërtetat. Dhe ja tani, në krye një president që është zero në njohuritë historike dhe minus në politikë. Shihemi në pasqyrë. Fytyra e ushqyer mirë reflekton forcën e njeriut të ligjit, që është mësuar t’i vërë përposhtë kundërshtarët.- Përsëri mendoj që bën mirë. Ukraina humbi një pjesë të territorit dhe s’është çudi të humbasë edhe pjesë të tjera.- Ne s’do ta lejojmë ta armatosë. Po të jetë për republikanët, ata janë gati të fillojnë luftën e tretë botërore.Vendos të mos flas. Duket qartë, po shkon në një drekë lobingu të organizuar nga qarqe me lidhje ruse. Arrijmë prapa Kapitol Hillit, në juglindje të rrugës nr.1. – Histori e shkruar me gënjeshtra, – flet i vendosur. Vërtet të mos ketë njohuri për gjenocidin e urisë, shkaktuar nga Stalini në Ukrainën Sovjetike gjatë viteve 1932-33? – pyes veten. – Është e shkruar edhe nga të tjerë. Pati raste të rënda. Nuk kam dëshirë të polemizoj më me të.- Më thoni ndonjë rast që ju ka mbetur në mendje! – flet me ironi. Më humbet durimi. Në djall etika e Uberit, i them vetes.- E kam lexuar, – ndeshemi në pasqyrë, tund kokën, më bën shenjë të vazhdoj. – Fshatari kishte ditë pa ngrënë, ia kishin marrë me forcë drithërat dhe bagëtinë. Uria e kishte kthyer në gjendje anormale.- Mos më thoni që foli kundër Stalinit dhe e burgosën. Jemi deri në grykë me të tilla përralla, – ndërhyn menjëherë.- Rrinte ulur në oborr fshatari, – vazhdoj të tregoj, pa u trazuar nga cinizmi i tij. – I lutej Perëndisë. Gruaja bashkë me dy djemtë kishin ditë që nuk ishin kthyer nga puna në ara. Ata ishin larg shtëpisë. Donati mbyll sytë, ëndërron për drekën që e pret.- Nga deriçka e hapur e kasolles vrapon drejt tij një rikë, nga ato që kishte rritur vetë. Shpendi i kishte shpëtuar grumbullimit me forcë. Fshatari nuk po u besonte syve. U ngrit rrëmbimthi, e zuri me një frymë. I përdrodhi kokën.Njeriu i ligjit hapi sytë.- Sa të hapësh e të mbyllësh sytë, i urituri ndezi një zjarr të madh. Si asnjëherë tjetër. Vuri kazanin e mbushur plot me ujë dhe, pa u zier mirë mishi, filloi ta shqyente me dhëmbë, ashtu gjysmë të gjallë, me gjak, pa ia hequr të tëra puplat. Donatit i shpëton një buzëqeshje e lehtë.- Hante fshatari dhe mendja i vinte ngadalë… “O Perëndi! O Perëndi! Si më le kështu…? Çfarë kam bërë… O Perëndi!” – ulëriti, aq sa edhe pemët përreth u drithëruan.- Çfarë kishte bërë? – ndërhyn amerikani me gjak rus, pa pritur fundin e tregimit.- Kishte ngrënë… vajzën… vajzën e tij… të mitur!Shkundet Priusi nga një lloj tjetër ulërime. – O Perëndi! You spoiled my appetite – Ju më prishët oreksin!

Jusuf Buxhovi/

Botimi në anglisht i veprës voluminoze me 677 faqe, “MACEDONIA – FROM ANTIQUITY TO OUR TIME” nga botuesi amerikan “Jalifat Publishing” në përkthim të Avni Spahiu, krahas përkthimi në anglisht të “Kosovës” në tre vëllime, që tashmë ka depërtuar në shumë nga universitetet amerikane dhe ato botërore si litetaturë alternative për historinë e Evropës Juglindore, paraqet një tjetër të arritur historiografike në përballje me falsifikimet dhe gënjeshtrat e historiografisë serbe, si dhe me diskursin antishkencor sipas të cilit Mbretëria e Maqedonisë, në njërën anë (nga historiografia institucionale shqiptare) përjashtohet nga bota ilire së cilës i ka takuar, dhe në tjetrën anën, nga historiografia greke dhe ajo europiane, shihet si pjesë e helenizmit grek, ndonëse autorët antik nuk e shohin si të tillë, po pjesë të familjes pellazge. Botuesi “Jalifat Publishing” veprën “Macedonia – from atiquity to our time”, nga nxjerrja nga shtypi para një viti, pas shumë promovimeve të sukseshme (në Prishtinë, Shkup, Tiranë dhe shumë vende të tjera), tashmë e ka dërguar në Bibliotekën e Kongresit Amerikan dhe në të gjitha institutet hulumtuese shkencore amerikane si dhe në bibliotekat e universiteteve amerikane, përfshirë këtu edhe atë të Harvardit.Botuesi amerikan vlerëson se