Archives for July 2022

Faleminderit SHBA

July 30, 2022 by s p

Prof. As. Dr. Zaho Golemi/

Më 28.07.1922, SHBA dhe Shqipëria për herë të parë vendosën marrëdhënie diplomatike, një lidhje e qëndrueshme e parneritetit strategjik, e miqësisë, mbështetjes e dashurisë pa kushte. Faktikisht po ta shikojmë në thelb problemin SHBA-të janë fati i shqiptarëve. Është një miqësi e thellë dhe e qëndrueshme edhe në kohët më të vështira, më të trazuara dhe kur kërcënohej siguria e kombit shqiptar. Marrëdhëniet shqiptaro-amerikane kanë në themel marrëdhëniet e Nolit dhe Willsonit, që përbëjnë një epokë më vete. Është mjaft e njohur se poliedriku tonë Fan Noli duke hyrë në Selinë e Lidhjes së Kombeve në Gjenevë, kërkoi nga presidenti Thomas Woodrow Wilson anëtarësimin e Shqipërisë në Lidhjen e Kombeve (sot OKB), kur Shqipëria, e përfaqësuar prej tij, u pranua në Lidhjen e Kombeve të Gjenevës dhe mëvetësia shqiptare u njoh zyrtarisht nga bota. Suksesi në Lidhjen e Kombeve i dha Fan Nolit, vendin e figurës së merituar kryesore në jetën politike shqiptare. Nga Gjeneva u kthye në Shqipëri, dhe nga 1921 deri më 1922 përfaqësoi Federatën “Vatra” në parlamentin shqiptar. Është gjithashtu fakt se shqiptarët pas Gjergj Kastriotit Skënderbeut, epokës së Ismail Qemalit, u çel epoka e shtetit modern, e diplomacisë së burrave të mençur, që bënë të mundur që shteti shqiptar dhe çështja jonë kombëtare lidhej me miq besnikë, kur më 1917, Fan Noli kishte takuar personalisht presidentin amerikan Wilson, i cili i kishte dhënë fjalën se do të mbrojë pavarësinë e Shqipërisë, që ishte deri në fund besë e vetëdijshme miqësie ndërmjet kombeve. Thënë shkurt: pa përkrahjen e Wilsonit vështirë se do të kishim Shqipëri. Wilsoni kujtohet gjithashtu për kontributin e madhe në zyrtarizmin e shtetit shqiptar në Gjenevë të Zvicrës. Për angazhimin e SHBA-ve që në themelet e shtetit shqiptar gjithë shqiptarët dhe institucionet shqiptare këtej e matanë kufirit në Dardaninë kreshnike janë mirënjohës ndaj kontributit të popullit amerikan. Falë presidentit amerikan Woodrow Wilson, Shqipëria pranohet në Ligën e Kombeve të Bashkuara sot OKB, si vend i pavarur dhe sovran ku në mesin e 193 flamujve të botës, gjendet edhe flamuri ynë kombëtar kuqëzi. Në Gjenevë, kur Shqipëria, e përfaqësuar prej Nolit në momentin e pranimit në Lidhjen e Kombeve dhe pavarësia e vendit tonë u njoh zyrtarisht, nuk mund të mos kujtojmë fjalët lapidar në mëmorien e kombit tonë të skalitura në stilin e bukur të famëmadhit Noli: “…Ndjeva një lëmsh mallëngjimi në grykë dhe më rrotullonte në kokë një emër, që ka fituar mirënjohjen e gjithë zemrave shqiptare, e ai ishte emri i Presidentit Wilson”. Kjo miqësi një shekullore midis shqiptarëve dhe amerikanëve e ka bërë Shqipërinë dhe shqiptarët, që ta raspektojnë fort institucionin e mirënjohjes, duke qenë një ndër kombet më proamerikane të planetit tonë, që ofrojnë dashuri pa kushte. Por shqiptarët po të hedhin vështrimin në kohë shohin figura amerikane Charles Telford Ericson që erdhi në Shqipëri në 1908 dhe pasi njohu mirë Shqipërinë dhe shqiptarët duke i quajtur “zambaku i Ballkanit” dhe që u bë i huaji i parë flamurtar që punoi për pavarësinë e Shqipërisë. Pas tij do të kujtohet në këtë 100 vjetor Wilsoni që në Paris do deklaronte, “Amerika e ka për detyrë të pranojë thirrjet e shqiptarëve, të cilët kërkojnë ndihmë”.

Sjellim në vëmëndje fjalët e Willsoni që i tha Nolit më 4 korrik 1918 në jahtin presidencial “Mayflower”: “Unë kam një zë në Konferencën e Paqes së Parisit dhe do ta përdor atë në emër të Shqiptarëve…”, qëndrim ky që shpëtoi Shqipërinë, rrjedhë edhe e luftës e përpjekjeve që intelektualët shqiptarë në ShBA bënë për mbrojtjen e pavarësisë së Shqipërisë dhe formimin e shtetit shqiptar. Edhe “Vatra” me 72 degë në SHBA, Kanada si dhe lidhjet me mbrojtësit e çështjes shqiptare në Angli, Aubrey Herbert dhe Edith Durham, i bënë ballë me dinjitet dhe krenarisht dredhive greke, italiane e sllave. “Vatra” ndikonte mbi delegacionin amerikan që përcaktoi qëndrimin e qeverisë së SHBA-ve për këtë çështje, prandaj me të drejtë thuhet se, “Willson bëri më shumë se askush për pavarësinë e Shqipërisë, sepse refuzoi kategorikisht të nënshkruante marrëveshjen, derisa u sigurua në të drejtën vetëqeverisëse të shqiptarëve”. Kështu shprehej Noli pas Konferencës së Paqes në Paris. Jo vetëm nuk pranoi të nënshkruante marrëveshjen e copëtimit të Shqipërisë, por qëndrimi i prerë i Presidentit Willson u pasua nga dy nota, që ndaluan realisht copëtimin e Shqipërisë”. “Vatra” ishte me një delegacion në posaçëm në Paris. Historia nuk harron se një nga armiqtë më të mëdhenj të shqiptarëve të asaj periudhe, kryeministri grek, Venizellos, detyrohej të pohonte se: “…”Vatra” ma hoqi nga dora Vorio-Epirin”. Dhe historia vazhdonte… Në janar 1920, Franca dhe Anglia kishin rënë dakord që të zbatohej traktati i fshehtë i Londrës i 1915-tës. Nga kjo marrëveshje, trupat italiane prej 150 mijë ushtarësh nuk po largoheshin nga Vlora, Tepelena, Gjirokastra e Durrësi, pavarësisht vendimeve të Konferencës së Paqes në Paris, edhe pse në Shqipëri shumë gjëra kishin ndryshuar. Krisma e Luftës së Vlorës do dëgjohej në të gjitha kancelaritë e Perëndimit. ShBA -ja përsëri në krah të Shqiptarëve. Kush nuk e kujton amerikanin e famshëm që shkatërroi planet e Evropës dhe sidmos të Serbisë, Greqisë e Italisë për të eleminuar dhe fshirë nga harta shtetin shqiptar?. Shteteve të Bashkuara të Amerikës kanë qenë i vetmi shtet në botë që denoncoi pushtimin e Shqipërisë nga Italia më 7 prill 1939, ndërkohë që Evropa nuk e quajti as lajm këtë pushtim dhe ishte aq shunë e shurdhët përballë lajmit denoncues amerikan. Amerikanët nuk e lanë vetëm Shqipërinë e shqiptarët edhe gjatë luftës së Dytë Botërore, duke falur edhe gjakun e bijëve të saj për tokën e Shqiponjave. Bazuar në ligjin shqiptar nr. 109/2018, datë 20.12.2018, “Për statusin e “Dëshmorit të Atdheut”, në nenin 5 “Kriteret për shpalljen ose njohjen e statusit “Dëshmor i atdheut” në pikën “gj” thuhet: “Shtetasit e huaj, pjesëtarë të formacioneve të ushtrive aleate në Luftën e Dytë Botërore, në ndihmë të Ushtrisë Nacionalçlirimtare Shqiptare, të cilët kanë humbur jetën brenda territorit të Shqipërisë”. Prandaj me të drejtë Komisioni Qeveritar shqiptar pranë Ministrisë së Mbrojtjes ish-ushtarakët amerikanë që ranë në tokën shqiptare gjatë Luftës së Dytë Botërore janë shpallur “Dëshmorë të Atdheut”: Toger Leo E. Tritschler; S/Sgt. Bertram Wgorman; T/5 Donald W. McKensie; Sgt. Arthur Shelton; Pvt. Dean P. Harston; Pvt. Coy Breeden; Pfc. Abraham M. Kalina; Pfc. Leland H. Alley; Pfc. Frank Wade; Pvt. Asbury Ball. Ata janë dëshmorë për lirinë e kombit shqiptar. Ishin amerikanët që shpëtuan nga thonjtë e Beogradit Kosovën e përgjakur. Mbështetja amerikane erdhi në kohën e duhur në pranimin në NATO, në njohjen e pavarësisë së Kosovës, në mbështetjen drejt Europës etj., etj. Janë qindra rastet kur Amerika i është gjendur pranë Shqiptarëve, që në vorbullën dhe kompleksitetin e ngjarjeve botërore, miku i madh njihet në ditë të vështira. Dashuria shqiptare për SHBA është dhe do të ngelet solide, e përjetshme, prandaj me të drejtë çdo shqiptar i Shqipërisë dhe i Kosovës me zemër thotë: “Faleminderit SHBA!”.