përkthimi i këtij libri në anglisht si dhe plasimi në qarqet shkencore dhe universitare amerikane por edhe botërore në përgjithësi, është me interes të veçantë, ngaqë përhap të vërtetën rreth Maqedonisë si pjesë e botës ilire nga antikiteti, të përvetësuar nga grekët, siç përhapë edhe të vërtetën se në shtetin e sotëm të quajtur Maqedoni e Veriut, të shtrirë në pjesën më të madhe të Dardanisë antike dhe më vonë në vilajetin e Kosovës, ndërlidhet identiteti historik, etnik, shpirtëror, kulturor dhe politik i shqiptarëve nga lashtësia i mohuar nga historiografia hegjemoniste serbe, ruse, bullgare dhe ajo e sajuara “maqedone” me ç’rast ata paraqiten “ardhacakë”, “pushtues”, “zullumqarë” të ardhur në këto hapësira nga shekulli XVII e këndej me ndihmën e osmanëve! Mbi këto platforma, nga Kriza Lindore e këtej, janë ndërtuar edhe hartat e reja të shteteve në pjesën evropiane të Perandorisë Osmane, ku hapësira etnike dhe ajo shpirtërore-kulturore e shqiptarëve është copëtuar nga shtetet fqinje (Serbia, Mali i Zi, Bullgaria dhe Greqia). Ato u kanë sherbyer edhe programeve antishqiptare nga shpërnguljet e deri te etnocidet dhe gjenocidet, siç ka ndodhë në vitin 1878, 1912, 1944 për të vazhduar edhe me konventat me Turqinë për shpërnguljen e tyre në vitin 1938 dhe 1953. Prandaj, i konceptuar mbi këta faktorë dhe i mbështetur mbi fakte të qëndrueshme historike, libri në anglisht përhapë të vërtetën për vendin dhe rolin e shqiptarëve në këtë shtet të krijuar politikisht në vitin 1944 nga Titoja (fillimisht si pjesë e federatës jugosllave në përputhje me vendimet e AVNOJ-it të vitit 1943) dhe në vitin 1992 si shtet i pavarur, me ç’rast ata do të diskriminohen qoftë si pakicë kombëtare gjatë Jugosllavisë së Titos, qoftë me statusin e qytetarisë “me të drejta njerëzore” në rrethanat e shpalljes së Maqedonisë shtet-komb.Duke marrë në shqyrtim edhe zhvillimet më të reja nga shpallja e shtetit të Maqedonisë, krahas kritikës që u bëhet politikave antishqiptare nga Shkupi dhe Beogradi, të cilat, në forma të ndryshme, vazhdojnë edhe në rrethanat e reja, duke shfrytëzuar në njërën anë faktorët gjeopolitikë rajonalë dhe në tjetrën anë dobësitë e mëdha të të shtetit shqiptar dhe atij të Kosovës në raport me injorimin e çështjes shqiptare në Maqedoni, në këtë vepër, me sy kritik, vlerësohet edhe roli i faktorit politik shqiptar në skenën politike maqedonase nga viti 1992 e këndej. Kritikat adresohen te mosgatishmëria për t’u mbrojtur pozicioni i referendumit të vitit 1992 për statusin e popullit shtetformues mbi konceptin e një shteti federal-konfederal të dy popujve të barabartë (shqiptarë dhe maqedonas). Në këtë vepër, po ashtu, me sy tepër kritik shikohet edhe mungesa e konsistencës së faktorit ushtarak shqiptar në kuadër të luftës UÇK-së të vitit 2001 në kërkesat politike, të filluara me ato për shtet federativ (shqiptar-maqedon), të cilat, brenda një kohe të shkurtër do të rrudhen deri te ato për “shtetin qytetar” , pra te korpusi i të drejtave njerëzore,, për ç’gjë as që është deshtë të luftohet fare, meqe ato i garanton Karta e OKB-së në kuadër të të drejtave dhe liritë themelore kudo në botë. Ky degradim politik i luftës pasqyrohet më së miri me Marrëveshjen e Ohrit, me ç’rast, klasa politike që erdhi në pushtet “me meritat e luftës”, nuk bëri tjetër, pos, që duke e zëvendësuar idealin e lirisë, për ç’gjë u derdh edhe gjak, në atë të interesave personale dhe përfitime deri te ato meskine, do të shndërrohet në një vasale të politikës maqedonase, në një rajë bashkëkohore të farses parlamentare, që faktorin politik shqiptarë do ta shfrytëzojë për qëllimet e njohura shtetmëdha, ku me anën e ngatërrimit të barazisë kushtetuese të gjuhës shqipe si parakusht i barazisë shtetërore me atë të barazisë ligjore të gjuhës, bëhet vetëmashtrimi dhe margjinalizimi i shqiptarëve në pakicë numrash!