DY ROMANE NGA MIRELA…

July 30, 2022 by s p

– mbresë leximi –

Visar Zhiti

Realiteti, tashmë edhe letrar i shqiptarëve, është pasuruar me jetët larg, jashtë Atdheut, nëpër botë, ku përpjekja për të arritur ëndrrën ka përplasje, humbje, dashuri, vështirësi plot, por gjithsesi shpalosje të forcës së njeriut në atë që quhet aq ftohtë me një fjalë: “integrim”.

Përkundrazi në letra kjo vjen marramendshëm, na i tregon bukur dhe Mirela Kanini, bijë shkrimtareje ndërkaq, mërguar familjarisht në SHBA, e cila si pakkush i është përkushtuar romaneve. I ka botuar në Tiranë, duke tërhequr vemëndjen e lexuesit edhe në diasporë. Dy më të fundit na i dhuroi dhe neve, jemi afër…

“Mëkatet e Zonjës Ema” dhe “Klienti”, botime të “Albas”, lexohen me ëndje, me kërshërinë se si është jo vetëm fati i shqiptarëve në një shtet të madh, metropolitan edhe në teknikë e në të menduar e në të ndjerë, por si është dhe e përditëshmja e tyre në atë realitet aq modern e aq të shfrenuar.

Në romanet e Mirela Kaninit personazhi shqiptar, grua, Ema apo Ana, kanë besueshmëri, janë të thjeshtë, njerëzorë, pa komplekse penguese a i tejkalojnë ato, natyrshëm madje, guximtarë, të shoqërueshëm, me miq, e shohin jetën në sy, dinë të duan, të vuajnë dhe të arrijnë, ndërsa imazhi i Shqipërisë ka një si përndritje të vegimtë, gjithsesi avionët fluturojnë normal dhe për në Rinas.

Romanet e Mirela Kaninit janë triller me aksion dhe enigma nga ato që shkaktojnë krimet që do zbulohen në fund, me befasira si skenare filmikë holliwoodianë, me llapsje psikologjike si ndriçime të fenerëve të makinave, është familja me krizat e saj sot dhe individi i traumatizuar, etj, ku mes kësaj shoqërie lëvrijnë dhe shqiptarët e saj dhe si rrugëzgjidhje për mbijetesë shpirtërore, jo ekonomike, që duket si e zgjidhur, mbetet ajo që ka qenë, e lashte sa vetë njeriu: dashuria. E sinqertë për veten dhe tjetrin, po aq njëlloj, dhe për jetën pafund.

Në garë për Armando Brojën

July 30, 2022 by s p

Për Frank Lampard, dera tani është e hapur. Drejtuesit i kanë dhënë dritën jeshile për të sjellë Armando Broja në Goodison Park.

Përgatiti: Albano Kolonjari

Everton tani po kërkon të bëjë një mori nënshkrimesh teksa i afrohemi fillimit të sezonit të ri të Premier League. Toffees deri më tani kanë bërë dy nënshkrime. Ruben Vinagre është transferuar në formë huazimi nga Sporting CP ndërsa James Tarkowski është transferuar si lojtar i lirë. Megjithatë, sipas John Percy nga The Telegraph ( nga 27 korriku), Frank Lampard është “duke punuar në disa marrëveshje”, një prej tyre është Armando Broja.West Ham u përpoq maksimalisht për të joshur Broja në stadiumin e Londrës, por ata dështuan në përpjekjen e tyre për ta nënshkruar atë. Ata kanë nënshkruar me Gianluca Scamacca. Dera tani është e hapur për Frank Lampard për të sjellë Broja në Goodison Park dhe ai mund të sigurojë nënshkrimin e tij duke rënë dakord për një marrëveshje huazimi me Chelsean. Blutë hezitojnë të ndahen me sulmuesin e tyre të ri këtë verë, por ata mund të jenë të gatshëm ta dërgojnë atë në huazim. Nuk është ideale, por duke marrë parasysh situatën financiare të Evertonit, të marrësh një lojtar të cilësisë së Brojës në huazim do të ishte perfekte. Thuhet se The Toffees janë afër arritjes së një marrëveshjeje me Dwight McNeil nga Burnley, por Broja do të ishte një shtesë e frikshme për klubin. Sezonin e kaluar, ai shënoi nëntë gola në Premier League dhe do të ishte opsioni i përsosur rezervë për Dominic Calvert-Lewin. Shtimi i një sulmuesi është një prioritet për Lampard, dhe ai tani ka një mundësi të shkëlqyer për të nënshkruar me Broja pasi West Ham u largua nga gara. Duket se Lampard është duke punuar për marrëveshjen dhe do të përfaqësonte një biznes mahnitës nëse Toffees mund ta zgjidhin marrëveshjen.

RREKEM – Orest Çipa

July 30, 2022 by s p

—————-

Kaherë,

Rrekem i mekur në boshtira të vetvetes

Se dëshira më rrëmben në një humner të përhumbur

E logjika më gremis në qenien time të mishtë!

Ngrihem e ribie,

Kështu ndodh për ç’do ditë…

I ankoruar në brigje imagjinare

Gati, njësoj sikur…

Sikur …

Ajo varka e vjetër për një tramundanë të re !

Ja , ky është tallazi i Unit tim …

Por,

Sot që po flasim, jam më mirë!

I morra duart e mia,

Dhe i shpurpurita këto tesha demode

Disa herë,

Po ashtu edhe kockat e shpirtit,

Saqë,

U ndërkalla deri në qelizë !

Ja mbatha, u arratisa drejt dritës që iku

Në nje skaj të paskajshëm

Se sot, jetoj me frymen e djeshme

Pa mushkëri,

Në venat e kohës së pakohë

Pa zemër,

Aty, ku e ndjeshmja shkelet vetem me mendime!

Unë, ky i panjohur i vetes time

Kaherë,

Rrekem në mugëtirën e fshehtësisë

Për të dalë nga vetvetja

Sikur e nesërmja nuk do të ekzitojë

Moszbardhja e së shkuarës, peng nga perversiteti dhe krimi

July 30, 2022 by s p

Agim Baçi/

Disa vite më parë ne nuk deshëm të besojmë sondazhin e mbështetur nga OSBE lidhur me praninë e madhe të nostalgjikëve të kohës së diktaturës. Janë jo të paktë ata që mbrojnë ende emra e ngjarje edhe pse janë falisfikuar sipas ideologjisë komuniste. Ndërkohë që prej shumë vitesh, sapo hapet debati për dhënien me një shpjegim të filmave të kohës së diktaturës, ndjen se edhe ata që hiqen si mbështetës të demokracisë, të sulmojnë për shkak se, sipas tyre “po sulmohet mundi dhe djersa e artistëve”, pa dhënë kurrë asnjë shpjegim se çfarë sjell ende “ai mund”.

Të gjitha këto kundërshti të pranimit të asaj që ka ndodhur në diktaturë janë fakti më kokëfortë se sa shumë mendje janë ende viktimë e të menduarit kriminal. Madje shumë nga ata që mbështesin atë mendësi janë më së shumti peng i veprimeve të tyre kriminale në kohë të diktaturës dhe se në mbi 30 vite ndryshimesh politike nuk janë bindur për përmasat e asaj ligësie as kur kanë parë e dëgjuar për krime monstruoze, për një sjellje antinjerëzore, jo vetëm nga sigurimi i shtetit por nga çdokush që ka besuar me shpirt te ai sistem.

Në të gjithë këto vite ka pasur publikisht mbrojtës të personave që kanë bashkëpunuar me sistemin me justifikimin banal se “ashtu ishte koha”. Por ka edhe mendje perverse, si ai i disa viteve më parë, i një farë Fitim Çaushi (shkrim i botuar në gazetën “Dita” më 14 mars 2017 me titullin- “Krimet e komunizmit” nga demagogë dhe frikacakë) i cili përmes një arsyetimi jo vetëm pervers, por edhe kriminal, këmbëngulte në drejtësinë që kishte ai sistem në pushkatimin e dy poetëve, si sabotatorë të atij sistemi. Mendje si Çaushi, që guxoi edhe pas shumë vitesh kur janë provuar qindra e qindra krime monstruoze, të këmbëngulë në vrasjen e poetëve – sipas tij me të drejtë- nuk janë veçse pjesa publike e djallëzisë që kanë mbrojtur në këto vite krimin monstruoz.

Eshtë e vërtetë, që gjyqi moral ndaj një personi apo disa personave nuk e zbardhin të shkuarën. Por ama, dëshmitë e tyre për atë që kanë bërë apo që kanë patur dijeni, është gjëja më e vogël që duhej të kishin bërë në këto 30 vite. Sepse, të jetosh pa pendim, të mos guxosh të thuash të vërtetën, do të thotë se je ende nën petkun e krimit dhe se nuk je çliruar prej atij mentaliteti. Mjafton këtu të përmendim faktin se, ish pjestarë të togave të pushkatimit, nuk kanë guxuar në 30 vite t’u tregojnë disa familjarëve për eshtrat e të afërmve të tyre – gjë që nuk ka precedent të ketë ndodhur në asnjë rregjim tjetër, pasi për vdekjen dhe të vdekurin ka një respekt të përbotshëm. Ndërkohë që pak kush nga të rinjët e sotëm e di se ai sistem i shkuar, e mbante të burgosurin edhe të vdekur pa ia dorëzuar familjarëve, deri sa të mbusheshin vitet e dënimit nëse do kish qenë i gjallë!!!. Një veprim i tillë monstruoz nuk ka shpjegime logjike për t’u mbrojtur. Aq më pak për të ngritur alibira justifikuese.

Por, në fakt, çfarë ka ndodhur në këto tri dekada ndryshimi të regjimit? Në fillim nuk kemi dashur të besojmë misionin e shumë ish-komunistëve, e sidomos shumë ish bashkëpunëtorëve të Sigurimit famëkeq për t’iu bashkangjitur themelimit të partive që u themeluan pas dhjetorit ‘90. Entuziazmi për të ngritur një shoqëri larg dhunës dhe fjalia famëkeqe “bashkëvuajtës dhe bashkëfajtorë” la pezull ndëshkimin moral të krimeve në diktaturë, edhe pse në kohën e “Qeverisë Meksi” ishte në fuqi ligji për “Lustracionin”. Kjo pjesë që vinte nga bashkëpunimi me të shkruarën kriminale, si ideatorë apo të përdorur, bëri që të gjitha projektet për të zbardhuar të shkuarën komuniste të mbeteshin pezull. Madje, edhe më keq, pasi u la të kalohej në atë që mund të quhet “thashethemologji”, ku u tentua të bëhej pis kushdo, duke errësuar rrugët drejt së vërtetës.

Librat si ai i At Zef Pllumit, Ejll Çobës, Agim Mustës, Lek Pervizit, apo edhe shumë studime nga Instituti Për Krimet e Komunizmiti, që tregonin krimet komuniste, erdhën në një kohë kur vëmendja nuk ishte më në zbardhjen e së shkuarës, ndërkohë që jeta rozë apo kujtimet e ish anëtarëve të “Bllokut” prej kohësh kishin pushtuar gazeta, televizione e aktivitete të ndryshme, jo pak herë të mbështetura edhe nga fonde publike.

Për të kuptuar betejën “ideatorë – të përdorur” vlen të risjellim në mendje atë që shkruante disa kohë më parë Profesori Sami Repishti, tek një shkrim në gazetën Panorama, nën titullin: “Shprehja ‘armik i popullit’, si histori dhe paralajmërim”. Ai kujtonte bisedën me ish funksionarin e Sigurimit më 1948, Gjovalin Mazrekun, që i shpjegonte se, sistemi arkivor i spiunëve mbahej për informatorët që ishin rekrutuar nga ish pronarët apo kundërshtarët politik, ndërkohë që për ideatorët e e survejimit dokumentet do të zhdukeshin menjëherë nëse rrëzohej sistemi. E në fakt, duket se ajo çfarë ka paralajmëruar Mazreku ka ndodhur, duke lënë më shumë hije se sa dritë në atë që ka ndodhur realisht me shqiptarët.

Po, a ishin të gjithë kriminelë ata që mbështetën komunzimin, sistemin e shkuar? Më mirë se kushdo e ka shpjeguar shkrimtari i famshëm çek, Milan Kundera, teksa thekson se, “regjimet kriminale nuk u krijuan nga kriminelë, por nga entuziastë, të bindur se kishin zbuluar të vetmen rrugë për në parajsë. Ata e mbrojtën me aq vendosmëri atë rrugë, sa u detyruan të vrisnin shumë njerëz për t’ia arritur qëllimit. Më pas u bë e qartë se nuk ezksitonte asnjë parajsë dhe se entuziastët ishin veçse vrasës”.

Pikërisht vijimi i mbrojtjes së atij entuziazmi që i çoi në krim apo në bashkëpunim moral një pjesë jo të vogël të shoqërisë shqiptare, edhe pasi janë publikuar tashmë krime makabre të Enverit me shokë, është edhe e keqja jonë që vijon të na përkulë çdo ditë duke mos na lënë të shikojmë si duhet të nesërmen tonë. Sepse askush që nuk ka kurajë të shohë në sy të shkuarën nuk mund të jetë i drejtë me të ardhmen. Dhe për këtë pafuqi për të lexuar të djeshmen ne të gjithë duhet të ndihemi të tupëruar. Sepse kjo këmbëngulje për të mos pohuar mëkatin është i rëndë jo vetëm për ne, por edhe për brezat që do të vijnë.